Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • wp17 Núm. 2 págs. 10-12
  • Esclavöñat qhespiyatäña. Nayra ukat jichha tiemponsa

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • Esclavöñat qhespiyatäña. Nayra ukat jichha tiemponsa
  • Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski (yatiyir sarañataki) 2017
  • Jiskʼa pʼeqeñchäwinaka
  • Uka toqet jukʼamp yatjjatañataki
  • MÄ JACHʼA NEGOCIO
  • LIBRE JAKASIÑWA THAQAPJJÄNA
  • ESCLAVÖÑAJJ JANIW UTJ-JJANITI
  • Esclavjam Jehová Diosar servipjjam
    Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski 2013
Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski (yatiyir sarañataki) 2017
wp17 Núm. 2 págs. 10-12
Africat katunisajj América toqer apanisaw esclavonak aljapjjerïna

Africat katunisajj América toqer apanisaw esclavonak aljasajj qollqechasipjjerïna.

Esclavöñat qhespiyatäña. Nayra ukat jichha tiemponsa

Peluqueratwa Europa toqen trabajïta sasaw Blessinga tawaqor sapjjäna. Ukampis ukar purïna ukhajja, tunka uruw wal tʼaqhesiyapjjäna, ‘familiamarus jan walinak lurapjjä’ sasaw ajjsarayapjjarakïna. Uka qhepatsti, qollqe layku chachanakampi ikintasiñapatakiw obligapjjäna.

Nayra Egipto markan katuntat esclavonaka

Nayra Egipto markan katuntat esclavonaka.

Chachanakampi ikintasipkäna uka uta uñjir dueñajja, ‘40.000 eurosb ukha qollq pagañamawa’ sasaw Blessing tawaqor säna. Ukatakejj 200 jan ukajj 300 euro qollqwa sapa aruman ganañapäna. Jupajj akham siwa: “Walja kutiw escapañ amtayäta, ukampis familiajaruw jan walinak lurapjjaspa sasaw ajjsarayäta. Janiw kamachirjamäkayätti” sasa. Jichhürunakanjja, jupjamarakiw niya 4 millón jaqenakajj yaqhanakamp ikintasipjjañapataki esclavjam tʼaqhesiyat uñjasipjje.

Niya pusi waranqa maranak nayrajja, mä qawqha jaqenakaw sullka jilapar esclavöñapatak aljantapjjäna. Jupajj José satänwa ukat Egiptonkiri wali aytata mä familiatakiw trabajïna. Qalltanjja, patronapajj sumakwa Joseyar uñjäna. Qhepatsti, patronapan warmipaw jupamp ikintasiñapatak Joseyar parljjayäna, ukampis Joseyajj janiw ukanak lurañ munkänti, ukatwa uka warmejj ‘violañ munitu’ sasin Joseyar kʼarintäna. Joseyajj carcelan jistʼantata, cadenanakamps ñachʼantata ukham uñjasïna (Génesis 39:1-20; Salmo 105:17, 18).

Joseyajj nayra tiemponakan tʼaqhesir esclavönwa, Blessing tawaqosti, jichha tiempon tʼaqhesiri esclavarakïnwa. Nayra tiempotpachaw jaqenakajj esclavöñatak aljat uñjasipjjäna, ukajj tráfico de personas sasin uñtʼatawa. Uk lurir jaqenakajja, aleq aljañatakïkaspas ukhamakwa jaqenakar uñjapjje, jupanakatakejj qollqechasiñakiw wali wakiskirejja.

MÄ JACHʼA NEGOCIO

Guerranakajj utjkäna ukhaw esclavonak wal katurapjjerïna. Amuyatajja, Canaán markan mä guerrajj utjkäna uka qhepatjja, 90.000 jaqenakwa Tutmosis III (tercero) sat faraonajj preso apasitayna. Jupanakajj minanakana, templonak lurasa ukat canalanak allisaw esclavonakjam wal trabajipjjäna.

Roma markanjja, ukhamarakiw guerranakan esclavonak katurapjjerïna. Awisajja, jukʼamp esclavonak munasaw guerranak utjayapjjäna. Nayrïr patak maranakanjja, Roma markankirinakat niya chikataniw esclavonakäpjjäna. Egipcionakasa romanonakasa wal esclavonakar tʼaqhesiyapjjäna. Amuytʼañataki, Roma markan utjkäna uka minanakanjja, esclavonakajj 30 maranakakiw jakapjjäna.

Khä 1500 maranakata 1800 maranakkamajja, África cheqat katunisajj América toqer apanisaw esclavonak aljasajj wal qollqechasipjjerïna. Uka toqet yatjjatasiwayki ukarjamajja, niya 25 jan ukajj 30 millón chachanaka, warminaka ukat wawanakaw katuntata ukat aljat uñjasipjjäna (UNESCO). Waljanirakiw Atlántico sat jachʼa lamar qota paskatasin jiwawayapjje. Ukat qhespiri Olaudah Equiano sat chachajj akham siwa: “Warminakajj wal wararipjjäna, niya jiwañampïpkäna ukanakas wal ayqopjjarakïna. Ukanak istʼañajj wali llakkañänwa” sasa.

Esclavöñajj janiw nayra maranakanak utjkänti. Jichhürunakanjja, niya 21 millón jaqenakaw esclavonakjam trabajisajj jukʼa qollqek katoqapjje, yaqhepajj janiw kunsa katoqapkiti sasaw Oficina Internacional del Trabajo sat organizacionajj yatiyawayi. Ukham trabajirinakajj minanakana, isinak lurañ fabricanakana, ladrillo fabricanakana, chachanakamp ikintasipki uka utanakana jan ukajj aleq utanakanwa trabajipjje. Ukajj janis leyirjamäkchejja, urut urutjamaw jiljjattaskaki.

Mä ladrillo fabricanwa wawanakajj esclavonakjam trabajisipki

Walja jaqenakaw jichhürunakan esclavonakjam tʼaqhesiyat trabajipjje.

LIBRE JAKASIÑWA THAQAPJJÄNA

Wali tʼaqhesiyata uñjasipjjatap laykojja, esclavonakajj libre jakasiñatakiw wal chʼamachasipjjäna. 73 (a.C.) maranjja, Espartaco sat nuwasir chachajj niya 100.000 esclavonakaruw Roma contra saytʼasipjjañapatak pʼeqtʼäna, ukampis janiw atipjapkänti. Niya 1800 maranakanjja, La Española sat islankir esclavonakajj ukhamarakiw patronanakap contra saytʼasipjjäna. Caña yapunakan wali tʼaqhesiyata trabajipjjatap laykojja, patronanakap contraw mä guerran nuwasipjjäna, 13 maranakaw ukham chʼajjwapjjäna. Ukhamatwa Haití islajj 1804 maran libre markjam uttʼayasjjäna.

Egiptot israelitanakajj qhespipkäna ukajj jan armkañawa. Ukhajja, niya kimsa millón jaqenakaw esclavöñat qhespipjjäna. “Egipcio jaqenakasti israelitanakarojj wali tʼaqhesiyañampiw serviyasipjjäna” sasaw Bibliajj qhanañchi, ukhamajj israelitanakan qhespitäpjjañapajj wakisipunïnwa (Éxodo 1:11-14). Ukat israelitanakan jan jukʼamp mirtapjjañapatakejja, ‘yoqall wawanakajj jiwayatäpjjañapawa’ sasaw mä faraonajj arsurakïna (Éxodo 1:8-22).

Israelitanakan qhespipjjatapajj wali muspharkañawa, Diosaw jupanakarojj qhespiyäna. Jupajj Moisesar akham sänwa: ‘Nayajj sum yatta jupanakan tʼaqhesitanakapjja. Ukatwa jupanakar qhespiyä’ sasa (Éxodo 3:7, 8). Jichhürunakkamaw judionakajj Pascua fiestjja sapa mara amtapjje, qhespipkäna uka uru amtañataki (Éxodo 12:14).

ESCLAVÖÑAJJ JANIW UTJ-JJANITI

“Tatit Diosasasti janiw aleqaki uñjkaniti jan cheqapar luratjja” ukat Jupajj ‘pachpakïskiwa’ sasaw Bibliajj qhanañchi (2 Crónicas 19:7; Malaquías 3:6). Diosajj ‘carcelankirinakar qhespita sarnaqañat yatiyiri ukat tʼaqhesiyatanakar qhespiñatakiw’ Jesusar khitaniwayi (Lucas 4:18). ¿Cheqpach esclavonakatti Diosajj parlaskpachäna? Janjamakiw ukhamäkiti. Jesusajj juchampita jiwañampita jaqenakar qhespiyañatakiw aka oraqer jutawayi. Jupa pachpaw akham säna: ‘Cheqa yatichäwinakasti qhespiyat sarnaqasiñ churapjjätam’ sasa (Juan 8:32). Jichhürunakanjja, kuntï Jesusajj yatichkäna ukajj walja jaqenakaruw qhespiyaski (“Esclavöyätwa, jichhajj librëjjtwa” sat recuadro uñjjattʼäta).

Diosaw José waynarusa Blessing tawaqorus esclavöñat qhespiyäna. Kunjamsa Joseyar yanaptʼäna ukjja, Génesis 39–41 capitulonakanwa liytʼasma. Kunjamsa Blessing tawaqorojj yanaptʼäna ukajj wali muspharkañarakiwa.

Europa toqenkir mä markat alisnukut uñjasïna ukhajja, Blessing tawaqojj Españaruw sarjjäna. Ukanjja, Jehová Diosan Testigonakapampiw Bibliat yateqañ qalltäna. Jupajj janiw nayrjam jakañ munjjänti. Ukatwa yaqha trabajo jikjjatañatak chʼamachasïna, ukat qollqe pagañap maykäna uka warmiruw manup rebajañapatak mayïna. Mä urojj uka warmiw disculptʼasiñataki, ukat “janiw manum phoqañamajj wakisjjeti” sasin sañatakiw telefonot jawsanïna. ¿Kunats ukham sispachäna? Jupajj ukhamarakiw Testigonakamp Bibliat yateqañ qalltatayna. “Cheqa yatichäwejj kunaymanitwa qhespiyistaspa” sasaw Blessing kullakajj qhanañchi.

Diosajj kunjamsa markapajj wal tʼaqhesïna uk uñjasajj wal llakisïna, jichhürunakansa ukhamarakiw jaqenakar tʼaqhesir uñjasajj wal llakispacha. Cheqansa, taqe kunatï tʼaqhesiykistu ukanak chhaqtañapatakejj jaqenakaw jan wali luratanakap qʼal jaytjjapjjañapa. Pachpa Diosaw ukhamäñapatakejj yanaptʼani. Bibliajj akham siwa: ‘Mä machaq oraqe, mä machaq alajjpachampiw utjani. Ukansti taqe kunasa cheqapapunïniwa’ sasa (2 Pedro 3:13).

a Yaqha sutimp uchatawa.

b Uka maranakanjja, euro qollqejj niya dolar qollqjam valoranïnwa.

Esclavöyätwa, jichhajj librëjjtwa

Alonsompi esposapampi

Alonsojj qʼajjo waynatpachaw cocaína heroína droganakar yatintäna. Jupajj siwa: “Droganak jikjjatañatakejj lunthatasirïtwa. Tiempompejj droganak kunwa alj-jjayäta. Centros de desintoxicación utanakarojj pusiruw mantawayta, ukampis inamayakïnwa. Qhepatjja, polician katuntatäsajj pusi maraw carcelankayäta”.

30 maranaka droganakan esclavopjam jakasajja, Alonsojj Testigonakampiw Bibliat yateqañ qalltäna. Biblian yatichäwinakapajj chuymaparuw purtʼäna, ukaw jan nayrjam jakañatak yanaptʼäna. Alonsojj akham saskakiwa: “Droganakar walja maranak yatintatäsajj ukanak jaytañajj wali chʼamänwa, ukampis Diosaw yanaptʼawayitu” (Salmo 55:22).

“Droganak jaytatajatjja esposajajj wali kusisitawa. Drogjasiñajj jan waliruw apaskitäna, Jehová Diosaw ukat qhespiyitu, ukatwa Jupar wal yuspärtjja. Jupatï jan yanaptʼkitasapänjja, droganakan esclavopjam tukusajj jiwataw uñjasiriskayäta”.

    Aymara qellqatanaka (2005-2025)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki