CAPÍTULO 13
“Taqe kunsa Diosar jachʼañchañatak lurapjjam”
APÓSTOL PABLOJJ akham sänwa: “Manqʼkasasa, umkasasa, jan ukajj kun lurkasasa taqe kunsa Diosar jachʼañchañatak lurapjjam” sasa (1 Cor. 10:31). Jehová Diosan servirinakapjamajja, mä arunjja Diosan santo markapjamajja, uka textorjamaw sarnaqañasa, luratasasa sarnaqatasas Jehová Diosatakjamäñapawa. Ukatakejj Diosan cheqap mayitanakaparjamaw sarnaqañasa. Cheqas Jehová Diosan cheqap mayitanakapajja jupajj kunja cheqapasa ukwa uñachtʼayi (Efes. 5:1, 2; Col. 3:10).
2 Israel markajj santo markäñatakiw chʼamachasiñapäna, taqe cristianonakajj ukham santöñatakiw chʼamachasiñasaraki. Uka toqet Pedrojj akham sänwa: “Jumanakajj jichhajj Diosar istʼir wawanakapäpjjtawa, ukhamajj jan wali munañanakarjamajj jan sarnaqjjapjjamti, kunjamtï Diosar jan uñtʼkasajj sarnaqapkayäta ukhama. Antisas jawsapktam uka Santo Diosjam taqe sarnaqäwinakaman santöpjjam. Qellqatanjja siwa: ‘Nayajj Santo Diosätwa, jumanakajj santo jaqëpjjañamarakiwa’” sasa (1 Ped. 1:14-16). Ukhamajj akapachamp jan qʼañuchasiñatakiw chʼamachasiñasa, kunatï qʼañüki ukatsa juchatsa jitheqtañasawa. Jehová Dios saparuk serviñatakiw chʼamachasiñasa (Éx. 20:5).
3 ¿Kunsa santöskakiñatakejj lurañasa? Biblian jikjjataski uka Diosan leyinakaparusa wiñay yatichäwinakaparus (principios bíblicos) istʼaskakiñasawa (2 Tim. 3:16). Biblia toqew Jehová Diosar sum uñtʼtanjja, kunjamsa taqe kunsa luri uksa yateqaraktanwa, ukatwa jupar jakʼachasiñ amtawaytanjja. Diosan Reinop nayrar uchañasa Jehová Diosan munañap jakäwisan lurañas kunja wakiskirisa uksa yateqawayaraktanwa (Mat. 6:33; Rom. 12:2). Ukatwa machaq jaqëñamp isthapisiwaytanjja (Efes. 4:22-24).
DIOSAR SERVIÑ TOQENSA JAKÄWISANSA QʼOMÄÑASAWA
4 Diosan leyinakapa ukat wiñay yatichäwinakap istʼañajj chʼamakiwa. Kuna laykutejj jan wali munañanakaruw atipjañasa, akapachan utjki uka jan wali luräwinakat jitheqtañatakis chʼamachasiñasarakiwa. Janiw ukakïkiti, Supayajj Jehová Diosatwa jitheqtayañ munistu, ukatwa Diosar serviskakiñatakejj wal chʼamachasiñasa. Bibliarjamajja yantʼanakansa yaqha ukham jan walinakansa uñjasikipuniñäniwa, akapachan jan justicia utjatapatsa tʼaqesikipuniñäniwa (2 Tim. 3:12). Ukampis yantʼanakan uñjasitasajja, Diosan munañap luraskataswa uñachtʼayi, ukatwa kusisitätanjja (1 Ped. 3:14-16; 4:12, 14-16).
5 Jesusajj aka oraqer jutkäna ukhajj perfecto jaqënwa, ukampis jan walinakan uñjasiñajj istʼasirïñatakiw jupar yanaptʼäna. Janiw Supayan yantʼanakapampejj Jesusajj apayaskänti ni kunatï akapachan utjki ukanaksa munkänti. Cheqas janipuniw ni mä akchʼas uk lurañ amtkänti (Mat. 4:1-11; Juan 6:15). Jehová Diosan munañapwa Jesusajj luräna, ukatwa Diosat jan jitheqtatapat akapachankirinakajj wal uñisipjjäna. ‘Jumanakarojj ukhamarakwa uñisipjjätam’ sasaw Jesusajj janïr jiwkasajj discipulonakapar säna. Ukajj ukhamapuniw pasawayi, cristianonakajj kunayman jan walinakanwa uñjasiwayapjje, ukampis Jesusan akapachar atipjawayatap yatisajj jan ajjsarasaw Diosar servisipkaki (Juan 15:19; 16:33; 17:16).
6 Jesusat yateqasisajj Diosan mayitanakaparjamaw sarnaqañasa, ukhamat akapachar jan mitisiñataki. Ukatakejj janiw politicaru chʼajjwañanakaruk jan mitisiñasäkiti, jan ukasti akapachankir jaqenakajj kuna qʼañu luräwinaktï lurapki ukanakatwa jitheqtañasaraki. Kuntï Santiago 1:21 texton siski ukar istʼañajj wali wakiskiriwa, ukan akham siwa: “Taqe kunatï qʼañüki, taqe kunatï jan walïki ukanakjja apanukupjjam. Diosan arunakapjja llampʼu chuymampi katoqasipjjam, chuymanakamar saphintarakpan, kuna laykutejj ukaw jumanakarojj salvapjjeristam” sasa. Biblian cheqa yatichäwinakapajj amuyusaru ukhamarak chuymasaru saphintañapatakejja, Bibliatwa yatjjatañasa, tantachäwinakarus jan faltasisaw sarañasaraki, ukhamatwa aka mundompejj jan apayaskañäniti. Santiagojj akham saskakïnwa: “Aka mundon amigopäñajj Diosan enemigopar tukuñampi sasiwa, ¿janit uk yatipkta? Ukhamajj khititï aka mundon amigopäñ munki ukajja, Diosan enemigoparuw tukuski” sasa (Sant. 4:4). Ukatwa Diosan leyinakaparjam sarnaqapjjam, jan akapachar mitisipjjamti sasin Bibliajj ewjjtʼistu.
7 Bibliarjamajja jan phenqʼani jan wali lurañanakasa qʼañu jucha lurañanakasa janipuniw walïkiti. Bibliajj uka toqet akham siwa: “Qʼañu juchasa, taqe ajjtaskañanak lurañasa, jan ukajj maynitakik taqe kun munañasa janipun jumanak taypin arsuspanti. Santo jaqenakajj janiw ukanak parlapjjañapäkiti” sasa (Efes. 5:3). Ukhamasti janipun qʼañu ukat ajjtaskaña jan walinakat lupʼipjjañäniti, ni ukanak toqetsa parlapjjañäniti. Ukham lurasaw Diosan qʼoma ukat cheqap mayitanakapar respetomp uñjatas uñachtʼayapjjañäni.
QʼOMÄÑASAWA
8 Cristianonakajja janiw Diosar serviñ toqenaksa ni sarnaqatasanaksa qʼomäñasäkiti, jan ukasti jañchi toqensa, yaqha ukham toqenakansa qʼomäñasarakiwa. Santo Jehová Diosajja, ‘campamentomajj santöñapawa’ sasaw israelitanakar säna. Jiwasajj israelitanakjam qʼomäñasarakiwa, ukhamat Jehová Diosajj jan kuna jan walsa jiwasan uñjañapataki (Deut. 23:14).
9 Bibliarjamajja santöñasa jañchi toqen qʼomäñasa niya pachpakiwa. Uka toqet parlkasinjja, Pablojj akham sänwa: “Munat jilatanaka, [...] kunanakatï cuerporusa amuyurusa qʼañuchki ukanakat qʼomachasipjjañäni, ukhamat Diosar ajjsarasajj jukʼamp santöñasataki” sasa (2 Cor. 7:1). Ukhamasti taqe cristianonakaw sapa kuti jareqtʼasiñasa, isinakasas tʼajjsoqtʼatäñaparakiwa. Cheqansa sapa markanwa mayj mayja jakastanjja, ukhamäkchisa umasa jabonas utjapuniwa, ukhamat jiwasasa wawanakasas qʼomäpjjañasataki.
10 Predikir saratasatwa vecinonakasajj uñtʼapjjestu. Kunapachatï utas manqhasa anqasa suma ordentʼatäki ukat qʼomäkaraki ukhajja, Diosan sutipwa sum uñjaytanjja. Utasan ukhamäñapatakejj taqeniw familian yanaptʼapjjaspa. Chachanakajja utan kunanakatï askichasiñapäki ukanakanwa yanaptʼapjjaspa. Kunapachatï mä utasa jardinapas suma cuidatäki ukhajja, taqenin sumat uñjatawa. Familia pʼeqtʼirinakajja, janiw Diosar serviñ toqenak familiapar yanaptʼapkiti, jan ukasti utapan sumäñapatakisa qʼomäñapatakis yanaptʼapjjarakiwa (1 Tim. 3:4, 12). Cristiana kullakanakajj ut sum uñjañan yanaptʼapjjarakiwa, jupanakajj uta manqhan sumäñapatakiw encargasipjje (Tito 2:4, 5). Awk taykanakajj wawanakaparojj utan yanaptʼapjjañapatakejj lurañanakwa churapjjaraki. Sañäni, sum jareqtʼasiña, cuartop qʼomachaña, cuartop sum apthaptʼañwa yatichapjje. Ukhamatwa qʼomäñajj kunja wakiskirisa uk familpachajj yateqapjje, cheqansa qʼomäñajj paraison wali wakiskirïniwa.
11 Walja jilat kullakanakaw tantachäwinakarojj autonakapat sarapjje, yaqhep lugaranakanjja predikir sarañatakejj mä autonïñajj wakisipuniwa. Ukatwa autosajj qʼomäñapa, kunjamatï utasajj qʼomäkejja ukhamäñaparakiwa, ukham lurasakiw Diosan santo ukat qʼoma markapankatas uñachtʼayañäni. Predicacionar apasktan uka Bibliasasa, maletinasasa jan ukajj bolsasas qʼomäñaparakiwa.
12 Biblian wiñay yatichäwinakap (principios bíblicos) respetomp uñjatasjja, sum isthaptʼasisaw uñachtʼayaraksna. Wali importante mä jaqen ukarojj ¿kunjam isthaptʼatas sarsna? ¿Janejjay qʼañu, jan arregltʼasita, jan suma isthaptʼata ukham sarksnatejja? Plataforman arstʼktan ukhasa, jan ukajj predikir sarktan ukhasa, Jehová Diosaruw representtanjja, ukatwa sum isthaptʼasiñasa. Kunjamsa isthaptʼastan ukarjamaw jaqenakajj Diosan markapar sum uñjapjjani. Jiwasatï tʼeqe isinakampi jan ukajj mayninakar lanktʼayirjam isissna ukhajja, janipuniw walïkaspati (Miq. 6:8; 1 Cor. 10:31-33; 1 Tim. 2:9, 10). Ukhamajj predicacionaru, tantachäwinakaru jan ukajj asambleanakar sarasajj kuntï Bibliajj qʼomäñ toqeta, sum isthaptʼasiñ toqet yatichki ukarjam lurapjjañäni. Cheqas taqe horasanwa Diosar jachʼañchañ muntanjja.
Parlatasansa luratasansa Diosat yateqasitaswa uñachtʼayañasa.
13 Sede mundial de los Testigos de Jehová ukar sarañatakisa jan ukajj sucursalanakar sarañatakis ukhamarakiw sum isthaptʼasiñasa. Ak janipun armasipjjañäniti: Betel utajj “Diosan Utapa” sañwa muni, ukhamajj uka utanakar sarkañäni ukhajj tantachäwitakjamaw isthaptʼasiñasa, janirakiw kuna jan walsa ukan lurañasäkiti.
14 Kunapachatï predikirisa tantachäwirus jan sarktan ukhajja, sumwa isthaptʼasiñasaraki. Akham sasaw jisktʼasiñasa: “¿Aka isimp isthaptʼatajj predicañ phenqʼasiristti?” sasa.
¿KUNSA TIEMPONÏKTAN UKHAJJ LURTAN?
15 Mä kutejja, Jesusajj mä chʼusa lugararuw discipulonakaparojj samartʼapjjañapatak irpäna (Mar. 6:31). Samartʼañasa, chuym qhanartayasiñas wali sumawa, ukanakajj kʼumar jakasiñatakejj wali wakiskiriwa. Sapüru jakäwisan lurañanakamp phoqañatakis chʼamwa churarakistu.
16 Kunayman toqenakatwa kʼuchirtʼassna, ukampis kunanakampis kʼuchirtʼasiñäni ukanak wali amuyumpiw cristianonakajj ajlliñasa. Ukampis janiw kʼuchirtʼasiñakejj jakäwisan nayrankañapäkiti. Bibliajja ‘qhepa urunakan’ jaqenakajj ‘Diosar munasiñat sipansa pachpa munañanakapakwa’ thaqapjjani sasaw qhanañchi (2 Tim. 3:1, 4). Jichhürunakan kunayman kʼuchirtʼäwinakas utjkchejja, ukanakat jilapartejj Diosan leyinakapwa pʼakintayistaspa.
17 Nayrïr cristianonakajja, akapachan munañanakapamp jan apayasiñatakiw chʼamachasipjjäna. Roma markan utjkäna uka coliseonjja, jaqenakajj mayninakan tʼaqesitanakap uñjasaw kʼuchirtʼasipjjäna. Sañäni, wilan wilan nuwjasir jaqenakaru, jiwayasirinakaru, ajjtaskañ qʼañunak luririnakar uñchʼukiriw jaqenakajj ukar sarapjjerïna. Jichha tiemponjja, ukham jan walinakani kusistʼañanakaw utjaraki, jiwasatï ukanakamp kʼuchirtʼassna ukhajj jan wali lurañanakaruw purtʼassna. Ukatwa kunampis kʼuchirtʼasiñäni uk ‘sum amuyasiñasa’, kunjamtï nayrïr cristianonakajj jan walinakamp jan kʼuchirtʼasipkäna ukhamwa lurañasaraki (Efes. 5:15, 16; Sal. 11:5). Awisajj kuntï lurktan ukajj janiw jan walipunïkaspati, ukampis kʼuchirtʼasir sarktan uka lugaranakaw jan walïspa (1 Ped. 4:1-4).
18 Cristianonakajj kunatï walïki ukanakampiw kʼuchirtʼassna. Suma kʼuchirtʼäwinak ajlliñatakejj Bibliampi, Bibliat apstʼat qellqatanakampiw yanaptʼistaspa.
19 Awisajj walja familianakaw mä ratu kʼuchirtʼasiñatakejj mä utan tantachasipjje. Yaqhep horasanakajj jukʼamp tiempo kʼuchirtʼasiñatakiw invitapjjestu, ukanakat yaqhepajj mä casarasïwïspawa (Juan 2:2). Invitapkistu ukanakaw taqe kunas sum apasiñapatak encargasipjjañapa. Ukampis waljanirutï invitasini ukhajja, jukʼamp amuyumpiw kunas lurasiñapa. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Yaqhepajj ukham tantachäwinakan jan walinakwa lurjjapjje, manqʼañanakansa umañanakansa jiljapjjewa, jan ukajj mä jan waliruw purtʼasipjje. Uka razonatwa walja jilat kullakanakajj sum amuytʼasisa ukat yatiñampi kuns lurapjje, qhawqha horanakas apasini uksa amuytʼapjjarakiwa. Alcoholani umañanakatï mä fiestan utjani ukhajja, wali amuyumpiw ukanakajj churasiñapa (Filip. 4:5). Jilat kullakanakasampitï Diosar serviñ toqen chʼamañchtʼasiñ munstan ukhajja, manqʼañasa umañasa janiw wali importantëñapäkiti.
20 Cristianonakajja wajjtʼasirita katoqtʼasirit uñtʼatätanwa (1 Ped. 4:9). Maynirutï manqtʼasiñataki, umtʼasiñataki, jan ukajj parltʼasiñatak utasar invittʼañäni ukhajja, jan yäqatjamäpki ukanakat amtasipjjapuniñäni (Luc. 14:12-14). Jiwasarutï invitapjjestani ukhajj yuspärapjjañäni, kuntï Marcos 12:31 textojj siski ukarjam lurapjjarakiñäni.
21 Cristianonakajj manqtʼasisa ukat umtʼasisaw kusistʼapjje, ‘wali chʼam tukus trabajipjjatapats’ kusistʼapjjarakiwa. Taqe ukanakajj Diosan mä suma regalopawa (Ecl. 3:12, 13). Invitapki ukanakasa invitatäpki ukanakas Diosar jachʼañchkir taqe kunsa lurapjje ukhajja, kusistʼañatak tantachäwinakajj Diosar jukʼamp serviñatakiw chʼamañchtʼistu, janirakiw uka tantachäwinakat armasktanti.
ESCUELA
22 Testigonakan wawanakapajj escuelar sarasajj beneficiasipjjarakiwa. Jupanakajj liyiña qellqañwa sum yateqapjje, kunanakatï Diosar jukʼamp serviñatak yanaptʼkaspa ukanaksa yateqapjjarakiwa. Escuelankapkani uka maranakanjja, Jehová Diosat amtasisaw Reinop nayrar uchañatak chʼamachasipjjañapa (Ecl. 12:1).
23 Wayn tawaqonaka, jan Testigöpki ukanakampejj jan wakiskchi ukhajj jan chikachasipjjamti (2 Tim. 3:1, 2). Akapachar jan mitisiñatakejj waljanakwa lurapjjasma. Jehová Diosajj janiw sapak jaytapkätamti, kunjamats jarkʼaqapjjapunïtamwa. Jupampejj yanaptʼayasipjjañamawa (Sal. 23:4, 5; 91:1, 2).
24 Testigöpki uka wayn tawaqonakat waljanejja, escuela tukuyatarojj janiw yaqha lurañanakar uchasipkiti. Ukhamatwa akapachar jan mitisipkiti. Compañeronakapasa profesoranakapas janis jupanakar entiendipkchejja, Diosar kusisiyañaw jupanakatakejj nayranki. Ukatakejj Bibliarjam yatichat concienciapampiw irpayasipjjañapa, Biblian wiñay yatichäwinakaparjamaw sarnaqapjjañaparaki, markapas wali importantëkaspa (nacionalismo) ukham janirakiw amuyapjjañapäkiti, akapachan atip atipa kun lurañatsa jitheqtapjjañaparakiwa (Gál. 5:19, 26). Wayn tawaqonakatï congregacionankir jilat kullakanakamp chikachasipjjani, awk taykapajj Bibliarjam ewjjtʼapki ukarjam sarnaqapjjarakini ukhajja, Diosan cheqap mandatonakaparjamaw kuns lurapjjani.
TRABAJO
25 Bibliarjamajja familia pʼeqtʼiriw familiap taypinkirinakar mantiniñapa (1 Tim. 5:8). Ukampis familia pʼeqtʼiritakejja, Diosar serviñaw trabajot sipans nayrankañapa (Mat. 6:33; Rom. 11:13). Jehová Diosar serviñwa maynejj nayrar uchañapa, manqʼañapasa, isipasa, utapas utjaskchi ukhajj ukanakampejj conformekïñapawa, ukhamatwa akapachan utjki uka llakisiñanakat jarkʼaqasini, janirakiw akapachan trampanakaparus jaltʼkaniti (1 Tim. 6:6-10).
26 Trabajo toqet Biblian ewjjtʼaparjamaw mä cristianojj kuns lurañapa. Honrado trabajonïñapawa, janiw kunatï leyirjamajj jan walïki jan ukajj Diosajj uñiski ukanakan trabajiñapäkiti (Rom. 13:1, 2; 1 Cor. 6:9, 10). Janipun ak armapjjañäniti, jan wali amigonakamp chikachasiñajj jan waliruw purtʼasiyistaspa. Jesusan soldadonakapjamajja, Diosan leyip pʼakintki uka negocionakarusa, politicarusa, Diosar serviñan aynachtʼaykistaspa uka lurañanakarus janipuniw mitisiñasäkiti (Is. 2:4; 2 Tim. 2:4). Janirakiw ‘Jachʼa Babiloniarusa’, mä arunjja Diosan enemigopäki uka falso religionarus mitisiñasäkiti (Apoc. 18:2, 4; 2 Cor. 6:14-17).
27 Jiwasatï Diosan mandatonakapar istʼañäni ukhajja, janiw tantachäwinakansa asambleanakansa negocionak lurkañäniti. Uka tantachäwinakarojja, Diosar adorañataki ukat Diosar serviñan maynit maynikam chʼamañchtʼasiñatakiw sartanjja (Rom. 1:11, 12; Heb. 10:24, 25). Ukhamajj Diosar serviñ amtampipun uka tantachäwinakar sarapjjañäni.
CRISTIANONAKAJJ MAYACHTʼATÄTANWA
28 Jehová Diosan cheqap leyinakaparjam sarnaqañatakejja, ‘espíritu santojj mayachtʼat jakasiñ churkistu ukarjam sarnaqañatakiw wal chʼamachasiñasa, sumankañanwa jakañasaraki’ (Efes. 4:1-3). Cristianonakajja janiw kunatï jiwasatak askïki ukak thaqktanti, jan ukasti mayninakan askipwa thaqtanjja (1 Tes. 5:15). Taqe ukanak congregacionan uñjirïpachätawa. Kunjamsa kunayman jañchininakasa, kunayman markanakankir jilat kullakanakasa, qamirinakasa, pobrenakasa, wali yatjjattʼatanakas Diosan cheqap mayitanakap respetapjje uksa uñjarakirïpachätawa. Jan Testigöpki ukanakas ukhamätap amuyapjjarakiwa (1 Ped. 2:12).
29 Kunas mayachtʼatäñatakejj yanaptʼistu uka toqet apóstol Pablojj akham sänwa: “Mä cuerpokiw utji, mä espiritukiw utjaraki, kunjamtï Diosajj mä sapa suytʼañaruk jawsapktamjja ukhama, mä Tatitukiw utji, creyiñasatakejj mä cheqa thakikiw utji, mä bautismokiw utjaraki, mä Diosakiw taqenitakis utji, mä Awkikiw taqenitakis utjaraki, jupajj taqe jaqenakjjar munañaniwa, taqe jaqenak taypiw kuns luri, chʼamapas taqe jaqenakjjankarakiwa” sasa (Efes. 4:4-6). Uka arunakajj amuyusan mayachtʼatäñatakiw chʼamachistu, mä arunjja Biblian qallta yatichäwinakapa, jan ukajj Biblian wali chʼama amuykañ yatichäwinakap taqeni mä igualak amuyañatakiw chʼamañchistu, ukham lurasaw Jehová Diosan autoridadap respetatas uñachtʼaytanjja. Jehová Diosajja markaparojj ‘mä qʼoma aru’ churawayi, ukhamat mayachtʼat jupar serviñasataki (Sof. 3:9).
30 Diosan markapajj mayachtʼatawa, sumankañaw ukan utjaraki. Ukhamätapajj Diosan servirinakaparojj wal chʼamañchtʼistu. Kunjamsa Jehová Diosan promesapajj phoqasiwayi uksa uñjaraktanwa, jupajj akham sänwa: “Mayarukiw jupanakarojj ovejanakarjam mä uyur tantachthapëjja” sasa (Miq. 2:12). Ukham mayachtʼatäñatakejja, Diosan cheqap leyinakaparjamaw sarnaqañasa.
31 Jehová Diosan qʼoma markapankatasatjja, wali kusisitätanwa. Jakäwisan inas walja sacrificionak lurañajj wakischini, ukampis ukham luratasajj janiw inamayäkaniti. Diosamp sum apasitasajj wali valoraniwa. Ukatwa mayitanakap phoqañatakejj wal chʼamachasiñasa, uka toqet mayninakar yatichañatakis chʼamachasiñasarakiwa (2 Cor. 3:18).