2 JALJA

Jakäwin mayjtʼäwinaka

¿Janit ukham cuerponïñ munkta?

□ Jïsa □ Janiwa

Cuerpoman mayjtʼäwinak utjipanxa, ¿sapakit jikxatasta, axsarayastati?

□ Jïsa □ Janiwa

¿Imillanakatakti jan ukax yuqallanakatakti lupʼiskta?

□ Jïsa □ Janiwa

“Jïsa” sissta ukhaxa jan llakisimti. Uka tiemponxa ukhamapuniw jikxatasipxi. Waynitüsipki jan ukax tawaqitäsipki ukhaxa, cuerposa, chuymasa, amuyunakapasa mayjtʼiwa ukatwa awisax kusisitäskasin akatjamat llakisiñar puripxi, jan ukax llakitäkasin akatjamat kusisipxaraki. Wal jilsuñ munpachayätaxa... Jichhax jilsusktawa, ukampis jilsuñax janiw munkayätas ukhamäkapuniti. Ukham mayjtʼäwinakar suma chuymamp saykatañamatakix 6-8 yatichäwinakaw yanaptʼätamxa.

6 YATICHÄWI

¿Kunas cuerpojar kamachi?

“Jankʼakiw jilsuwayta; ukax wali khusapunïnwa. Ukampis calambrenakaw charats kayuts waythapiritäna. ¡Janiw aguantañjamäkänti!” (Paul)

“Cuerpomax mayjtʼasktam ukhax janiw khitin amuyañapsa munktati. Ukatpï, kunapachatix ‘cinturanïxtaw’ sataxa..., ¡janiw kawkir imantasiñjamäkisa!” (Carla)

¿FAMILIAMAMP yaqha chiqar jakir sarxapxirïtati? ¿Mä jukʼa chʼamaw janicha? Yatiqañ utsa amigonakamsa ukat utamsa jaytawayxtawa, jichhax janiw pachpäxiti. Chiqasa janiw jankʼak yatinuqtkpachätati.

Waynituptañasa tawaqitaptañasa niya ukhamarakiwa. Kunattix cuerpomax janiw wawa cuerpüxiti, mä arunxa, mä chiqat yaqha chiqarus sarxasma ukhamawa: wawat jilïriruw tukusktaxa. Chiqpachansa, kusiskañaw uka tiempoxa. Ukampis axsarayasiñanakaw utjaspa, inas jan jankʼak yatinuqtkchïtati. Kunjam mayjtʼäwinakas ukapach tiempon utji ukanak jichhax yatxatañäni.

Tawaqitanaka

Tawaqitäxapxi ukhaxa, kunayman mayjtʼäwinakaw cuerpopan utji, ukat yaqhip mayjtʼäwinakax jukʼamp qhanäspawa mayninakat sipansa. Amuytʼañataki, hormona satäkis ukanakaw purakat manqha chiqarux tʼarwanak uñstayi. Ukat ñuñumasa, cinturamasa, charamasa ukhamarakiw jilxattätamxa. Jukʼat jukʼatwa jiskʼa imillat warmiptxäta. Ukampis jan sustjasimti; ukax pasañapapuniwa. Chiqpachansa, ukhamatwa cuerpomax wawanïñataki wakichasiñ qalltaski.

Niya tawaqitaptxäta ukhaxa, mä mayjtʼäwiw jakäwiman utjarakini: phaxsi wilaw cuerpomat saraqañ qalltani. Ukatakix wakichatäñamawa, jan ukaxa, sustjasismawa. Samanta sat tawaqitarux ukaw pasatayna. “Janiw phaxsi wilatxa yatkayätti, ukhamaruw wilax saraqañ qalltitu. Wali qʼañükiristsa ukham amuyasiyäta... Jurnälaw jarisiñ utat jan mistunkti, kunjam axtaskañänsa nayatakix uka mayak ukan lupʼiskayäta. Sapa phaxsi ukax pasitani uk yatisax walpun llakisiyäta” siw Samantaxa.

Cuerpoman wawanïñataki luratäki uka chiqaw sum wakichasiski, ukatwa phaxsi wilax saraqtamxa, ukwa amtañama. Walja maranakampsay cuerpomax wawanïñataki wakichasiskchinixa, ukampis jichhax tawaqitatxa warmiruw tukuskta. Chiqasa, awisax janiw kun kamachtʼañsa yatkasmati. Katy sat tawaqitax siwa: “Kusisitäskasin akatjamat mayjtʼawayta ukaw jukʼamp jan walixa. Urux kʼuchikiskirïtwa, ukampis arumax wal jachirïta ukaw wal mayjtʼayirïtu” sasa.

Ukham jikxatassta ukhaxa, jan sinti llakisimti; jukʼat jukʼat yatintxätawa. Aurora sat 20 marani tawaqux siwa: “Taqi ukanakax warmir tukuñajatakiw pasaskatayna, uk mä uruw amuyxta, ukat wawanïñax Jehová Diosan regalopätapsa sum amuyxarakta. Janiw yatintañjamäkiti, yaqhipanakax mayninakat sipansa jukʼampi tʼaqhisipxi, ukampis yatintawayxtwa” sasa.

¿Jumax ukham mayjtʼäwinakanti uñjasiskta? Kunsa yatxatañ munasma uk aka chiqar qillqtʼasïta.

․․․․․

Waynitunaka

Waynituptxasaxa, ukhamarakiw cuerpopan mayjtʼäwinakax utjaraki. Amuytʼañataki, inas ajanuman jan ukax janchiman likʼimp jawxatatjam amuyassta, jan ukax muchinakaw mistsurakiristamxa.a Matt sat 18 marani waynax siwa: “Muchikiway sapa kutis mistusktamxa. Sapüruw ukax coleraytamxa. Chhaqxchin jan chhaqkchini, jan ukax mancha jaytawaychini ukax janiw yatiñjamäkiti. Mayninakax jumat kamsasaxay parlapxchini ukas janiw yatiñjamäkiti.”

Waynituptasksta ukhaxa, askinakax utjarakiwa. Kunattix jiltasktawa, chʼamaniptasktawa ukat kallachimas atimas jachʼaptaskarakiwa. Ukat ajanurux sunkhaw mistütamxa, chhiqhanqararusa pechorusa kayunakamarusa tʼawraw misturakïtamxa. Ukampisa chachätati janicha ukax janiw qhawqha tʼawras misttam ukhamarjamäkiti; jan ukasti awk taykatwa aptanxa.

Waynitükta ukhax janiw cuerpomanx taqi kunas igualat jilkiti, ukat awisax jan kuns sum lurkasmati. Diegorux ukaw pasatayna, jupax siwa: “Jirafa sat animalarjamas llantan zapato uskuntapkitaspa ukhamwa amuyasta, janiw kuns sum lurirjamäkti. Pʼiqix pasïr semana lurañ amtkäna uksa cuerpox jichhaki luraskaspa ukham amuyasiyäta” sasa.

Maynix qʼaxu waynäxi ukhaxa, arux janiw pachpäxiti, maynix jilïr jaqin arupat arunïxiwa. Awisanakax ukham jachʼa arut parlkasaxa wawa aruw misturistamxa. Ukampis jan llakisimti, ukax janiw wiñayäkaniti. Ukham pasipanxa lartʼasim ukhamatwa jan sint phinqʼaskätati.

Yaqha mayjtʼäwinakampi: wawanïñatak luratäki uka chiqanakax jachʼaptaniwa ukat puraka manqha chiqarus tʼarwanakaw misturakini. Ukatxa, jaqi jathasa mistunirakïtamwa, ukax chacha warmi ikthapipki ukhaw uka llawsax mistu, uka llawsanxa jan uñjkañ walja espermatozoides satäkis ukanakaw utji. Mä wawa utjañapatakixa, chachan mä sapa espermatozoide jathapampi warmin mä sapa óvulo jathapampikiw mayachasipxi.

Uka llawsax cuerpomankaskiwa. Ukax cuerpomaruw chhaqaski, ukampisa, awisanakax ikiskta ukhaw ukax mistuni. Ukax utjapuniwa. Biblias uka tuqit parliwa (Levítico 15:16, 17). Taqi uka mayjtʼäwinakaxa, wawanïñatak luratäki uka chiqanakan askïtapwa amuytʼaytamxa ukat chacharuw tukuskaraktaxa.

¿Jumax ukham mayjtʼäwinakanti uñjasiskta? Kunsa yatxatañ munasma uk aka chiqar qillqtʼasïta.

․․․․․

Kunanakampis pasarakïtamxa

Wawanïñatak luratäki uka chiqanakax sum wakichasiskipanxa, yuqallanakax imillanak uñchʼukiñ qalltapxi ukat imillanakasti yuqallanak uñchʼukiñ qalltapxaraki. Matt sat waynax siwa: “Waynituptxta ukhaxa, walja suma uñnaqtʼan imillanakan utjatapwa amuyasta. Ukampisa, waynitükasin janiw uñtʼatanïkiristti uk yatisinxa chuymas pʼakintataw uñjasta” sasa. Uka tuqinakatxa aka libron 29 yatichäwipanwa yatxataskañäni. Ukhamasti, jichhax chacha warmi ikthapiñ munañampix janiw atipayasiñamäkiti, jan ukasti jañchin munañaparux apnaqañamawa (Colosenses 3:5). Chʼamjamäkchisa, ukampis jumax atipasmawa.

Ukat qʼaxu waynitu, qʼaxu tawaqita tiempor mantxapxi ukhaxa, yaqhanakampiw pasaraki. Inas cuerpoma ukat juma pachpas jan munasksta. Yaqhip waynit tawaqitanakaxa wali sapakiw jikxatasipxi, ukat awisanakax llakinakampiw apayasipxi. Ukham jikxatasstaxa, awk taykamamp parlam jan ukax khitirus atinistax jupar awistʼasirakma. ¿Khitirus awistʼasisma? Jupan sutip aka chiqar qillqtʼasïta.

․․․․․

¿Kunas jukʼamp askixa?

Janiw jachʼa tansätamasa, ni suma uñtanïtamasa, ni suma uñnaqtʼanïtamasa wali wakiskirïkiti, jan ukasti, amuytʼasirïtama, chuymamp jan aynañchtʼayasirïtama ukat Diosar suma yupaychatamaw jukʼampi wakiskirixa. Apóstol Pablox akham sasaw säna: “Wawäkasax wawjamaw parläyäta, amtäyätsa, amuytʼäyätsa. Chachäxta ukapachasti, taqi kunatix wawan lurañapäki ukx apanukxtwa” sasa (1 Corintios 13:11). Ukhamasti, ¿qhanaw janicha? Jachʼäñax janiw jilïrir tukuñakïkiti; jan ukasti jilïrjamarakiw parlxañama, amuytʼxañama ukat jupanakjamaw kunsa lurxañama.