¿Edén jardinanti jaqin utjäwipax qalltawayi?

JACHʼA ukat suma chʼuxña jardinankkasmas ukham amuytʼam. Ukankkasax janiw kunatsa llakisxtati, ukat janirakiw kunas usktamti ni usutäkaraktasa. Taqi kunatï ukan utjki ukanak uñjasax wali sumapuniw jikxatastaxa.

Kunja sumas uka chiqax uk qhanañchañatakix janiw arunakas utjkiti: lupix wali sumwa qhantʼani, kunayman panqaranakaw utjaraki, quqanakan laphinakas wali sum thayampix uks aks unuqipxi, jamachʼinakan chhiwiqitanakapas wali sumpun istʼasi, chhichhillankhanakasa wayrunqunakas pilpintunakas uks aksaw panqaranaka chʼamurtʼañataki tuynaqapxi, chʼuwa uma qarqa taypi jalaskir uñjañas wali sumapuniwa... ¿Taqinixay añchhitpach ukankäñ munsnaxa?

Jïsa, ukham chiqanwa jaqin utjäwipax qalltawayi sasaw waljanix amuyapxi. Edén jardinanwa nayrïr awk taykasax jakawayapxi sasax nayratpachaw judionakasa cristianonakasa ukat musulmananakas sapxi. Ukat Biblian yatichäwiparjamaxa panpachaniw wali kusisitäpxäna ukat animalanakampis sum jakasipxarakïna. Ukhamarusa Jehová Diosampis wali sum apasipxarakïna, Jupawa uka suma paraison wiñay wiñayapataki jakapxañapatak uchäna (Génesis 2:15-24).

Niya ukhamarakiw Hinduismo sat yupaychäwinkirinakax yatichapxi, nayrax mä paraisow utjäna sasa. Maysa tuqitsti, kunapachatï taqinix paraisonkapkaspas ukham wali suma tiempon jakapki ukhaw budanakax uñstanipxi sasaw budistanakax sapxi. Ukat África markankir yupaychäwinakanxa, kunjamsa Adanampi Evampix jakasipxäna niya ukar uñtasit sarnaqäwinakatwa yatichapxaraki.

Chiqpachansa, niya taqi yupaychäwinakanwa mä paraison utjatap yatichapxi. Sarnaqäwi tuqit yatxattʼat Jean Delumeau sat jaqix akham siwa: “Kunayman tiempon jakasir jaqinakaw qalltan mä paraison utjatap iyaw sapxäna, ukanwa jan pantjasiñasa, librëñasa, sumankañasa, kusisiñasa, manqʼat awtjayasiñas jan utjkänti, janirakiw chʼaxwañanakasa jan waltʼayasiñanakas utjkänti. [...] Ukatwa uka paraíso aptʼasipxatasat wal llakispachätanxa ukat wasitat jikxatañ munarakpachätanxa” sasa.

¿Kunatsa uka tuqit taqinis ukham amuyapxpacha? ¿Kuntï nayrax chiqpachapun utjkäna ukti taqinis amuyusan amtaskpachätan? ¿Chiqapunit Edén jardinasa ukat Adanampi Evampix utjapxäna?

Ukax luqhikankañaw sasaw yaqhipax sapxi. Jichhürunakanxa, waljanirakiw Paraisorux mä siw säwikïkaspas ukham uñjapxi. Kʼari yupaychäwinakan yaqhip pʼiqtʼirinakapasa Edén jardinax mä uñachtʼäwikïnwa sasaw sapxi, ukampixa janipunis Edenax utjawaykaspa ukhamwa sasipki.

Chiqas Bibliax walja uñachtʼäwinakatwa parli. Ukat kawkïr uñachtʼäwinakatï Jesusax arkirinakapar yatichañatak parlkäna ukanakaw wali uñtʼataxa. Ukampisa Bibliax Edén jardinat parlki ukhaxa, janiw mä uñachtʼäwikïkaspas ukham parlkiti. Jan ukasti chiqapunïkaspas ukhamwa parli. Kʼarïspa ukhaxa, ¿kunjamarak taqi kuntï Bibliax yatichki ukar atinisnasti? Ukhamasti, kunatsa yaqhipax uka yatichäwit pächasipxi ukwa jichhax yatxataskañäni. Ukatxa, kunatsa Edén jardinat yatiñax sapa maynitakix wali wakiskirix ukwa yatxataskarakiñäni.

Edén jardinax ¿chiqapunit utjpachäna?

WALJANIW Edén jardinata ukat Adanamp Evampit parlir istʼapxi, ukampis janiw pachpa Bibliat liytʼapkiti. ¿Janit jichhax juma pachpa Bibliamat liytʼkasma? Génesis 1:26-3:24 qillqatanwa uka tuqit parlaski. Mä qhawqha arunakanxa, aka tuqinakatwa parli:

Jehová Diosawa nayrïr chachar laqʼat luratayna, Adán sasaw sutichäna ukat mä suma jardinaruw ucharakïna, Edén sat chiqana. Uka chiqxa Dios pachpaw wakichtʼatayna, walja umaw utjäna ukat taqi kasta frutanak achuri quqanakawa utjarakïna. Taypirusti “askimpi ñanqhampi yatiñ churir quqa uskurakïna” uka quqan achuptï manqʼapxät ukhax jiwapxätaw sasaw Diosax sarakitayna. Mä uruxa, Adanat mä jaraphi apsusinwa Eva sat nayrïr warmir luratayna. Ukatxa, sumwa jardín uñjapxäta, wawanïpxätawa ukat uraqpacharuw phuqantapxäta sasaw sarakitayna.

Uka qhipatsti, kunapachatï Evax sapakiskäna ukhaw mä katarix parlxayatayna ukat jan manqʼañapäkäna uka achut manqʼañapatakiw arxayäna. Arsutaparjamaxa, Diosax kʼarïkaspasa ukat kuntï jupax yatiñapäkäna ukats jarkʼkaspa ukhamwa amuyayäna: uka quqattï manqʼäta ukhax Diosjamayätawa sasaw säna. Uk istʼasaw Evax quqat manqʼantatayna. Adanasti ukhamarakiw Diosar jan istʼasin manqʼantatayna. Ukatwa Jehová Diosax Adanampi Evampiru ukat Supayampir juchañchäna. Adanampi Evampix Paraisot jaqsutaw uñjasipxäna ukat angelanakaruw mantañäki uka chiq jarkʼañapatak usküna.

Nayraxa, sarnaqäwi tuqit yatxattʼatanakasa ukat Bibliat yatxattʼatanakasa kuntï Génesis libron parlki ukax chiqapuniskiwa sasaw sapxäna. Ukampis jichhürunakanxa, janiw ukax chiqäkiti sasaw sapxi. ¿Kunatsa ukham amuyxapxi? Akxaruw pusi jisktʼanakapar qhanañchaskañäni.

1. Edén jardinatï utjkchïnxa, ¿kawkhankänsa?

Walja maranakaw Biblia tuqit yatxattʼat jaqinakax Paraisox kawkhans utjapunpachaw sasin sapxäna. Ukampisa kʼari yupaychäwinkirinakaxa, Platón ukat Aristóteles jaqinakan amuyunakaparukiw iyaw sapxi, jupanakaxa, janipuniw uka Paraisox aka Uraqinkkaspati sasaw sapxäna.b Ukatwa Biblia tuqit yatxattʼat jaqinakax Paraisox alaxpach jakʼanakankpachaw sasin sapxi. Yaqhipasti aka Uraqin jan walinakapat jayarstʼat wali jachʼa qullu patankiw sasaw sapxi; yaqhipasti polo Norte jan ukax polo Sur uksa tuqinakankpachaw sapxarakiwa, ukat yaqhipax phaxsinkiw sasaw sapxaraki. Taqi ukanak istʼasaxa, Paraison chiqa yatichäwipax mä samkäkaspas jan ukax mä siw säwikïkaspasa ukhamwa amuyapxi. Ukat Edén jardinax kawkhankänsa uk parlapxi ukhaxa, luqhikankañäkaspas ukham amuyapxi ukat janipuniw uka chiqax utjawaykiti sasaw sapxaraki.

Ukampis Bibliax janiw ukham Paraisot parlkiti. Amuytʼañataki, Génesis 2:8-14 qillqatanxa kawkhankänsa uk sum qhanañchi: Inti jalsu tuqiruw jardín uchäna, Edén sat chiqana. Uka chiqatsti mä jawiraw mistüna, ukasti huerto qarparakïna, ukat pusiruw jaljtarakïna. Ukhamarusa, sapa jawiran sutinakapwa aytaraki ukat kawki chiqas umanakapax jaläna uks qhanañchtʼarakiwa. Nayratpachaw walja yatxattʼat jaqinakax kunjamsa Paraíso jikxatirista sasin Bibliat uka chiqa liytʼasax pʼiq muytayasipxi. Ukampis kunayman amtanakarukiw puripxi ukat janirakiw mayas kipkäpkiti. Ukhamasti, ¿kuntï Bibliax Edén jardinata ukat jawiranakapat parlki ukax janiw chiqäkiti ukat mä siw säwikiwa sañti ukax munpacha?

Janiw ukham jankʼak amuyañasäkiti. Kuna tuqittï parlawayktan ukax 6.000 maranak nayraw pasawayi. Ukat Moisesax qillqkäna ukhaxa, 2.500 maranakaw pasxäna, inas jupax kuntï jaqinakax sapkäna ukanak istʼasin jan ukax uka tiempon utjkäna uka documentonak liytʼasin qillqchïna. Ukhamasti, kuntï qillqkäna ukax jupatakix nayra sarnaqäwirakïnwa. ¿Uka tiempot aksarux Uraqix mayjtʼpachänti? Jïsa. Uraqix sapürutjamaw mayjtʼaskäna. Amuyataxa, Edén jardinax jikxataskän uka chiqanxa, uraq khathatinakaw utji: sapa patakat 17 uraq khathatinakax uka chiqanwa waltʼataxa. Ukhamarusa, Diosax Uma Juicio apayankäna ukhaxa, uka Uma Juiciow Uraq wal mayjtʼaypachänxa, janiw uk amuyksnati.c Ukhamasti, Edenan utjkäna uka jawiranakasa ukat yaqha chiqanakasa tiempompix mayjtʼpachänwa.

Génesis libron Paraisot parlki ukax chiqapunïskatapxa qhanawa, kunattix pusi jawiranakat parlki ukanakatxa, Éufrates ukat Tigris, jan ukax Hidequel uka pä jawiranakax jichhakamas utjaskakiwa ukat uka jawiranakat mistki uka jiskʼa jawiranakapas niya jakʼapurankapxarakiwa. Ukhamarusa, kuna chiqanjamsa umanakapax jaläna ukat kunanakas uka chiqanakanx utjäna uksa qhanañcht’asirakiwa. Taqi ukanakaxa, israelitanakatakix wali uñtʼatapachänwa, kunattix Génesis qillqatan jikxataski uka sarnaqäwix jupanakatakiw qillqatänxa.

Ukampis siw säwinakax janiw ukham sum qhanañchapkiti. Jan ukasti kuna tuqinakattï yatxatañjamäkaspa uka tuqit janiw parlapkiti. Siw säwinakax akham sasaw qalltapxi: “Nayra pachanakanxa...” jan ukax “Mä uruxa...” sasa. Ukampis Edén jardinat Bibliax parliki ukhax wali sumwa qhanañchi, kunjamtï sarnaqäwi tuqit parlaski ukhama.

2. ¿Kunjamaraki Diosasti Adanaru laqʼat luraspa, ukat Evarux Adanan mä jaraphipatsti?

Kunatï laqʼan utjki uka pachparakiw cuerposan utji, sañäni: hidrógeno, oxígeno ukat carbono, ukat ciencia tuqit yatxattʼat jaqinakax ukax chiqapuniwa sasaw sapxi. Ukampis ¿kunjamsa ukanakax jakañ utjañapatakix mayachtʼasipxpacha?

Ina chʼusatakwa jakañax uñstawayi sasaw walja yatxattʼatanakax sapxaraki. Amuyuparjamaxa, jan yäqkañ mä qhawqha laqʼunakatakwa sartawayi ukat waranq waranqa maranakatwa taqi kunatï uraqin utjki ukax tukuwayi sasaw sapxi. Ukampis janiw jan yäqañäkaspas ukham kunas utjkiti. Jan uñjkaya chʼimi laqunakasa wali muspharkañ luratawa. Janipuniw jakañax ina chʼusatak uñstatapxa kuna uñachtʼäwis utjkiti. Jan ukasti, taqi ukanakax wali yatiñani ukat chʼikhi Luririn lurtʼatapwa uñachtʼayi (Romanos 1:20).

Jumax wali suma música ischʼukiskasma, mä suma cuadro uñjaskasma jan ukax jichhak uñstki uka aparato apnaqañ yantʼkasma ukham amuytʼañäni. ¿Ukanakax ina chʼusatakwa uñsti, janiw khitis lurkiti sasmati? ¿Janixay ukham siskasmatixa? Janipuniw jaqin kuna suma luratapas kunjamtï cuerposax luratäki ukham utjkaspati. ¿Janiw luratäktanti sasin janixay sisksnatixa? Maysa tuqitxa, Diosax jaqi saparukiw Jupar uñtasit luratayna sasaw Génesis librox qhanañchi (Génesis 1:26). Jïsa, kunjamtï Diosax chʼikhikankañapat kuns lurkixa, niya ukar uñtasitarakiw jaqix arte tuqita ukat tecnología tuqit kuns lurtanxa. Ukhamax Diosax laqʼat jiwasar luratapatxa ¿kunatarak muspharsnasti?

¿Diosax Adanan mä jaraphipat Evar luratapat kamsasirakispasa? Uk lurañax Diosatakix janiw kuna chʼamäkpachänti.d Ukat janis ukham lurkchispänxa, mä amtampiw Adanan jaraphipat luratayna. Adanampi Evampix jaqichasipxaspa ukwa munäna ukat “mä sapa jaqikïpkaspasa” ukham jakasipxañapwa munarakïna (Génesis 2:24). Ukhamawa, chachampi warmimpix purapat yanaptʼasipxañapataki ukat munasiñampi panpachani uñjasipxañapatak luratäpxiwa. Ukham luratapatxa munasiñapa ukat yatiñkankañanïtapwa uñachtʼayistu.

Jaqix inas mä chacha warmitak jutstan sasaw genética tuqit yatxattʼatanakax sapxaraki. Ukhamasti, ¿kuntï Bibliax Génesis libron parlki ukax chiqaxaya?.

3. ¿Kunjamaraki mä quqasti yatiñ churaspa ukat yaqha quqax jakañ churaspasti?

Bibliarjamaxa, uka quqanakax janiw chiqpachapun yatiña ukat jakañ churir quqanakapkänti, jan ukasti mayni quqanakjamakïnwa. Jehová Diosatakikiw ukax ukhamänxa.

Jaqix niya ukhamarakwa awisax kunarus uñjtanxa. Amuytʼañataki, kunapachatï jaqinakarux banderar respetapxätaw satäki ukhaxa, janiw mä aliq telarukis respetapxañapäkaspa ukham amuyapkiti, jan ukasti markarus respetapkaspa ukhamwa amuyapxi. Yaqhax akarakispawa, reyinakan coronapasa ukat cetropasa jupax autoridadanïtapwa uñachtʼayi.

Ukhamasti ¿kunsa uka pä quqax sañ munpachäna? Uka tuqitxa, kunayman amuyunakaw utji, ukampis uk qhanañchtʼañax janiw chʼamäkiti ukat wali wakiskirirakiw jiwasatakixa. Diosakiw kunatï walïki ukat jan walïki uk saspa, ukwa askimpi ñanqhampi yatiñ churir quqaxa sañ muni (Jeremías 10:23). Ukatwa Jehová Diosax uka quqat manqʼañax wali jachʼa juchat uñjäna. Jakañ churir quqaxa, wiñay jakaña sañ munäna, uka wiñay jakañx Jehová Diosakiw churistaspa (Romanos 6:23).

4. ¿Kunjamarak mä kataristi Evar parlaspasti?

Janitï Biblia taqpach liytʼksna ukhaxa, kuntï Génesis qillqatan siski uk janiw sumpacha qhanañchanjamäkaspati. Ukampis Bibliax jukʼat jukʼatwa qhanstayaski.

Qalltañataki, ¿khitisa jan ukax kunas katarir parlaypachäna? Nayra pachan jakir israelitanakaxa khitis katari tuqi parlaspa uk sum yatipxäna. Amuytʼañataki, animalanakax janiw parlapkiti, ukampis mä ajayuw animalas parlapkaspa ukham amuyayaspa. Mä kutixa, Diosaw mä angelarux Balaaman asnupar parlayañataki khitatayna (Números 22:26-31; 2 Pedro 2:15, 16).

Ukhamarusa, saxranakax ukham lurapxañapatak chʼamanïpxatap jupanakax yatipxänwa. Mä kutixa, Egiptonkir sacerdotenakax Jehová Diosan milagropat yatiqasisaw uka pachpa milagro lurapxäna, mä thujrwa katarir tukuyapxäna, ukwa Moisesax uñjäna. ¿Kuna chʼamampis uk lurapxäna? Saxranakan chʼamapampiwa (Éxodo 7:8-12).

Ukatsti Israelitanakax Job libronïpxarakïnwa, uka libroxa inas Moisesan qillqatarakïchïna. Uka librow jupanakarux Supayat sum qhanañchäna, jupaw Diosan uñisiripaxa, juparakiw Jehová Diosan luqtirinakaparux pächasiyi (Job 1:6-11; 2:4, 5). Taqi uk yatisaxa, Supayaw Diosar jan istʼañapatakix Evar katari tuqi sallqjpachäna sasaw israelitanakax amuyapxpachäna.

Ukampis Supayax Evar katari tuq kʼarintatapxa jukʼampi uñachtʼäwinakaw utji. Amtañäni: Supayax kʼariwa ukat kʼarin awkiparakiwa sasaw Jesusax säna (Juan 8:44). ¿Kunatsa kʼarin awkipawa sasin Supayar sispachäna? Kunattix jupaw taqinit sipansa nayraqat kʼarisitayna. janiw uka quqan achupxa manqʼapxätati. Manqʼapxäta ukhasti jiwapxataw sasaw Diosax säna, ukampis Supayaxa “Janiw jiwapkätati” sasaw satayna (Génesis 3:4). Supayan uka katari tuqi parlaskatapxa sumwa Jesusax yatïna. Kunapachatï apóstol Juanarux Supayaw “jachʼa katarïnxa” sasin siskäna ukhaw ukax sum qhanstäna (Apocalipsis 1:1; 12:9).

Mä ajayux ukham mä katarir parlayatapaxa janiw kuna muspharkañäkisa. Kunatix jaqix ukham lurarakiwa ukat televisionansa videonakans uk uñjaraktanwa.

¿Kunas chiqapapuniskatap uñachtʼayistu?

Kuntï akhakam yatiqawaytan ukarjamaxa, ¿Génesis qillqatax Paraisot parlki ukax chiqätap qhanxay amuyawaytanxa? Ukat walja uñachtʼäwinakaw utjaraki. Jichhax mayampit yatxatañäni.

Biblianxa, “khititix chiqapäki” ukax Jesucristowa, sasaw qhanañchi (Apocalipsis 3:14). Jupax jan juchan jaqipunïnwa, ukhamasti janipuniw kʼariskänti janirakiw khitirus sallqjañ yantʼkänti. Ukhamarusa, “janïra aka uraqi utjkipana” ukat janïr aka Uraqir jutkipanxa, walja maranakaw alaxpachan Jehová Dios Awkipamp jakäna (Juan 17:5). Kunapachatï jaqir luraskäna ukhax jupax utjxänwa, ukhamasti kuntï jupax siskäna ukax chiqänwa. ¿Kunsa jupax Edén jardinat säna?

Jesusax Adanamp Evampit parlkäna ukhaxa, chiqpach jaqinakapkaspas ukhamwa parläna. Kunapachatï jaqichasiñ tuqit parläna ukhaw jupanakxat parläna (Mateo 19:3-6). Génesis libron parlki ukatï mä siw säwikïspaxa, Jesusax kʼarïspawa jan ukax sallqjaskistaspawa. Ukampis janipuniw Jesusax uk lurkaspati. Kunjamtï sawayktanxa, taqi kuntï aka Uraqin paskäna ukxa alaxpachatwa uñjaskäna. ¿Génesis libron parlki ukxa chiqätap janipunixay khitis Jesusjam uñachtʼaykaspatixa?

Kunatï Génesis libron qillqatäki ukarutï jan iyawsksna ukhaxa, janiw Jesusarux iyaw siskaraksnati. Janirakiw Biblian yatichäwinakapsa ukat Diosan amtanakapsa sum amuyksnati. ¿Kunatsa? Uk jichhax amuytʼañäni.

[Qhanañchäwinaka]

¿Kunatsa Edén jardinat yatiñax wakisi?

EDÉN jardinatxa, janiw maypacha Bibliax qhanañchkiti sasaw yatxattʼat jaqinakat yaqhipax sapxi. Amuytʼañataki, Estudios Religiosos uka tuqit yatichiri Paul Morris sat jaqixa, akham sasaw qillqatayna: “Qullan qillqatanakanxa janiw mayampis kuntï Edenan paskatayna uka tuqit qhanañchasxiti” sasa. Ukat inas yaqha yatxattʼatanakax ukax chiqapuniskiw sasin sapxarakchispa, ukampis janiw chiqäkiti.

Biblianxa, walja chiqanakanwa Adanamp Evampita, katarita ukat Edén jardinat parli.a Ukampis janiw jupanakak pantjasipkiti, jan ukasti yupaychäwi pʼiqtʼirinakasa ukat Bibliat yatxattʼatanakasa, Paraison sarnaqäwipax mä siw säwikiwa sasaw sapxi, ukaw jukʼampi jan walixa. ¿kunatsa ukham sistanxa? Kunattix ukhamatwa Biblia contra saytʼasipxi.

Kunatï Edén jardinan paskäna uk sum jan amuyksna ukhaxa, janirakiw kuntï Bibliax yatichki uk amuyksnati. Amuytʼañataki, Bibliaxa wali wakiskiri ukat chʼama qhanañchtʼañ jisktʼanakaruw qhanañchi. Ukat uka qhanañchäwinakaxa, kunatï Edén jardinan paskäna ukaruw uñtayi. Jichhax mä qhawqhat amuytʼañäni.

● ¿Kunatsa chuymankipsttan ukat jiwtanxa? Adanamp Evampitï Diosar istʼapxasapänxa wiñayatakiw jakapxaspäna. Ukampis kunürutï Diosar kutkatasipxäna uka urutpachaw jucharar jaqixapxäna ukat jiwapxarakïnsa (Génesis 2:16, 17; 3:19). Jupanakaw taqinirux pantjasiñaru ukat juchar aptʼawayistu. Ukatwa Bibliax akham sispacha: “Kunjämatix mä sapa jaqi tuqi juchax aka uraqir mantankixa, ukat jiwax uka jucha laykurak utjixa, ukhamarakiw jiwax taqi jaqirux katuntawayi juchachasitap layku” sasa (Romanos 5:12, 13).

● ¿Kunatsa Diosax tʼaqhisiñanak ukhamak uñjaskpacha? Edén jardinanwa Supayax Jehová Diosar kʼarintäna, wali askinakatsa jarkʼkaspa ukhama (Génesis 3:3-5). Mä arunxa, jan wali apnaqirïkaspas ukhamwa säna. Uk istʼasinwa Adanamp Evampix Supay tuqi saytʼasipxäna ukat janiw Jehová Diosarux apnaqiriparjam uñjxapxänti, jupanakakis kunatï walïki, jan walïki ukanak amtapxaspa ukhamwa amuyapxäna. Ukampis Jehová Diosaxa, wali yatiñanïtapata ukat taqi kuns chiqapar lurirïtapatxa, jupanak pacha mä qhawqha tiempo apnaqasipxañapatakiw jaytawayi. Jehová Diosan jan yanapapampixa, janipuniw jaqinakax jupanak pachpa apnaqasipkaspati, ukwa Supayan yanaptʼata aka uraqin phuqantat jan waltʼäwinakax uñachtʼayi (Jeremías 10:23).

● ¿Kunatakis Diosax aka Uraqi luräna? Aka Uraqix wali suma Paraisospa ukwa Diosax munäna, ukham munatapxa Edén jardinampiw uñachtʼayawayi. Adanampir Evampiruw Uraqi phuqantapxañapataki ukat uraqpacha mä suma paraíso tukuyapxañapatak jaytawayäna (Génesis 1:28). Ukhamasti, aka Uraqix mä suma paraisospa ukat Adanampin Evampin wawanakapax jan juchanixapxaspa ukat wali kusisita, mayachtʼata jakasipxaspa ukaw Diosan amtapaxa. Ukat kunjamsa Diosax uk phuqani uka tuqitwa Bibliax jila partex qhanañchi.

● ¿Kunatsa Jesucristox aka Uraqir jutpachäna? Edén jardinan Diosar kutkatasipkäna ukhatpachaxa, Adanampi Evampi ukat wawanakapasa jiwañar katuyatäpxänwa. Ukampis Diosax wali munasiñapatwa jiwasar “qhispiyañataki” munat Yuqapar aka Uraqir khitanïna, ukhamat mä suytʼäwinïñasataki (Mateo 20:28). ¿Kunjamsa qhispiyistu? Ak amtapuniñäni, Jesusax “qhipa Adan[jamaxa]” Jehová Diosarux istʼapunïnwa, janiw nayrïr Adanjamäkänti. Ukatwa jan juchachaskänti. Jupaw jakäwipxa taqinir qhispiyañatak aptʼasiwayi. Ukhamatakwa Diosax taqi chuyma luqtirinakaparux juchanakapat pampachaspa ukat mä jutïrinxa, kunjamtï Adanamp Evampix Edén jardinan jakasipxäna ukham jakasipxañapatak mä suytʼäwi churawayi (1 Corintios 15:22, 45; Juan 3:16). Maysa tuqitsti, Jesusax Diosan amtap phuqasiñapatakiw aka Uraqir jutäna.b

Kunjamtï yatiqawaytanxa, Diosan amtanakapax janiw Bibliat yatxattʼat jaqinakan chʼama ukat jan amuykañ amuyunakäkiti. Jan ukasti suma amuytʼkañawa, ukat chiqarakiwa. Kunjamtï Edén jardinasa, jaqinakasa ukat animalanakasa chiqapkänxa, ukhamarakiw Diosan amtapax jutïritakix chiqaxa ukat niyaw phuqasirakini. ¿Kunjamsa uk phuqasir uñjsna? Chiqas sapa maynitäxiwa. Diosax “taqinin qhispiyatäñapwa muni”, khitinakatï Diosan kamachinakaparjam jan sarnaqapkäna ukanakamppacha (1 Timoteo 2:3, 4). ¿Kunjamsa uk yattanxa?

Janïr jiwkasaxa, Jesusax jan walinak lurir jaqimpiw parläna, uka jaqix jiwayatañs suykchïnxa, Jesusaruw chuymachtʼatäñataki ukat mä suytʼäwinïñatak yanap mayïna. Ukat Cristox akham sänwa: ‘Jumax nayampi chikaw paraisonkäta’ sasa (Luc. 23:43, NM). Jesusatï ukham jan wali lurir jaqin Paraisonkañap munchixa, ¿janit jiwasan ukankapxañas munarakpacha? Jïsa, kun janisti. Ukat Awkipax ukwa munaraki. Jumatï ukankañ munarakstaxa, khititix Edén jardín lurawayki uka Jehová Diosat jan qhiparas jukʼamp yatxataskakma.

[Qhanañchäwinaka]

[10 janan recuadropa/fotonakapa]

NAYRÏR PROFECIAW BIBLIA SUM AMUYTʼAÑ YANAPTʼISTU

“Warmimpi jumampsti [katari] enemigo tukuyapxäma, ukhamaraki uka warmin wawanakapampi, wawanakamampisa enemigonïpxarakiniwa. Warmin wawapasti pʼiqit takxatätam, jumasti kayut achjarakïta.” (Génesis 3:15).

Ukaw nayrïr profeciaxa, Edenanwa uk Diosax arsutayna. Ukampis ¿khitinakäpxis warmisa, katarisa ukat wawanakapasa? ¿Kunatsa enemigüpxi?

KATARI

Supaya (Apocalipsis 12:9).

WARMI

Jehová Diosan alaxpachankir familiapawa, jupanakaxa angelanakkamakiwa (Gálatas 4:26, 27). Isaiasan profeciaparjamaxa, uka warmix walja wawanakanïñapänwa (Isaías 54:1; 66:8).

KATARIN WAWANAKAPA

Supayan munañap lurapki ukanakawa (Juan 8:44).

WARMIN WAWANAKAPA

Jesusawa nayrïr wawapaxa, jupaw Jehová Diosan alaxpachankir familiapat juti. Ukatxa khitinakatï alaxpachar Jesusamp chika apnaqanipxañapatak ajllitäpki ukanakarakiwa, jupanakaxa Criston jilanakapjam uñtʼatäpxiwa, “Diosan Israelapa, MT” satäpxarakiwa (Gálatas 3:16, 29; 6:16; Génesis 22:18).

KAYUT ACHJANI

Diosan Yuqapax aka Uraqinkkäna ukhaw Supayax jiwayayäna. Ukampis mä tiempotakikïnwa, kunattix Jesusax jaktayatäxänwa.

PʼIQIT TAQXATANI

Kunapachatï Jesusax wiñayataki Supayar chhaqtayani ukhaw ukax phuqasini. Ukampis janïr uk lurkipanxa, kuntï Supayax Edenat qalltasin jan walinak lurawayi ukwa askichani (1 Juan 3:8; Apocalipsis 20:10).

¿Chiqapuniti Diosax Sum Jakasiñas Munpacha? sat folletonwa kuna tuqitsa Bibliax qalltat tukuykamax parli uka qhanañchtʼäwi jikxatäta. Ukaxa Jehová Diosan Qhanañchirinakapan luratawa.

[11 janan fotopa]

Adanampi Evampix wali llakkañaw juchachasipxatapat tʼaqhisiwayapxi