24 yatichäwi

¿Janïr jaqichatäkasinxa kunjamatsa wachuq juchar jan purkiristxa?

WALJA wayn tawaqunakaw “kunjamatsa wachuq juchar jan purkiristxa” sasa jisktʼasipxi, ukwa ‘Teen revistanxa qhanañchi.

Salmo 119:9 qillqatan niya ukham mä jisktʼarakiw utji, akham siwa: “¿Kunjamatarak mä waynast [jan ukax tawaqust] qʼuma jakañanïspasti?” sasa. Ukatxa Diosan “Arunakamarjam sarnaqasa[wa]” sasaw qhanañcharaki. Ukampis janiw aliq yatiñakïkiti. Mä waynax akham siwa: “Bibliax kunsa ikintasiñ tuqitsa jan ukax sum sarnaqañ tuqitsa yatichi ukxa yatisksnawa. Ukat chuymaw jan walinak amtasax ukanakxa chʼamaktʼayi” sasa. Ukat uka Salmo qillqirix akham sarakïna: “Chuymaxaruw arunakam imta, juma contra juch jan lurañaxataki” sasa (Salmo 119:11).

Chuymam imañamawa

Ukhamasti Diosan arunakapa chuymar katuqañatakix Biblia liyiñasawa ukat Bibliarjam qillqatanaksa liyiñasarakiwa. Ukhamatwa Diosan kamachinakapax wali askïtap amuysna. Maysa tuqitsti, jan walinak uñchʼukiskañäni jan ukax ischʼukiskañäni ukhaxa, “jañchin munañanaka[paw]” atipistaspa (Colosenses 3:5). Ukhamasti, janipuniw uka jan walinakxa munañasäkiti. Jan ukasti kunatix askïki, kunatix qʼumäki ukanakat lupʼiñamawa.

Ukatxa masinakaw uka jan walinakar wiytarakistaspa sasaw uka qillqatan saraki, ukhamatwa maynix qʼumas jan ukax qʼañus uñjasispa. Ukat salmonak qillqirix saskakiwa: “Jumar iyawsir jaqinakampiw chikachasta, arsutanakam phuqhirinakampiw mayachasirakta” sasa (Salmo 119:63).

¿Juman masinakamax chiqapuniti ‘Diosan arsutanakap phuqañataki’ chʼamachasipxi? Juana sat mä tawaqux akham sasaw amigonak ajlliñ tuqitxa saraki: “Khititix Jehová Diosar munasirinakampi sarnaqki ukaxa jupanakjamaw askinak amuyaraki ukat parlaraki. Sañäni, wachuq juchax axtaskañapuniw sas maynix sani ukhaxa ukhamwa amuyaraksna. Ukampis jan wali amtaninakampi chikachsiñäni ukhaxa, jankʼakirakiw jupanakjam amuyañäni” sasa (Proverbios 13:20).

Ukampis maynix jaqichasiñataki uñtʼasiski ukhaw wachuq jucharux jukʼamp puriñjamäspa. Mä kutixa Robert Sorensen sat jaqiw Estados Unidos markanxa niya taqi chiqan uka tuqit jisktʼatayna, uka tuqit jichhax amuytʼañäni. Niya 56 ukha waynanakaw sapa patakatxa khitimpitix wali yatitäpkän uka tawaqumpix ikintasiñ qalltapxatayna, ukat tawaqunakatsti 82 ukhanirakiw sapa patakatxa wali uñtʼata waynampi ikintasiñ qalltapxatayna, jan ukax khitinakarutï wal munapkän ukanakampiw lurañ qalltapxarakitayna. Ukampis jumax jilïrïxasma jan ukax jaqichasiñataki wakichatäxasma ukhaxa, ¿kunsa kamachasma? ¿Kunjamsa jaqichasiñatakix maynir sumpach uñtʼasma, ukat jan qʼañuchaskarakisma, mä arunxa sum sarnaqasma?

Jaqichasiñataki uñtʼaskasinxa amuyasipxañamawa

Biblianx siwa: “Jaqin chuymapjama ñanqha, kʼarintirix janiw utjkiti. ¿Khitis jaqin chuymapxa sum uñjaspa?” sasa (Jeremías 17:9). Sañäni, mä waynax mä tawaqur wal munaspa, jan ukax mä tawaqus mä waynar wal munarakispa. Ukampis sapa kuti jikisipxani ukhaxa jukʼampwa munasipxaspa. Chiqansa ukham munasiñax walikïskiwa, ukampis ukhamatwa chuymasax pantjasiyistaspa. “Chuyma manqhatwa jan wali amtañanakax juti, [...] wachuqa juch lurañanakasa” sasaw Jesusax säna (Mateo 15:19).

Chiqansa, walja wayn tawaqunakaw uñtʼaskasinxa jan uka juchar puriñ munapkiti.a Ukampis wal munartʼasisaw jan ukax isi manqhar luqantasin llamktʼasisaw ikintasiñar puripxi. Wawani mä tawaqux siwa: “Nayasa, jan ukax nayjam yaqha tawaqunakasa, jukʼat jukʼat qalltasinwa ikintasiñar puripxta. Mä jukʼa munartʼasisakiw qalltasi, ukampis chuyman sallqjatäxtan ukhakiw amuyasiñjamäxi” sasa.

Ukhamasti uka juchar jan puriñatakix janiw chuymampi atipayasiñamäkiti, jan ukasti jumaw apnaqañama (Proverbios 23:19). Ukampis ¿kunjamsa uk lurasma?

Janiw jañchin munañanakapampix atipayasiñamäkiti: Inasa, jupaw jampʼattʼañ qalltañapa sasaw sispachïtu, sasa waynax tawaqut amuyaspa, ukampis ukax janiw ukhamäkapunispati. Ukat “jachʼa jachʼa tukuñax nuwasiñanakakwa apani, ukampis yatiñ kankañaxa [parltʼasiñanwa utjaraki, NM] (Proverbios 13:10). Ukhamasti maynimpi uñtʼasisksta ukhaxa, jumax kunsa amuyta ukwa jupar qhanañchañama. Amuytʼasiñamapuniwa, janiw jañchin munañanakapampi atipayasiñamäkiti. Ukatxa janirakiw jan walinakxa sañamäkiti, inas maynix mayjanak amuyxchispa. Ukat tʼiqi isinakampi jan ukax jiskʼa isinakampi uchasisma ukhaxa mayjwa jupar amuyayarakisma.

Janiw juchar purirjam sarnaqapxañamäkiti: Biblianxa mä tawaqut parli, uka tawaqurux uñtʼatapaw chʼusäwjanakar irpañ munatayna. ¿Kuna amtampis irpañ munpachäna? Wali suma chiqanak uñjtʼiriw irpañ munatayna. Ukampis uka tawaqun jilanakapax uk yatipxäna ukhaxa, wal colerasipxäna, janiw khitapkänti. ¿Uka tawaqut jan wali sarnaqirïpachäna ukatti jan khitañ munapkpachäna? Janiwa, uka tawaqux janiwa kuna jan wali amtanïkänsa, ukampis sapa pura jikxatasisax jucharuw puripxaspäna (Cantar de los Cantares 1:6; 2:8-15). Jumax ukhamarakiw amuyasiñama, janiw mä chʼusa utanxa pani puraki jikxatasipxañamäkiti ni chʼusäwjan saytʼat mä auto manqhansa.

Janiw juma pachpa atinisiñamäkiti: Inas awisax jan amuyaskasin uka juchar puriñjamächispa. Sañäni, inas awisax kuna llakis utjchispa, inas kunsa pantjasta jan ukax awk taykampis jan waltʼayasta, ukham llakitäkasax wal amuyasiñamawa (Proverbios 24:10). Ukat machañ tuqitxa wal amuyasiñamarakiwa. Umatax kunsa lurxaksnawa. “Vino machañanaka[xa], jaqirux jan amuyun tukuyi.” (Oseas 4:11.)

Janiw sasaw qhan sañama: ¿Mä wayn tawaqux sinti jakʼachasxapxaspa jan ukax jan amuytʼasirjamäxapxaspa ukhaxa kunsa lurapxaspa? Mayniw jan ukham sintirstʼayxañataki kunsa sañapa jan ukax kunsa lurañapa. Mä kutix mä autotwa Deborampi uñtʼatapampix sarasipkäna, ukampis uñtʼatapaw “parltʼasiñataki” chʼusawjar auto saytʼayatayna, ukhamasti pani purakiw jikxatasipxäna. Chuymax jan walinakar puriyirjamäxän ukhaxa akham sasaw Deborax uñtʼatapar satayna: “¿Jumatakix ukham jampʼatisiñas jan ukax munartʼasiñas walikïskiti? ¿Janit ukhar saytʼañax wakiskaspa?” sasa. Ukhamatwa amuytʼasipxäna. Ukatwa uka waynax jankʼaki Deborar utar puriyxäna. Ukampis ukhamanakan “janiw” sañax wali chʼamäspawa. Ukampis kunjamtï 20 marani mä tawaqux juchar purisax siskänxa: “Jan maynis ukhakamaki siskani ukhaxa, ¡wali amtasiñaw utjani!” sasa.

Janiw sapa pura sarnaqapxañamäkiti: Yaqhipax panikiw sarnaqañ munapxi, nayra jaqinakakis walja jaqinak taypin sarnaqapxirïkaspän ukham amuyapxi, ukampis walja jaqinak taypin sarnaqañax wali askiwa. Janis jupanakar atinisksna ukhamwa yaqhipax amuyasipxi. Inas ukhamäskchi, ukampis ¿jiwas pachpa atinisiñax walikïskaspati? Proverbios 28:26 jiskʼa tʼaqax akham sasaw qhanañchi: “Jan amuytʼan jaqiwa, jupa pachpan amuytʼaparu alkataski ukaxa, ukampis khititix yatiñkankañampi kunsa lurki ukawa qhispiyatani” sasa. Ukhamasti janiwa sapa pura sarnaqapxañamäkiti, jan ukasti yaqhanakampiw kawksa sarapxasma. Deborax akham saskakiwa: “Uñtʼatajax maynimp chika nayan ukar jutki ukhaxa wal jupar respettxa. Jupax nayjamarakiw jan walinakat amuyasi. Ukampis yaqhax nanak jakʼankaski ukhaxa janiwa kuna jan walïkisa, ukat kunsa jamasat sasiñ munapxta ukhaxa, mä jukʼakwa jan yaqhanakampi istʼayasiñatakix jithiqtapxta. Ukhamasti kuna jan waltʼäwis utji ukhaxa wali askiw nanakatakixa, yaqhan uñjatapuniw sarnaqapxta” sasa.

Diosampi sum apasiña

Ukat Diosampi sum apasiñamarakiwa, mä arunxa, wali suma chuyman jaqirjam uñjañamawa, ukaw juchanakar jan puriñatakix yanaptʼiristamxa, janiw Diosarux chuym usuchjañ munktanti. Ukat kuna tuqitsa jupar jakʼachasiñ munsta ukhaxa wali qhanwa sañama, ukhamatwa jupar jukʼampi jakʼachasirakisma. Ukat jaqichasiñataki uñtʼasiskir wayn tawaqunakas jan walir purirjamäsax panpachaniw Diosar chʼama mayisipxi, ukhamatwa jan juchar puripkiti.

Ukatxa Jehová Diosarakiw wali munasiñampi ‘jachʼa chʼamapxa’ churi (2 Corintios 4:7). Ukampis jumaw ukarjamax chʼamachasiñamaraki. Ukhamasti Diosan yanaptʼapampiw wachuq juchatxa jithiqtasma.

[Qhanañchäwinaka]

Amuytʼañataki

◻ ¿Janïr jaqichatäkasin ikintasiñ tuqit Diosan kamachinakapxa kunjamatsa chuymar katuqasma?

◻ ¿Janïr jaqichatäkasin ikintasiñ tuqit kunjamsa amigonakax jan walir puriyistaspa, jan ukax yanaptʼistaspa?

◻ ¿Maynimp sarnaqasax kunatsa amuyasiñasaxa?

◻ ¿Jaqichasiñataki uñtʼaskasax kunsa maynix luraspa wachuq juchar jan puriñatakixa?

[193 janan qhanañchäwipa]

“Mä jukʼa munartʼasisakiw qalltasi...”

[194 janan qhanañchäwipa]

Jan wachuq juchar puriñatakix janiw sapa puraki sarnaqapxañamäkiti

[195 janan recuadropa/fotonakapa]

Maynimp uñtʼaskasax kunjamsa sum sarnaqsna

Wal jampʼatisiñjamächi jan ukax munartʼasiñjamächi ukanakatxa amuyasipxañamawa

Janiw panipakix sarnaqapxañamäkiti

Wali askinak tuqitwa parltʼasipxañama

Qalltatpachwa kunjamsa jumax jampʼattʼasiñ tuqinakatxa amuyta ukxa maynir sañama

Janiw jan wali isinakampix isisipxañamäkiti, jan walinakwa maynix amuyxaspa

Jan walir purirjamäsax utar apxita sañamawa

Sarxañatakix janiw wali jaya parlapxañamäkiti

Janiw utar wali arum aruma puripxañamäkiti

[Fotonaka]

Jaqichasiñataki uñtʼaskasinxa kunatix yaqhanakan uñjkañäki ukanakwa lurapxañasa

[196 janan fotopa]

Jan walir purirjamäsax amuytʼasiñamawa, ukat “janiw” sasa qhan sañamawa