-
Jehová Diosajj “imantatäki ukanaksa qhanañcharakiwa”Yatiyañataki 2012 | junio 15
-
-
Jehová Diosajj “imantatäki ukanaksa qhanañcharakiwa”
“Jumanakan Diosamajj taqe diosanakat sipansa jiltʼatajja; jupajj reyinakjjarus munañaniwa, kunatejj imantatäki ukanaksa qhanañcharakiwa.” (DAN. 2:47.)
¿KUNJAMSA QHANAÑCHTʼASMA?
¿Jehová Diosajj kunsa jutïr urunakat yatiyawayi?
¿Ajjsarkañ animalan nayrïr sojjta pʼeqenakapajj khitinakampi sasisa?
¿Ajjsarkañ animalampi ukat Nabucodonosoran samkapan uñstki uka jachʼa jaqempejj kunansa kikpakïpjje?
1, 2. ¿Kunsa Jehová Diosajj qhanañchawayi, ukat kunatakisa?
KUNAPACHATÏ Diosan Reinopajj taqe gobiernonakar tukjkani ukhajja, ¿kawkïr markanakas taqe markanakjjar chʼamanïpjjani? ‘Imantatäki ukanak qhanañchiri’ Jehová Diosan yanaptʼapampiw uka jisktʼar qhanañchsna. Ukatakisti, kuntï Daniel profetampi ukat apóstol Juanampejj Biblian qellqapkäna ukanak yatjjatañasawa.
2 Uka pä chachanakarojj Jehová Diosaw visionanakan ajjsarkañ animalanak uñjayäna. Nabucodonosor reyejj samkapan metalanakat lurat mä jachʼa jaqe uñjkäna ukajj kamsañsa muni ukwa Jehová Diosajj Daniel profetar yatiyarakïna. Ukat jiwasan askisatakiw Jehová Tatitojj taqe ukanak Bibliar qellqayatayna ukat jan khitin tukjañapatakis Jupaw jarkʼaqäna (Rom. 15:4). Ukat Jehová Diosan Reinopaw taqe gobiernonakar niya tukjani sasin taqe chuyma confiyañasatakiw qellqayarakïna (Dan. 2:44).
3. Bibliankir profecianak sum amuytʼañatakejja, ¿kunsa nayraqat yatjjatañasa, ukat kunatsa?
3 Danielana ukat Juanan qellqatanakapanjja, janiw kimsaqallqo “reyinakataki”, jan ukajj gobiernonakatak qhanañchkiti, jan ukasti kunapachas uñstapjjani uksa qhanañchapjjarakiwa. Uka qellqatanak sumpacha amuytʼañatakejja, Bibliankir nayrïr profeciatwa sum yatjjatañasa. ¿Kunatsa? Kunattejj uka profeciarjamaw Bibliajj parli ukat mayni profecianakas phoqhasi.
KATARIN WAWAPAMPI AJJSARKAÑ JACHʼA ANIMALAMPI
4. ¿Khitinakas warmin wawapajja, ukat kunsa lurani?
4 Edén jardinan Diosar kutkatasipkäna uka qhepatjja, mä “warmiw” “wawanïni” sasaw Jehová Diosajj mä profecian arsuwayäna (Génesis 3:15 liytʼasiñapawa).a Uka wawaw katariru, mä arunjja Supayar “pʼeqet takjjata[ñapäna]”. Qhepatjja, uka wawajj Abrahaman familiapata, Israel markata, Judá tributa ukat David reyin wawanakapat jutani sasaw Jehová Diosajj qhanañchäna (Gén. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33). Uka warmin wawapajj Jesucristowa (Gál. 3:16). Ukatjja, alajjpachar sarañataki qollan ajayumpi ajllit cristianonakajj uka warmin wawapa satäpjjarakiwa (Gál. 3:26-29). Jesusampi ukat ajllitanakampiw Diosan Reinopankapjje. Ukat uka toqew Jehová Diosajj Supayar takjjatani (Luc. 12:32; Rom. 16:20).
5, 6. 1) ¿Danielana ukat Juanan visionanakapan qhawqha reyinakas uñsti? 2) ¿Apocalipsis libron parlki uka ajjsarkañ animalan pʼeqenakapajj kunampi sasisa?
5 Bibliankir nayrïr prefeciarjamajja, Supayan wawapaw warmin wawaparojj uñisiñapäna. ¿Khitinakas katarin wawapajja? Taqe khitinakatejj Diosarusa ukat markaparus Supayjam uñisipki ukat arknaqapki ukanakawa. Supayajj nayratpachwa wawaparojj kunayman gobiernonakjjar uttʼayi (Luc. 4:5, 6). Ukanakat mä qhawqhanikiw Diosan markaparojja, mä arunjja, Israel markarusa jan ukajj alajjpachar sarañataki ajllitanakarus qʼal chhaqtayañ munapjjäna. Uk yatiñajj wali wakiskiriwa, kunattejj ukanwa kunatsa Danielana ukat Juanan visionanakapan kimsaqallqo reyinakakejj uñsti ukajj qhanañchasi.
6 Khä 96 jichha pacha (j.p.) mara jakʼanakanwa Jesucristojj apóstol Juanar wali muspharkañ visionanak uñjayäna (Apo. 1:1). Mä visionapanjja, mä dragonaruw lamar qota lakjjar saytʼata uñjäna, uka dragonajj Supayampi sasiwa (Apocalipsis 12:18-13:2 liytʼasiñapawa). Ukjjarusti lamar qotatwa ajjsarkañ mä animalar mistunir uñjarakïna, ukat Supayaw wali chʼamanir tukuyäna. Qhepatjja mä angelaw Juanarojj uka ajjsarkañ jachʼa wila animalan paqallqo pʼeqenakapajj ‘paqallqo reyinakampi’ sasiwa, mä arunjja, taqe markanakjjar chʼamani markanakampi sasiwa sasin qhanañchäna, uka ajjsarkañ animalatjja Apocalipsis 13:1 qellqatanwa parli (Apo. 13:14, 15; 17:3, 9, 10). Apocalipsis libro qellqaskäna uka tiempotakejja, phesqa reyinakaw tukjatäjjapjjäna, sojjtïriw apnaqaskäna, paqallqörejj janïraw utjkänti. ¿Taqe markanakjjar chʼamani reyinakajj kawkïrinakäpjjesa? Ajjsarkañ animalan paqallqo pʼeqenakapajj khitinakasa uk jichhajj yatjjatañäni. Ukatjja, Daniel profetajj kunanaksa uka reyinakjjat qhanañcharakïna ukwa yatjjatarakiñäni, ukat awisajj walja maranak faltkipanwa uka reyinakat qhanañchjjäna.
NAYRÏR PÄ PʼEQE: EGIPTO, ASIRIA
7. ¿Nayrïr pʼeqejj khitimpi sasisa, ukat kunatsa?
7 Ajjsarkañ animalan nayrïr pʼeqepajja Egiptowa. ¿Kunatsa? Kunattejj uka markaw Jehová Diosan markaparojj nayraqat wal uñisïna. Kunapachatï Abrahaman wawanakapajj Egipto markan wal mirtjjapjjäna ukhaw jupanak contra saytʼäna, Abrahaman familiapatwa warmin wawapajj jutañapäna. Ukat Supayajj uka wawan jan utjañapatakiw Diosan markapar qʼal tukjañ munäna. ¿Kunjamsa? Supayajj Faraonampiw taqe israelit yoqall wawanakar jiwarayañ munäna. Ukampis Jehová Diosaw markaparojj jarkʼaqäna, ukat Egipton esclavoñatsa qhespiyarakïna (Éxo. 1:15-20; 14:13). Tiempompejja, Suma Oraqeruw irpjjäna, ukat ukanwa jakasjjapjjäna.
8. ¿Payïr pʼeqejj khitimpi sasisa, ukat kun lurañsa munäna?
8 Payïr pʼeqejj Asiria markampi sasiwa. Uka markajj wali chʼamanïnwa ukat Diosan markaparojj qʼal tukjañ munarakïna. Jehová Diosajj Asiria markampiw jan istʼasiri ukat yaqha diosanakar yupaychjjeri israelit tunka tribunakar castigayäna. Qhepatjja, Asiria markarakiw Jerusalenarojj qʼal tukjañ munäna, inas Supayajj kawkïr familiattï Jesusajj jutañapäkäna uka familiar chhaqtayañ munchïna. Ukampis ukajj janiw Diosan amtapäjjänti. Ukatwa Jehová Diosajj mä angelar khitanisin asirio soldadonakar tukjayäna ukat servirinakapar qhespiyäna (2 Rey. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15).
KIMSÏR PʼEQE: BABILONIA
9, 10. 1) ¿Babilonionakar kun lurirsa Jehová Diosajj ukhamaki uñjäna? 2) ¿Profecian phoqhasiñapatakejj kun pasañapas wakisïna?
9 Apóstol Juanajj mä visionan ajjsarkañ animal uñjkäna ukan kimsïri pʼeqepajja, Babiloniampi sasiwa. Uka markaw Jerusalenarojj tukjäna ukat jaqenakarus markapar apasjjäna, ukampis Jehová Diosajj janiw qhespiykänti. Nayratpachaw jan istʼasir israelitanakarojj tukjataw uñjasipjjäta sasin yatiyatayna (2 Rey. 20:16-18). Ukat “Tatituna tronopana reyita qontʼasi[ri]” reyinakajj janiw Jerusalenan utjjaniti sasaw mä profecian arsuwayarakïna (1 Cró. 29:23). Ukampisa, Davitan wawanakapat jutiri mayniw derechonïsajj tronon reyit qontʼasiñatak jutani sasaw Jehová Diosajj arsuwayäna (Eze. 21:25-27).
10 Yaqha profeciarjamajja, Mesiasan puriniñapäkäna ukhajja, judionakajj Jerusalenankir templonwa Diosar yupaychasipkañapäna (Dan. 9:24-27). Ukat israelitanakajj Babilonia markar janïr apatäpkäna uka tiempon qellqaskäna uka profecianjja, Jesusajj Belenanwa nasini sasaw qhanañchasïna (Miq. 5:2). Uka profecian phoqhasiñapatakejja, judionakajj markaparuw kuttʼapjjañapäna ukat templo wasitat saytʼayapjjañapäna. Ukampisa, babilonionakajj janiw katuntatanakarojj antutapjjerïkänti. ¿Kunjamsa markapar kuttʼapjjaspänjja? Ukjja Jehová Diosaw profetanakapampejj qhanañchäna (Amós 3:7).
11. ¿Kunjamanakatsa Babilonia Imperiorojj uñachtʼayasi? Qhanañchäwi uñjjattʼäta.
11 Babiloniar apata mä israelitajj Danielänwa (Dan. 1:1-6). Jehová Diosaw Daniel profeta toqejj kunayman uñachtʼäwinakampejj kawkïr markanakas taqe markanakjjar chʼamanjam Babilonia qhepat sartani uk yatiyäna. Amuytʼañäni, Nabucodonosor reyiruw metalanakat lurat mä jachʼa jaqempi samkasiyäna (Daniel 2:1, 19, 31-38 liytʼasiñapawa). Uka jachʼa jaqen qorit pʼeqepajj Babilonia Imperiompi sasiwa sasaw Diosajj Daniel profetampejj yatiyäna.b Ukat qollqet pechopasa amparanakapasa, kawkïr markatï mayni markanakjjar chʼamanïsajj Babilonia qhepat sartkani ukäniwa sasaw yatiyarakïna. ¿Kawkirïpachänisa, ukat kunjamsa Diosan markapar uñjpachäni?
PUSÏR PʼEQE: MEDOPERSIA
12, 13. 1) ¿Babilonia markan tukjäwipat kunsa Jehová Diosajj yatiyäna? 2) ¿Apocalipsis libron parlki uka ajjsarkañ animalan pusïr pʼeqepajj Medopersiawa sasajj kunatsa sissna?
12 Danielan tiempopat patak jila maranak nayrajja, Jehová Diosajj Isaías profet toqew taqe markanakjjar chʼamani kawkïr markas Babiloniar tukjani uk yatiyäna. Janiw kunjam tukjatänis ukak yatiykänti, jan ukasti khitis tukjani uksa yatiyarakïnwa: persa Ciro reyiw tukjani sasaw yatiyäna (Isa. 44:28–45:2). Daniel profetajj pä visionwa taqe markanakjjar chʼamani Medopersiat uñjäna. Mä visionanjja pä marka mayachtʼatwa uñjäna, uka markanakajj maysa toqet jukʼampi waytata mä osor uñtatänwa, ukat “qawqha aychtejj munkta uka manqʼantanirakim” sasaw uka animalarojj sasirakïna (Dan. 7:5). Ukat mayni visionansti, pä jachʼa wajjrani orqo uwija uñjarakïna (Dan. 8:3, 20).
13 Profecian phoqhasiñapatakiw Jehová Diosajj Medopersia Imperiompejj Babiloniar tukjayäna, ukhamat israelitanakajj markapar kuttʼjjapjjañapataki (2 Cró. 36:22, 23). Ukat mä qhawqha tiempotjja, pachpa Medopersia markarakiw Diosan markapar niyapin chhaqtayäna. Bibliankir Ester librow kunjamsa Persia markankir Amán sat nayrïr ministropajj uka markan jakir judionakarojj qʼal tukjañ amtäna uk sum qhanañchi, ukat kunürus tukjatäpjjaspa uksa Amanajj sum amtjjäna. Ukampisa, Jehová Diosajj wasitatwa markapar jarkʼaqäna, ukhamatwa Supayan wawapan amparapat markapar qhespiyäna (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14). Ukatwa Apocalipsis libron parlki uka ajjsarkañ animalan pusïr pʼeqepajj Medopersiawa sisnajja.
PHESQHËR PʼEQE: GRECIA
14, 15. ¿Kunsa Jehová Diosajj Grecia Imperiot yatiyäna?
14 Apocalipsis libron parlki uka ajjsarkañ animalan phesqhëri pʼeqepajj Grecia markawa. Ukat Nabucodonosorajj jachʼa jaqempi samkaskäna ukan broncet lurat purakapampi, lankhu charanakapampejj Grecia markampi sasiwa sasaw Danielajj qhanañchjjatayna. Ukat pä visionampwa uñjäna, ukanwa uka markajj kunjamänisa ukat khitis wali uñtʼat apnaqeripäni uksa qhanañchäna.
15 Mä visionapanjja, Grecia markarojj pusi chheqhani leopardo sat animalar uñtatwa uñjäna, ukajj taqe markanakjjar chʼamani markäsajj jankʼakiw walja markanak katuntani sañwa munäna (Dan. 7:6). Mayni visionapansti, mä wajjrani chivo uñji, ukasti jankʼakiw pä wajjrani orqo uwijarojj jiwayi, mä arunjja, Medopersiar tukji. Uka chivojj Grecia markampi sasiwa, ukat wajjrapajj khititï uka marka apnaqkani ukawa sasaw Jehová Diosajj Danielar yatiyäna. Ukatsti, uka wajjrajj pʼaksutäniwa ukat uka lantejj pusi jiskʼa wajjraw mistuni sasaw Danielajj yatiyarakïna. Uka profeciajja, Grecia markan wali chʼamani tukuñapatak walja maranak faltkipanwa qellqasitayna. Ukampisa kunjam qellqatäkäntï ukhampunwa phoqhasïna. Alejandro Magno sat wali aytat reyiw Grecia Imperio apnaqäna ukat Medopersia markar tukjañatakis jupaw pʼeqtʼäna. Ukampisa, janiw walja maranak apnaqkänti, kunattejj 32 maranïkasaw jiwjjäna. Jiwatapatjja, pusi generalanakapaw Imperio jalanoqasipjjäna (Daniel 8:20-22 liytʼasiñapawa).
16. ¿Antíoco IV sat apnaqerejj kunsa luräna?
16 Persia markar tukjasajja, Grecia markaw Diosan servirinakapan oraqenakap apnaqjjäna. Uka tiempotakejja, judionakajj Suma Oraqenkjjapjjänwa, ukat Jerusalén templsa wasitatwa saytʼayjjapjjarakïna. Jupanakasti Diosan ajllit markapäsipkakïnwa, ukat Jerusalén templonwa Jehová Diosar yupaychasiskakïna. Ukampis 168 nayra pacha (n.p.) maranwa ajjsarkañ animalan phesqhëri pʼeqepajj mä arunjja, Grecia Imperiojj Diosan markapar arknaqäna. Alejandron jiwatapa qhepatsti, khitinakatï Imperio jalanoqasipkäna ukanakat Antíoco IV sat apnaqeriw Jerusalén templon yaqha diosanakar yupaychañatak mä altar lurayäna, ukat khitinakatï judionakan yupaychäwiparjam sarnaqapki ukanakar jiwarayañatakiw mä decreto apsüna. Ukhamasti ¡Supayan wawapajj walpunwa Diosan markapar uñisïna! Ukampisa, ukhat jukʼa tiemporukiw Grecia markajj jutïr wali chʼamani markampi tukjat uñjasïna. ¿Ajjsarkañ animalan sojjtïri pʼeqepajj kawkïr markäpachänisa?
SOJJTÏR PʼEQE: ROMA, “SINTI AJJSARKAÑAPUNÏNWA”
17. ¿Génesis 3:15 qellqatan phoqhasiñapatakejj kunsa sojjtïr pʼeqejj luräna?
17 Kunapachatï apóstol Juanajj visionan ajjsarkañ animalar uñjkäna ukhajja, Roma markaw taqe markanakjjar chʼamanïskäna (Apo. 17:10). Uka markaw sojjtïri pʼeqejja ukat Génesis 3:15 qellqatan utjki uka profecian phoqhasiñapatakis yanaptʼarakïna. Supayajj Roma markan jilïrinakapampiw warmin wawaparojj “kayut achjara[kïna]”. ¿Kunjamsa? Jupanakaw Jesusarojj marka apnaqerinak contra saytʼiriw sasin kʼarintas juchañchapjjäna ukat jiwayapjjäna (Mat. 27:26). Ukampis mä qhawqha urutjja Jehová Diosaw jaktayjjäna, ukhamatwa kayut achjatäkäna ukajj ratukis jakjjaspa ukhamänjja.
18. 1) ¿Kawkïr tamarus Diosajj ajllisjjäna, ukat kunatsa? 2) ¿Kunjamanakatsa Supayan wawapajj warmin wawapar arknaqaskakïna?
18 Israel markan utjki uka religionanakan pʼeqtʼirinakapajj Roma markan jilïrinakapampiw Jesús contra mayachtʼasipjjäna, ukat uka markankirinakajj niya taqeniw Jesusar uñisipjjäna. Ukatwa Jehová Diosajj Israel markar jan walit uñj-jjäna (Mat. 23:38; Hech. 2:22, 23). Ukat Israel marka lantisti Diosajj yaqha marka ajllisjjäna, ukasti “Diosan Israelapa” (MT) satawa (Gál. 3:26-29; 6:16). Jupanakajj alajjpachar sarañatak ajllitanakäpjjewa, uka tamanjja judionaka ukat jan judionakaw utji (Efe. 2:11-18). Jesucriston jiwatat jaktatap qhepatjja, Supayan wawapajj warmin wawapar arknaqaskakïnwa. Roma markajj walja kutiw ajllitanakaru, mä arunjja, warmin wawapa satäpkaraki ukanakar qʼal chhaqtayañ munäna.c
19. 1) ¿Kunjamsa Daniel profetajj sojjtïr wali chʼamani markat qhanañchi? 2) ¿Kuna toqetsa jutïr yatichäwin yatjjataskañäni?
19 Nabucodonosor reyin samkap Daniel profetajj qhanañchkäna ukanjja, hierrot lurata kayunakapajj Romampi sasiwa (Dan. 2:33). Ukat Danielajj yaqha visión uñjkäna ukanjja, janiw Roma markatak sum qhanañchkänti, jan ukasti kawkïr markatï wali chʼamampi pachpa Romat mistuñapäkäna uksa qhanañcharakiwa (Daniel 7:7, 8 liytʼasiñapawa). Roma markajj patak patak maranakaw enemigonakapatakejj “sinti ajjsarkañapu[ni], sustjaskaña, ukhamarusa wali chʼamaniraki” ukham markänjja. Profeciarjamajja, Roma Imperiotwa ‘tunka wajjranaka’ mistuñapäna, ukat ukanak taypinkir mä jiskʼa wajjraw jiltasin wali chʼamani tukuñapäna. ¿Uka tunka wajjranakajj khitinakampi sasisa? ¿Jiskʼa wajjrajj khitimpi sasisa, ukat Nabucodonosor reyin samkapan uñstkäna uka jachʼa jaqen cuerpopat kawkha cheqampi sasisa? Uka jisktʼanakarojj 14 janankir yatichäwinwa qhanañchasini.
[Qhanañchäwinaka]
a Uka “warmejja”, Jehová Diosan alajjpachankir servirinakapawa, jupanakaruw Diosan warmipjam uñtʼasi (Isa. 54:1; Gál. 4:26; Apo. 12:1, 2).
b Daniel libron uñstki uka jachʼa jaqen pʼeqepasa ukat Apocalipsis libron parlki uka ajjsarkañ animalan kimsïr pʼeqepasa Babiloniampi sasiwa. 12 ukat 13 jananak uñjjattʼäta.
c Roma markajj 70 maransa Jerusalén markar tukjkchïnjja, ukajj janiw Génesis 3:15 qellqatan utjki uka profecian phoqhasïwipäkiti. Kunattejja, uka tiempotakejj Israel markajj janiw Diosan ajllit markapäjjänti.
-
-
Jehová Diosaw kunatejj niya pasañampïki uk yatiyiYatiyañataki 2012 | junio 15
-
-
Jehová Diosaw kunatejj niya pasañampïki uk yatiyi
“Akajja kuntejj Diosajj Jesucristor uñachtʼaykäna ukawa, ukhamat jupajj servirinakaparu yatiyañapataki, kunattejj jankʼaki luraskani ukjjata.” (APO. 1:1.)
¿KAMSASAS QHANAÑCHTʼASMA?
¿Metalanakat lurat jachʼa jaqetjja kawkhas taqe markanakjjar chʼamani angloamericanampi sasi?
¿Taqe markanakjjar chʼamani angloamericanajj Naciones Unidas organizacionar chʼam churatap kunjamsa Juanan visionapajj uñachtʼayi?
¿Gobiernonakan tukusïwipat kunjamsa Danielampi Juanampejj qhanañchapjjäna?
1, 2. 1) ¿Danielana ukat Juanan profecianakapajj kun amuytʼañsa yanaptʼistu? 2) ¿Ajjsarkañ animalan nayrïr sojjta pʼeqenakapajj khitinakampi sasisa?
KUNAPACHATÏ Danielana ukat Juanan profecianakap igualtʼayasin yatjjatktan ukhajja, kunatï jichhürunakan pasaski ukat jutïrinsa paskani uk amuytʼañwa yanaptʼistu. ¿Juanajj paqallqo pʼeqenakani ajjsarkañ animal mä visionan uñjkäna ukatsa, Daniel profetajj visionan tunka wajjranakani ajjsarkañ animal uñjkäna ukat Nabucodonosor reyin samkapan metalanakat lurat jachʼa jaqet qhanañchkäna ukatsa kunsa yateqsna? ¿Uka profecianakat sum amuyjjasajj kun lurañatakis chʼamachasiñasa?
2 Apóstol Juanajj visionan uñjkäna uka ajjsarkañ animalat amtañäni (Apo. 13 jalja). Kunjamtï nayrïr yatichäwin yateqaniwayktanjja, uka animalan nayrïr sojjta pʼeqenakapajj Egipto, Asiria, Babilonia, Medopersia, Grecia ukat Roma markanakamp sasiwa. Uka markanakaw warmin wawapar wal uñisiwayapjje (Gén. 3:15). Juanajj visionap qellqkäna ukat patak patak maranak qhepatjja, Roma markajj taqe markanakjjar chʼamani markakïskänwa. Ukampis ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepaw Roma lantejj taqe markanakjjar chʼamani saytʼañapäna. ¿Uka markajj kawkirïpachänisa, ukat kunjamsa warmin wawaparojj uñjpachäni?
GRAN BRETAÑA UKAT ESTADOS UNIDOS MARKANAKAW WALI CHʼAMAN TUKUPJJE
3. ¿Tunka wajjranakani ajjsarkañ animalajj khitimpi sasisa, ukat tunka wajjranakajj khitinakampi sasirakisa?
3 Apocalipsis 13 jaljan parlki uka jachʼa ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepajj khitimpi sasisa uk yatiñatakejja, Juanan visionapata ukat Danielajj visionapan tunka wajjranakani ajjsarkañ animal uñjkäna ukanakatwa amuytʼañasa (Daniel 7:7, 8, 23, 24 liytʼasiñapawa).a Danielajj uñjkäna uka animalajj wali chʼamani Romampi sasiwa. (12, 13 jananak uñjjattʼäta.) 400 j.p. maranakat aksaruw Roma Imperiojj tʼaqanoqtañ qalltäna. Uka ajjsarkañ animalar tunka wajjranak jilskäna ukanakajja, Romat misturi gobiernonakampi sasiwa.
4, 5. 1) ¿Kunsa jiskʼa wajjrajj luräna? 2) ¿Ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepajj khitisa?
4 Uka ajjsarkañ animalan tunka wajjranakata jan ukajj gobiernonakatjja, jiskʼäkis uka wajjraw kimsa wajjranak lantejj wali chʼaman saytʼasïna. Ukat Romat misturi Gran Bretaña markajj wali chʼamani tukkäna ukhaw uka profeciajj phoqhasïna. Uka markajja, 1600 maranakkamajj janiw wali chʼamani markäkänti. Jan ukasti Romankir yaqha kimsa markanakaw jukʼampi chʼamanïpjjäna: España, Países Bajos ukat Francia. Ukampisa, Gran Bretaña markaw mayat maya jaqoqäna. Ukat 1700 maranakanjja, oraqpachankir wali chʼamani markaruw tukuskäna. Ukampis janïraw ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepäkänti.
5 Ukat Gran Bretaña markajj wali chʼamanëjjchïnsa, Norte América toqenkiri colonianakapajj tʼaqaqtjjapjjänwa. Ukat Estados Unidos markajj Gran Bretaña markan guerratak barconakapampi yanaptʼataw wali chʼaman tukurakïna. Ukat 1914 maratakejja, mä arunjja, Tatitun urupa qalltkäna uka tiempotakejja, Gran Bretaña markajj wali chʼamani Imperiot uñtʼatänwa ukat Estados Unidos markasti taqe kun fabrikiri jachʼa markat uñtʼatarakïnwa.b Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwinwa Gran Bretaña markajj Estados Unidos markampi mayachtʼasisajj taqe markanakjjar chʼamani markar tukupjjäna [potencia mundial angloamericana], ukhamatwa ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepajj uñstäna. ¿Kunjamsa uka pʼeqejj warmin wawapar uñjäna?
6. ¿Ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepajj kunjamsa Diosan markapar uñjäna?
6 Tatitun urup qalltkäna ukhajj ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepajj jankʼakiw Diosan markap contra sartäna, mä arunjja, Criston jilanakapat aka oraqenkasipki ukanak contra (Mat. 25:40). Jesusajja, nayajj jumanakampëjjä ukhajj warmin wawapjam uñtʼatäpki ukanakajj lurañanakap phoqhasipkani sasaw säna (Mat. 24:45-47; Gál. 3:26-29). Angloamericanajj Diosan ajllit wawanakap contra nuwasiñatakiw sartäna (Apo. 13:3, 7). Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwinwa Diosan markapar arknaqañ qalltäna, ukat yaqhep qellqatanakap apsupjjañapatakis jarkʼäna ukat Amuyasiri Cheqapa Uywatan sutipjjar uttʼayatäpki ukanakarus carcelar jistʼantayäna. Kunjamtï Jehová Diosajj Juanar yatiykänjja ukhamapuniw paqallqöri pʼeqejj Diosan Arupat yatiyañ saytʼayäna. Ukatjja, Abrahaman wawanakapat jutiri alajjpachar sarañataki ajllitanakajj “jaktayatäpjjaniwa”, mä arunjja, Diosar jukʼampi serviskakiñatakiw sartapjjani sasaw Diosajj yatiyarakïna (Apo. 11:3, 7-11). ¿Uka arunakajj phoqhasïnti? Jïsa, Jehová Diosan Qhanañchirinakapan sarnaqäwipaw uk uñachtʼayi.
WALI CHʼAMANI ANGLOAMERICANAMPI UKAT HIERROTA, ÑEQʼETA LURAT KAYUMPI
7. ¿Ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepampi ukat jachʼa jaqen cuerpopat kawkha cheqampis pachpakejja?
7 Metalanakat lurat jachʼa jaqen kayunakapajja, ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepampejj pachpakiwa, mä arunjja, taqe markanakjjar chʼamani angloamericanampi sasiwa. Gran Bretaña markajj Roma Imperiotwa mistu ukat niyakejjay Estados Unidos markajj Gran Bretaña markat mistchejja, Romatsa mistkaspa ukhamarakiwa. Ukatwa jachʼa jaqen kayunakapan hierrojj utji, ukampis ñeqʼempi kittatawa (Daniel 2:41, 42 liytʼasiñapawa). Ukasti, ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqepampi saski uka markanakajj wali chʼamanir tukkäna uka tiempompejj pachpakiwa. Kunjamtï hierrompi ñeqʼempi kittatajj jan hierrjjama suma thurtʼatäkejja, ukhamarakiw angloamericanajj jan Roma markjam suma thurtʼatäkiti. ¿Kunjamsa?
8, 9. 1) ¿Taqe markanakjjar chʼamani angloamericanajj kunjamsa hierror uñtat wali chʼamanïtap uñachtʼayäna? 2) ¿Jachʼa jaqen kayupankir ñeqʼejj khitinakampi sasisa?
8 Awisajja, angloamericanajj hierrjam wali chʼamanïtapwa uñachtʼayäna. Ukjja Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwin atipjasaw uñachtʼayäna, ukat Payïr Jachʼa Chʼajjwäwinsa ukham chʼamanïskakitap uñachtʼayaskakïnwa.c Uka tiempo qhepatsa awisajj chʼamanïtap uñachtʼayaskakïnwa. Ukampisa, qalltatpachaw hierrojj ñeqʼempi kittatäna.
9 Jehová Diosan servirinakapajja, nayratpachwa jachʼa jaqen kayunakapajj kunamp sasisa uk amuyañatak chʼamachasipjjäna. Daniel 2:41 qellqatarjamajja, hierrompi ñeqʼempi kittat kayojj mä sapa ‘reinokiwa’ janiw waljäkiti. Ñeqʼejja, angloamericanampi apnaqat jaqenakampi sasiwa, ukatwa uka markajj jan hierrjam wali chʼamani Roma Imperior uñtatäjjeti. Danielan profeciaparjamajja, ñeqʼejj ‘jaqenakan wawanakapampi’ sasiwa, mä arunjja, aleq jaqenakakiwa (Daniel 2:43 liytʼasiñapawa).d Angloamericanan apnaqäwipanjja, jaqenakajj mayachtʼasisaw derechonakap jikjjatañatakejj sindicatonak uttʼayapjje, derechos civiles jikjjatañatakis campañanak lurapjje, ukat jupanakpachpa apnaqasiñatakiw markpach saytʼasipjje. Ukanak lurasaw aleq jaqenakajj angloamericanan chʼamap thayjtayapjje, ukatwa hierror uñtat jan chʼamanëjjeti. Política toqet may maya amuyapjjatapasa, ukat eleccionanakan jukʼa votonakampiki atipapjjatapasa, wali uñtʼat marka apnaqerinakasa janiw kuntï lurañ amtapki uk phoqerjamäpkiti. Kunjamtï Daniel profetajj siskäna ukhamapuniw phoqhasiwayi: “Uka reinojj mä toqetjja chʼamanïskaniwa, mä toqetsti jan chʼamaniraki” (Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3).
10, 11. 1) ¿Kunas kayunakamp pasani? 2) ¿Metalanakat lurata jachʼa jaqen kayu lukʼananakapat kamsnasa?
10 Jichhürunakanjja, Gran Bretaña ukat Estados Unidos markanakajj mayachtʼatäsipkakiwa, ukat panpachanirakiw saytʼasipjje. Ukhamasti, angloamericana lantejja janiw yaqhajj saytʼkaniti ukwa jachʼa jaqet parlki uka profeciasa ukat ajjsarkañ animalat parlki uka profecias amuytʼayistu. Ukat janis Roma markjam wali chʼamanïkchejja, janiw jupa pachpakejj aynachtʼkaniti.
11 ¿Metalanakat lurat jachʼa jaqen kayu lukʼananakapajj kamsañsa munpacha? Amuytʼañäni, Daniel profetajj mayni visionanakapanjja, ajjsarkañ yaqhep animalanakajj qhawqha wajjranïpjjesa uk sum qhanañchäna. Kunattejja, qhawqhäkitejj uk yatiñajj wakiskirïnwa. Ukampis jachʼa jaqen kayu lukʼananakapajj qhawqhänsa uk janiw qhanañchkänti. Ukhamasti, ukajj janjamakiw wakiskirïkiti, kunjamtï qhawqha amparanisa, lankhu charanisa ukat qhawqha kayunisa ukajj jan wakiskirïkejja ukhama. Antisasa, kayu lukʼananakapajj hierrompi ñeqʼempi kittataw sasaw qhanañchi. Uka qhanañchäwirjamajja, kunapachatï Diosan Reinopampi saski uka “jachʼa qalajj” metalanakat lurat jachʼa jaqen kayupar purini ukhajja, angloamericanaw taqe markanakjjar chʼamanïskani (Dan. 2:45).
ANGLOAMERICANA UKAT PÄ WAJJRANI JACHʼA AJJSARKAÑ ANIMALA
12, 13. ¿Ajjsarkañ animalan pä wajjrapajj khitimpi sasisa, ukat kunsa luri?
12 Jesusajj Juanar uñjaykäna uka visionanjja, taqe markanakjjar chʼamani angloamericanajj hierrompi ñeqʼempi kittatäkchisa qhep qhepa urunakanjja, mä wakiskir luräwi luraskakiñapänwa. Juanajj pä wajjrani mä ajjsarkañ animalwa uñjäna, uka animalasti mä dragonar uñtataw parläna. ¿Uka ajjsarkañ animalajj khitimpi sasisa? Pä wajjrapajj mayachtʼat chʼamani pä markampi sasiwa, ukat ukajja pachpa angloamericanampi sasiwa, ukampis jichhajj mä amta phoqhañapatakiwa (Apocalipsis 13:11-15 liytʼasiñapawa).
13 Pä wajjrani ajjsarkañ animalajja, nayrïr jachʼa ajjsarkañ animalar uñtat ídolo lurasiñapatakiw chʼamañchi. Uka idolojj uñstasin chhaqtawayaniwa ukat wasitatwa uñstarakini sasaw Juanajj qhanañchäna. Ukat ukhamapuniw mä organizacionampejj pasäna, ukasti Gran Bretaña ukat Estados Unidos markanakampi chʼamañchtʼataw uñstawayi. Ukajja, oraqpachankir gobiernonakaru mayachtʼañataki ukat jupanakan sutipjjaru saytʼañapatakiw uttʼayasïna.e Uka organizacionajj Nayrïri Jachʼa Chʼajjwäwi qhepatwa Sociedad de Naciones sutimpi uñstäna, ukat Payïr Jachʼa Chʼajjwäwi qalltkäna ukhaw chhaqtäna. Uka tiemponjja, Diosan markapajj Apocalipsis libron profeciaparjamaw jachʼa ajjsarkañ animalar uñtat idolojj wasitat uñstani sasin qhanañchapjjäna. Ukajj ukhamapuniw phoqhasïna, uka organizacionajj Naciones Unidas sutiniw wasitat uñstäna (Apo. 17:8).
14. ¿Kunatsa apóstol Juanajj nayrïri ajjsarkañ jachʼa animalar uñtat idolojj kimsaqallqöri reyiw sänjja?
14 Ajjsarkaña animalar uñtat idolojj ‘kimsaqallqöri reyiwa’ sasaw Juanajj qhanañchäna. Ukampisa, ukajj janiw nayrïr ajjsarkañ jachʼa animalan kimsaqallqöri pʼeqepa sañ munkiti. Jan ukasti, uka jachʼa animalar uñtata idolokiwa. Uka idolon chʼamapajja, uka organizacionankir markanakatwa mistu, jukʼampis taqe markanakjjar chʼamani angloamericanaw idolor chʼam churi (Apo. 17:10, 11). Ukatwa Juanajj uka idolojj mä reyiwa sänjja, kunattejj mä reyjam apnaqañatakiw chʼam katoqe, ukhamatwa kuntï lurapki ukajj taqe markanakar mayjtʼayi.
AJJSARKAÑ ANIMALAR UÑTAT IDOLOJJ QʼAÑU WARMIRUW TUKJI
15, 16. ¿Qʼañu warmejj khitimpi sasisa, ukat khitinakatï jupar yanaptʼapki ukanakampejj kunas pasaski?
15 Kunjamtï apóstol Juanajj siskejja, jachʼa wila ajjsarkañ animalan kallachipjjarojj wachoqa qʼañu lurañanakan sarnaqer mä warmiw latʼjjatatäski, uka wila ajjsarkañ animalajj paqallqo pʼeqenakani animalar uñtat idolowa. Qʼañu warmejj “Jachʼa Babilonia” sutiniwa, juparakiw uka animalar apnaqe (Apo. 17:1-6). ¿Qʼañu warmejj khitimpi sasisa? Taqpach kʼari religionanakampi sasiwa. Ukat cristianöpjjtwa siri wali uñtʼat religionanakas Jachʼa Babilonia taypinkapjjarakiwa. Kʼari religionanakajj nayratpachaw Sociedad de Naciones ukat Naciones Unidas ukanakar yanaptʼawayapjje ukat apnaqañsa yantʼawayapjje.
16 Jachʼa Babiloniajj kunjamsa umapajja, mä arunjja, yanaptʼapki ukanakajj wañtʼkaspas ukham chhaqtaski ukwa Tatitun urupan uñji (Apo. 16:12; 17:15). Ajjsarkañ jachʼa animalar uñtat idolojj uñstkäna ukhajja, cristianöpjjtwa siri iglesianakajj Inti jalanta toqenkir markanakjjar chʼamanïnwa. Ukampis jichhürunakanjja, iglesianakarusa ukat pʼeqtʼirinakaparusa janiw jaqenakajj respetjjapjjeti ni yanaptʼjjapjjesa. Religionanakajj jan walinakakwa apani sasaw waljanejj sapjje. Ukat uksa toqenkir yatjjattʼat jaqenakasa, taqeniw religionanakat jitheqtjjapjjañapa sasaw sapjje.
17. ¿Kunas kʼari religionanakampi pasani, ukat kunatsa?
17 Kʼari religionanakajj janiw jukʼat jukʼat chhaqtkaniti. Ukat Diosajj kuntï munki uk lurapjjañapataki apnaqerinakan chuymapar mä amuyu uskuni ukhakamajja, qʼañu warmejj wali chʼamanïskakiniwa ukat marka apnaqerinakarus munañapar apnaqañ munaskakiniwa (Apocalipsis 17:16, 17 liytʼasiñapawa). Akat mä jukʼarojja, Jehová Diosan amtaparjamaw Supayan apnaqat akapachankir politiconakajj Naciones Unidas toqejj kʼari religionanak contra saytʼapjjani ukat taqe kunanakapatï utjki ukanaksa tukjapjjani. Walja maranak nayrajja, ukajj janiw ukhamäkaspati sañjamänwa. Ukampis jichhürunakanjja, ajjsarkañ wila jachʼa animalar latʼjjatat qʼañu lurir warmejj niya liweqtirjamaw aythiliski. Ukampisa, jupajj janiw sumat saraqkaniti, jan ukasti mä akatjamat liweqtasin qʼala tukjatäni (Apo. 18:7, 8, 15-19).
AJJSARKAÑ ANIMALANAKAJJ TUKJATÄPJJANIWA
18. 1) ¿Kunsa ajjsarkañ animalajj lurani, ukat kunas paspachäni? 2) Daniel 2:44 qellqatarjamajja, ¿Diosan Reinopajj kawkïr reinonaksa tukjani? (17 janankir recuadro uñjjattʼäta.)
18 Kʼari religionanakan tukjasitap qhepatjja, jachʼa ajjsarkañ animalajja, mä arunjja, Supayan apnaqat politiconakajja, Diosan Reinop contra saytʼañatakiw wiytatäni. Ukat niyakejjay alajjpachar jan makatjjchejja, akapachankir apnaqerinakajj Diosan Reinopankirit aka oraqenkasipki ukanak contraw wali coleratäsajj sartapjjani. Ukampis kunas pasani ukajj qellqatäjjewa (Apo. 16:13-16; 17:12-14). Ukat Daniel profetajj kunas uka chʼajjwäwin pasani uk qhanañcharakïnwa (Daniel 2:44 liytʼasiñapawa). Apocalipsis 13:1 qellqatan parlki uka ajjsarkañ jachʼa animalasa ukat jupar uñtat idolosa, ukat pä wajjrani ajjsarkañ animalas qʼala tukjatäpjjaniwa.
19. ¿Kuna toqetsa jan pächasiñasäki, ukat kunsa jichhajj lurañasa?
19 Jiwasajja, ajjsarkañ animalan paqallqöri pʼeqep apnaqki uka tiemponktanwa. Uka animalan tukjasiñap janïr purinkipanjja, janiw yaqha pʼeqenakamp uñstkaniti. Ukhamasti, kʼari religionanakajj tukjatäkani ukhajja, taqe markanakjjar chʼamani angloamericanaw chʼamanïskakini. Amtapuniñäni, Danielana ukat Juanan profecianakapajja, arsuskäna ukhamapuniw phoqhasiwayi. Ukhamasti, kʼari religionanakan tukusïwipasa ukat Armagedonasa wali jakʼankapuniwa. Jutïr urunakan kunatï paskani uk Jehová Diosaw sum qhanañchawayistu. Ukampisa, ¿uka profecianakar istʼañäniti? (2 Ped. 1:19.) ¡Dios toqeta ukat Reinopat saytʼasiñatakejj jichhaw tiempojja! (Apo. 14:6, 7.)
[Qhanañchäwinaka]
a Biblianjja, tunka sasajj phoqhata sañatakiw apnaqasi. Ukatwa tunka wajjranakajj Roma Imperiot misturi taqe gobiernonakampi sasejja.
b Gran Bretaña markasa ukat Estados Unidos markas 1700 maranakatpachsa utjapkchejja, uka wali chʼamani pä markajj Tatitun urupan uñstapjjani sasaw apóstol Juanajj säna. Cheqas Apocalipsis libron uñstki uka visionanakajj ‘Tatitun urupanwa’ phoqhasi (Apo. 1:10). Ukhamajja, Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwinwa Gran Bretaña markampi Estados Unidos markampi mayachtʼasisajj taqe markanakjjaru chʼamani tukusajj apnaqañ qalltapjjäna.
c Kunjamsa uka reyejj Payïri Jachʼa Chʼajjwäwin tukjañapäna ukjja, akham sasaw Daniel profetajj qhanañchäna: “Taqe kunsa jan amuykañjamwa tʼunjani” sasa (Dan. 8:24). Estados Unidos markajja, jan sinttʼasis bomba atómica satäkis uk enemigonakapjjar pay kuti phallayasaw qʼal tukjäna.
d Daniel 2:43, NM: ‘Kunjamtï jumajj uñjktajj hierrompi ñeqʼempi kittatjja, jaqenakan wawanakapampiw mayachasiñ munapjjani, ukampis janiw mayar tukupkaniti, kunjamtï hierrompi ñeqʼempejj jan mayachaski ukhama’.
e Apocalipsis... ¡se acerca su magnífica culminación! librot 240, 241, 253 jananak uñjjattʼäta.
[17 janan recuadropa]
¿‘TAQE AKA REINONAKAJJ’ KHITINAKASA?
Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras sat Bibliajj Daniel 2:44 qellqatan jikjjataski uka profeciarjamajja, Diosan Reinopajj ‘taqe aka reinonakaruw tukjani’ sasaw qhanañchi. Ukhamasti, metalanakat lurat jachʼa jaqen partenakapampi saski uka reinonakatakwa parlaski.
¿Mayni gobiernonakampejj kunas pasani? Apocalipsis libronkir profeciaw uk sum qhanañchistu. Ukansti akham siwa: ‘Taqe reyinakaruw tantachasini’ “taqe chʼaman [Jehová] Diosan jachʼa urupana jupampi nuwasiñataki” sasa (Apo. 16:14; 19:19-21). Ukhamasti, Armagedonanjja janiw Daniel libron parlki uka reinonakaki tukjatäpkaniti, jan ukasti oraqpachankiri taqe gobiernonakaw tukjatäpjjani.
-
-
Kimsaqallqo reyinakaYatiyañataki 2012 | junio 15
-
-
Kimsaqallqo reyinaka
Danielampi Juanampejj Diosan amuytʼayatäsin qellqapkäna ukanjja janiw kimsaqallqo “reyinakata” jan ukajj taqe markanakjjar chʼamani markanakatak qhanañchkiti, jan ukasti kunapachas uñstapjjani uksa qhanañchapjjarakiwa. Bibliankir nayrïr profeciap sum amuytʼañäni ukhakiw uka profecianakajj kamsañsa muni uk amuytʼarakiñäni.
Supayajj nayratpachaw wawaparojj kunayman gobienonakjjar uttʼayi (Luc. 4:5, 6). Ukanakat mä qhawqhanikiw Diosan markaparojja, mä arunjja, Israel markarusa jan ukajj alajjpachar sarañataki ajllitanakarus qʼal chhaqtayañ munapjjäna. Ukatwa Juanana ukat Danielan visionanakapan wali chʼamani kimsaqallqo reyinakakejj uñsti.
[12, 13 jananakan tablapa/fotonakapa]
(Sumpach amuytʼañatakejj qellqatan mistki uk uñjjatañamawa)
DANIEL LIBRONKIR APOCALIPSIS LIBRONKIR
PROFECIANAKA PROFECIANAKA
1. Egipto
2. Asiria
3. Babilonia
4. Medo-
persia
5. Grecia
6. Roma
7. Gran Bretaña
ukat Estados Unidosa
8. Sociedad de Naciones
ukat Naciones Unidasb
DIOSAN MARKAPA
2000 n.p.
Abraham
1500
Israel marka
1000
Daniel 500
n.p./j.p.
Juan
Diosan Israelapa 500
1000
1500
2000 j.p.
[Qhanañchäwi]
a Paypach reyejj qhepa urunakanwa utjapjje. 19 jana uñjjattʼäta.
b Paypach reyejj qhepa urunakanwa utjapjje. 19 jana uñjjattʼäta.
[Fotonaka]
Metalanakat lurat jachʼa jaqe (Dan. 2:31-45)
Lamar qotat mistur pusi animalanaka (Dan. 7:3-8, 17, 25)
Orqo uwijampi ukat chivompi (Dan. 8 jalja)
Paqallqo pʼeqeni ajjsarkañ animala (Apo. 13:1-10, 16-18)
Pä wajjrani ajjsarkañ jachʼa animalaw nayrïr jachʼa ajjsarkañ animalan idolop lurayi (Apo. 13:11-15)
[Fotonakax khitinakan apsutasa]
Egipto ukat Roma: Museo Británico ukan fotopa; Medopersia: Musée du Louvre (París) ukan fotopa
-