27 yatichäwi
¿Taqi kunansa chiqa chuymanïñasapuniti?
¿JUMAX kʼarisirïtati? Mä kutixa uta apthaptwa sasaw Ronaldox mamapar satayna, ukampis ikiñ manqharuw qʼal takthapitayna. Ukat Richarax niya ukhamarak luratayna, jan amuytʼasisaw tatapampir mamapampir sallqantañ munatayna. ‘Yatichirimpiw jan waltʼayasktti’ ukatwa examen jan churaykituti sasaw satayna, ukampis ukax janiw chiqäkänti, janiw yatiqkataynati.
Chiqansa, ukham jan amuyasis kʼarisiñax inamayakiwa, janiw awk taykas ni yaqha amuytʼasir jaqinakas chiqaw sapkaspati. Ukampis walja wayn tawaqunakaw kunjamatsa kʼarisipxapuni, kunatï chiqäki uk imtʼasaw kunsa maysar uñtayapxi, ukat uk lurasax jupanakataki askïkaspas ukham amuyasaw sallqantañ yatipxi. Ukampis nayraqatxa, awk taykanakaw wal tuqisipxi. Inas utar puriñ qhiptʼasaxa, kʼarisiñjamäskchi, chijiruw thakin puripxatayna sasa, ‘janiw horat amuyasxatätti’ sasa chiqa qhanañchañat sipansa kʼarisxaksnawa.
Ukat inas escuelanxa yaqha tuqinakat kʼarisiñjamarakïchispa. Awisax walja tareanïpkaspas ukhamwa walja wayn tawaqunakax amuyasipxi. Ukat jupanakkamarakiw kunsa atip atipa lurapxi. Khä Estados Unidos markanxa, niya chikatanjamaw examenanakanxa yatiqirinakax copiasipxirïtayna, ukham sasaw ukat tuqit yatxatir jaqinakax sapxi, jan ukax awisas ukxa lurapxapunirïtaynawa. Inas ukham copiasisax suma notanak apsussna, jan ukax jan chʼamäkchispa, ukampis ¿ukham sallqa chuymanïñax askïspati?
¿Kunatsa kʼarisiñax jan walïki?
Inas awisax jan jawqʼayasiñ laykux kʼarisiñax walïkaspas ukhamächispa. Ukampis Diosan Arupax akham siwa: “Kʼari arunak parlir jaqis mutuyatapunïniwa; janiw kunjamatsa jaltkaniti” sasa (Proverbios 19:5). Chiqansa, kuna kʼaris yatisikiwa, ukhamasti kuntï katuqañamäkäna ukxa inas katuqapunchisma. Ukat awk taykamax janiw uka juchamataki tuqipkätamti, jan ukasti kʼarisitamatsa wal colerapxarakini.
¿Examenanakan copiasiñ tuqit kamsaraksnasa? Jachʼa yatiqañ utanakan taripañ tuqit yatxattʼat mä jaqix akham siwa: “Mä yatiqirix ukham sallqantañ munaskani, jan ukax luraskani ukhaxa jan walirupuniw purini, jutïrinxa yatiqañ tuqitsa jan ukax irnaqäwi jikxatañ tuqitsa jukʼamp jan walin uñjasini” sasa.
Chiqansa waljanix jan kunakiw ukhamanak lurapxi. Inas yaqhanakat copiasisax suma notanak apsusipxchi, ukampis ¿jutïrinxa kunjamakis uka jan wali lurasax uñjasini? Uk amuytʼañäni, auto apnaqañataki mä licencia apsusiñ munasma, ukat examenanak churañäki ukhax sallqantasma jan ukax kʼarisisma ukhaxa, ¿kunas kamachaspa? Inas licencia ukhamatak apsuschisma, ukampis auto apnaqam sapxiristam ukhaxa janiw sum apnaqkasmati jan ukasti muqintayasmawa, ukhamax kʼarisitamxa auto muqintayasaw uñachtʼayasmaxa.
Ukhamax matematican jan ukax liyiñ tuqit kʼarisisaxa, ¿kunarus pursna? Inas qalltanxa walikïskaspas ukham amuyaschisma. Ukampis jan ukanak sum yatisaxa irnaqäwi jikxatañas wali chʼamäspawa. Ukat yaqhanakat copiasisa mä diploma apsusisaxa janiw jakäwinxa kunansa yanapkiristamti. Bibliax akham siwa: “Kʼarimpi qamir kankaña jikxatatax, mäkiwa chhaqtawayxi” sasa (Proverbios 21:6). Ukhamasti qinayar uñtataw kʼarimpi kʼarimp jikxatat yänakaxa. Jan ukar puriskañatakix wali askïspawa taqi chuyma yatiqañaxa, ukat copiasiskañas jan ukax kʼarisiskañas janiw walïkiti. Proverbios 21:5 jiskʼa tʼaqax akham siwa: “Suma amuytʼampi kuna amtäwinaka wakichatasa sumakiwa phuqhasi” sasa.
Kʼarisisax kunjamansa jikxatassna
Michelle sat tawaqux jilaparuw kʼarintatayna, jupaw uk pʼakjixa sasa, ukampis jayatwa awk taykapar chiq yatiyxäna. Ukat uka tawaqux akham siwa: “Kʼarisisax wal llakista. Tatajas mamajax nayar wal atinisipxitu, ukampis nayax jupanakar kʼarinttwa” sasa. Ukhamasti, taqinis amuyasir chuyman luratätanwa (Romanos 2:14, 15). Uka chuymawa Michellerux uk luratapatxa wal llakisiyatayna.
Chiqansa, uka chuyman amuyunakapar istʼañax sapa maynitawa. Ukampis sapa kuti kʼarisisksna ukhaxa, uka chuymax jan walinakampi qalarayataw uñjasispa, ukat ‘chuymasax janiw kuns amuyxaspati, parintat fierrompis naksutäkaspa ukhamäspawa’ (1 Timoteo 4:2). ¿Jumax ukham qalarat jan ukax jan amuyasir chuymanïñ munasmati?
Kʼarisiñxat Diosax kamspachasa
Jehová Diosax “kʼari parlañanakaru” nayratpach wal “uñisi” (Proverbios 6:16, 17). Chiqpachansa, Supayaw ‘kʼarin awkipaxa’ (Juan 8:44). Ukat Biblianxa kʼarix kʼarikipuniwa, janiw jiskʼa kʼarinakax utjkiti. “Janiw kuna kʼaris jutkaspati chiqa arutxa.” (1 Juan 2:21.)
Ukhamasti Jehová Diosampi sum apasiñatakix janipuniw kʼarisiñasäkiti. Uka tuqitxa Salmo 15:1 qillqatanxa akham siwa: “Tatay, ¿khitirak qullan utaman jakaspasti? ¿Khitirak qullan qulluman utjasispasti?” sasa. Ukhamasti uka jisktʼanakar qhanañchañatakixa, ukxar jutki uka jiskʼa tʼaqanak uñxatañäni.
“Khititix juch jan luras jakki uka, askpun lurki uka; khititix taqi chuymamp chiqap arski uka” (2 jiskʼa tʼaqa). Ukanxa, ¿lunthatasir jan ukax examenanakan copiasir jaqitti parli? ¿Jan ukax awk taykar kʼarintiri, ukat sallqa chuyman jaqitcha parlixa? ¡Janiwa! Ukhamasti Diosampi sum apasiñ munasax chiqa chuymanïñamawa, ukxa janiw luratanakampiki uñachtʼayañamäkiti.
“Khititix jaqi masipar jan kʼarintki uka, jilaparus ñanqha jan lurki uka, uta jakʼa masiparus jan jiskʼachki uka” (3 jiskʼa tʼaqa). ¿Awisax yaqhanakat jan wal parlasiri jan ukax yaqhanakar jiskʼachir masinakampi chikachasirïtati? Ukampis ¡ukham jan parlañatakiw wal chʼamachasiñama!
“Khititix ñanqha lurañarux jiskʼachki uka, Tatitur axsartirirus jachʼañchki uka, khititix jan walir purkasas arsutap phuqki uka” (4 jiskʼa tʼaqa). Ukhamasti janiw kʼarisirinakampisa, examenanakan copiasirinakampisa jan ukax jan wali luräwinakapat jachʼañchasirinakampis chikachasiñamäkiti, ukham jan walinak lurayañ munapxiristamxa. Tobby sat mä waynax akham siwa: “Kʼarisirinakamp sarnaqañax jan walinakar puriñawa. Janiw atinisiñjamäkiti” sasa. Ukhamasti khitinakatix chiqa chuymanïpki ukanakampiw chikachasiñamaxa (Salmo 26:4 uñxattʼarakïta).
Jehová Diosax arsutanakap phuqirinakarux wal munasi, mä arunxa ‘jachʼañchiwa’, ¿uk amuytati? Inas sábado jaypʼux utan lurañanakax utjki ukanakampiw yanaptʼäxa sasa amtsta jan ukax arsta, ukat masinakamax pelota anatir sarañäni sapxiristam ukhaxa, ¿kamachasmasa? ¿Kuntï arskta uk jan phuqasakit masinakamampi pelota anatir sarañataki awk taykar taqi uka lurañanak aptʼawayxäta, jan ukax arsutam phuqätacha?
“Khititï qullqi maytʼasin jalaqtap jan apski uka, jan juchanir aynachtʼayañatak qullq jan katuqaski uka. Khititix ukham lurasapun sarnaqki ukaxa, janipuniw aynachtʼkaniti” (5 jiskʼa tʼaqa). Chiqas examenanakan copiasis jan ukax sallqa chuymanïsaw ukham jan walinak lurañarux pursna. Examenanakan ukham sallqantir yatiqirinakax jan yatiqkasakiw notanak apsusipxi. Ukat jan juchanir aynachtʼayañataki qullq katuqasipki ukanakax qullqik chiqakankañat sipansa munapxi.
Chiqansa, khitinakatix sallqa chuymampi jan walinak lurapki ukanakakiw nayrankasipki sasaw sañ yatipxi, kunjamtï politiconakas jan ukax alakipanakas lurapki ukhama. Ukampis ¿qhawqha tiempos ukham sarnaqasipxi? Salmo 37:2 jiskʼa tʼaqax akham siwa: “Jankʼakiw jupanakax alinakjam pharsupxani, chʼuxña qurjamaw wañsupxarakini” sasa. Inas carcelar katuntayasiñatsa jan ukax yaqha jan walinakatsa qhispipxchispa, ukampis Jehová Dios nayraqatan taripatäpxaniwa. Ukampis Diosampi sum apasirix “janipuniw aynachtʼkaniti”. Wali sumwa wiñayataki jakasini.
Kunatï walïki, jan walïki uk uñtʼir suma chuymanïñasawa
Ukhamasti, taqi kasta kʼarisiñanakax janiw walïkiti, janiw ukham sallqa chuymanïñ munktanti. Apóstol Pablox akham sasaw jupampit jilat kullakanakapampitxa säna: “Yatisipxaraktwa nanakan chuymanakaxax walikïskatapa” sasa (Hebreos 13:18). Jan kʼarisiñatakixa, ¿jupanakjam chuymanirakïtati? Jan ukhamäkchi ukhaxa, Bibliat yatiqasaw uka chuyman amuyunakaparux yatichañama, ukat Yatiyañataki ukat ¡Despertad! jan ukax Bibliat apstʼat ukham yaqha qillqatanakampis yaticharakismawa.
Ukham lurasax wali askinakwa Tobby sat waynax jikxatatayna. Kuna jan walinak lurasasa janiw kʼarinakampi imtʼkiti. Jan ukasti jan kʼarisisaw awk taykapampix kuna tuqitsa parltʼasipxi. Awisax jan kʼarisisax chiqañchataw uñjasi. Ukampis chiqap parlasax ‘sumaw chuymajan jikxatasta’ sasaw jupax saraki.
Awisax kuna tuqit chiqap sañas wali chʼamäspawa. Ukampis khititix jan kʼarisisa kunsa chiqap qhanañchi ukhaxa wali sumaw chuyman amuyupax jikxatasi, ukat wali sumaraki amigonakapampis apasiraki. Ukat Diosan ‘utapanwa jakasiraki’, ukaw taqi kunat sipansa wali askixa. Cristianonakatakix chiqa chuymanïñax janiwa aliq askikïkiti, jan ukasti uk phuqapxañapapuniwa.
Amuytʼañataki
◻ ¿Awisax kuna tuqitsa kʼarisiñjamäspati?
◻ ¿Kunatsa examenanakan copiasisa sallqantañax jan walïki? ¿Yaqharus uk luraskir uñjsta jan ukax juma pachpas uk lursta ukhaxa kunampis uk uñachtʼayasma?
◻ ¿Kʼarinakax kunjamsa chuyman amuyunakapar jan wal lurapxi?
◻ Salmo 15 jalja liytʼäta. ¿Kunjamsa uka arunakax chiqa chuymanïñ tuqit amuytʼayistu?
◻ ¿Kunjamatsa mä waynas jan ukax mä tawaqus chuymapanxa suma amuyunakanïspa?
[212 janan qhanañchäwipa]
“Mä yatiqirix ukham sallqantañ munaskani, jan ukax luraskani ukhaxa jan walirupuniw purini, jutïrinxa yatiqañ tuqitsa irnaqäwi jikxatañ tuqitsa jukʼamp jan walin uñjasini”
[216 janan qhanañchäwipa]
Biblianxa kʼarix kʼarikipuniwa, janiw jiskʼa kʼarinakax utjkiti
[214 janan fotopa]
Wawanakax jan amuytʼasisaw awk taykar jan istʼasisax sallqantañ munapxi, ukampis awk taykas sum amuyapxi