3. Usunaka
“Utjaniwa [...] [jan wali] usunaka taqi chiqana.” (LUCAS 21:11)
● África uksa tuqinxa, jupanak pura chʼaxwasin qʼala aynachtʼat mä markanwa Bonzali sat mä jaqix qullañ utan irnaqäna, virus de Marburgo sat usump usuntat mineronakax jiwasipkäna ukanakar kunaymanit qullañatakiw jupax wal chʼamachasïna. Ukat qullañ tuqit autoridadanakaruw yanap mayïna, ukampis jupanakax pusi phaxsitwa yanaptʼañatak sarasipkäna. Puripxäna ukhaxa, Bonzalix jiwatäxänwa. Mineronakar jiwaraykäna uka pachpa usu katusaw jiwxatayna.
¿KUNAS UKA TUQIT YATISI? Chʼuxu usunaka (neumonía jan ukax pulmonía), wichʼu usunaka, sida, tuberculosis ukat paludismo taqi uka usunakaw jilapart jaqinakar jiwarayi. Uka phisqa kasta usunakaxa, niya tunka mayani millón jaqinakaruw 2004 maran jiwarayi, mä arunxa, kimsa chʼipxtan maynis jiwkaspa ukhamawa.
¿KUNS YAQHIPAX SAPXI? Uraqpachanwa jaqix jilxattaski; ukhamax usuntañax utjaskakipunispawa.
¿UKA ARUNAKAX CHIQATI? Uraqpachan jaqix wals jilxataskchixa, ukhamarakiw wali yatxattʼatäxapxi, ukat kunat usutäpxisa, kunjamsa uka usu saytʼayapxaspa ukat kunjamsa qullasispa uksa yatipxarakiwa. Ukhamasti usunakax janiw nayrjam utjxañapäkiti. Ukampis jukʼampikiw jilxattaski.
¿JUMAX KAMSASMASA? ¿Kunjamtï Bibliax siski ukhampunit jaqinakax jan wali usunakamp tʼaqhisiski?
Uraq khathatinakasa, manqʼat pistʼañanakasa ukat jan wali usunakasa millón millón jaqinakaruw wal tʼaqhisiyi. Ukampis janiw ukakïkiti, millón millón jaqinakarakiw familiaranakapan tʼaqhisiyat uñjasipxi, yamas waljanixa khitinakatï sum uñjapxañapäki ukanakamp tʼaqhisiyataw uñjasipxi. Kunsa uka tuqit Bibliax qhanañchi uk jichhax yatxatañäni.
[6 janan qhanañchäwipa]
“Leonan manqʼantatäñasa jan ukax yaqha axsarkañ animalan manqʼantatäñasa wali axsarkañapuniwa, ukham axsarkañarakiwa kunjams laqʼunakax jan ukax mä usux cuerpo manqhat manqʼantasktam uk amuyañaxa.”
(MICHAEL OSTERHOLM, EPIDEMIÓLOGO)
[6 janan fotox khitin apsutasa]
© William Daniels/Panos Pictures