-
Corrupcionajj oraqpachanwa jan waltʼayaskiYatiyañataki 2015 | enero 1
-
-
NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | ¿KAWKÏR GOBIERNONSA CORRUPCIONAJJ JAN UTJKI?
Corrupcionajj oraqpachanwa jan waltʼayaski
Corrupcionajja, khitinakatï mä cargonïpki ukanakanwa utji, jukʼampis gobiernonakaw askip thaqasa uk lurapjje sasaw amuyasiwayi. Corrupcionajj khaya 3.500 maranak nayrajja, utj-jjapunïnwa. Ukatwa maynïr juchañchaski ukhajj janipuniw qollqe chilltapjjañamäkiti sasin mä leyejj Biblian qhanañchäna (Éxodo 23:8). Janiw qollqe chilltasakejj corrupción lurapkiti. Cargonïpki uka corrupto jaqenakajja, jan derechonïpki uka qollqe irtapjje ukat kunanakatï jupanakar jan lurañ waktʼki ukanakwa lurapjje, familianakaparu amigonakaparukiw yanaptʼapjje ukat markan qollqepsa jan phenqʼaniw lunthatasipjje.
Corrupcionajj kawkïr organizacionansa utjakispawa, ukampis gobiernonakanwa jukʼamp uñjasi. Uka toqetjja, Transparencia Internacional uka organizacionan Barómetro Global de la Corrupción 2013 sat qellqatapanjja, akham sasaw yatiyapjje: ‘Markachirinakan amuyuparjamajja, politiconaka, policianaka, markankir autoridadanaka, poder legislativo, poder judicial ukanak taypinwa corrupcionajj jukʼamp utji’ sasa. Ukanakat mä qawqha uñjañäni.
ÁFRICA: 2013 maranjja, Sudáfrica markan autoridadanakjam irnaqerinakatjja, mä 22.000 ukhaniw corruptopjjatap layku juchañchatäpjjäna.
SUDAMÉRICA: Brasil markan 2012 maranjja, 25 jaqenakaruw juchañchasïna, jupanakajj partidoparu apoyapjjañapatakejj markan qollqepwa irtapjjatayna. Nayra presidenten yanapiripjam irnaqkatayna ukas uka taypinkarakïnwa.
ASIA: Seúl (Corea del Sur) markanjja, 1995 maranjj mä jachʼa edificiow allthaptasin 502 jaqenakar jiwarayäna. Uka edificio luririnakajja, jan suma materialanakampi lurañataki ukat kuna leyinakatï uta lurañatak utjki ukar jan istʼañatakiw markankir autoridadanakar qollqe chilltapjjatayna, sasaw yatjjatirinakajj sapjjäna.
EUROPA: Asuntos de Interior de la Comisión Europea ukan trabajiri Cecilia Malmström warmejja, ‘Europa toqen corrupcionajj sintëjjewa’ sasaw säna. “Corrupción chhaqañapatakejja, politiconakaw jan lurjjañatak amtapjjañapa, ukampis janiw lurirjamäpkiti” sasaw sarakïna.
Corrupcionajj janipuniw chhaqtayañjamäkiti. Corrupción chhaqtayañ toqet yatjjatata Susan Rose-Ackerman yatichirejja, akham sasaw qellqäna: ‘Kunjamtï gobiernonakajj apnaqapki ukanak mayjtʼayasaw chhaqtayasispa’ sasa. Corrupcionajj janjakipuniw chhaqtayaskaspati sañjamawa, ukampis Biblianjja, janiw chhaqtayasispawa sasakejj siskiti, chhaqtayasiniwa sasaw qhanañchi.
-
-
Diosan Reinopanjja janiw corrupcionajj utjkitiYatiyañataki 2015 | enero 1
-
-
NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | ¿KAWKÏR GOBIERNONSA CORRUPCIONAJJ JAN UTJKI?
Diosan Reinopanjja janiw corrupcionajj utjkiti
¿Kunatsa corrupcionajj jan chhaqtayañjamäkpacha? Uka toqetjja, mä chachajj akham sänwa: “Markachirinakatakis trabajapkstjja, nanakajj markachirïpjjaraktwa. Uka taypit ajllitäpjjaraktwa” sasa, jupajja Nicaragua markankir gobierno taypin auditor de finanzas siski ukan trabaji.
Niyakejjay markachirinak taypin corrupcionajj utjchejja, cheqas autoridadanakajj uka taypit ajllitäpjjarakiwa, ukhamajja corrupcionajj janipuniw chhaqtkaspati. Uka jan wali mä gobiernon jan utjañapatakejja, janiw jaqenak taypit mä gobiernojj ajllisiñapäkiti. Biblianjja uka kasta gobiernotwa parli. Jesusajja, Diosan Reinopa mayipjjañapatakiw arkirinakapar ewjjtʼäna (Mateo 6:9, 10).
Diosan Reinopajja, alajjpachan uttʼayat cheqpach mä gobiernowa ukat niyaw taqe gobiernonak lanti apnaqjjani (Salmo 2:8, 9; Apocalipsis 16:14; 19:19-21). Uka Reinow corrupción chhaqtayjjani. Gobiernonakajj kunatsa corrupción jan chhaqtayirjamäpki ukat Diosan Reinopaw chhaqtayani sasajj kunatsa confiysna uka toqenakatwa jichhajj yatjjataskañäni.
1. ¿APNAQAÑATAK KHITIS CHʼAMANI?
¿KUNAS JAN WALÏKI? Gobiernonakajj markachirinakan impuesto pagapjjatap laykuw apnaqasipki. Niyakejjay jupanakajj walja qollqe apnaqapjjchejja, waljanejj lunthatasiñwa munapjje; yaqhepanakajja impuesto iraqtʼayasiñ layku qollqe chilltapki ukjja, katoqasipjjakiwa. Kuntï chhaqtayapki uk jan amuyasiñapatakejja, impuestonakwa irjjattayapjje, uk lurasajja, jukʼampikiw corrupción utjayjjapjje. Ukhamatwa corrupcionajj jukʼampi utjaskaki ukat honradopki ukanakaw jukʼamp jan waltʼayat uñjasipjje.
¿KUNJAMSA ASKICHASINI? Diosan Reinopan chʼamapajja, Taqe chʼamani Jehová Diosatwa juti (Apocalipsis 11:15).a Ukhamajj taqe amtanakap phoqañatakejj janiw impuestojj wakiskaniti. Markachirinakaparojj jilarkirwa kunanakatï munaski ukjja, chʼamapampi khuyaptʼayasirïtap layku churani (Isaías 40:26; Salmo 145:16).
2. MÄ APNAQERI
¿KUNAS JAN WALÏKI? Corrupción chhaqtayañatakejja, “alayat qalltasin aynacharuw tukuyasiñapa” sasaw Susan Rose-Ackerman warmejj säna. Mä gobiernotï, policianak taypina, aduanan irnaqapki ukanakan corrupción tukjañatak chʼamachaschi, ukampis jukʼamp jachʼa cargonïpki ukanakar jan kamskchejja, markachirinakajj janiw confiyjjapjjeti. Cheqas taqeniw pantjasirïtanjja, uka toqet Bibliajj akham siwa: “Aka oraqenjja janiw khitis aski jaqejj utjkiti, janipun juch lurasa aski lurirejja” sasa (Eclesiastés 7:20).
Supayajj yupaychayasiñ layku yantʼkäna ukarojj Jesusajja saykatänwa
¿KUNJAMSA ASKICHASINI? Jaqenakan apnaqäwipat sipansa, Diosan Reinopan apnaqer Jesusajja, janiw kunäkipansa jan walinak lurkaniti. Ukjja, akapacha apnaqeri Supayar saykatasaw uñachtʼayäna, Supayajja, yupaychayasiñ laykojj ‘taqe markanakwa apnaqañapatak uñachtʼayäna’ ukampis Jesusajja, jan pächasisaw ukar janiw säna (Mateo 4:8-10; Juan 14:30). Jupajj taqe kunsa cheqaparupuniw lurirïna, jiwayañatak tʼaqhesiyapkäna ukhajja, mä droga churañ munapjjäna, ukampis jupajj janiw katoqaskänti, uka drogtï umaspäna ukhajja, inas jan sinti tʼaqheskchispänti, ukampis janiw amuyupankkaspänti (Mateo 27:34). Jesusajj alajjpachankjjasajja, Diosan Reinopan apnaqañataki suma wakichtʼatätapwa uñachtʼäwayi (Filipenses 2:8-11).
3. ¿QAWQHA TIEMPOS APNAQANI?
¿KUNAS JAN WALÏKI? Walja markanakanjja corrupción chhaqtayañ amtampejj mä qawqha maranakatjja, yaqha gobiernoruw markachirinakajj ajllisipjje. Ukampis corrupcionajj jukʼampikiw eleccionanakana ukat campañanak lurapki ukanakan utji. Qamir markanakansa corrupcionajj utjarakikiwa. Amuytʼañataki, qollqeninakajj markankir autoridadanakaruw campañanak lurapjjañapatak qollqe churapjje.
Estados Unidos markan Tribunal Supremo ukan trabajir John Paul Stevens juezajja, uka toqet akham sasaw qellqäna: ukham lurañajj “gobierno pachparuw jan waltʼayi, janis suma uttʼayatäkaspa, janis suma apnaqerïkaspa ukhamwa markachirinakar amuyayi, ukat janiw confiyjjapjjeti” sasa. Ukhamïpanjja, jaqenakajj politiconak taypinwa corrupcionajj jukʼampi utji sasaw amuyapjje.
¿KUNJAMSA ASKICHASINI? Diosan Reinopajj wiñayatakiw apnaqani, campañanakasa ukat corrupcionas janiw utj-jjaniti (Daniel 7:13, 14). Uka Reinon apnaqer Reyejja, janiw markachirinakan ajllitäkiti, Diosan ajllitawa, ukhamajj janiw jupa lantejj yaqharu uttʼayaskaniti. Ukat walja tiempo apnaqasajja, kunanakatï markachirinakatak askïki ukanakwa lurani.
4. LEYINAKA
Diosan Reinopajja, alajjpachan uttʼayat cheqpach mä gobiernowa
¿KUNAS JAN WALÏKI? Walja leyinakampiw corrupcionajj chhaqtayasispa, sasaw maynejj amuyaspa. Ukampis ‘walja leyinak utjipanjja, jukʼampikiw leyinakajj jan phoqañjamäjjeti’ sasaw yatjjatirinakajj amuyapjje. Maysa toqetjja, corrupción jan utjañapatak leyinak phoqayañajj walja qollqetakiwa, ukat janirakiw kuna askis jikjjataskiti.
¿KUNJAMSA ASKICHASINI? Jaqenakan leyinakapat sipansa, Diosan Reinopan leyinakapajj jukʼamp valoraniwa. Sañäni, kunanakas luraña ukat jan lurañäkaraki ukanakatak mä jachʼa lista churañat sipansa, Jesusajj akham sasaw ewjjtʼäna: “Kunjämtï jumanakajj jaqenakampi uñjatäñ munapktas ukhamarak jumanakajj jupanakar uñjapjjam” sasa (Mateo 7:12). Diosan Reinopan leyinakapajja, kunatï jaqenakan chuymapar purtʼkaspa ukat lurapkaspa ukarjam luratarakiwa. Jesusajj akham sänwa: “Jaqe masimarusti juma kipkarjam munarakim” sasa (Mateo 22:39). Diosajja, jaqen chuymap uñjiwa, uka leyinakjja phoqayapuniniwa (1 Samuel 16:7).
5. ¿KUNJAMSA JAQER YANAPTʼANI?
¿KUNAS JAN WALÏKI? Maynejj jupatakik kuns muni ukat yaqhanakankir muni ukhamatwa corrupcionajj qallti, ukanakajj markankir autoridadanak taypinsa, markachirinak taypinsa utjapuniwa. Qallta yatichäwin parlaniwayktan uka edificiot amtañäni, ¿kunatsa allthaptäna? utachirinakajja, jan suma materialanakamp lurañataki ukat leyinakarjam jan phoqañatakiw, markankir autoridadanakar qollqe chilltapjjatayna sasaw yatjjatirinakajj sapjjäna.
Ukhamajj corrupción chhaqtañapatakejja, jaqenakaruw jan jupatakik kuns munaña ukat yaqha ukham jan walinak jan lurapjjañapataki yatichasiñapa. Ukampis gobiernonakajja, janiw uk lurañatak chʼamanïpkiti ni lurañsa munapkiti.
¿KUNJAMSA ASKICHASINI? Diosan Reinopakiw ukanak tukjaspa, kunattejj kunatï askïki ukanakwa jaqenakar yatichi.b Uka yatichäwiw jaqenakarojj kunatï askïki uk lurapjjañapatak yanaptʼi (Efesios 4:23). Ukarakiw jan walinakar atipjañapatakejj yanaptʼi, ukhamatwa jupan askipak thaqañat sipansa, maynin askip thaqañatak chʼamachasipjje (Filipenses 2:4; 1 Timoteo 6:6).
6. MARKACHIRINAKA
¿KUNAS JAN WALÏKI? Sum jakaskasasa ukat suma yatichatäkasasa, yaqhepanakajj jan walinak lurasipkakiwa. Ukatwa jaqenakajj corrupción jan chhaqtayapkaspati sasaw yatjjatatanakajj sapjje. Inas jaqenakar jan sinti jan waltʼayañapatak mä jukʼa yanaptʼapjjchispa, ukampis janiw chhaqtayapkaspati.
¿KUNJAMSA ASKICHASINI? Corrupción jan utj-jjañapatakejja, gobiernonakaw jaqenakarojj “sum lurapjjañapataki, jan lunthatasipjjañapataki ukat sum phoqapjjañapataki” chʼamañchapjjañapa sasaw La Convención de las Naciones Unidas contra la Corrupción uka qellqatajj qhanañchi. Uka amtanakajj walikïskchisa, Diosan Reinopajj janiw ukanakak yatichkiti, jan ukasti ukarjam sarnaqapjjañapatakiw mayi. Jupatakik kuns munirinaka ukat kʼarinakasa janiw Diosan Reinopar mantapkaniti sasaw Biblian qhanañchi (1 Corintios 6:9-11; Apocalipsis 21:8).
Kuntï Reinojj mayki ukanakjja, taqeniw phoqapjjaspa, kunjamtï nayrïr Cristianonakajj lurapkäna ukhama. Amuytʼañataki, Simón chachajj apostolonakar qollqe chilltañ munkäna ukhajja, jupanakajj janiw katoqañ munapkänti, akham sapjjänwa: “Uka ñanqha amtäwimjja apanukum” sasa. Simonasti jan walïtap amuyasisajja, uk atipjañatakejj Diosar mayirapipjjeta sasaw säna (Hechos 8:18-24).
¿KUNJAMATSA DIOSAN REINOPAMPI APNAQATÄSSNA?
Kawkïr markataskmasaya, jumasa Diosan Reinopampejj apnaqatarakïsmawa (Hechos 10:34, 35). Oraqpachan Diosan Reinopajj mä yatichäwi wakichki ukaw yanaptʼiristam. Kunjamsa Bibliat yatichasi ukanakjja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapaw taqe chuyma yanaptʼapjjeristam. Jumatï sapa semana mä jukʼa tiempo apstʼasisma ukhajja, ‘Diosan Reinopat suma yatiyäwinakjja’ yateqätawa. Diosajj kunjamsa corrupción chhaqtayani uksa yateqarakïtawa (Lucas 4:43). Uta jakʼaman jakapki uka Jehová Diosan Qhanañchirinakapampiw parltʼasma, jan ukajj Internetaruw jw.org/ay sat cheqar mantasma.
Jan qollqe churasaki ¿Bibliat yatichayasiñ munasmati?
a Diosan sutipajj Jehová satawa sasaw Bibliajj qhanañchi.
b “¿Es posible ser honrado en un mundo corrupto?” siski uka yatichäwi La Atalaya 1 de octubre 2012 revistat uñjjattʼäta.
-