Ñanqha ajayunakat jarkʼaqasiñataki
SANTIAGOXA Malaita islas Salomón (Melanesia, Oceanía) uksanwa jilsuwayatayna. Ajayunakar yupaychañapataki ukat Rarafono costumbrenak lurañapatakis jiskʼatpach juparux yatichapxatayna, (rarafonoxa ajayunakar yanaptʼa mayiñatak walja costumbrenakawa). Jupax akham siwa: “Janipuniw ñanqha ajayunakarux maynir jan walinak lurañapatakix mayirïkti, ukampis rarafonompi jan jarkʼaqayasisax janiw jakkiristi sarakirïtwa” sasa.
Ajayunakax janiw jan walinakak lurapkiti jan ukasti jaqinakar yanaptʼapxarakispawa, walja lugaranakansa ukat islas Salomón uksankirinakasa ukham amuyapxaraki. Ukatxa uka islankirinakatxa waljaniw uka ajayunakar axsarañat sipansa munasiñamp uñjapxi uka ajayunakax khuyaptʼayasirïpxiw sapxiwa.
Ajayunakan wali chʼamanïtap amuyapxatapaxa costumbrenakapanwa amuyasi. Santiagon comunidadapanxa, korokoro (cuco sat jamachʼir uñtatawa) sat jamachʼir khuyuri istʼasin warminakax jankʼakiw wawanakapar uta manqhar irpantxapxïrïna. Maynin chijir puriñapatakiw uka jamachʼix khuyusini sapxirïnwa.
Jan wali ajayunakat jarkʼaqasiñatakixa mä janqʼu qala uta punkunakar uchasipxi, uka costumbre lurapxapuniwa. Santiagoxa ajayunakat jarkʼaqayasiñ laykux uk lurarakirïnwa ukat yaqhanakampsa lurarakirïnwa. Irnaqäwipansa manqʼa jiltʼayasax mä bolsar apthapisaw jaqtanirïna, layqaw uka manqʼa katusin layqantas usuntayitaspa sirïnwa.
Markaman inas aka costumbrenakax jan uñtʼatäkchiti. Ukampisa, jan wali ajayunakat jarkʼaqasiñataki ukat sum jakasiñajätakiw ukham costumbrenak lurasktxa, sasin inas saraksta, Santiagox ukham amuyäna.
Ukhamäkchisa, jumatï Bibliar jaysstaxa, kunjamsa aka jisktʼanakar Diosan Arupax qhanañchi uk yatiñ munarakpachätawa: 1) ¿kunjamsa ñanqha ajayunakax jan waltʼayiristamxa? 2) ¿Costumbrenak lurañax jarkʼaqiristamti? Jan ukaxa, ¿ñanqha ajayunakarukicha katuyasxasma? 3) ¿Kawkinsa chiqpach jarkʼaqäwi jikxatasma?
Ñanqha ajayunakax kunjamsa jan walinak luristaspa
Ñanqha ajayunakax janiw jiwatanakan ajayupäpkaspati siw Bibliaxa. “Khitinakatix jakasipki ukanakaxa yatisipxiwa jiwxañanakapa, ukampis jiwatanakax janiw kunsa yatipkiti.” (Eclesiastés 9:5.) Chiqpachansa uka ajayunakax kutkatasir ñanqha angelanakawa, jaqinakar sallqjañatakiw Supayamp mayachtʼasipxäna (Apocalipsis 12:9).
Uka ñanqha ajayunakat jarkʼaqasipxam sasaw Bibliax qhan iwxtʼistu. Apóstol Pablox efesonkir jilat kullakanakar qillqkasax akham iwxtʼäna: “Janiw jaqinak tuqiti nuwasktan, jan ukasti alaxpachanakankiri ñanqha ajayunak tuqiwa [...], munañampi apnaqapki ukanak contraw nuwastanxa” sasa. Apóstol Pedroxa, Supayax ñanqha ajayunakan apnaqiripawa ukat “mä leonar uñtataw warartʼasisa sarnaqaski khitiru manqʼantañatakisa” sarakïnwa (Efesios 6:12; 1 Pedro 5:8).
¿Kunjamsa Supayax jaqinakar jan waltʼayi? Sallqjasa ukat kunatï Jehová Diosar colerayki uk lurapxañapatakiw yantʼaraki. Ukatwa Supayarux “mä qhana angeläkaspas ukham tukuxa” sasiraki (2 Corintios 11:14). Yanaptʼasir ajayükaspas ukhamaw tuku, ukampis ñanqha amtanakaniwa. Ukat kunjämapunis jupax uk jan yatxatapxañapatakisa ukhamaraki chiqpachansa Diosax kunjamasa uk jan amuyapxañapatakiw jaqinakan amuyunakap chʼamaktʼayaraki (2 Corintios 4:4). ¿Kunatsa ukhamanak luri?
Jïsa, taqi jaqinakax juparukipuni yupaychapxaspa ukwa Supayax wal muni. Kunapachatï Diosan Yuqapax aka Uraqinkkäna ukhaxa, Supayax akham sasaw yantʼäna ‘qunqurtʼasis nayar yupaychita’ sasa. Ukampis Jesusax akham sänwa: “¡Saraqit nayat, supaya! Diosan arupansti qillqatawa: ‘[Jehová] Diosamarukiw yupaychäta’” sasa (Mateo 4:9, 10). Jesusax janipuniw kunäkipans Supayar yupaychañ amtkänti.
Taqi ajayunakat sipansa, Jehová Diosax wali chʼamaniwa, Juparu taqi chuyma iyawsapki ukanakan tʼaqhisiñapxa janiw ukhamak uñchʼukkaniti (Salmo 83:18, NM; Romanos 16:20). Ukhamaxa, Diosan chuymap kusisiyañ munstanxa Jesusat yatiqasiñasawa, Supayarus saxranakaparus janipuniw akchʼas iyawsañasäkiti. Ñanqha ajayunakar yupaychañatak costumbrenakatxa wal amuyasiñasawa, ukanakax Supayan sipitanakapäspawa. ¿Kunjamatsa sum amuysna?
Kunanakas Diosatakix jan walïki
Markam jakʼankirinakjamxa, janipuniw jan walinak lurapxañamäkiti sasaw Jehová Diosax israelitanakarux iwxtʼäna. Akham sasa: “Jan jumanakat [...] yatiri jaqis tukupxamti, janiraki jutkan uka urunakat yatxatañanakarusa uchasipxamti, janiraki layqanakasa tukupxamti. Janiraki kʼarimpi lunthatirinakarus jisktʼasipxamti, ni yatir layqa jaqirusa” sasa. ¿Kunatsa ukham sispachäna? “[Jehová] Diosamarusti, kawkïri jaqinakatix ukham lurapki ukanakax axtasiyapxiwa” sasaw sarakïna (Deuteronomio 18:10-12).
Ukhamaxa, markaman utjki uka costumbrenak janïr lurkasaxa akham jisktʼasiñamawa: “¿Layqasiñanakarut wiytaskitu? ¿Lluchʼitanakax jakkaspasa chʼamanïkaspas ukhamcha amuyasktxa? ¿Achachilanakat mayisiñarut jan ukax ukanakat jarkʼaqasiñatakich wiytaskitu? ¿Jesusarut arkasktxa ukat Jehová Diosarukit yupaychasktxa? Jan ukaxa, ¿Supayaru ukat saxranakapampiruch yupaychasktxa?” sasa (Romanos 14:11; Filipenses 2:9, 10).
Ukham costumbrenakxa janipuniw lurañasäkiti. Ukatwa apóstol Pablox cristianonakar akham säna: “janirakiw [Jehová] Tatitun mesapampita ñanqha ajayunakan mesapampitsa manqʼapkarakismati” sasa. Khitinakatï Diosar kusisiyañ munapxi ukat Supayarus kusisiyañ munapxaraki ukanakaxa, ‘[Jehová] Tatituruw colerayapxi’ sasaw apóstol Pablox qhanañcharaki (1 Corintios 10:20-22). Juparukipuni yupaychsna ukwa Jehová Diosax muni (Éxodo 20:4, 5).
Ukat akham jisktʼasiñasarakiw wakisi, ¿costumbrenakarjam jan walinakax lurañakïskaspati? Amuytʼañataki, yaqhip markanakanxa wachuq jucharu ukat janïr casaratäkasa ikintasiñaruxa jan walit uñjapxi, Bibliasa qʼañu luräwinakarux jan walit uñjaraki (1 Corintios 6:9, 10). Ukampisa, Pacífico uksanakanxa, wachuq jucha lurasaxa, layqantapxituwa ukatwa ukham lurtxa sasakiw warminakax jan juchanchayasipkiti.a
Ukampisa, luratanakasatxa sapa mayniw cuenta churañäni siw Bibliaxa (Romanos 14:12; Gálatas 6:7). Uka tuqitxa Eva nayrïri warmiw jan wali luratapampix qhan uñachtʼayistu. Diosar jan istʼatapatxa jupax Supayarukiw jucha jaqüna. “Katariw nayarux kʼarintitu ukatwa nayax manqʼanta” sasa. Ukampis Evaruxa Diosax juchañchänwa (Génesis 3:13, 16, 19). Ukhamarakiw jiwasarux juchañchistaspa (Hebreos 4:13).
¿Kunsa lurañasäspa?
Diosan iwxanakapar istʼañsa ukat Jupar kusisiyañs munarakstanxa, jan walinak jaytanukxañasawa. Ukatakixa nayrïri maranakan (siglo I) Éfeso markankirinakatwa yatiqasiñasa. Jupanakax ñanqha ajayunakamp jan wiytatäñatakixa, layqasiñ libronakap apthapisinwa “taqinin nayraqatapan ninar phichantapx[äna]” (Hechos 19:19).
Janiw ukakïkänti janïr uk lurkasaxa: “Jutasin taqi jan wali luratanakap arsusipxäna” (Hechos 19:18). Jïsa, Pabloxa Diosan arunakapampix uka jaqinakan chuymanakaparuw purtʼatayna, ukatwa layqasiñ libronakap nakhantayxapxäna ukat costumbrenakapsa jaytanukxapxäna.
Yaqhipanakatakixa costumbrenakap apanukuñax wali chʼamawa. Santiagox Jehová Diosan Qhanañchirinakapampiw Bibliat yatiqañ qalltxäna, suma yatichäwinak yatiqasax wal kusisirakïna, ukhamäkchïnsa rarafono costumbrepxa luraskakïnwa. Luräwinakapat wali sum lupʼikiptʼasaxa, Diosan bendicionanakapar iyawsatap amuyasïna ukampis costumbrenakapampi jan walinakat jarkʼaqayasiñatakix thaqhaskakitapsa amuyasirakïnwa.
Uka costumbrenakap apanukxañatakixa, ¿kunas yanaptʼpachäna? Jupax akham siwa: “Jarkʼaqita ukat Jumar atinisiñajatak yanaptʼita sasaw Jehová Diosar mayista, ukhamatwa costumbrenakxa apanukxta” sasa. Ukham luripanxa, ¿ñanqha ajayunakax jan waltʼayapxpachänti? “Janiwa, antisasa Jehová Diosar atinisiña yatiqawayta ukat Jupamp sum apasiñax janiw chʼamäkataynati”, sasaw Santiagox qhanañchtʼi. Jichhakamax niya paqallq maranakaw sapüru Bibliat yaqhanakar yatichaski.
¿Santiagot yatiqasismati? Markaman costumbrenakapat sum yatikiptʼasaxa, juma pachpa suma “amuyumpi” mä amtar puriñamawa, ukhamatwa “kunäkitix Diosan munañapaxa” uksa yatirakïta (Romanos 12:1, 2, MT). Jan ukhamäkanixa, jan wali costumbrenak apanukxañatak chʼamachtʼasiskakim. Jehová Diosaw jarkʼaqaskätam ukat ‘katuqarakïtamwa’ janiw ukat payachasiñamäkiti (2 Corintios 6:16-18). Santiagosa jumasa, Biblian aka arunakap phuqasirxa uñjapxätawa: “Tatitun sutipax imantasiña jachʼa torrer uñtatawa, aski jaqinakax jupan ukar imantasiñataki jutapki ukanakatakixa” (Proverbios 18:10).
[Qhanañchäwi]
a Uka markanakanxa, laphinakxaru jan ukax manqʼanakxaruw layqjapxi, uka layqjat manqʼxa warmiruw churapxi. Ukham luratax warmix chachar munxaspas ukhamaw amuyasi. Ukampisa, drogadanakamp warmir qulljasa jan walinak lurjapxi ukax mayjarakiwa; ukhamäspa ukhaxa warmix janiw juchanchatäkaspati.
[19 janan fotopa]
Korokoro
[Fotox khitin apsutasa]
Aka fotoxa Dr. Bakshi Jehangir jupankiwa
[19 janan fotopa]
Jan layqjatäñatakiw jiskʼa imillax manqʼa jiltʼanak apthapiski