22 yatichäwi

¿Kunäñatakis jichhax yatiqaskakïxa?

INASA, “¿kunsa jichhax luräxa?” sasa jisktʼasisksta, jan ukax ukham jisktʼaschïta. Chiqansa kunayman yatiqañanakaw utji; inas maynix qullirïñatakisa, qullq apnaqañatakisa, yatichirïñatakisa, jan ukax computadoranakampi irnaqañatakisa yatiqchispa, ukat yaqhanaksa yatiqarakchispa. Mä waynax akham sänwa: “Kunjamatix awk taykan uywatax jakkän ukham jakañataki chʼamachasiñawa [...] ukaw nayatakix wali aski” sasa. Inas jumax ukham amuyaraksta. Jan ukax qullqi tuqit nayrar sartañ munsta, kunjamatix yaqhipax munapki ukhama.

Ukampis ¿qullqi tuqit nayrankañakiti askïspa? ¿Kun yatiqasas kusisit jakasiñ jikxatsna?

“Taqi ukanakax inamayakiwa”

Peliculanakansa televisionansa jan ukax libronakansa, jachʼa yatiqañ utanakar mantañax wali askïkaspas ukat wali khusäkaspas ukham uñachtʼayapxi. Ukampis ukat tuqit nayrar mistuñ munirinakax wali aytatäñatakiw jupanakkam wal uñchʼukisipxi. Douglas LaBier yatxattʼat jaqix akham sasaw jilïr wayn tawaqunakat saraki: “Waljaniw jankʼaki tukuyañjamäki ukanak yatiqapxi, ukatxa janis chuymas phuqtʼatäpkaspa, llakitakis uñjasxapxaspa, janis kuna yatiqatas utjkaspa, luqhiratakis uñjasxapxaspa, ukat kunayman tuqit usuntatakïxapxaspas ukham yatiyapxi” sasa.

Ukham nayrar sartañataki jaqinakan chʼamañchasitapax inamayakiwa sasaw Salomonax nayratpach säna. Jupax taqi kunanïsawa walja tuqinakat yatxatawayäna (Eclesiastés 2:4-10 liytʼäta). Ukampis akham sänwa: “Ukat nayax lupʼista taqi luratanakaxata, ukhamarak qhawqha chʼamatix apsutäki ukanakatsa, ukatsti amuyasiraktwa taqi ukanakax inamayakiwa, thayarusa katthapï sisksna ukhamakiwa” sasa (Eclesiastés 2:11).

Inas kun yatiqasas wali qullqini jan ukax wali aytat ukham sarnaqassna, ukampis janiw “ajay tuqin” yanaptʼkistaspati (Mateo 5:3). Ukhamasti, khitinakatix qullqi munasaki sarnaqapki ukanakax janiw sum jakasipkaspati.

Kunas wali askïspa

Salomonax akham sistuwa: “Diosar yupaycham, ukatsti mandamiento arunakapa phuqham” sasa (Eclesiastés 12:13). Ukhamasti, mä cristianox Diosan arunakapwa jaqinakar yatiyañapa, ukaw jupatakix nayrankañapa (Mateo 24:14). Ukatwa uka tuqit amuyasir wayn tawaqunakax taqi chʼama ukxa phuqapxi, inas ukar jan yatitäpkchi, ukampis phuqapxapuniwa (2 Corintios 5:14 uñxattʼarakïta). Sapür irnaqañat sipansa, walja wayn tawaqunakaw sapürjama Diosan arunakapat jaqinakar yatiyasa luqtasipki. Yaqhipax yaqha markanakar kunaw misionerot sarapxi, jan ukax Jehová Diosan Qhanañchirinakapan mä sucursalaparus irnaqir sarapxaraki.

Emilianax secretariat irnaqañatakiw yatiqaskäna, ukampis precursorjam irnaqañatakiw uk jaytxäna, ukat akham siwa: “Chiqapuniw aka luräwirux wal munasta” sasa. ¡Chiqansa, Diosataki sapürjam irnaqañaw taqi uka yatichäwinakat sipansa wali askixa, ukat wali khusarakiwa, janiw kunas ukhamäkaspati! ¿‘Diosan yanapirinakap’ taypinkañax janit wali askïkaspa? (1 Corintios 3:9.)

¿Jachʼa yatiqañ utanakar sarañax askiti?

Precursoranakatxa niya taqiniw chiküruki irnaqapxi qullqisitu jikxatañatakixa. Ukampis ¿familiataki irnaqaña wakisxaspa ukhaxa kunsa lurapxaspa? Nayraqat ak amtañäni, waynäkasin jan ukax tawaqükasin Diosar luqtasax janipuniw amtasipkaspati. Ukat ak amuytʼarakiñäni, maynix jachʼa yatiqañ utanakar sarasin título apsusinï ukatwa Diosataki irnaqaskä saspa ukhaxa, ¿walïspati?

Cristian mä waynas jan ukax tawaqus qhawqha tiempos yatiqañapa ukxa janiw Bibliax siskiti. Ukat yatiqañax walikïskarakiwa. Ukat ‘wali suma yatichiri’ Jehová Diosaxa, suma liytʼasiri ukat suma parltʼasirïpxañapatakiw markapar chʼamañcharaki (Isaías 30:20; Salmo 1:2; Hebreos 5:12). Ukat yatxattʼatäsarakiw jaqinakarus sum uñjaraksna jan ukax akapachansa wal amuytʼasiraksna.

Ukampis jachʼa yatiqañ utanakar sarasax título apsuñatakikiw tiempsa qullqsa aptʼasipxi, ¿ukham lurañax askïspati?a Ukatxa, jachʼa yatiqañ utanakat mistutanakaw jila qullqit irnaqapxi, janirakiw jupanakax colegio tukuyirinakakjamaki jaqunukut uñjasipkiti sasaw sapxi, ukampis Planning Your College Education siski uka libronxa, tantiyukiw ukaxa sasaw saraki. Ukham jachʼa yatiqañ utat misturinakatxa mä jukʼanikiw walja qullqit irnaqapxi, niya taqinisa mayninakjamakiw jukʼa qullqit irnaqasipki. Ukatxa, janiw jachʼa yatiqañ utanakat misturinakarux ukhamataki mä irnaqäw churapkaspati, jan ukasti “amuytʼasirïpxiti, kuna amtanïpxisa, jan ukax kunanaksa sum lurañ yatipxi” ukanakwa jupanakat thaqhapxi.

Ukat jachʼa yatiqañ utan apsut “titulompix janiw maynix mä irnaqäwi jikxatkapunispati” sasaw Estados Unidos markanxa irnaqäwinak churirinakax sapxi. “Kunatix jachʼa yatiqañ utanakat mistutanakan lurañäki ukaxa pistʼaskiwa, jichhax waljaniw titulonakani misturapxi ukampis janiw jupanakatakjam luräwinakax utjxiti. Khä 1970 ukat 1984 uka maranakanxa sapa phisqa profesionalanakatxa maynix jan título munaski ukham irnaqäwikwa katuqasxatayna. Ukampis ukham jachʼa yatiqañ utanakatxa jutïr maranakanxa misturaskakiniwa”.

Yaqha tuqinakat amuytʼasiñasarakiwa

Awisax inamayaw mä título apsussna, janiw irnaqäw jikxatksnati. Ukat ak amuyasiñasawa: ¡“Jukʼa tiempokiw utjxistu”! (1 Corintios 7:29.) Ukhamax askinakat utjaspa janicha uk amuytʼkasin mä pusi jan ukax jukʼamp walja maranaka jachʼa yatiqaña utanakan uka jukʼa tiempo aptʼasiskañaxa, ¿askïspati? (Efesios 5:16.)

¿Mä jachʼa yatiqañ utar sarañax Diosar yupaychañ tuqit yanaptʼiristamti, jan ukax aynachtʼayiristamcha? Amtañäni, cristianjamax janiw walja qullqinïñ thaqktanti (1 Timoteo 6:7, 8). Ukat jichhürunakan yatiqirinakax ‘qullqi laykukiw jan ukax jupa pachpat llakisisakiw yatiqapxi’ sasaw Estados Unidos markankir mä jachʼa yatiqañ utan pʼiqtʼirinakax sapxi. Mä qhawqha yatiqirinakax akham sapxänwa: “Qullqi. Chiqans qullqi tuqitak parlasipktxa” sasa. Ukampis ¿qullqi tuqitaki parlaskir jan ukax munañanakapak thaqhir jaqinak taypinkañaxa kunjamtʼayiristamsa?

Chiqansa janiw jachʼa yatiqañ utanakanxa nayrjamäxiti, janiw chʼaxwañanakax utjxiti. Ukampis jan walinakax utjaskakiwa. Ukat kunjamsa uka jachʼa yatiqañ utanakan sarnaqapxi uka tuqitxa akham sasaw yatxattʼatanakax sapxi: “Kun lurañasa jan ukax kunjam sarnaqañasa sapa maynitäxiwa, janiw kuna jarkʼañas utjkiti” sasa. Machañanak jan ukax droganak apnaqañax sapa maynitawa, ukat waljanimpi qʼañu luräwinak lurañasa ukhamaraki. Ukat markaman jachʼa yatiqañ utanakan ukham sarnaqapxarakchi ukhaxa, ¿janit kuna kamachinaktï phuqañ amtkta jan ukax sum sarnaqañ amtkta ukanak pʼakintkasma? (1 Corintios 6:18).

Ukatxa aka tuqit amuytʼañasarakiwa, kuntï jachʼa yatiqañ utanakan yatichapki ukaxa, janiw “Bibliarjam sarnaqañ yanaptʼkiti” (The Sacred in a Secular Age). Yaqhipax walja notanak apsusiñatakiw kunatix askïki uk armasipxi, Diosar yupaychañ tuqitwa lurañanakapxa jan phuqxapxiti, ukhamatwa uka cristian wayn tawaqunakax qullqi tuqi jan ukax yänak tuqiki amuyxapxi, kunjamtï uka jachʼa yatiqañ utanakan yatichapki ukhama. Yaqhipax Diosar yupaychañ tuqit sinti aynachtʼxapxi (Colosenses 2:8).

Jan jachʼa yatiqañ utanakar sarasax kunsa lursna

Uka jan walinak uñjasaw yaqhip cristian wayn tawaqunakax uka jachʼa yatiqañ utanakar jan mantxapxiti. Kunatï Jehová Diosan Qhanañchirinakapan tantachäwinakapan yatichaski ukaxa wali askipuniw jupanakatakixa, ukhamatwa kuna irnaqäwsa jikxatapxi, mayaxa Yatiyañataki Diosan Yatichäwipa satäki uka tantachäwispawa. Janis kuna titulonïpkchisa, wali suma parltʼasiñwa yatiqapxi, ukat lurañanakapsa wali sum phuqapxaraki. Ukat yaqhipax colegior sarkasaw maquinampi qillqañsa yatiqapxi, computadora apnaqañsa yatiqapxi jan ukax auto askichañsa yatiqapxaraki, yaqha ukhamanakampi yatiqapxi. Ukhamatwa chika uru irnaqäwsa jikxatapxi, ukham irnaqirinakwa wal thaqhañ yatipxi. Inas yaqhipax jan ukham irnaqañ munapkchiti, ukampis Biblianxa ukham ‘irnaqañax’ wali askiwa sasaw qhanañchi (Efesios 4:28 ukat Proverbios 22:29 uñxattʼarakïta). ¡Jesucristos ukham irnaqarakïna, ukatwa “carpintero” sapxäna! (Marcos 6:3.)

Ukat yaqhip markanakanxa waljanipuniw ukham yatiqatanakax utjxi, ukatxa jan tituloni irnaqañäkixa ukanakaki katuqasipxi, ukhamasti jan tituloninakatakis janiw irnaqäwix utjxiti. Maysa tuqitxa, mä jukʼa tiempo yatxattʼañataki wakichäwinakaw uka jachʼa yatiqañ utanakansa jan ukax yaqha chiqanakansa utjaraki, ukham yatxattʼatanakwa irnaqäwinakanxa munapxi, ukatakix janiw walja qullqis ni jaya tiempos munaskiti. Ukampis kunjamakis irnaqäw tuqit sarantasktan uka tuqit yatxattʼirinakax akwa armasipxi: Diosar nayraqat yupaychañäni ukhaxa jupaw taqi kunatix jakañataki munaski ukxa churistani (Mateo 6:33).

Inas mä markan irnaqäwinakax utjaskchispa, ukampis yaqha markanxa janiw utjkaspati, ukham may mayaw maranakaxa, yatiqañ tuqitsa ukhamarakiwa. Ukat wayn tawaqunakax may mayäpxarakiwa. Ukatxa Diosar luqtañaw nayrankañapa siskstansa, ukax sapa maynitäxiwa. Ukhamasti taqi ukanakatwa jumampi awk taykamampiw uka tuqitxa wal amuytʼasipxañama, qhawqha yatiqañas wakisispa uka tuqita. Kun lurasasa “sapa mayniwa luräwinakapat llakisiñapa” (Gálatas 6:5).

Amuytʼañäni, inas awk taykamax jachʼa yatiqañ utar mantañam munapxapunchispa, ukhamasti jupanakan uñjata jakasksta ukhaxa jupanakar istʼañamawab (Efesios 6:1-3). Ukhamatwa utan jakaskakisma, ukampis janiw uka yatichäwinakampi apayasiñamäkiti, jan ukasti amuyasiñamawa. Ukat kunsa yatiqäta ukxa sum amuytʼasiñamawa, janiw jaqin amuyunakapaki yatiqañamäkiti, jan ukasti kunas yanaptʼiristam uk yatiqañamawa. Maysa tuqitxa khitimpi sarnaqañsa yatiñamarakiwa (1 Corintios 15:33). Ukat tantachäwinakar sarañsa, yatiyir sarañsa jan ukax Bibliat yatiqañsa janipuniw armasiñamäkiti, ukhamatwa Diosar yupaychañanxa chʼamani saytʼasïta. Yaqhip wayn tawaqurux munkir jan munkirwa jachʼa yatiqañ utanakar khitapxi, ukampis jupanakax wali amuytʼasisaw precursorjam irnaqtʼapxi.

Ukhamasti kun lurañsa amuyumpiw ajlliñama, ukat Diosat mayisiñamarakiwa, ukatxa janiw juma sapaki kusisita sarnaqkätati, jan ukasti ukhamatwa ‘alaxpacharu suma yänaka imasitamax’ utjani (Mateo 6:20).

[Qhanañchäwinaka]

Amuytʼañataki

◻ ¿Kunatsa jachʼa yatiqañ utanakan yatichäwinakax kusisiñ jan churkistaspa?

◻ ¿Diosar yupaychir wayn tawaqunakax kunatsa Diosataki sapürjam irnaqañ amtapxaspa?

◻ ¿Jachʼa yatiqañ utanakar sarasax kuna askinak jikxatsna sapxisa, ukat ukax chiqäskapuniti?

◻ ¿Jachʼa yatiqañ utanakar sarasax kuna jan walinakansa uñjassna?

◻ ¿Jachʼa yatiqañ utanakar sarañat sipansa kunanaksa cristian wayn tawaqunakax yatiqapxaspa?

[175 janan qhanañchäwipa]

Inas kun yatiqasas wali qullqini jan ukax wali aytat ukham sarnaqassna, ukampis janiw “ajay tuqin” yanaptʼkistaspati

[177 janan qhanañchäwipa]

“Jachʼa yatiqañ utan apsut “titulumpix janiw maynix mä irnaqäwi jikxatkapunispati”