25 yatichäwi
¿Masturbasiñax sinti jan walipuniti?
“Masturbasiñ tuqit Diosax kamsakpachas uk yatiñ munta. ¿Jutïrinakan uk lurasax usuntiristti, jan ukax mayjanakti amuyxirista, ukat jaqichasxä ukhax kuna jan walinakas utjaspa?” sasaw Melisax jisktʼasi, jupax 15 maraniwa.
WALJA wayn tawaqunakaw ukham llakisipxi. ¿Kunatsa? Kuna laykutix taqi chiqanwa wayn tawaqunakax uk lurañ yatipxi. Janïr 21 maranïkasax sapa patakatxa niya llätunk tunka paqallquniw masturbasipxatayna, ukat tawaqunakatsti niya llätunk tunkanirakiw sapa patakatxa uk lurapxatayna. Ukatxa ukham luririnakarux sirkʼiw misturi jan ukax nayraw wilaptxiri ukat tʼuku usuw sarxatiri sasaw kunayman parlapxi.
Ukampis jichha tiempo qullirinakax janiw ukham sapkiti. Ukatxa masturbasisax janis kuna ussa aptasipkaspa ukham amuyapxi. Uka tuqitxa William Masters ukat Virginia Johnson yatxattʼat jaqinakax akham sapxiwa: “Janjamakiw masturbasiñanxa kuna usus utjkiti, walsa jan ukax jukʼaksa lurasipkpana” sasa. ¡Ukampis yaqha jan walinakaw utji! Ukatwa walja cristian wayn tawaqunakax uka tuqitxa wal llakisipxi. Mä waynax akham sasaw mä qillqat apayani: “[Masturbaskta ukhaxa] Jehová Dios nayraqatansa jan wal lurkirista ukham amuyasta. Ukatwa awisax wal llakista” sasa.
¿Kunas masturbasiñaxa? ¿Sinti jan walipuniti, ukat kunatsa walja wayn tawaqunakatakix uk jaytañax wali chʼama?
Kunatsa wayn tawaqunakax uk lurañ yatipxi
Kunapachatï maynix majtayasiñkam chhuxurasiñ llawqʼaskixa ukaw masturbacionaxa. Wayna tiemponkktan ukhaw ukanakax wal munañjamäspa. Cuerponwa walja hormonanakax miranti ukat wawanïñataki cuerposan utjki ukanakaw mayjtʼayata uñjasi. Ukatwa wayn tawaqunakaxa, uka chiqanakas kusisiñ apankaspa ukham amuyapxi. Ukat awisax inas mä waynas jan ukax tawaqus jan ukanak amuykasaki majtayaschispa.
Sañäni, awisax kuna llakinakas utji ukhaxa amuyuruw mayjtʼayi, ukat ukanakaw mä waynarux uka tuqitxa mayjtʼayarakispa. Ukat wawanïñataki utjki uka jathax waljäxi ukhaxa mayjtayasirakispawa. Ukat arumanakaw uka tuqit samkjasisax uka jatha apsuspa. Maysa tuqitxa, tawaqitanakas niya ukham uñjasipxarakispawa. Ukat niya phaxsi wilax saraqañampïxi ukhaw majtayasipxaspa jan ukax uka pasatatsa majtayasipxarakispawa.
Ukhamasti, jumatï awisax ukham jikxatasirïsta ukhaxa janiw llakisiñamäkiti. Wayn tawaqunakax ukhaman uñjasipxapuniwa. Inas ukanakax walja kuti cuerposan yanaschi, ukampis janiw ukax masturbasiña sañ munkiti. Ukat jiltaskakïta ukhaxa jukʼat jukʼatwa ukax chhaqtawayxani.
Ukampisa, waynitunakas jan ukax tawaqitanakas jukʼamp yatxatañ munasaw chhuxurasiñäki uka chiqanakampi anatapxi, jan ukax llawqʼasipxi.
‘Jan wali amuyunaka’
Mä qʼañu warmimpi jikisir mä waynatwa Biblianxa parli. Uka warmix “jutamaya sisjasiñkama munasiñäni” sasaw uka waynar jampʼattʼasa satayna. ¿Ukat kunas kamachäna? “Waynasti iyaw sasaw uka warmin qhipapa sarawayi, kunjamatix mä urqu vacax khariñatak irpatax ukhama.” (Proverbios 7:7-22.) Chiqpachansa, uka waynax janiw cuerpopan utjki uka hormananak laykukix majtayaskänti, jan ukasti kuntï uñjkäna istʼkäna ukarjamaw majtayasïna.
Niya ukhaman uñjasir mä waynax akham siwa: ‘Kuntï pʼiqijar apantktxa ukarjamaw masturbasiñar purtxa. Televisionanwa jan walinak uñjta, ukat jan isin jaqinaksa uñjarakta ukhama. Uka qʼañu luräwinakax janipuniw armañjamäkiti. Ukat sapa kutis uka jan walinakakwa amuyaskirïta, uñjkiristsa ukhama, ukaw masturbasiñar apitu’ sasa.
Ukhamawa, kuntï maynix liyki, uñjki, istʼki jan ukax parlki ukat amuyki ukarjamaw maynix masturbasiñar purispa. Mä tawaqux 25 maranïkasaw akham saraki: “Nayatakix uk armañax wali chʼamapunïnwa. Ukampis munasiñ tuqit parlir novelanak liyirïta, ukhamatwa uk jaytañax jukʼamp chʼamäna” sasa.
¿Samarañti jikxatsna?
Kunatsa uka luräwi jaytañax wali chʼamäspa ukwa mä tawaqun sarnaqäwipax uñachtʼayistu. Jupax akham siwa: “Jan llakisiskañatakiw masturbasirïta. Kunjamatix wali machir jaqix alcohol umxattʼasin sum jikxatasixa, ukhamas masturbasisax mä qhawqha tiempo samarañ jikxatkirista ukham amuyasirïta” sasa.
Suzanne ukat Irving Sarnoff sat yatxattʼat jaqinakax akham qillqapxatayna: “Kunapachatï maynix llakit uñjasi jan ukax maynin jan wal lurata uñjasi ukhawa masturbasipxaspa, ukhamatwa uka llakinakar saykatapkaspa ukhama. Inas yaqhipax sapaki uñjasipxchi jan ukax wali llakitas jikxatasipxarakchi, ukatwa ukxa lurapxaspa” sasa. Maysa tuqitxa wali colerata jan ukax sapaki uñjasisaw uk lurapxaspa; ukhamatsa llakinak armapkaspa jan ukax samarañsa jikxatapkaspa ukhamwa amuyasipxaspa.
¿Kunsa Bibliax yatichi?
Mä waynax akham jisktʼasitayna: “¿Masturbasiñax jan pampachañjam wali jachʼa juchäpachati?” sasa. Biblianxa janiw mä chiqansa masturbación tuqitxa parlkiti.a Khä urunakanxa griego jaqinakax wal uk lurapxirïna, ukampis janiw uka luräwitakix mä aruki utjkänti, jan ukasti walja arunakaw utjäna. Ukampis Biblianxa janiwa uka arunakatxa mayas uñstkiti.
Ukhamasti, ¿masturbasiñax janit juchäkpacha? ¡Janiw ukham sisksnati! Biblianxa janis wachuq juchamp saskchixa, masturbasiñax mä qʼañu luräwiwa (Efesios 4:19). Ukhamasti, Diosan Arupax uka jan wali luräwi armañasatakiw wali qhan ‘jiwasan askisataki’ yatichistu (Isaías 48:17).
‘Qʼañu luräwinak’ munañaw sarti
Diosan Arupax akham siwa: “Janirak [khitis] qʼañu luräwinaksa lurpati” sasa (Colosenses 3:5). “Qʼañu luräwinaka” siski uka arunxa janiwa kunjamtï awisax cuerposan jikxatasktan uk sañ munkiti, jan ukasti, jañchin munañanakap thaqhaskañas sañ muni. Ukhamasti, uka qʼañu luräwinakaw jukʼamp jan wali juchanakar apistaspa, kunjamatï Pablox Romanos 1:26, 27 qillqatanakan siskixa ukham juchanakaruw apistaspa.
Ukampis ¿janit masturbasisax uka qʼañu luräwinakat jarkʼaqasksna? Janiwa; jukʼamp jan waliruw puriyistaspa; mä waynax akham siwa: “Maynix masturbasiski ukhaxa jan walinakwa amuyi, ukatxa jukʼamp jukʼampikwa uka jan walinakxa munayi” sasa. Jañchin munañanakap tuqi kusistʼañatakiw ukham jan walinak amuyapxi (Mateo 5:27, 28). Ukhamasti, ukham lurañanakar jaltʼasma ukhaxa jankʼakiw uka juchanakxa lurasma. Ukhamaruw mä waynax purtʼasitayna, ukat akham siwa: “Masturbasiñax llakinak atipañsa yanaptʼkitaspa, ukat warminakampi ikintasiñax janis wakiskaspa ukhamwa amuyirïta. Ukampis uka lurañanakakiw chuyman utjxiri” sasa. Ukatwa wachuq jucha luratayna. Uka tuqitwa mä markan yatxatapxatayna, chiqanxa masturbasirinakatxa niya taqinjamaw wachuq juch lurapxarakirïtayna. ¡Jan chacha uñtʼirinakatsa, jan ukax jan warmi uñtʼirinakatxa chikatatsa jilaw uka wachuq juch lurapxirïtayna!
Amuysa chuymsa qʼañuchiwa
Masturbasisax jan walinakwa amuysna (2 Corintios 11:3 uñxattʼarakïta). Ukham luririx pachpa jañchin munañanakapampiw apayasi, yaqhanakatxa qʼal armasi. Ukat janiw munasiñas utjxarakiti ukhamasti samarañ jikxatañakïkaspas ukham amuyxi. Ukampis janiw Diosax uk munkänti, jan ukasti mä chacha warmix munasiñampi uk purapat phuqasipxaspa ukwa munäna (Proverbios 5:15-19).
Maysa tuqitxa, masturbasir waynax inas tawaqunakar jan wali amuyumpiki uñjxchispa, ukat tawaqunakatsa ukhamarakiw waynanakar uñjxapxarakispa, ukataki lurat mä anatasiñäkaspas ukhama. Chiqansa masturbasiñax jan walinakwa maynir amuyayaspa. ¡Ukat awisax masturbasirinakax jaqichatäxapxi ukhasa jan walinakan uñjasisipkakiwa! Ukatwa Diosan Arupax akham sas wali qhan sispacha: “Ukatpï taqi kunatix qʼañuchkistaspa ukatxa jithiqtañasaxa” sasa (2 Corintios 7:1).
Janiw sinti llakisiñasäkiti
Chiqansa walja wayn tawaqunakaw uka luräwxa armapxi, ukat yaqhipasti, awisax lurasipkakiwa. Ukampis ak amtañasawa, Diosax wali khuyapayisiriwa. Salmonak qillqirix akham sataynawa: “Tatay, jumax munasiñanïtawa, juch pampachirirakïtawa” sasa (Salmo 86:5). Mä cristianox uka jan wali luräwir purtʼasi ukhaxa chuymapan wal pisayasi. Ukampis “Diosax jukʼamp jachʼawa chuymasat sipansa, jupasti taqi kunwa yatiraki” sasaw Bibliax saraki (1 Juan 3:20). Diosax janiw amuyusaki yatkiti, jan ukasti wali sum uñtʼistu. Ukatwa jupar taqi chuym juch pampachita sasa mayistan ukhaxa istʼarakistu. Kunjamtï mä waynax qillqkänxa: “Awisaki uk lurasas llakissnawa, ukampis Diosax munasiriwa, ukat chuymassa yatirakiwa, ukhamasti qhawqsa uk jan lurxañatakix chʼamachastan uksa sum yatiraki, ukatwa pantjasisax jan sinti llakisiñasäkiti”. Inas jumax uka jan wali luräwi apanukuñataki wal chʼamachasisksta, ukhamächi ukhaxa janiw wachuq juchar purkasmati.
La Atalaya septiembre 1, 1960 maranxa niya ukhamaraki qhanañchasïna: ‘Inas nayrax jan walinak lurirïsta, ukat uka jan walinak armañax wali chʼamäspawa, ukhamatwa walja kutisa uka jan walir puriskaksna. Janiw sinti llakisiñamäkiti, wali jachʼa juchsa lurkasma ukhama. Supayax ukwa amuyayañ munistu. Inas jumax uk lurasin llakisisksta jan ukax colerassta, ukampis janiw jukʼamp jan walinak lurktati. Ukatxa janipuniw Diosar altʼat chuymampi mayisiñxa armasiñamäkiti, ukatxa juch pampachxita, qʼumachxita, yanaptʼita sas mayisiñamawa. Kunjamatix mä wawax jan walin uñjasisax awkipan ukar sarkixa ukhamarakiw jumax Diosar jakʼachasiñama, qhawqha kutis mä juchatxa jakʼachasiskakismawa, ukatxa wali munasiñampiw Jehová Diosax suma chuymanïtap laykux yanaptʼätamxa, ukat jumax taqi chuyma mayista ukhaxa, jupa nayraqatan suma conciencianïtamwa amuyasïtaxa’.
¿Kunjamatsa ‘qʼuma conciencianïsma’?
[Qhanañchäwinaka]
a Onán jaqix janiw mä warmir “usuriptayañ munkänti, jan ukasti uraqirukiw [jathap] waranukünxa”, ukatwa Diosax jupar jiwayäna. Ukampis janiw masturbaskänti, jan ukasti mä warmimpiw ikintasïna ukat jan tukuykänti. Ukampis Onán jaqix warmir jan usuriptayañ munatapatwa jiwäna, mä arunxa jupakiw kunsa munäna, janiw jiwat jilapan warmipampi jaqichasiñ munkänti, ukhamata mä wawa churañataki (Génesis 38:1-10). Ukampis ¿Levítico 15:16-18 jiskʼa tʼaqanakan ‘jatha chʼaqarayasiñat’ parlki uka tuqitxa kamsaraksnasa? Ukanxa janjamakiw masturbacionat parlkiti, jan ukasti kunjamatix mä chacha warmix arumanakax munasipxixa uka tuqitwa parli.
Amuytʼañataki
◻ ¿Kunas masturbacionaxa, ukat kuna jan walinaksa uka tuqit jaqinakax amuyapxi?
◻ ¿Kunatsa wayn tawaqunakax uka tuqit wal majtayasipxi? ¿Ukax janis walïkaspa ukhamti jumax amuyta?
◻ ¿Kunanakas masturbasiñar apistaspa?
◻ ¿Masturbasir wayn tawaqunakax jan walinti uñjasipxi?
◻ ¿Jumatakix masturbasiñax wali juchati, jan ukax janicha? ¿Ukat uka jan wali luräwi armañataki wal chʼamachasir wayn tawaqunakarux kunjamsa Jehová Diosax uñji?
[200 janan qhanañchäwipa]
Yaqhipax wali llakitäpki, sapaki uñjasipxi jan ukax jan walin uñjasipxi ukhaw masturbasiñ yatipxi
[202 janan qhanañchäwipa]
‘Kuntï pʼiqijar apantktxa ukarjamaw masturbasiñar purtxa’
[204 janan qhanañchäwipa]
“[Masturbaskta ukhaxa] Jehová Dios nayraqatansa jan wal lurkirista ukham amuyasta”
[198 janan fotopa]
Inas masturbasisax wal llakissna, ukampis Diosar taqi chuyma perdón mayisiñäni ukat jan mayampi lurxañataki chʼamachasiñäni ukhaxa, qʼuma conciencianïsnawa
[203 janan fotopa]
Televisionansa libronakansa jan ukax peliculanakansa utjki uka jan wali wakichäwinakaw jan walinak amuyayistaspa