ГАНУНУН ТӘКРАРЫ

1 Муса Иордан бөлҝәсиндә, Суф гаршысындакы сәһрада, Фәран, Тофел, Лабан, Һәсејрут вә Дизһаб јахынлығында* исраиллиләрә хитаб етди. 2 (Саир дағына ҝедән јол илә Һурибдән Гәдис-Барнијә+ он бир ҝүнлүк јолдур.) 3 Гырхынҹы илин+ он биринҹи ајынын биринҹи ҝүнү Муса Јеһованын исраиллиләрлә бағлы тапшырдығы һәр шеји онлара чатдырды. 4 Һәшбунда јашајан амори падшаһы Сиһуну+ јенәндән вә Әштәрутда јашајан Башан падшаһы Огу+ Әзрәјдә+ мәғлуб едәндән сонра 5 Муса Иордан бөлҝәсиндә, Муаб торпағында Ганунун изаһына башлајыб деди:+

6 «Аллаһымыз Јеһова Һурибдә бизә демишди: “Бу дағлыг јердә галдығыныз кифајәтдир.+ 7 Амориләрин+ дағлыг бөлҝәсинә вә бүтүн гоншу бөлҝәләрә: Әрәбәјә+, дағлыг бөлҝәјә, Шәфлаја, Неҝевә вә саһилјаны бөлҝәјә ҝедин.+ Кәнаниләрин торпағына дахил олун, Ливана+ вә бөјүк чаја, Фәрат чајына+ гәдәр ирәлиләјин. 8 Будур, торпаг гаршыныздадыр. Ҝедин, Јеһованын аталарыныз Ибраһимә, Исһага+, Јагуба+ вә онларын ҝәләҹәк өвладларына* вермәји вәд етдији торпағы тутун”.+

9 Һәмин вахт мән сизә демишдим: “Мән тәкбашына сизи дашыја билмәрәм.+ 10 Аллаһыныз Јеһова сизи о гәдәр чохалдыб ки, сајыныз ҝөјдәки улдузлар гәдәрдир.+ 11 Гој Аллаһыныз Јеһова сизи индикиндән дә мин дәфә чох еләсин+ вә неҹә ки вәд едиб, сизи немәт саһиби етсин.+ 12 Амма мән тәк ҹанымла сизин јүкүнүзү неҹә дашыјым, дәрд-сәринизи неҹә чәким, дава-далашыныза неҹә дөзүм?+ 13 Гәбиләләриниздән мүдрик, бәсирәтли, дүнјаҝөрмүш адамлар сечин. Мән онлары үстүнүздә башчы гојаҹағам”.+ 14 Онда сиз: “Чох јахшы”, — дединиз. 15 Мән дә гәбиләләриниздәки башчылары, мүдрик, дүнјаҝөрмүш адамлары үзәриниздә башчы: минбашы, јүзбашы, әллибашы, онбашы вә нәзарәтчи тәјин етдим.+

16 О вахт һакимләринизә белә ҝөстәриш вердим: “Араларында мүнагишә дүшән сојдашларынызын*, истәр исраилли илә исраиллинин, истәрсә дә исраилли илә јаделлинин ишинә+ әдаләтлә бахын+. 17 Һөкм чыхаранда тәрәфкешлик етмәјин.+ Ади адамы да бөјүк адамы динләдијиниз кими динләјин.+ Адамлардан горхмајын,+ һөкм Аллаһындыр.+ Чох мүшкүл мәсәләләри исә мәнә тәгдим един, онлара мән бахарам”.+ 18 Нә етмәли олдуғунузу о вәдә сизә билдирдим.

19 Сонра биз Һурибдән јола дүшдүк. Аллаһымыз Јеһованын бизә әмр етдији кими, амориләрин+ дағлыг бөлҝәсинә ҝедән јолла, өзүнүзүн дә шаһиди олдуғунуз о уҹсуз-буҹагсыз, ваһимәли сәһраны+ адладыг вә бу минвалла ҝәлиб Гәдис-Барнијә+ чатдыг. 20 Онда мән сизә дедим: “Јеһованын бизә вермәк истәдији јерә, амориләрин дағлыг бөлҝәсинә ҝәлиб чатдыныз. 21 Аллаһыныз Јеһова бураны сизә вериб. Одур ки, ҝедин аталарынызын Аллаһы Јеһованын сизә сөјләдији кими, бу торпаға јијәләнин.+ Горхмајын, тәлаша дүшмәјин”.

22 Сиз исә һамылыгла јаныма ҝәлиб дединиз: “Гој өзүмүздән габаг адамлар ҝөндәрәк ки, һансы јолла ҝедәҹәјимиз, неҹә шәһәрләрлә растлашаҹағымыз һагда бизә мәлумат ҝәтирсинләр”.+ 23 Бу тәклиф мәнә ағлабатан ҝөрүндү, она ҝөрә дә мән араныздан он ики нәфәр, һәр гәбиләдән бир нәфәр сечдим.+ 24 Онлар јола дүшүб дағлыг бөлҝәјә+ галхдылар вә Әшгул вадисинә чатыб ораны ҝөздән кечирдиләр. 25 Сонра о торпағын барындан ҝөтүрүб бизә ҝәтирдиләр вә хәбәр вердиләр ки, Аллаһымыз Јеһованын бизә вермәк истәдији өлкә ҝөзәл өлкәдир.+ 26 Сиз исә Аллаһыныз Јеһованын әмрини рәдд едиб ораја ҝетмәк истәмәдиниз.+ 27 Өз чадырларынызда дејиниб сөјләндиниз: “Јеһованын биздән зәһләси ҝедир, она ҝөрә дә бизи Мисирдән чыхарыб ки, амориләрин әлинә вериб көкүмүзү кәссин. 28 Ахы биз һара ҝедирик? “Оранын ҹамааты биздән ҝүҹлү, биздән һүндүрдүр. Шәһәрләри бөјүкдүр, истеһкамлары ҝөјләрә дирәнир.+ Орада Анаг оғулларыны+ ҝөрдүк”, — дејәрәк гардашларымыз биздә үрәк-ҝөбәк гојмады”.+

29 Онда мән сизә дедим: “Тәшвишә дүшмәјин, горхмајын онлардан.+ 30 Аллаһыныз Јеһова сизин өнүнүздә ҝедәҹәк. О, Мисирдә ҝөзүнүзүн габағында сизин үчүн неҹә дөјүшмүшдүсә,+ инди дә елә дөјүшәҹәк.+ 31 Сәһрада оланда да ҝөрдүнүз ки, Аллаһыныз Јеһова оғлуну гуҹағында ҝәздирән ата тәк сизи һәр јерә гуҹагда апарды, та бу јерә ҝәлиб чыхана гәдәр”. 32 Амма буна бахмајараг, сиз Аллаһыныз Јеһоваја иман ҝәтирмәдиниз.+ 33 Һалбуки О, габағынызҹа ҝедирди ки, дүшәрҝә салмаға сизә јер тапсын. Сизә јол ҝөстәрмәк үчүн ҝеҹәләр аловда, ҝүндүзләр исә булудда зүһур едирди.+

34 Јеһова дедикләринизин һамысыны ешидирди. Буна ҝөрә дә О гәзәбләниб анд ичди:+ 35 “Бу шәр нәсилдән бир нәфәр дә олсун аталарына вермәји анд ичдијим о ҝөзәл дијары ҝөрмәјәҹәк,+ 36 тәкҹә Јуфәнна оғлу Калибдән башга. Бәли, Калиб ораны ҝөрәҹәк, үстүндә ҝәздији о торпағы она вә оғулларына верәҹәјәм, чүнки о, бүтүн гәлбилә Јеһоваја итаәт етди.+ 37 (Һәтта сизә ҝөрә Јеһованын мәнә дә аҹығы тутду вә О, мәнә деди: “Сән дә ора ҝетмәјәҹәксән.+ 38 Ораја сәнин гуллуғунда дуран Нун оғлу Јушә+ ҝедәҹәк.+ Ону үрәкләндир*,+ чүнки Исраили һәмин дијара о апараҹаг”.) 39 Әсир дүшәҹәјиндән горхдуғунуз өвладларыныз,+ һәлә јахшыны писдән ајыра билмәјән оғулларыныз ораја ҝедәҹәк, о дијары онлара верәҹәјәм.+ 40 Сиз исә ҝеријә, Гырмызы дәниз јолу илә сәһраја гајыдын”.+

41 Онда сиз мәнә: “Јеһованын гаршысында ҝүнаһкарыг. Елә инди ҝедиб Аллаһымыз Јеһованын әмр етдији кими дөјүшәҹәјик!” — дејиб силаһландыныз. Сизә елә ҝәлирди ки, даға чыхмаг асан олаҹаг.+ 42 Анҹаг Јеһова мәнә деди: “Онлара сөјлә, дөјүшмәјә ҝетмәсинләр, чүнки Мән онлара көмәк олмајаҹағам.+ Ҝетсәләр, дүшмәнләринә јениләҹәкләр”. 43 Мән чох дедим, сиз аз ешитдиниз. Јеһованын әмринә мәһәл гојмадыныз. Өзбашыналыг едиб даға чыхмаға үз тутдунуз. 44 Дағда јашајан амориләр габағыныза чыхдылар, ары кими далынызҹа дүшдүләр, сизи Саирә, Һормаја гәдәр говуб пәрән-пәрән салдылар. 45 Сиз гајыдыб Јеһованын өнүндә ағлајыб-сызламаға башладыныз. Јеһова исә сизә гулаг асмады, сизә мәһәл гојмады. 46 Елә бу сәбәбдән Гәдисдә о гәдәр галдыныз.

2 Сонра, Јеһованын мәнә әмр етдији кими, дөнүб Гырмызы дәниз јолу илә сәһра тәрәфә ҝетдик.+ Хејли мүддәт Саир дағынын әтрафында долашандан сонра 2 Јеһова мәнә деди: 3 “Бу дағын әтрафыны ҝәзиб-долашмағыныз кифајәтдир, инди шимала дөнүн. 4 Һәм дә халга белә әмр елә: “Саирдә јашајан гардашларынызын, Ејс оғулларынын+ сәрһәдинин јанындан кечәҹәксиниз.+ Дүздүр, онлар сиздән горхаҹаглар,+ анҹаг сиз һәрәкәтләринизә фикир верин. 5 Онларла ишиниз олмасын, онларын торпағындан бир гарыш да олсун сизә вермәјәҹәјәм, чүнки Саир дағыны Ејсә вермишәм.+ 6 Онлара једијиниз јемәјин, ичдијиниз сујун пулуну вермәлисиниз.+ 7 Аллаһыныз Јеһова һәр ишинизи аванд едиб. Бу бөјүк сәһрада атдығыныз һәр аддым Она аҝаһдыр. Бу гырх ил әрзиндә Аллаһыныз Јеһова сизинлә олуб, сиз һеч нәдән корлуг чәкмәмисиниз”.+ 8 Беләликлә, биз Әрәбә јолуна, Елата вә Әзјун-Гәбәрә јахынлашмајараг Саирдә јашајан гардашларымыз Ејс оғулларынын јанындан өтүб кечдик.+

Сонра дөнүб Муаб сәһрасы јолу илә сәфәримизә давам етдик.+ 9 Јеһова мәнә деди: “Муаба дәјиб-долашмајын, онларла дөјүшмәјин. Мән онларын торпағындан бир парча да сизә вермәјәҹәјәм, чүнки Ары Лут өвладларына вермишәм.+ 10 (Вахтилә орада ҝүҹлү, чохсајлы, анаглар кими һүндүрбој халг олан емләр+ јашајырды. 11 Рәфалар+ да анаглара+ бәнзәјирди вә муабиләр онлары да ем адландырырды. 12 Саирдә исә әввәлләр хуриләр+ јашајырды. Ејс өвладлары ораны әлә кечириб хуриләри гырмыш вә јерләриндә мәскунлашмышды.+ Исраил дә өзүнә мәхсус торпагда, Јеһованын онлара верәҹәји торпагда белә едәҹәк.) 13 Инди исә ҝедин, Зарәд вадисини кечин”. Биз дә Зарәд вадисини кечдик.+ 14 Гәдис-Барнидән чыхдығымыз вахтдан Зарәд вадисини кечәнә гәдәр отуз сәккиз ил кечмишди. Бу вахт әрзиндә, Јеһованын анд ичдији кими, о нәслин дөјүшә јарарлы бүтүн кишиләри өлүб халгын ичиндән јох олмушду.+ 15 Дүшәрҝәдә ахырларына чыханадәк Јеһованын әли онлара гаршы олду.+

16 Елә ки халгын ичиндән о дөјүшчүләрин көкү кәсилди,+ 17 Јеһова мәнә деди: 18 “Бу ҝүн сиз Муаб әразисиндән, Ардан кечмәлисиниз. 19 Әмуниләрә јахынлашанда онлара дәјиб-долашмајын. Әмуниләрин торпағындан сизә бир парча да вермәјәҹәјәм, чүнки ораны Лут өвладларына вермишәм.+ 20 Бура да рәфаларын өлкәси һесаб олунурду.+ (Әввәлләр бурада рәфалар јашајырды. Әмуниләр онлары замзум адландырырды. 21 Онлар ҝүҹлү, чохсајлы, анаглар кими һүндүрбој халг идиләр.+ Лакин Јеһова әмуниләрә ҝөрә онларын көкүнү кәсди вә әмуниләр онларын торпағыны зәбт едиб орада мәскунлашдылар. 22 Һазырда Саирдә јашајан Ејс өвладлары+ үчүн дә О, белә етмишди. Ејс өвладларына ҝөрә хуриләрин көкүнү кәсмишди ки, онлар хуриләрин торпағыны зәбт едиб та буҝүнкү ҝүнә гәдәр орада мәскун олсунлар.+ 23 Гәззә бөлҝәсиндә+ јашајан авларын да башына ејни шеј ҝәлмишди. Кәфтурдан* ҝәлән кәфтурлар+ онлары гырыб јерләриндә мәскән салмышдылар.)

24 Галхын, Әрнун вадисини кечин.+ Һәшбун падшаһы амори Сиһуну сизин әлинизә верирәм.+ Ҝедин онунла мүһарибәјә башлајын, өлкәсини истила един. 25 Бу ҝүндән елә едәҹәјәм ки, ҝөјләр алтында олан бүтүн халглар сизин һаггынызда ешидәндә үрәкләрини ваһимә, горху сараҹаг. Сизә ҝөрә онларын ҹанына ләрзә дүшәҹәк, тәлаш ичиндә вурнухаҹаглар”.+

26 Онда Кәдимутдан+ Һәшбун падшаһы Сиһуна хошмәрамлы сөзләрлә гасидләр ҝөндәриб дедим:+ 27 “Изин вер, өлкәндән кечим. Јолдан нә саға, нә дә сола бир аддым белә, атмајаҹағам.+ 28 Мәнә пулла сатдығын јемәји јејиб, пулла сатдығын сују ичәҹәјәм. Садәҹә өлкәндән кечмәјә мәнә иҹазә вер. 29 Саирдә јашајан Ејс өвладлары вә Арда јашајан муабиләр бизимлә белә даврандылар. Иорданы кечиб Аллаһымыз Јеһованын бизә вермәји вәд етдији өлкәјә ҝедәнә гәдәр сән дә бизим үчүн буну ет”. 30 Лакин Һәшбун падшаһы Сиһун бизә өлкәсиндән кечмәјә иҹазә вермәди. Чүнки Јеһова онун үрәјини даша дөндәрмиш, инадкар етмишди ки,+ ону сизин әлинизә версин, неҹә ки верди.+

31 Онда Јеһова мәнә деди: “Артыг Сиһуну да, өлкәсини дә сизин әлинизә вермишәм. Башлајын истилаја!”+ 32 Сиһун дөјүшмәк үчүн бүтүн адамларыны јығыб Јаһаса, бизим гаршымыза чыханда+ 33 Аллаһымыз Јеһова ону бизим әлимизә верди. Биз дә ону, оғулларыны вә адамларыны мәғлуб етдик. 34 О вахт онун бүтүн шәһәрләрини зәбт едиб јерлә јексан етмишдик. Гадын, киши, ушаг демәјиб, һамысыны мәһв етмиш, бир нәфәри белә, сағ бурахмамышдыг.+ 35 Тәкҹә мал-һејваны вә зәбт етдијимиз шәһәрләрдән әлә кечирдијимиз талан малыны өзүмүзә гәнимәт ҝөтүрмүшдүк. 36 Әрнун вадисинин кәнарында јерләшән Аруирдән+ (вадијә аид шәһәр дә дахил олмагла) тутмуш Ҝилада гәдәр елә шәһәр галмамышды ки, әлимиз ора чатмасын. Аллаһымыз Јеһова һамысыны бизә тәслим етмишди.+ 37 Анҹаг әмуниләрин өлкәсинә, нә Јәббуг вадисинин гырағына,+ нә дағлыг бөлҝәдәки шәһәрләрә, нә дә Аллаһымыз Јеһованын гадаған етдији башга јерә јахын ҝетмәдиниз.+

3 Сонра биз дөнүб Башан јолу илә јухары ҝетдик. Башан падшаһы Ог бизә гаршы вурушмаг үчүн адамларыны јығыб Әзрәјә ҝәлди.+ 2 Јеһова мәнә деди: “Ондан горхма. Онун өзүнү дә, адамларыны да, торпағыны да сәнин әлинә тәслим едәҹәјәм. Һәшбунда јашајан амори падшаһы Сиһунун башына ҝәтирдијини бунун да башына ҝәтирәҹәксән”. 3 Беләҹә, Аллаһымыз Јеһова Башан падшаһы Огу вә онун бүтүн адамларыны бизим әлимизә верди вә биз бир нәфәри дә сағ бурахмадан һамыны гылынҹдан кечирдик. 4 Сонра онун бүтүн шәһәрләрини зәбт етдик. Елә шәһәр галмады ки, әлимизә кечмәсин. Алтмыш шәһәр, бүтүн Аргуб бөлҝәси, Огун Башандакы сәлтәнәти истила олунду.+ 5 Шәһәрләрин һамысынын һүндүр диварлары, ҹәфтәли дарвазалары вар иди. Үстәлик, орада чохлу кичик шәһәрләр вар иди. 6 Лакин биз Һәшбун падшаһы Сиһунун өлкәсиндәки кими, бурада да шәһәрләрин һамысыны јерлә јексан етдик,+ киши, гадын, ушаг демәјиб, һамыны гырдыг.+ 7 Бүтүн һејванлары өзүмүзә ҝөтүрдүк, шәһәрләри талан етдик.

8 О вахт биз Әрнун вадисиндән тутмуш Һәрмун дағына кими олан әразини, Иордан бөлҝәсиндәки ики амори падшаһынын өлкәсини+ 9 (сидонлулар Һәрмун дағыны Ширјун, амориләр исә Сәнир адландырырдылар), 10 јајладакы бүтүн шәһәрләри, бүтүн Ҝилады, Башанда Огун сәлтәнәтинә аид шәһәрләр олан Сәлхә вә Әзрәјәдәк бүтүн Башаны тутдуг.+ 11 Башан һөкмдары Ог рәфалардан сонунҹусу иди. Онун мафәсини дәмирдән* дүзәлтмишдиләр. Бу мафә һәлә дә әмуниләрин Раббаһ шәһәриндәдир. Онун узунлуғу ади гулаҹла* доггуз гулаҹ, ени дөрд гулаҹдыр. 12 О вахт биз бу јери тутдуг: Әрнун вадисинин јанында јерләшән Аруирдән+ башлајан әразини, Ҝилад дағлыг бөлҝәсинин јарысыны. Мән онун шәһәрләрини рубәнлиләрә вә ҹадлылара вердим.+ 13 Ҝиладын о бири јарысыны вә Огун сәлтәнәти олан Башаны бүтүнлүклә Мәнәссә гәбиләсинин јарысына вердим.+ Башанда олан Аргуб бөлҝәси рәфаларын өлкәси кими танынырды.

14 Мәнәссә оғлу Јаир+ гәшуриләрин вә мәкатиләрин сәрһәдинәдәк+ бүтүн Аргуб бөлҝәсини+ тутуб Башанын о кәндләринә өз адыны верди. Бу ҝүнәдәк дә оралар Һаввут-Јаир* адланыр.+ 15 Ҝилады Маһирә вердим.+ 16 Рубәнлиләрлә ҹадлылара+ Ҝиладдан тутмуш Әрнун вадисинә гәдәр (вадинин ортасы сәрһәддир), әмуниләрин сәрһәди олан вадијә, Јәббуга гәдәр, 17 Әрәбә, Иордан вә онун саһили олан сәрһәдә гәдәр, Кинарәтдән Әрәбә дәнизинә, јәни шәрг тәрәфдәки Физгә әтәкләриндә јерләшән Шор дәнизә* гәдәр әразини вердим.+

18 Онда сизә бу әмри вердим: “Аллаһыныз Јеһова бу өлкәни сизә вериб ки, она саһиб оласыныз. Гој бүтүн әрәнләриниз силаһланыб гардашларыныз исраиллиләрин гаршысында о таја кечсин.+ 19 Тәкҹә гадынлар, ушаглар вә һејванларыныз (билирәм ки, мал-һејван сарыдан болсунуз) сизә вердијим бу шәһәрләрдә галсын. 20 Јеһова гардашларынызы да сизин кими динҹлијә чыхарандан сонра, онлар да Иорданын о тајында Јеһованын онлара вердији торпағы тутандан сонра һәр кәс ҝеријә, она вердијим мүлкә гајыда биләр”.+

21 Һәмчинин мән Јушәјә+ әмр едиб дедим: “Јеһованын бу ики падшаһа нә етдијини өз ҝөзләринлә ҝөрдүн. О тајдакы бүтүн падшаһлыглары да Јеһова ејни агибәтә дүчар едәҹәк.+ 22 Онлардан горхмајын, сизин үчүн дөјүшән Аллаһыныз Јеһовадыр!”+

23 О вахт мән Јеһоваја јалварыб дедим: 24 “Еј Күлли-Ихтијар Јеһова, Сән бу гулуна әзәмәтини, ҝүҹлү голуну+ ҝөрмәји нәсиб етмисән. Ҝөјләрдә, јер үзүндә олан һансы аллаһ Сәнин кими гүдрәтли ишләр ҝөрүр?+ 25 Нә олар, изин вер, Иорданын о тајына кечиб о ҝөзәл дијары, о фүсункар дағлары, Ливаны ҝөрүм”.+ 26 Амма сизин уҹбатыныздан Јеһова һәлә дә мәнә гәзәбли иди,+ буна ҝөрә дә мәни ешитмәк истәмәди. Јеһова мәнә деди: “Бәсдир, јетәр! Бир дә Мәнимлә бу һагда данышма. 27 Физгәнин тәпәсинә чых,+ орадан гәрбә, шимала, ҹәнуба, шәргә бах, дијары сејр елә, чүнки Иорданын о тајына кечмәјәҹәксән.+ 28 Јушәни өз јеринә тәјин елә,+ ону үрәкләндириб голуна гүввәт вер, чүнки чајын о тајына халгын башында о ҝедәҹәк+ вә сејр едәҹәјин дијары онлара мәһз о верәҹәк”. 29 Бүтүн бунлар биз Бејт-Фаур гаршысындакы вадидә галанда баш вермишди.+

4 Инди исә, еј Исраил, сизә чатдырдығым ганун вә һөкмләри динләјин ки, сағ галасыныз+ вә аталарынызын Аллаһы Јеһованын сизә верәҹәји дијара дахил олуб она саһиб оласыныз. 2 Сизә дедијим сөзләрә бир кәлмә дә артырыб-әскилтмәјин.+ Аллаһыныз Јеһованын әмрләринә — сизә вердијим әмрләрә риајәт един.

3 Өзүнүз ҝөрдүнүз ки, Јеһова Фаур Баалы әһвалатында нә етди. Аллаһыныз Јеһова араныздан Фаур Баалынын архасынҹа ҝедән һәр кәси тәләф етди.+ 4 Лакин Аллаһыныз Јеһоваја вәфалы галан сизләр бу ҝүн сағсыныз. 5 Мән сизә, Аллаһым Јеһованын бујурдуғу кими, бүтүн ганун вә һөкмләри чатдырдым ки,+ саһиб олаҹағыныз өлкәдә онларла јашајасыныз. 6 Онлара диггәтлә әмәл един.+ Белә давранмағыныз башга халглара сизин мүдрик+, агил+ олдуғунузу ҝөстәрәҹәк вә бу гајда-ганунлар һаггында ешидән о халглар дејәҹәк: “Бу бөјүк халг, доғрудан да, мүдрик вә агил бир халгдыр”.+ 7 Аллаһымыз Јеһованы чағыранда Онун бизә јахын олдуғу гәдәр, һансы бөјүк халгын аллаһлары она елә јахын олур?+ 8 Һансы бөјүк халгын бу ҝүн сизә вердијим бу Ганун кими адил һөкмләри вә ганунлары вар?+

9 Амма сиз еһтијатлы олун, диггәт един ки, ҝөзүнүзлә шаһид олдуғунуз шејләри унутмајасыныз, нә гәдәр ки сағсыныз, онлар үрәјиниздән силинмәсин. Онлары оғулларыныза да, нәвәләринизә дә данышын.+ 10 Һурибдә Аллаһыныз Јеһованын гаршысында дурдуғунуз ҝүн Јеһова мәнә демишди: “Халгы бир јерә топла, гој дејәҹәјим сөзләри ешитсинләр ки,+ өмүрләринин һәр ҝүнүнү Аллаһ горхусу+ илә јашамағы өјрәнсинләр, өвладларына да өјрәтсинләр”.+

11 Онда сиз јахын ҝәлиб дағын әтәјиндә дајандыныз. Дағ од ичиндә иди, ондан галхан алов ҝөјә бүләнд олмушду. Һәр јаны зүлмәт гаранлыг, гара булудлар бүрүмүшдү.+ 12 Јеһова аловун ичиндән сизинлә данышмаға башлады.+ Сиз дејилән сөзләри ешидир, амма һеч бир сурәт ҝөрмүрдүнүз.+ Јалныз сәс ешидирдиниз.+ 13 О, сизә Өз әһдини — он әмри*+ бәјан едиб бу әһдә әмәл етмәји тапшырды.+ Сонра онлары ики даш лөвһә үзәринә јазды.+ 14 Онда Јеһова мәнә бујурду ки, бүтүн ганунлары вә һөкмләри сизә анладым. Сиз һәмин о ганунлары саһиб олаҹағыныз өлкәдә рәһбәр тутуб јашамалысыныз.

15 Јеһова Һурибдә аловун ичиндән сизинлә данышан ҝүн һеч бир сурәт ҝөрмәмишдиниз. Буна ҝөрә дә диггәтли олун ки, 16 рәзиллик едиб нәјинсә сурәтиндә ојма бүт дүзәлтмәјәсиниз.+ Нә кишинин, нә гадынын, 17 нә јер үзүндәки һәр һансы бир һејванын, нә сәмада учан гушун,+ 18 нә торпагда сүрүнән ҹанлынын, нә дә суда јашајан балығын сурәтини дүзәлтмәјин.+ 19 Ҝөзләринизи ҝөјләрә галдырыб баханда, асимандакы ордуну — ҝүнәши, ајы, улдузлары ҝөрәндә алданыб онлара сәҹдә гылмајын, онлара ситајиш етмәјин.+ Аллаһыныз Јеһова онлары ҝөјләр алтында јашајан бүтүн бәшәрә әрмәған едиб. 20 Лакин сизләри Јеһова дәмирәридән собадан, Мисирдән чыхартды ки, буҝүнкү кими Онун мәхсуси халгы+ оласыныз.

21 Јеһованын сизә ҝөрә мәнә аҹығы тутмушду.+ О анд ичмишди ки, Иорданы кечиб Аллаһыныз Јеһованын сизә ирс олараг вердији о ҝөзәл дијара гәдәм басмајаҹағам.+ 22 Бәли, мән бурада өләҹәјәм, Иорданы кечмәјәҹәјәм.+ Сиз исә о таја кечиб о ҝөзәл дијара саһиб олаҹагсыныз. 23 Бахын, Аллаһыныз Јеһованын сизинлә бағладығы әһди унутмајын.+ Аллаһыныз Јеһованын гадаған етдији һеч нәјин сурәтиндә өзүнүз үчүн ојма бүт дүзәлтмәјин.+ 24 Чүнки Јеһова, сизин Аллаһыныз јандырыб-јахан аловдур,+ там сәдагәт тәләб едән Аллаһдыр.+

25 Өлкәдә хејли јашајандан, оғул-ушаг, нәвә-нәтиҹә саһиби оландан сонра рәзиллик едиб бүт дүзәлтсәниз,+ Аллаһыныз Јеһованын ҝөзүндә шәр иш ҝөрүб Ону тәһгир етсәниз,+ 26 бу ҝүн ҝөјү вә јери сизә гаршы шаһид тутурам ки, Иорданы кечиб алаҹағыныз өлкәдән јох олаҹагсыныз, өзү дә чох тез бир заманда. Бәли, орада чох галмајаҹагсыныз, бүсбүтүн тәләф олаҹагсыныз.+ 27 Јеһова сизи халглар арасына сәпәләјәҹәк.+ Јеһованын сизи торпагларына сүрҝүн етдији халгларын арасында ичиниздән тәк-түк адам сағ галаҹаг.+ 28 Орада инсан әлләринин ағаҹдан, дашдан дүзәлтдији,+ ҝөрүб-ешитмәјән, иј, дад билмәјән аллаһлара гуллуг етмәли олаҹагсыныз.

29 Амма әҝәр орада Аллаһыныз Јеһованы ахтарсаныз, бүтүн гәлбинизлә, бүтүн варлығынызла Онун һарајында олсаныз, мүтләг Ону тапаҹагсыныз.+ 30 Бүтүн бунлар башыныза ҝәләндән сонра әзаб ичиндә гыврыланда Аллаһыныз Јеһоваја дөнәҹәк, Она итаәт едәҹәксиниз.+ 31 Чүнки Аллаһыныз Јеһова рәһмли Аллаһдыр.+ О, сизи атмаз, гојмаз ки, тамамилә мәһв оласыныз, анд ичәрәк аталарынызла бағладығы әһди унутмаз.+

32 Дүнјанын бу башындан о башына сораглајыб өјрәнин, ҝөрүн һеч сиздән әввәлки дөврләрдә, Аллаһын јердә инсаны хәлг етдији ҝүндән бу јана бу ҹүр бөјүк ишләр баш вериб, јахуд белә бир шеј ешидән олуб?+ 33 Һансы бир халг сизин кими аловун ичиндән Аллаһын сәсини ешидиб вә сағ галыб?+ 34 Ја да Мисирдә ҝөзүнүзүн габағында сизин үчүн етдикләрини Аллаһыныз Јеһова башга һансы халг үчүн едиб? Һөкмләр верәрәк, әламәт вә мөҹүзәләр ҝөстәрәрәк+, ҹәнҝ едәрәк+, әлинин ҝүҹүнү+, голунун гүввәтини нүмајиш етдирәрәк, дәһшәт доғуран ишләр+ ҝөрәрәк һансы халгы башга халгын ичиндән чыхарыб Өзүнүнкү едиб? 35 Бүтүн бунлар сизә ондан өтрү ҝөстәрилиб ки, биләсиниз: Јеһовадыр Аллаһ, Ондан башга аллаһ јохдур.+ 36 Сизи дүз јола чәкмәк үчүн О, сизинлә ҝөјдән данышыб. Јердә сизә Өз бөјүк аловуну ҝөстәриб. Аловун ичиндән Онун сөзләрини ешитмисиниз.+

37 О, улу бабаларынызы севдијинә, онларын өвладларыны сечиб Өз халгы+ етдијинә ҝөрә сизи бөјүк гүдрәти илә, Өз нәзәри алтында Мисирдән чыхарды. 38 Сиздән бөјүк, сиздән ҝүҹлү халглары гаршыныздан говду ки, сизи онларын өлкәсинә ҝәтирсин вә буҝүнкү кими, онларын торпагларыны сизә ирс версин.+ 39 Буна ҝөрә билин вә үрәјинизә һәкк един: јухарыда — ҝөјдә вә ашағыда — јердә тәк бир Аллаһ вар, о да Јеһовадыр.+ Ондан башгасы јохдур.+ 40 Онун бу ҝүн сизә чатдырдығым ганун вә әмрләринә әмәл един ки, сиз дә, өвладларыныз да хејир тапасыныз, Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији өлкәдә узун мүддәт јашајасыныз».+

41 Һәмин вахт Муса Иорданын шәрг тәрәфиндә үч шәһәр ајырды.+ 42 Әҝәр кимсә әдавәт бәсләдијинә ҝөрә дејил, тәсадүфән адам өлдүрәрдисә,+ бу шәһәрләрдән биринә гачыб сағ гала биләрди.+ 43 Рубәнлиләр үчүн јајладакы сәһрада Бәсәр+ шәһәрини, ҹадлылар үчүн Ҝиладда Рамут+ шәһәрини, мәнәссәлиләр үчүн Башанда Гулан+ шәһәрини ајырды.+

44 Мусанын исраиллиләр үчүн тәсис етдији Ганун+ бу иди. 45 Бу өјүдләри, ганун вә һөкмләри Муса исраиллиләрә Мисирдән чыхандан сонра+ 46 Иордан бөлҝәсиндә, Бејт-Фаурла үзбәүз вадидә,+ Һәшбунда јашајан амори падшаһы Сиһунун өлкәсиндә вермишди.+ Мисирдән чыхан Муса илә исраиллиләр Сиһуну мәғлубијјәтә уғрадыб+ 47 өлкәсини тутмуш, еләҹә дә Башан падшаһы Огун әразисини әлә кечирмишдиләр.+ Беләликлә, онлар Иорданын шәргиндә ики амори падшаһынын торпагларыны, 48 Әрнун вадисинин кәнарындакы Аруирдән+ тутмуш Сијун, јәни Һәрмун дағына гәдәр әразини истила етмишдиләр.+ 49 Истила олунмуш торпаглара Физгә әтәкләриндәки Әрәбә дәнизинә* гәдәр Иорданын шәргиндә јерләшән бүтүн Әрәбә бөлҝәси дә дахил иди.+

5 Муса бүтүн исраиллиләри чағырыб онлара сөјләди: «Еј Исраил, бу ҝүн сизә бәјан етдијим ганун вә һөкмләрә гулаг вер. Онлары өјрән вә онлара дәгигликлә әмәл ет. 2 Аллаһымыз Јеһова бизимлә Һурибдә әһд бағлајыб.+ 3 Јеһова бу әһди улу бабаларымызла дејил, бизимлә, бу ҝүн сағ олуб бурада дуранларла бағламышды. 4 Јеһова аловун ичиндән сизинлә үз-үзә, ҝөз-ҝөзә данышмышды.+ 5 Мән һәмин вахт Јеһова илә сизин аранызда дуруб+ Јеһованын сөзүнү сизә чатдырырдым, чүнки сиз аловдан горхуб даға јахын ҝетмирдиниз.+ О демишди:

6 “Мән сизи Мисирдән, көләлик евиндән чыхаран Аллаһыныз Јеһовајам.+ 7 Мәндән башга аллаһыныз олмамалыдыр.+

8 Өзүнүз үчүн нә јухарыда — сәмада, нә ашағыда — јердә, нә дә јердәки суларда олан шејләрин һеч биринин бүтүнү вә ја сурәтини дүзәлтмәјин.+ 9 Онлара сәҹдә гылыб ситајиш етмәјин, чүнки Мән,+ Аллаһыныз Јеһова там сәдагәт тәләб едән Аллаһам.+ Мәнә аси кәсилән аталарын ҝүнаһларынын ҹәзасыны оғулларына, үчүнҹү, дөрдүнҹү нәслә гәдәр өвладларына чәкдирәрәм.+ 10 Мәни севиб әмрләримә әмәл едәнләрин исә минләрлә нәслинә мәһәббәт ҝөстәрәрәм.

11 Аллаһыныз Јеһованын адыны налајиг шәкилдә дилинизә ҝәтирмәјин,+ чүнки Јеһова Онун адыны налајиг шәкилдә дилә ҝәтирәни ҹәзасыз гојмаз.+

12 Шәнбә ҝүнүнә риајәт едиб ону Аллаһыныз Јеһованын әмр етдији кими, мүгәддәс тутун.+ 13 Нә ишиниз варса, алты ҝүн әрзиндә един.+ 14 Једдинҹи ҝүн Аллаһыныз Јеһоваја һәср олунмуш Шәнбәдир.+ Һәмин ҝүн һеч бир иш ҝөрмәмәлисиниз.+ Нә өзүнүз, нә оғлунуз, нә гызыныз, нә гулунуз, нә гарабашыныз, нә өкүзүнүз, нә улағыныз, нә башга һејваныныз, нә дә шәһәрләриниздә јашајан јаделли һеч бир иш ҝөрмәмәлидир.+ Бәли, гул-гарабашыныз да сизин кими динҹәлмәлидир.+ 15 Унутмајын ки, бир вахтлар сиз Мисирдә гул идиниз, Аллаһыныз Јеһова да сизи орадан ҝүҹлү әли, гүввәтли голу илә чыхартды.+ Мәһз буна ҝөрә Аллаһыныз Јеһова сизә шәнбә ҝүнүнә риајәт етмәји бујурмушдур.

16 Аллаһыныз Јеһованын әмр етдији кими, атаныза вә ананыза һөрмәт един ки,+ Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији торпагда узун өмүр сүрүб фираван јашајасыныз.+

17 Адам өлдүрмәјин.+

18 Зина етмәјин.+

19 Оғурлуг етмәјин.+

20 Һеч кимә гаршы јаландан шаһидлик етмәјин.+

21 Һеч кимин арвадына тамаһ салмајын.+ Һеч кимин һеч нәјиндә — нә евиндә, нә торпағында, нә гулунда, нә гарабашында, нә өкүзүндә, нә дә ешшәјиндә ҝөзүнүз олмасын”.+

22 Бу әмрләри Јеһова сизин бүтүн иҹманыза дағда, аловун, булудун вә зүлмәт гаранлығын ичәрисиндән уҹа сәслә сөјләмишди.+ Бунлардан башга һеч нә демәмишди. Сонра исә онлары ики даш лөвһә үзәринә јазыб мәнә вермишди.+

23 Дағ од-алов ичиндә икән гаранлыгдан ҝәлән сәси ешидәндә гәбиләләринизин башчылары вә ағсаггалларыныз мәним јаныма ҝәлмишдиләр.+ 24 Сиз онда мәнә белә демишдиниз: “Аллаһымыз Јеһова Өз ҹалалыны вә әзәмәтини бизә ҝөстәрди, биз аловун ичиндән Онун сәсини ешитдик.+ Бу ҝүн биз ҝөрдүк ки, Аллаһ инсанла данышанда инсан сағ гала биләр.+ 25 Анҹаг бу ҝүҹлү алов бизи јандырыб күлә дөндәрәҹәк. Бәс биз јазыг дејилик? Әҝәр Аллаһымыз Јеһованын сәсини бир аз да ешитсәк, мүтләг тәләф олаҹағыг. 26 Ахы һансы бәшәр өвлады бизим кими аловун ичиндән вар олан Аллаһын сәсини ешидиб сағ галыб? 27 Сән өзүн ҝет, Аллаһымыз Јеһованын нә дедијинә гулаг ас, сонра исә Аллаһымыз Јеһованын сәнә сөјләдији сөзләри бизә чатдырарсан. Биз дә гулаг асыб һәр шејә әмәл едәрик”.+

28 Јеһова сизин мәнә дедијиниз сөзләрин һамысыны ешидирди. Онда Јеһова мәнә деди: “Ҹамаатын сәнә нә дедијини ешитдим. Чох пакизә.+ 29 Каш һәмишә онларын үрәјиндә Мәним вәһмим олсун,+ һәмишә Мәним әмрләримә риајәт етсинләр.+ Онда өзләри дә, өвладлары да әбәдијјән хејир тапарлар.+ 30 Ҝет, онлара де ки, һәр кәс өз чадырына гајытсын. 31 Сән исә бурада, Мәним һүзурумда гал. Исраилә өјрәтмәк үчүн сәнә Өз әмрләрими верәҹәк, ганун вә һөкмләрими билдирәҹәјәм. Верәҹәјим өлкәдә онлар бүтүн бу ганунларла јашамалыдырлар”. 32 Буна ҝөрә, еј ҹамаат, фикир верин ки, Аллаһыныз Јеһованын сизә бујурдуглары илә отуруб-дурасыныз,+ нә саға, нә сола бир аддым белә, атмајасыныз.+ 33 Аллаһыныз Јеһованын ҝөстәрдији јолла ҝедин ки,+ сағ галыб хош ҝүн ҝөрәсиниз, саһиб олаҹағыныз өлкәдә узун өмүр сүрәсиниз.+

6 Бунлар Аллаһыныз Јеһованын сизә өјрәтмәк үчүн мәнә вердији әмрләр, ганун вә һөкмләрдир. Ҝедиб саһиб олаҹағыныз өлкәдә онлара риајәт етмәлисиниз. 2 Өзүнүз дә, өвладларыныз да, нәвәләриниз дә һәјатыныз бојунҹа Аллаһыныз Јеһовадан горхуб,+ сизә вердијим ганун вә әмрләринә риајәт един ки, өмрүнүз узун олсун.+ 3 Еј Исраил, гулаг ас вә онлара дәгигликлә әмәл ет ки, аталарынын Аллаһы Јеһованын вәд етдији кими, фираван јашајасан вә сүд-бал ахан дијарда ҝет-ҝедә артыб чохаласан.

4 Динлә, еј Исраил: Аллаһымыз Јеһова тәк олан Јеһовадыр.+ 5 Аллаһын Јеһованы бүтүн гәлбинлә, бүтүн варлығынла, вар ҝүҹүнлә севмәлисән.+ 6 Бу ҝүн сәнә әмр етдијим сөзләр үрәјинә һәкк олуб галсын, 7 онлары өвладына* ашыла*, евдә отуранда, јол ҝедәндә, јатанда, дуранда онлардан даныш.+ 8 Онлары нишан кими әлинә бағла, гој алын бағы кими алнында олсун.+ 9 Онлары евинин гапысынын јан тахталарына, шәһәр дарвазаларына јаз.

10 Аллаһыныз Јеһова сизи улу бабаларыныз Ибраһимә, Исһага вә Јагуба сизә вермәји анд ичдији дијара ҝәтирәндә,+ өзүнүзүн инша етмәдијиниз бөјүк, ҝөзәл шәһәрләри,+ 11 зәһмәтини чәкмәдијиниз һәр ҹүр наз-немәтлә долу евләри, газмадығыныз һовузлары, салмадығыныз үзүмлүкләри, зејтунлуглары сизә бәхш едәндә вә сиз дә јејиб дојанда,+ 12 бахын ки, сизи Мисир дијарындан, көләлик евиндән чыхаран Јеһованы унутмајасыныз.+ 13 Сиз Аллаһыныз Јеһовадан горхмалы,+ Она гуллуг етмәли,+ Онун ады илә анд ичмәлисиниз.+ 14 Башга аллаһларын, әтрафыныздакы халгларын аллаһларынын архасынҹа ҝетмәмәлисиниз,+ 15 чүнки аранызда олан Аллаһыныз Јеһова там сәдагәт тәләб едән Аллаһдыр.+ Әкс тәгдирдә, Аллаһынызын, Јеһованын сизә гәзәби пүскүрәҹәк+ вә јер үзүндән көкүнүзү кәсәҹәк.+

16 Масаһдакы кими, Аллаһыныз Јеһованы сынаға чәкмәјин.+ 17 Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији бүтүн әмрләрә, ганун вә ҝөстәришләрә ҹан-дилдән риајәт един. 18 Јеһоваја хош ҝәлән, Онун дүзҝүн сајдығы әмәлләри един ки, хејир тапасыныз, Јеһованын ата-бабаларыныза анд ичиб вәд етдији торпаға ҝедиб ора саһиб оласыныз,+ 19 Јеһованын вәд етдији кими, бүтүн дүшмәнләринизи өнүнүздән говасыныз.+

20 Ҝәләҹәкдә өвладыныз сиздән сорушанда ки, Аллаһымыз Јеһованын вердији бу ҝөстәришләр, ганун вә һөкмләр нә демәкдир, 21 онда белә ҹаваб верәрсиниз: “Биз Мисирдә фиронун көләси идик, лакин Јеһова Өз ҝүҹлү әли илә бизи Мисирдән чыхарды. 22 Јеһова ҝөзүмүзүн гаршысында бөјүк әламәтләр, мөҹүзәләр ҝөстәрәрәк Мисирин, фиронун вә онун ев әһлинин башына фәлакәтләр ҝәтирди.+ 23 Бизи орадан чыхарды ки, бура ҝәтирсин, ата-бабаларымыза анд ичиб вәд етдији бу дијары бизә версин.+ 24 Сонра Јеһова бүтүн бу ганунлара риајәт етмәји, Аллаһымыз Јеһовадан горхмағы әмр етди ки,+ һәмишә хејир тапаг вә буҝүнкү кими, сағ-саламат олаг.+ 25 Әҝәр Аллаһымыз Јеһованын тапшырдығы кими, Она итаәт едиб бүтүн бу әмрләрә риајәт етсәк, бу, бизим үчүн саваба јазылаҹаг”.+

7 Аллаһыныз Јеһова тезликлә дахил олуб әлә кечирәҹәјиниз дијара+ сизи ҝәтириб чыхаранда сиздән бөјүк, сиздән ҝүҹлү једди халгы+ — һетләри, ҝиргашиләри, амориләри+, кәнаниләри, фәризиләри, һивиләри вә јәбусиләри+ гаршыныздан говаҹаг.+ 2 Јеһова Аллаһыныз онлары сизә тәслим едәҹәк, сиз дә онлары мәғлуб едәҹәксиниз.+ Онлары мүтләг мәһв един.+ Онларла нә сазишә ҝирин, нә дә онлара бир илтифат ҝөстәрин.+ 3 О халгларла гоһум олмајын, нә онлара гыз верин, нә онлардан гыз алын.+ 4 Чүнки онлар өвладларынызы Мәним јолумдан дөндәриб башга аллаһлара гуллуг етмәјә сөвг едәҹәкләр.+ Онда Јеһованын сизә гәзәби күкрәјәҹәк вә О, сизи тез бир заманда мәһв едәҹәк.+

5 Онларла белә рәфтар един: гурбанҝаһларыны дағыдын, дик дашларыны*+ сындырын, Ашера бүтләрини*+ кәсин, ојма бүтләрини јандырын.+ 6 Сиз Аллаһыныз Јеһованын мүгәддәс халгысыныз. Јеһова Аллаһ јер үзүндәки бүтүн халгларын арасындан сизи сечиб ки, Онун халгы, Онун хүсуси мүлкү оласыныз.+

7 Јеһова сизи диҝәр халглардан сајҹа чох олдуғунуза ҝөрә бәјәниб сечмәјиб,+ әслиндә сиз халглар арасында ән кичијисиниз.+ 8 Әксинә, Јеһованын сизә олан мәһәббәти, ата-бабаларыныза ичдији анда сәдагәти Јеһованы сөвг етди ки, ҝүҹлү әли илә сизи көләлик евиндән, Мисир падшаһы фиронун әлиндән гуртарсын.+ 9 Јахшы билирсиниз ки, Аллаһыныз Јеһова бир олан Аллаһдыр, әһдинә садиг галан, Ону севиб әмрләринә риајәт едәнләрин минләрлә нәслинә мәһәббәт ҝөстәрән етибарлы Аллаһдыр.+ 10 Она нифрәт едәнләрә исә ачыг-ачығына әвәзини вериб онлары мәһв едәр.+ Бәли, беләләриндән тәрәддүдсүз вә ачыгдан-ачыға гисасыны алар. 11 Буна ҝөрә бу ҝүн сизә вердијим әмрләрә, ганун вә һөкмләрә ҹидд-ҹәһдлә әмәл един.

12 Әҝәр бу һөкмләрә һәмишә гулаг ассаныз вә онлары јеринә јетирсәниз, Аллаһыныз Јеһова ата-бабаларыныза анд ичиб вердији әһдә вәфа едәҹәк, вәд етдији кими, мәһәббәтини сиздән әсирҝәмәјәҹәк. 13 Сизи севәҹәк, сизә хејир-бәрәкәт верәҹәк, сајынызы чохалдаҹаг. О, сизә чохлу өвлад нәсиб едәҹәк,+ торпағынызын мәһсулуну, тахылынызы, тәзә шәрабынызы, јағынызы бәрәкәтли едәҹәк, мал-гаранызын, гојун-кечиләринизин баласы чох олаҹаг.+ 14 Сиз халгларын ән мүбарәки олаҹагсыныз,+ аранызда нә бир сонсуз киши, нә бир сонсуз гадын олаҹаг. Һејванларыныздан бири дә гысыр олмајаҹаг.+ 15 Јеһова сиздән һәр ҹүр азар-безары узаг едәҹәк, сизи Мисирдә ешидиб-ҝөрдүјүнүз дәһшәтли хәстәликләрә дүчар етмәјәҹәк.+ Онлары јағыларынызын ҹанына салаҹаг. 16 Јеһова Аллаһын сизә тәслим етдији бүтүн халглары јох етмәлисиниз.+ Онлара јазығыныз ҝәлмәсин.+ О халгларын аллаһларына ситајиш етмәмәлисиниз,+ чүнки бу, сизин үчүн тәлә олаҹаг.+

17 Үрәјиниздән “бу халглар сајҹа биздән чохдур, онлары неҹә гова биләрик?”+ фикри кечәрсә, 18 горхуја дүшмәјин,+ Аллаһыныз Јеһованын фиронун вә бүтүн Мисирин башына ҝәтирдикләрини јадыныза салын.+ 19 Шаһиди олдуғунуз мөһтәшәм һөкмләри, Аллаһыныз Јеһованын әламәтләр, мөҹүзәләр ҝөстәрәрәк,+ Өз ҝүҹлү әли, гүдрәтли голу илә сизи Мисирдән чыхардығыны хатырлајын.+ Аллаһыныз Јеһова бүтүн бунлары горхдуғунуз халгларын габағына чыхараҹаг.+ 20 Јеһова Аллаһыныз онларын руһуну сындырыб* ҝүҹ-тәпәрләрини әлләриндән алаҹаг, та о вахта гәдәр ки, сиздән ҝизләниб сағ галанлар да мәһв олсун.+ 21 Гој онлар сизи ваһимәјә салмасын, чүнки Аллаһыныз Јеһова, бөјүк вә зәһмли Аллаһ сизинләдир.+

22 Аллаһыныз Јеһова бу халглары өнүнүздән тәдриҹән говаҹаг.+ Онларын һамысыны бирдән гырмајаҹагсыныз, јохса вәһши һејванлар чохалыб үстүнүзә һүҹум чәкәр. 23 Аллаһыныз Јеһова онлары сизә тәслим едәҹәк, онлары тар-мар едиб јерли-дибли јох едәҹәк.+ 24 Падшаһларыны әлинизә верәҹәк,+ ҝөјләр алтындан онларын адыны силәҹәксиниз.+ Онларын көкүнү кәсәнәҹән һеч ким гаршынызда дуруш ҝәтирә билмәјәҹәк.+ 25 Бу халгларын аллаһларынын ојма бүтләрини јандырын.+ Үстләриндәки гызыл-ҝүмүшә тамаһ салмајын, онлардан өзүнүзә ҝөтүрмәјин,+ јохса тора дүшәрсиниз. Бүтүн бунлар Аллаһыныз Јеһованын ҝөзүндә ијрәнҹ шејләрдир.+ 26 Ијрәнҹ шејләри евинизә ҝәтирмәмәлисиниз, јохса онларла бир јердә мәһв оларсыныз. Белә шејләрдән икраһ етмәли, ијрәнмәлисиниз, чүнки онлар мәһв едилмәли шејләрдир.

8 Бу ҝүн сизә вердијим бүтүн әмрләрә дәгигликлә әмәл един ки, сағ галыб+ чохаласыныз, Јеһованын ата-бабаларыныза анд ичиб вәд етдији дијара ҝедиб ора саһиб оласыныз.+ 2 Аллаһыныз Јеһованын сизи гырх ил бојунҹа сәһрада ҝәздирдији о узун јолу јадыныздан чыхармајын.+ Буну она ҝөрә етди ки, сизә тәвазөкарлығы өјрәтсин, сизи сынаға чәкиб+ үрәјиниздәкиләри билсин,+ ҝөрсүн Онун әмрләринә риајәт едәҹәксиниз, ја јох. 3 Бәли, О, сизә тәвазөкарлығы өјрәтди, сизи аҹ сахлады,+ нә өзүнүзүн, нә дә аталарынызын ҝөрмәдији манна+ илә гидаландырды ки, биләсиниз: инсаны јашадан јалныз чөрәк дејил, Јеһованын ағзындан чыхан һәр кәлмәдир.+ 4 Бу гырх ил әрзиндә әјнинизин палтары сүзүлмәди, ајагларыныз шишмәди.+ 5 Чох јахшы билирсиниз ки, ата оғлуну неҹә тәрбијә едирсә, Аллаһыныз Јеһова да сизи елә тәрбијә етди.+

6 Аллаһыныз Јеһованын әмрләринә риајәт един, Онун јолу илә ҝедин, Ондан горхун. 7 Чүнки Аллаһыныз Јеһова сизи ҝөзәл дијара+ — гојнунда чајлар чағлајан, дағларында, дүзләриндә булаглар, чешмәләр гајнајан, 8 буғдасы, арпасы, мејнәси, әнҹири, нары,+ балы вә зејтун јағы бол олан,+ 9 јемәк гытлығы нәдир билмәјән, сизә һеч нәдән корлуг чәкдирмәјәҹәк дијара апарыр, о дијара ки, дашындан дәмир чыхыр, дағларында мис јатыр.

10 Орада јејиб дојанда бу ҝөзәл дијары сизә вердији үчүн Аллаһыныз Јеһоваја шүкүр един.+ 11 Диггәтли олун ки, Јеһованы, Аллаһынызы унутмајасыныз, бу ҝүн сизә вердијим әмрләриндән, һөкм вә ганунларындан кәнара чыхмајасыныз. 12 Јејиб дојанда, ҝөзәл-ҝөзәл евләр тикиб орада сакин оланда,+ 13 мал-гараныз, гојун сүрүләриниз артанда, гызыл-ҝүмүшүнүз чохаланда, боллуға јетишәндә 14 гојмајын ки, үрәјиниз гүррәләнсин,+ Аллаһыныз Јеһованы сизә унутдурсун. О Аллаһы ки сизи Мисир дијарындан, көләлик евиндән чыхарыб,+ 15 бөјүк, ваһимәли сәһрада, зәһәрли иланларын, әгрәбләрин арасында, сусузлугдан ҹадар-ҹадар олмуш торпагда долашдырыб,+ сәрт гајадан су чыхарыб,+ 16 ҝәләҹәк рифаһыныз наминә тәвазөкарлыг өјрәтмәк үчүн,+ сынаға чәкмәк үчүн сизи сәһрада, нә өзүнүзүн, нә дә аталарынызын ҝөрмәдији манна+ илә гидаландырыб.+ 17 Әҝәр үрәјиниздә: “Бу вар-дөвләти өз ҝүҹүмлә, өз әлимин зәһмәтилә газанмышам”,+ — дејә фикирләшсәниз, 18 онда јадыныза салын ки, сизә бу вары, бу дөвләти газанмаг үчүн ҝүҹ верән Аллаһыныз Јеһовадыр.+ О, буну она ҝөрә едиб ки, анд ичиб ата-бабаларынызла бағладығы әһди јеринә јетирсин, неҹә ки бу ҝүн едир.+

19 Анҹаг әҝәр Аллаһыныз Јеһованы унудуб башга аллаһларын далынҹа ҝетсәниз, онлара сәҹдә гылыб гуллуг етсәниз, бу ҝүн сизә гаршы шаһид дурурам ки, һөкмән мәһв олаҹагсыныз.+ 20 Јеһованын өнүнүздә мәһв етдији халглар кими, сиз дә јох олаҹагсыныз, чүнки Аллаһыныз Јеһованын сәсинә гулаг асмадыныз.+

9 Динлә, еј Исраил! Сиз өзүнүздән бөјүк, өзүнүздән ҝүҹлү халглары говмаг, онларын мөһтәшәм, истеһкамлары ҝөјләрә дирәнән шәһәрләрини әлә кечирмәк үчүн Иорданы кечмәк үзрәсиниз.+ 2 О халгларын адамлары, Анаг оғуллары+ ҹүссәли, һүндүр адамлардыр. Буну јахшы билирсиниз. Өзүнүз дә ешитмисиниз ки, онлар һаггында: “Кимин Анаг оғулларынын гаршысына чыхмаға һүнәри чатар?” — дејирләр. 3 Амма билин ки, Аллаһыныз Јеһова сизин гаршынызда ҝедәҹәк.+ О јандырыб-јахан аловдур,+ онларын һамысыны күлә дөндәрәҹәк. Ҝөзләринизин өнүндә онлары мәғлуб едәҹәк вә сиз Јеһованын вәд етдији кими, тез бир заманда онларын торпағыны тутаҹаг, өзләрини исә мәһв едәҹәксиниз.+

4 Аллаһыныз Јеһова онлары өнүнүздән гованда үрәјиниздә: “Јеһова бизи салеһ олдуғумуз үчүн ҝәтириб бу торпаға саһиб едиб”, — дејә фикирләшмәјин.+ Јох, бу халгларын шәр әмәлләринә ҝөрә Јеһова онлары сизин өнүнүздән говур.+ 5 О торпағы тутмағыныз салеһ олдуғунуза, үрәјинизин дүзлүјүнә ҝөрә дејил. Әксинә, Аллаһыныз Јеһова шәр әмәлләринә ҝөрә о халглары өнүнүздән говур.+ Һәм дә Јеһова буну улу бабаларыныз Ибраһимә,+ Исһага+ вә Јагуба+ ичдији анда ҝөрә едир. 6 Билин ки, Аллаһыныз Јеһованын бу ҝөзәл дијары сизә мүлк олараг вермәјинә сәбәб сизин салеһлијиниз дејил, әслиндә, сиз дикбаш халгсыныз.+

7 Аллаһыныз Јеһованы сәһрада неҹә гәзәбләндирдијинизи һеч вахт јадыныздан чыхармајын.+ Мисирдән чыхдығыныз ҝүндән бу јерә ҝәлиб чатанадәк Јеһоваја аси олдунуз.+ 8 Һәтта Һурибдә дә Јеһованы гәзәбләндирдиниз. Онда Јеһова елә гәзәбләнмишди ки, аз гала сизи мәһв едәҹәкди.+ 9 Мән даш лөвһәләри, Јеһованын сизинлә бағладығы әһдин лөвһәләрини алмаг үчүн даға галхыб гырх ҝүн-гырх ҝеҹә аҹ-сусуз орада галмышдым.+ 10 Јеһова Өз әли илә үстүндә јаздығы ики даш лөвһәни мәнә верди. О лөвһәләрин үстүндә дағын әтәјиндә топлашдығыныз ҝүн Јеһованын аловун ичиндән сизә дедији сөзләр јазылмышды.+ 11 Гырх ҝүн-гырх ҝеҹәнин тамамында Јеһова ики даш лөвһәни, әһд лөвһәләрини мәнә верди. 12 Сонра Јеһова деди: “Тез ол, дүш ашағы. Мисирдән чыхардығын халг рәзиллик едир.+ Бујурдуғум јолдан јаман тез дөндүләр. Одур, өзләри үчүн төкмә бүт дүзәлдибләр”.+ 13 Сонра Јеһова мәнә деди: “Ҝөрүрәм, бу халг дикбаш халгдыр.+ 14 Бурах онлары мәһв едим, ҝөјләр алтындан адларыны силим, сәндән исә онлардан да ҝүҹлү, онлардан да бөјүк бир халг јарадым”.+

15 Мән дағдан ендим. Дағ од тутуб јанырды.+ Әһд лөвһәләри дә әлимдә иди.+ 16 Ҝөрдүм ки, Аллаһыныз Јеһоваја гаршы ҝүнаһ етмисиниз. Өзүнүз үчүн төкмә дана дүзәлтмисиниз. Јеһованын бујурдуғу јолдан чох тез дөнмүшдүнүз.+ 17 Онда мән әлимдәки ики даш лөвһәни ҝөзүнүзүн габағында јерә чырпыб парча-парча еләдим.+ 18 Сонра биринҹи дәфә олдуғу кими, јерә дөшәниб гырх ҝүн-гырх ҝеҹә Јеһованын өнүндә сәрили галдым. Етдијиниз ҝүнаһа ҝөрә — Јеһованын ҝөзүндә шәр иш тутуб Ону тәһгир етдијинизә ҝөрә нә ағзыма чөрәк алдым, нә дилимә су вурдум.+ 19 Јеһованын күкрәјән гәзәби, сизи мәһв етмәк истәмәси+ мәни горхуја салмышды. Амма Јеһова бу дәфә дә мәним сөзүмү јерә салмады.+

20 Јеһова Һаруна елә һирсләнмишди ки, ону өлдүрмәк истәјирди.+ Мән онда Һарун үчүн дә јалварыб-јахардым. 21 Сонра сизин ҝүнаһ едиб дүзәлтдијиниз дананы+ јандырдым, әзиб тоза дөндәрдим вә дағдан ахан чаја ахытдым.+

22 Сиз Тәбирәдә+, Масаһда+ вә Һәбрут-Һәттәвада+ да Јеһованы гәзәбләндирмишдиниз. 23 Јеһова: “Галхын, сизә верәҹәјим дијара саһиб олун!” — дејиб Гәдис-Барнидән+ сизи ҝөндәрәндә јенә дә Аллаһыныз Јеһованын әмриндән чыхдыныз+, Она иман ҝәтириб итаәт етмәдиниз.+ 24 Мән сизи таныјандан сиз Јеһоваја асилик едирсиниз.

25 Беләҹә, мән гырх ҝүн-гырх ҝеҹә Јеһованын өнүндә јерә сәрили галдым,+ чүнки Јеһова демишди ки, сизи мәһв едәҹәк. 26 Јеһоваја јалварыб дејирдим: “Еј Күлли-Ихтијар Јеһова, нә олар, мәһв етмә халгыны. Мәхсуси халгына+, әзәмәтинлә гуртардығын, ҝүҹлү әлинлә Мисирдән чыхардығын бу ҹамаата рәһмин ҝәлсин.+ 27 Гулун Ибраһими, Исһагы, Јагубу+ јадына сал. Бу халгын дикбашлығына, асилијинә, ҝүнаһына нәзәр салма.+ 28 Јохса бизи чыхардығын өлкәнин ҹамааты дејәҹәк ки, Јеһова онлары вәд етдији дијара апара билмәди. Онлара нифрәт етдији үчүн апарыб сәһрада гырды.+ 29 Ахы бу ҹамаат Сәнин халгындыр,+ бөјүк гүдрәтинлә, гүввәтли әлинлә Мисирдән чыхардығын әмлакындыр”.+

10 О вахт Јеһова мәнә деди: “Өзүн үчүн әввәлкиләр кими ики даш лөвһә јон,+ даға, Мәним јаныма галх. Бир дәнә дә тахта сандыг дүзәлт. 2 Сындырдығын лөвһәләрдәки сөзләри бу лөвһәләрә јазаҹағам. Онлары сандыға гојарсан”. 3 Онда мән акасија ағаҹындан сандыг дүзәлтдим, әввәлкиләр кими ики даш лөвһә јондум. Лөвһәләри әлимә алыб даға галхдым.+ 4 Аллаһ әввәл јаздығы сөзләри, он әмри* лөвһәләрин үстүнә јазды.+ Һәмин сөзләри дағын әтәјиндә топлашдығыныз ҝүн Јеһова аловун ичиндән сизә демишди.+ Сонра Јеһова лөвһәләри мәнә верди. 5 Мән дағдан ендим+ вә Јеһованын әмр етдији кими, лөвһәләри дүзәлтдијим сандығын ичинә гојдум. Онлар индијә кими орададыр.

6 Сонра исраиллиләр Биирот-Бәни-Јагандан јола дүшүб Мәсирәјә ҝәлдиләр. Һарун орада өлдү вә дәфн едилди.+ Оғлу Әлјазар онун јеринә каһин олду.+ 7 Орадан Гудгидә, Гудгиддән Јүтбәтә+, ахар чајлар дијарына ҝәлдиләр.

8 Һәмин вахт Јеһова Лави гәбиләсини ајырды+ ки, буҝүнкү кими, Јеһованын Әһд сандығыны дашысынлар,+ Јеһованын өнүндә хидмәт етсинләр вә халга Онун ады илә хејир-дуа версинләр.+ 9 Буна ҝөрә дә лавилиләрин гардашлары арасында пајы јохдур, онлара ирс верилмәјиб. Онларын ирси Јеһовадыр. Чүнки Аллаһыныз Јеһова лавилиләрә белә бујурмушду.+ 10 Мән биринҹи дәфә олдуғу кими, гырх ҝүн-гырх ҝеҹә дағда галдым.+ Онда да Јеһова хаһишими ешитди.+ Јеһова сизи мәһв етмәк фикриндән ваз кечди. 11 Сонра Јеһова мәнә деди: “Ҝет халгы јола һазырла, гој ата-бабаларына вермәји анд ичдијим дијара дахил олуб она саһиб олсунлар”.+

12 Беләликлә, еј Исраил, Аллаһын Јеһова сәндән башга нә истәјир ки?!+ Истәјир ки, Аллаһын Јеһовадан горхасан,+ Онун јолу илә ҝедәсән,+ Ону севәсән, Аллаһын Јеһоваја бүтүн гәлбинлә, бүтүн варлығынла хидмәт едәсән,+ 13 Јеһованын сәнин јахшылығын үчүн вердији, бу ҝүн сәнә чатдырдығым бүтүн әмр вә ганунлары јеринә јетирәсән.+ 14 Будур, ҝөјләр, ҝөјләрин ҝөјләри, јер вә јердә олан һәр шеј Аллаһыныз Јеһоваја мәхсусдур.+ 15 Анҹаг Јеһова јалныз сизин ата-бабаларыныза меһрини салыб онларла үлфәт бағлајыб. Сизи, онларын өвладларыны халгларын арасындан сечиб.+ Буҝүнкү ҝүн сиз Она мәхсус бир халгсыныз. 16 Буна ҝөрә дә үрәјинизи саф етмәли*+, дикбашлыға+ сон гојмалысыныз. 17 Чүнки Аллаһыныз Јеһова аллаһлар Аллаһы,+ ағалар Ағасы, бөјүк, гүдрәтли, зәһмли Аллаһдыр. О тәрәфкешлик етмәз+, рүшвәт алмаз. 18 Јетим үчүн, дул гадын үчүн әдаләти бәргәрар едәр,+ гәриби севәр,+ она рузи, ҝејим јетирәр. 19 Сиз дә гәриби севмәлисиниз, чүнки бир заманлар өзүнүз дә Мисир дијарында гәриб олмусунуз.+

20 Сиз Аллаһыныз Јеһовадан горхмалы, Она гуллуг етмәли,+ Она бағланмалысыныз. Онун ады илә анд ичмәлисиниз. 21 Тәкҹә Ону мәдһ етмәлисиниз.+ О, сизин Аллаһыныз, өз ҝөзләринизлә ҝөрдүјүнүз мөһтәшәм вә һејрәтамиз ишләри сизин үчүн едән Аллаһдыр.+ 22 Ата-бабаларыныз ҹәми-ҹүмләтаны јетмиш нәфәрлә Мисирә ҝетмишдиләр.+ Инди исә Аллаһыныз Јеһова сизи ҝөјдәки улдузлар гәдәр сајсыз-һесабсыз едиб.+

11 Сиз Аллаһыныз Јеһованы севмәли,+ Онун гаршысында борҹунузу һәмишә јеринә јетирмәли, Онун ганунларына, һөкмләринә вә әмрләринә риајәт етмәлисиниз. 2 Сизә бәллидир ки, мән бу ҝүн оғулларыныза, Јеһованын тәлим-тәрбијәсини+ ҝөрмәјән, Онун бөјүклүјүнүн+, ҝүҹлү әлинин+, гүдрәтли голунун шаһиди олмајан өвладларыныза јох, сизин өзүнүзә хитаб едирәм. 3 Онлар Аллаһын Мисир һөкмдары фирона вә онун бүтүн мәмләкәтинә етдикләринин, орада ҝөстәрдији әламәтләрин шаһиди олмајыблар.+ 4 Мисир гошунларыны, атларыны вә ҹәнҝ арабаларыны нә ҝүнә гојдуғуну, сизи тәгиб едәндә Јеһованын онлары Гырмызы дәнизин суларына неҹә гәрг етдијини, һамысыны билмәррә мәһв етдијини ҝөрмәјибләр.+ 5 Бу јерә ҝәлиб чыхана гәдәр сизин үчүн сәһрада нәләр етдијинә, 6 Рубән оғулларындан Әлјабын оғуллары Датанла Абирамын башына ҝәтирдикләринә, бүтүн Исраилин ҝөзү гаршысында јерин неҹә араланыб онлары күлфәтләри, чадырлары, јанларындакы адамлар вә һејванлар гарышыг уддуғуна онлар шаһид олмајыблар.+ 7 Јеһованын етдији бүтүн мөһтәшәм ишләри өз ҝөзләри илә ҝөрән сиз олмусунуз.

8 Бу ҝүн сизә вердијим бүтүн әмрләрә риајәт етмәлисиниз ки, мөһкәмләнәсиниз, чајы кечиб о тајдакы торпағы тутасыныз, 9 Јеһованын ата-бабаларыныза, онларын өвладларына вермәји анд ичдији өлкәдә,+ сүд-бал ахан дијарда+ узун өмүр сүрәсиниз+.

10 Тутаҹағыныз өлкә чыхыб ҝәлдијиниз Мисир өлкәси кими дејил. Орада сиз тохум әкдијиниз торпағы бостан кими әзијјәтлә* суварырдыныз. 11 Лакин чајы кечиб тутаҹағыныз дијар дағлар, дәрәләр дијарыдыр.+ О, ҝөјдән јағыш сују ичир.+ 12 О торпаға Аллаһыныз Јеһованын Өзү бахыр. Аллаһыныз Јеһованын нәзәри даима, илин әввәлиндән сонуна кими онун үстүндәдир.

13 Әҝәр бу ҝүн сизә вердијим әмрләрә дәгигликлә әмәл етсәниз, Аллаһыныз Јеһованы севиб бүтүн гәлбинизлә, бүтүн варлығынызла Она гуллуг етсәниз,+ 14 О*, торпағынызы вахтлы-вахтында пајыз јағышы вә јаз јағышы илә сулајаҹаг, сиз исә тахылынызы јығаҹаг, тәзә шәраб, јағ ҝөтүрәҹәксиниз.+ 15 Мал-гараныз үчүн сизә јамјашыл өрүшләр верәҹәк. Беләҹә, сиз һәмишә дојунҹа јемәк јејәҹәксиниз.+ 16 Анҹаг диггәтли олун ки, үрәјиниз алданмасын, јолунузу азыб башга аллаһлара ситајиш етмәјәсиниз, онлара сәҹдә гылмајасыныз.+ 17 Јохса Јеһованын сизә гәзәби аловланаҹаг вә О, ҝөјләрин бәндләрини бағлајаҹаг. Јағыш јағмајаҹаг,+ торпағыныз мәһсул вермәјәҹәк. Вә сиз чох тез бир заманда Јеһованын вердији о ҝөзәл дијардан јох олуб ҝедәҹәксиниз.+

18 Мәним бу сөзләрими үрәјинизә һәкк един, гој онлар ҹаныныза һопсун. Онлары нишан кими әлинизә бағлајын, гој алын бағы кими алнынызда олсунлар.+ 19 Онлары һәм дә өвладыныза өјрәдин, евдә отуранда, јол ҝедәндә, јатанда, дуранда онлардан данышын.+ 20 Онлары евинизин гапысынын јан тахталарына, шәһәрләринизин дарвазаларына јазын ки, 21 Јеһованын ата-бабаларыныза анд ичиб вермәји вәд етдији дијарда+ өзүнүз дә, өвладларыныз да узун өмүр сүрәсиниз,+ ҝөјләр јер үзәриндә дурдугҹа орада јашајасыныз.

22 Әҝәр сизә вердијим бу әмрә дәгигликлә әмәл етсәниз, Аллаһыныз Јеһованы севсәниз,+ Онун јолу илә ҝедиб Она бағлансаныз,+ 23 Јеһова сизин гаршыныздан бүтүн бу халглары говаҹаг,+ сиз өзүнүздән ҝүҹлү, өзүнүздән бөјүк олан бу халгларын торпагларыны тутаҹагсыныз.+ 24 Ајағынызы һара бассаныз, о јер сизин олаҹаг.+ Сәрһәдиниз сәһрадан тутмуш Ливана кими, Фәрат чајындан тутмуш гәрбдәки дәнизә* кими узанаҹаг.+ 25 Һеч ким гаршынызда дуруш ҝәтирә билмәјәҹәк.+ Јеһова Аллаһ сөз вердији кими, елә едәҹәк ки, ҝедәҹәјиниз һәр јанда адамлары сизин зәһминиз басаҹаг, дәһшәт бүрүјәҹәк.+

26 Будур, бу ҝүн гаршыныза хејир-дуа вә ләнәт гојурам.+ 27 Аллаһыныз Јеһованын әмрләринә, бу ҝүн сизә чатдырдығым әмрләрә табе олсаныз, хејир-дуа алаҹагсыныз.+ 28 Јох әҝәр Аллаһыныз Јеһованын әмрләринә бојун әјмәсәниз, сизә ҝөстәрдијим јолдан сапсаныз, таныјыб-билмәдијиниз аллаһлара гуллуг етсәниз, ләнәт јијәси олаҹагсыныз.+

29 Јеһова Аллаһыныз сизи ҝедиб тутаҹағыныз дијара ҝәтирәндә хејир-дуаны Гәризим дағында, ләнәти исә Ејбал дағында охујарсыныз.+ 30 Бу ики дағ гәрбдә, Иорданын о бири саһилиндә, Әрәбәдә јашајан кәнаниләрин дијарында, Ҝилгалын гаршысында, Мөһрәнин бөјүк ағаҹлары+ јанындадыр. 31 Тезликлә Иорданы кечиб Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији дијары зәбт едәҹәксиниз.+ Ораны тутуб мәскән саланда 32 бу ҝүн сизә бујурдуғум ганун вә һөкмләрә дәгигликлә риајәт един.+

12 Ата-бабаларынызын Аллаһы Јеһованын мүлк олараг сизә верәҹәји дијарда јашајанда бүтүн өмрүнүз боју бу ганунлара вә һөкмләрә дәгигликлә риајәт един. 2 Говаҹағыныз халгларын уҹа дағларда, тәпәләрдә, јахуд ҝур јарпаглы ағаҹлар алтында өз аллаһларына ибадәт етдикләри бүтүн јерләри дармадағын един.+ 3 Онларын гурбанҝаһларыны дағыдын, дик дашларыны парча-парча един,+ Ашера бүтләрини јандырын, аллаһларынын ојма бүтләрини кәсин,+ адларыны о јердән силин.+

4 Сиз Аллаһыныз Јеһоваја о ҹүр ибадәт етмәмәлисиниз.+ 5 Сиз Аллаһыныз Јеһованын гәбиләләриниздән биринин әразисиндә Өз адыны гојмаг үчүн сечдији, мәскун олдуғу јерә ҝетмәлисиниз.+ 6 Јандырма гурбанларынызы+ вә галан гурбанлары, ондабирләринизи+, бәхшишләринизи+, нәзирләринизи, көнүллү тәгдимәләринизи+, мал-гаранызын вә гојун-кечинизин биринҹи баласыны+ ора апармалысыныз. 7 Өзүнүз дә, ев әһлиниз дә орада, Аллаһыныз Јеһованын өнүндә јемәк јејәҹәк,+ ҝөрдүјүнүз һәр ишдән севинҹ дујаҹагсыныз,+ чүнки Аллаһыныз Јеһова сизә хејир-бәрәкәт верәҹәк.

8 Онда индики кими етмәмәлисиниз. Инди һәр кәс өз билдијини едир, 9 чүнки һәлә Аллаһыныз Јеһованын сизин үчүн һазырладығы мираса, раһатлашаҹағыныз јерә+ ҝедиб чыхмамысыныз. 10 Иорданы кечиб+ Аллаһыныз Јеһованын сизә мүлк олараг верәҹәји дијарда јурд саланда О, сизи әтрафыныздакы бүтүн дүшмәнләринизин әлиндән гуртарыб сизә динҹлик верәҹәк. Сиз әмин-аманлыг ичиндә јашајаҹагсыныз.+ 11 Сизә бујурдуғум һәр шеји — јандырма гурбанларынызы вә галан гурбанлары, ондабирләринизи+, бәхшишләринизи, Јеһоваја етдијиниз нәзирләри Аллаһыныз Јеһованын Өз адына мәскән сечдији јерә апармалысыныз.+ 12 Гој һәр кәс Аллаһыныз Јеһованын һүзурунда севиниб-шадлансын,+ сиз дә, оғулларыныз да, гызларыныз да, гул-гарабашыныз да, сизинлә бирликдә пај алмадығы, ирсә саһиб олмадығы үчүн шәһәрләриниздә мәскән салан лавилиләр дә.+ 13 Бахын, һәр ҝөрдүјүнүз јердә јандырма гурбаны ҝәтирмәјин.+ 14 Јандырма гурбаныны анҹаг Јеһованын гәбиләләриниздән биринин әразисиндә сечдији јердә ҝәтирмәлисиниз. Сизә әмр етдијим һәр шеји һәмин јердә јеринә јетирмәлисиниз.+

15 Аллаһыныз Јеһованын вердији бәрәкәтә ҝөрә, үрәјиниздән кечән вахт јашадығыныз шәһәрдә һејван кәсиб јејә биләрсиниз.+ Пак адам да, мурдар адам да ҹејран, марал әти кими ондан јејә биләр. 16 Лакин ган јемәк олмаз.+ Ону су кими торпаға ахытмалысыныз.+ 17 Тахылынызын, јени шәрабынызын, јағынызын онда бирини, гарамалынызын вә гојун-кечинизин биринҹи баласыны, нәзирләринизи, көнүллү тәгдимәләри вә бәхшишләринизи јашадығыныз шәһәрдә јемәмәлисиниз.+ 18 Һамыныз, өзүнүз дә, оғулларыныз да, гызларыныз да, гул-гарабашыныз да, шәһәриниздә мәскән салан лавилиләр дә бунлары Аллаһыныз Јеһованын һүзурунда, Јеһова Аллаһын сечдији јердә јејәҹәк,+ ҝөрдүјүнүз һәр ишә ҝөрә Аллаһыныз Јеһованын өнүндә севиниб-шадланаҹагсыныз. 19 О дијарда јашајанда һеч вахт лавилиләрә етинасыз јанашмајын.+

20 Аллаһыныз Јеһова вәд етдији кими, әразинизи ҝенишләндирәндә,+ нә вахт көнлүнүздән әт кечиб, “үрәјим әт истәјир” десәниз, әт јејә биләрсиниз.+ 21 Әҝәр Аллаһыныз Јеһованын Өз адыны гојмаг үчүн сечдији јер+ сиздән узаг олса, онда Јеһованын сизә вердији гарамалдан вә ја гојун-кечидән истәдијиниз вахт бујурдуғум гајдада һејван кәсиб јашадығыныз шәһәрдә јемәлисиниз. 22 Пак адам да, мурдар адам да ҹејран, марал әти кими бу һејванын әтиндән јејә биләр.+ 23 Лакин ган јемәкдән гәти сурәтдә чәкинин,+ чүнки ҹан гандадыр.+ Һеч бир һејваны онун ҹаны илә бирликдә јемәмәлисиниз. 24 Ганы јемәк олмаз. Ону су кими торпаға ахытмалысыныз.+ 25 Ган јемәјин, онда Јеһованын ҝөзүндә дүз әмәл саһиби олар, өзүнүз дә, ушагларыныз да хејир тапарсыныз. 26 Јеһованын сечдији јерә ҝәләндә јалныз мүгәддәс бәхшишләри вә нәзирләринизи ҝәтирин. 27 Орада, Аллаһыныз Јеһованын гурбанҝаһында јандырма гурбанларынызы, гурбанларын әтини вә ганыны тәгдим един.+ Гурбанларынызын ганыны Аллаһыныз Јеһованын гурбанҝаһынын дибинә ахыдын,+ әтини исә јејә биләрсиниз.

28 Диггәтли олун ки, сизә вердијим бүтүн бу әмрләрә риајәт едәсиниз. Онда Аллаһыныз Јеһованын ҝөзүндә јахшы вә дүз иш ҝөрдүјүнүз үчүн һәм өзүнүз хејир тапарсыныз, һәм дә өвладларыныз.

29 Аллаһыныз Јеһова торпагларыны тутуб јериндә мәскән салаҹағыныз халглары гыранда+ 30 еһтијатлы олун ки, онлар өнүнүздән јох оландан сонра тәләјә дүшмәјәсиниз, онларын аллаһлары илә марагланыб демәјәсиниз: “Ҝөрәсән, о халглар өз аллаһларына неҹә ибадәт едирдиләр? Мән дә елә едим”.+ 31 Сиз Аллаһыныз Јеһоваја о ҹүр ибадәт етмәмәлисиниз, чүнки Јеһова онларын өз аллаһлары үчүн етдији шејләрә, о мурдар әмәлләрә нифрәт едир. Онлар һәтта оғулларыны вә гызларыны да аллаһлары үчүн одда јандырырлар.+ 32 Бу ҝүн сизә вердијим бүтүн әмрләрә диггәтлә әмәл един.+ Онлара бир кәлмә белә, артырыб-әскилтмәјин.+

13 Аранызда бир пејғәмбәр вә ја јухуларла ҝәләҹәји сөјләјән адам пејда олуб сизә һансыса әламәт ја да нишанә верәрсә, 2 онун дедији әламәт вә нишанә јеринә јетәрсә, анҹаг о, ејни заманда: “Ҝәлин башга аллаһларын, таныјыб-билмәдијиниз аллаһларын далынҹа ҝедәк, онлара гуллуг едәк”, — дејәрсә, 3 һәмин пејғәмбәрә, јуху ҝөрәнә гулаг асмајын,+ чүнки Аллаһыныз Јеһова сизи сынајыр,+ ҝөрсүн Јеһованы, Аллаһынызы бүтүн гәлбинизлә, бүтүн варлығынызла севирсиниз, ја јох.+ 4 Сиз јалныз Аллаһыныз Јеһованын јолу илә ҝетмәли, Ондан горхмалы, Онун сөзүнә гулаг асмалы, тәк Она гуллуг етмәли вә Она бағланмалысыныз.+ 5 Һәмин пејғәмбәр вә ја јуху ҝөрән исә өлдүрүлмәлидир,+ чүнки о, сизи Аллаһыныз Јеһоваја гаршы үсјана тәһрик едәрәк сизи Мисир дијарындан чыхармыш, көләлик евиндән гуртармыш Аллаһыныз Јеһованын бујурдуғу јолдан дөндәрмәк истәјирди. Араныздан шәри јох етмәлисиниз.+

6 Әҝәр гардашыныз, ананызын оғлу, јахуд өз оғлунуз вә ја гызыныз, гојнунуздакы арвадыныз*, ја да сизинлә ҹан бир гәлбдә олан достунуз хәлвәтҹә сизи дилә тутуб “ҝәл ҝедәк башга аллаһлара гуллуг едәк” дејәрсә,+ сизи нә өзүнүзүн, нә дә ата-бабаларынызын танымадығы аллаһлара, 7 дүнјанын бу башындан тутмуш о бири башына гәдәр олан халгларын, јахында вә ја узагда јашајан әтраф халгларын аллаһларына ситајиш етмәјә сөвг едәрсә, 8 она ујмајын, дедикләринә гулаг асмајын,+ она рәһминиз, јазығыныз ҝәлмәсин, шәр әмәлини өрт-басдыр етмәјин; 9 тәрәддүд етмәдән ону өлдүрүн.+ Ону дашгалаг едиб өлдүрәндә дашы биринҹи сиз атмалысыныз, сонра галан ҹамаат.+ 10 Ону өләнә гәдәр дашгалаг етмәлисиниз,+ чүнки о, сизи Аллаһыныз Јеһованын, сизи Мисирдән, көләлик евиндән чыхаран Аллаһын јолундан дөндәрмәк истәјирди. 11 Онда бүтүн Исраил буну ешидәҹәк вә ҝөзү горхаҹаг. Бундан сонра бир дә һеч ким белә шәр иш тутмајаҹаг.+

12 Ишдир-шајәд, ешитсәниз ки, зәбт етдијиниз, Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији шәһәрләрдән бириндә сөз-сөһбәт ҝәзир ки, 13 јарамаз адамлар пејда олуб вә “ҝедәк башга аллаһлара гуллуг едәк” дејәрәк шәһәр әһлини јолдан аздырмаға чалышыр, онлары таныјыб-билмәдикләри аллаһлара ибадәт етмәјә сөвг едир, 14 онда мәсәләни арашдырыб тәдгиг един, јахшы-јахшы сорушуб өјрәнин.+ Әҝәр дејиләнләр дүз чыхса, ҝөрсәниз ки, доғрудан да, аранызда белә алчаг иш тутулуб, 15 һәмин шәһәрин әһалисини тәрәддүд етмәдән гылынҹдан кечирин.+ Шәһәри, шәһәрдә нә варса, һәр шеји һејван гарышыг мәһв един.+ 16 Шәһәрин бүтүн вар-дөвләтини шәһәр мејданынын ортасына топлајын, сонра исә шәһәрә од вуруб јандырын. Шәһәрдәки гәнимәт Аллаһыныз Јеһова үчүн јандырма гурбаны кими олаҹаг. Шәһәр һәмишәлик харабазара чеврилмәлидир вә һеч вахт бәрпа олунмамалыдыр. 17 Мәһв едилмәк үчүн ајрылмыш шејләрдән һеч нә ҝөтүрмәмәлисиниз,+ онда Јеһованын күкрәјән гәзәби јатар вә Онун сизә рәһми ҝәләр, сизә мәрһәмәт едәр, ата-бабаларыныза анд ичдији кими, сизи чохалдыб сајынызы артырар.+ 18 Аллаһыныз Јеһованын әмрләринә, бу ҝүн сизә вердијим бүтүн әмрләрә риајәт едәрәк Она итаәткар олун. Беләҹә, Аллаһыныз Јеһованын ҝөзүндә дүз әмәл саһиби оларсыныз.+

14 Сиз Аллаһыныз Јеһованын оғулларысыныз. Өлүјә ҝөрә бәдәниниздә јара ачмајын,+ гашларынызы* гырхмајын.+ 2 Чүнки сиз Аллаһыныз Јеһоваја мәхсус мүгәддәс халгсыныз+. Јеһова јер үзүндәки бүтүн халгларын арасындан сизи сечиб ки, Онун халгы, Онун хүсуси мүлкү оласыныз.+

3 Ијрәнҹ һеч нә јемәјин.+ 4 Сизә һалал бујрулан һејванлар бунлардыр:+ өкүз, гојун, кечи, 5 марал, ҹејран, ҹүјүр, чөл кечиси, антилоп, чөл гојуну, дағ гојуну. 6 Дырнағы икијә бөлүнүб ортасында ара олан вә ҝөвшәјән бүтүн һејванларын әтини јејә биләрсиниз. 7 Лакин ҝөвшәјән, јахуд дырнағы икијә бөлүнән һејванлардан бунларын әти сизә һарамдыр: дәвәнин, довшанын, гајадовшанынын. Чүнки онлар ҝөвшәсәләр дә, дырнаглары там бөлүнмәјиб. Онлар сизин үчүн напак сајылыр.+ 8 Донуз да һарамдыр, чүнки дырнағы икијә бөлүнсә дә, ҝөвшәмир. О, сизин үчүн напак сајылыр. Онун әтини јемәјин, лешинә тохунмајын.

9 Суда јашајан ҹанлылардан үзҝәҹләри вә пулҹуглары оланлар сизә һалал бујурулур.+ 10 Үзҝәҹләри вә пулҹуглары олмајанлар исә һарамдыр. Онлар сизин үчүн напак сајылыр.

11 Бүтүн пак гушларын әтини јејә биләрсиниз. 12 Лакин бунлар сизә һарамдыр: гартал, чај гарангушу, гара кәркәс,+ 13 гырмызы чалаған, гара чалаған, бүтүн чалаған нөвләри, 14 бүтүн гузғун нөвләри, 15 дәвәгушу, бајгуш, гағајы, бүтүн шаһин нөвләри, 16 дам јапалағы, гулаглы бајгуш, гу гушу, 17 гутан, кәркәс, гарабатдаг, 18 һаҹылејләк, бүтүн вағ гушу нөвләри, шанапипик, јараса. 19 Бүтүн гајнашан ганадлы мәхлуглар* да сизин үчүн напак сајылыр. Онлары јемәк олмаз. 20 Бүтүн ганадлы пак мәхлугларын әтини исә јејә биләрсиниз.

21 Өлмүш һејванын әтини јемәјин.+ Ону шәһәрләриниздә јашајан јаделлијә верә биләрсиниз, о, һәмин һејванын әтиндән јејә биләр. Јахуд да әҹнәбијә сата биләрсиниз. Сиз исә Аллаһыныз Јеһоваја мәхсус мүгәддәс халгсыныз.

Оғлағы анасынын сүдүндә биширмәјин.+

22 Һәр ил торпаға әкдијиниз тохумдан битән мәһсулун онда бир һиссәсини ајырын.+ 23 Тахылынызын, јени шәрабынызын, јағынызын онда бирини, мал-гаранызын вә гојун-кечинизин биринҹи баласыны Аллаһыныз Јеһованын өнүндә, Онун Өз адына мәскән сечдији јердә јемәлисиниз.+ Белә етмәклә Аллаһыныз Јеһовадан даима горхмағы өјрәнәҹәксиниз.+

24 Лакин Аллаһыныз Јеһованын Өз адыны дашымасы үчүн сечдији јер+ сиздән чох узаг олса вә Аллаһыныз Јеһова сизә бол бәрәкәт вердијиндән бәхшишләринизи ора апара билмәсәниз, 25 онда онлары пула чевирин вә пулу ҝөтүрүб Аллаһыныз Јеһованын сечдији јерә ҝедин. 26 Орада һәмин пула үрәјиниз истәјәни — гарамал, гојун, кечи, шәраб ја да башга ички, көнлүнүздән нә кечирсә алын, ев әһлинизлә бирликдә Аллаһыныз Јеһованын өнүндә јејиб шадланын.+ 27 Шәһәриниздә јашајан лавилиләри јаддан чыхармајын,+ чүнки онларын сизин аранызда пајы јохдур, онлара ирс верилмәјиб.+

28 Һәр үч илин сонунда үчүнҹү илин мәһсулунун онда бир һиссәсинин һамысыны јашадығыныз шәһәрдә бир јерә топлајын.+ 29 Гој аранызда пајы олмајан, ирс алмајан лавилиләр, шәһәрләриниздә јашајан јаделлиләр, јетимләр, дуллар ҝәлиб ондан дојунҹа јесин.+ Белә един ки, Аллаһыныз Јеһова әл атдығыныз һәр ишдә сизә јар олсун.+

15 Һәр једдинҹи ил борҹдан азад етмә или олаҹаг.+ 2 Алаҹағы олан һәр кәс борҹлу адамы борҹдан азад етмәлидир. О, сојдашындан, јахуд гардашындан борҹуну тәләб етмәмәлидир, чүнки Јеһованын ешгинә борҹлардан азад едилмә елан едиләҹәк.+ 3 Јаделлидән+ борҹунузу тәләб едә биләрсиниз, сојдашынызыса борҹдан азад етмәлисиниз. 4 Әслиндә, аранызда јохсуллуға дүшән олмамалыдыр, чүнки Аллаһыныз Јеһованын сизә ирс олараг верәҹәји дијарда Јеһова сизә хејир-бәрәкәт верәҹәк,+ 5 амма јалныз о шәртлә ки, һәр шејдә Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә гулаг асыб бу ҝүн сизә чатдырдығым бүтүн бу әмрләрә дәгигликлә әмәл едәсиниз.+ 6 Аллаһыныз Јеһова вәд етдији кими, сизә хејир-бәрәкәт верәҹәк. Сиз халглара борҹ верәҹәксиниз, өзүнүз исә борҹ үчүн һеч кимә ағыз ачмајаҹагсыныз.+ Бир чох халглара ағалыг едәҹәксиниз, сизинсә үстүнүздә ағалыг едән олмајаҹаг.+

7 Аллаһыныз Јеһованын сизә верәҹәји дијардакы шәһәрләрдән бириндә сојдашларыныздан кимсә касыбласа, үрәјиниз даша дөнмәсин, она гаршы хәсислик етмәјин.+ 8 Әлинизи сәхавәтлә ачыб+ мөһтаҹ олдуғу, корлуг чәкдији шеји она борҹа верин. 9 Мәбада үрәјиниздән “једдинҹи ил, борҹлардан азад етмә или јахынлашыр”+ кими пис фикир кечирәсиниз вә касыбламыш сојдашыныздан сәхавәтинизи әсирҝәјиб она көмәк әли узатмајасыныз. Әҝәр о, сизә ҝөрә Јеһоваја налә етсә, ҝүнаһ газанаҹагсыныз.+ 10 Она гаршы сәхавәтли олун,+ нә исә верәндә ҹандәрди вермәјин, онда Аллаһыныз Јеһова әмәјинизә, әл атдығыныз һәр ишә хејир-бәрәкәт верәҹәк.+ 11 Чүнки өлкәдә һәмишә касыблар олаҹаг.+ Буна ҝөрә дә сизә дејирәм: өлкәниздәки фағыр-фүгәраја гаршы әлиачыг олун.+

12 Өзүнү гул кими сизә сатан сојдашынызы, ибрани киши вә ја гадыны, алты ил гуллуғунузда дурандан сонра, једдинҹи ил азадлыға бурахын.+ 13 Ону азадлыға бураханда әлибош јола салмајын. 14 Сүрүнүздән, хырманыныздан, зејтунсыханынызын вә үзүмсыханынызын мәһсулундан сәхавәтлә она пај верин. Аллаһыныз Јеһова сизә бәрәкәт вердији кими, сиз дә она гаршы әлиачыг олун. 15 Унутмајын ки, сиз дә Мисирдә гул идиниз вә Аллаһыныз Јеһова сизи орадан гуртарды. Елә буна ҝөрә сизә бу ҝүн бу әмри верирәм.

16 Анҹаг гулунуз сизи вә евиниздәкиләри севдији үчүн, сиздә ҝүнү хош кечдији үчүн: “Мән сәнин јанындан ҝетмәк истәмирәм!” — десә,+ 17 онда бир биз ҝөтүрүн, онун гулағыны гапыја сөјкәјиб бизлә дешин. Беләҹә, о, өмүрлүк сизин гулунуз олаҹаг. Гарабашла да ејни ҹүр един. 18 Гулунузу азадлыға бурахмаг, онун чыхыб ҝетмәси сизә ағыр ҝәлмәсин, чүнки онун алты ил әрзиндә ҝөрдүјү иш сизә муздур ишиндән икигат артыг фајда ҝәтириб, Аллаһыныз Јеһова да бүтүн ишләрдә сизә көмәк олуб.

19 Гарамалынызын вә гојун-кечинизин биринҹи еркәк баласыны Аллаһыныз Јеһова үчүн ајырын.+ Гарамалынызын биринҹи баласыны ишләтмәјин, гојун-кечинизин биринҹи баласыны гырхмајын. 20 Онлары илбәил ев әһлинизлә бирликдә Јеһованын сечдији јердә, Аллаһыныз Јеһованын өнүндә јејин.+ 21 Анҹаг һејван гүсурлудурса, топал вә ја кордурса, јахуд башга ҹидди гүсуру варса, ону Аллаһыныз Јеһоваја гурбан ҝәтирмәјин.+ 22 Ону шәһәриниздә јејин. Пак адам да, мурдар адам да ҹејран вә марал әти кими ондан јејә биләр.+ 23 Анҹаг ганыны јемәмәлисиниз.+ Ону су кими торпаға ахытмалысыныз.+

16 Әвив* ајыны јаддан чыхармајын вә Аллаһыныз Јеһованын шәрәфинә Пасханы гејд един,+ чүнки мәһз әвив ајында Аллаһыныз Јеһова сизи ҝеҹәјлә Мисирдән чыхартмышды.+ 2 Јеһованын Өз адына мәскән сечдији јердә+ Аллаһыныз Јеһоваја мал-гараныздан вә гојун-кечиниздән+ Пасха гурбаны тәгдим етмәлисиниз.+ 3 Гурбан әтилә мајалы һеч нә јемәмәлисиниз.+ Мисирдән тәләм-тәләсик чыханда+ једијиниз чөрәк кими, једди ҝүн мајасыз чөрәк, әзијјәт чөрәји јемәлисиниз. Белә един ки, Мисирдән чыхдығыныз ҝүн бүтүн өмрүнүз боју јадынызда олсун.+ 4 Једди ҝүн өлкәнизин һеч бир јериндә мајалыг хәмир олмамалыдыр.+ Биринҹи ҝүн ахшам гурбан кәсдијиниз һејванын әтиндән сәһәрә сахламамалысыныз.+ 5 Пасха гурбаныны Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији шәһәрләрин һансында ҝәлди кәсмәмәлисиниз. 6 Гурбаны Аллаһыныз Јеһованын Өз адына мәскән сечдији јердә кәсмәлисиниз. Пасха гурбаны Мисирдән чыхдығыныз вахт, ахшам, ҝүн батан кими кәсилмәлидир.+ 7 Ону Аллаһыныз Јеһованын сечәҹәји јердә+ бишириб јемәлисиниз+. Сәһәр исә чадырларыныза гајыда биләрсиниз. 8 Алты ҝүн мајасыз чөрәк јемәлисиниз, једдинҹи ҝүн Аллаһыныз Јеһоваја һәср олунмуш тәнтәнәли мәҹлис гурулаҹаг. Һәмин ҝүн һеч бир иш ҝөрмәмәлисиниз.+

9 Тарланыздакы зәмиләрә ораг вурдуғунуз илк ҝүндән башлајараг, једди һәфтә сајын.+ 10 Сонра Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији бәрәкәтә ҝөрә+ көнүллү тәгдимә ҝәтириб Аллаһыныз Јеһованын шәрәфинә Һәфтәләр бајрамы кечирин+. 11 Һамыныз Аллаһыныз Јеһованын Өз адына мәскән сечдији јердә, Аллаһыныз Јеһованын өнүндә севиниб-шадланын, өзүнүз дә, оғлунуз да, гызыныз да, гул-гарабашыныз да, шәһәрләриниздә јашајан лавили дә, аранызда олан јаделли дә, јетим дә, дул да.+ 12 Унутмајын ки, бир заманлар Мисирдә гул идиниз,+ она ҝөрә дә бу ганунлара әмәл един.

13 Хырманыныздан, зејтунсыханыныздан вә үзүмсыханыныздан мәһсул ҝөтүрәндән сонра једди ҝүн Чардаглар бајрамыны гејд един+. 14 Бајрам вахты һамыныз севиниб-шадланын,+ өзүнүз дә, оғлунуз да, гызыныз да, гул-гарабашыныз да, шәһәрләриниздә јашајан лавили дә, јаделли дә, јетим дә, дул да. 15 Једди ҝүн Јеһованын сечдији јердә Аллаһыныз Јеһованын шәрәфинә бајрам кечирин,+ чүнки Аллаһыныз Јеһова бүтүн мәһсулунуза бәрәкәт верәҹәк, әл атдығыныз һәр иши аванд едәҹәк,+ сиз дә севиниб-шадланаҹагсыныз+.

16 Илдә үч дәфә, Мајасыз чөрәк бајрамында+, Һәфтәләр бајрамында+ вә Чардаглар бајрамында+ бүтүн кишиләр Аллаһыныз Јеһованын сечдији јердә Онун һүзуруна ҝәлмәлидир. Һеч ким әлибош ҝәлмәмәлидир. 17 Һәр кәс Аллаһы Јеһованын она вердији бәрәкәтә ҝөрә бәхшиш ҝәтирмәлидир.+

18 Аллаһыныз Јеһованын вердији бүтүн шәһәрләрдә һәр гәбилә үчүн һакимләр+ вә мәмурлар тәјин един. Онлар халга әдаләтлә һакимлик етмәлидирләр. 19 Һагг-әдаләти тапдаламајын,+ тәрәфкешлик етмәјин,+ рүшвәт алмајын, чүнки рүшвәт һикмәтлинин ҝөзүнү кор едәр,+ дүрүст адамын фикрини дәјишдирәр. 20 Әдаләтә, јалныз әдаләтә ҹан атмалысыныз ки,+ сағ галыб Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији дијара саһиб оласыныз.

21 Аллаһыныз Јеһованын адына дүзәлдәҹәјиниз гурбанҝаһын јанында ибадәт етмәк үчүн* ағаҹ әкмәјин.+

22 Өзүнүз үчүн дик дашлар гојмајын,+ Аллаһыныз Јеһова онлардан икраһ едир.

17 Аллаһыныз Јеһоваја гүсурлу, јахуд һансыса ејиби олан буға вә ја гојун гурбан ҝәтирмәјин. Бу, Аллаһыныз Јеһова үчүн ијрәнҹдир.+

2 Ола билсин, аранызда, Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији шәһәрләрдән бириндә бир киши вә ја гадын Аллаһыныз Јеһованын ҝөзүндә пис иш ҝөрсүн, Аллаһын әһдини позсун,+ 3 јолуну азараг Онун әмрләринин зиддинә башга аллаһлара ибадәт етсин, о аллаһлара, јахуд ҝүнәшә, аја, сәмадакы ордуја сәҹдә гылсын.+ 4 Бу һагда сизә хәбәр верәндә, јахуд өзүнүз бундан хәбәр тутанда мәсәләни јахшы-јахшы арашдырын. Әҝәр дејиләнләр дүз чыхса,+ ҝөрсәниз ки, доғрудан да, Исраилдә белә бир мурдар һәрәкәтә јол верилиб, 5 онда бу рәзиллији едән гадыны вә ја кишини шәһәр дарвазасынын јанына ҝәтириб өләнәҹән дашгалаг един.+ 6 Кимисә өлдүрмәк үчүн ики, ја да үч нәфәрин шаһидлији лазымдыр.+ Бир нәфәрин шаһидлији илә һеч кими өлдүрмәк олмаз.+ 7 Дашгалаг едиб өлдүрәндә она дашы биринҹи шаһидләр атмалыдыр, сонра исә галан ҹамаат. Араныздан пислији јох един.+

8 Әҝәр шәһәрләриниздән бириндә олмуш гәтл+, шикајәт, тәҹавүзкарлыг, јахуд да башга мүбаһисәли мәсәлә барәдә һөкм чыхармаға чәтинлик чәксәниз, онда Аллаһыныз Јеһованын сечдији јерә ҝедин.+ 9 Лавили каһинләрин вә һәмин вахт һакимлик едән һакимин јанына ҝедин,+ мәсәләни онлара данышын. Онлар һөкмү сизә билдирәҹәкләр.+ 10 Јеһованын сечдији јердә сизә билдирдикләри һөкмә мүвафиг давранын. Һәр шеји онлар дејән кими един. 11 Сиз онларын ҝөстәрдији гануна ујғун, елан етдикләри һөкмә мүвафиг давранмалысыныз.+ Онларын вердији һөкмдән нә саға, нә сола дөнмәмәлисиниз.+ 12 Аллаһыныз Јеһоваја хидмәт едән каһинә, јахуд һакимә гулаг асмајыб өз билдији кими һәрәкәт едән адам өлмәлидир.+ Исраилдән пислији јох етмәлисиниз.+ 13 Онда бүтүн ҹамаат ешидәҹәк, һамынын ҝөзү горхаҹаг вә бир дә һеч ким өзбашына һәрәкәт етмәјәҹәк.+

14 Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији өлкәјә дахил оланда, ораја саһиб олуб мәскунлашанда белә дејәҹәксиниз: “Ҝәлин әтрафымыздакы халглар кими биз дә өзүмүз үчүн падшаһ сечәк”.+ 15 Бу һалда сиз јалныз Аллаһыныз Јеһованын сечдији адамы падшаһ гојмалысыныз.+ Падшаһ сојдашларыныздан* олмалыдыр. Сојдашыныз олмајан адамы, әҹнәбини үстүнүздә падшаһ гоја билмәзсиниз. 16 Падшаһ атларынын сајыны чохалтмамалы,+ илхысыны бөјүтмәкдән өтрү ҹамааты Мисирә ҝетмәјә мәҹбур етмәмәлидир,+ чүнки Јеһова сизә: “Бир дә һеч вахт бу јолла ҝери гајытмамалысыныз”, — дејиб. 17 Падшаһ чохлу арвад алмамалыдыр, јохса үрәји һагг јолундан дөнәр.+ Өзү үчүн чохлу гызыл-ҝүмүш дә јығмамалыдыр.+ 18 Тахта чыханда лавили каһинләрин сахладығы бу Ганунун сурәтини өзү үчүн көчүрмәлидир.+

19 Бу нүсхә онда галмалыдыр. О, бүтүн өмрү боју, һәр ҝүн ону охумалыдыр+ ки, Аллаһы Јеһовадан горхмағы өјрәнсин, Ганунун бүтүн сөзләринә вә бу гајдалара әмәл етсин.+ 20 Беләҹә, үрәји гүррәләниб өзүнү сојдашларындан үстүн тутмајаҹаг, бу әмрләрдән нә саға, нә сола дөнмәјәҹәк. Бунун сајәсиндә онун өзү дә, оғуллары да Исраилдә узун мүддәт сәлтәнәт сүрәҹәк.

18 Лавили каһинләрин, үмумијјәтлә, бүтүн Лави гәбиләсинин исраиллиләрлә бирҝә пајы олмајаҹаг, онлара ирс верилмәјәҹәк. Онлар Јеһова үчүн одда јандырылан тәгдимәләрлә, Онун пајы илә доланаҹаглар.+ 2 Беләликлә, онлара гардашлары арасында ирс верилмәјәҹәк. Јеһова неҹә ки сөз вермишди, Өзү онларын ирси олаҹаг.

3 Каһинләрә чатаҹаг шејләр бунлардыр: буға, јахуд гојун гурбан ҝәтирән адам онун күрәјини, чәнәсини, гарныны каһинә вермәлидир. 4 Тахылынызын, шәрабынызын, јағынызын нүбарыны, гојунларыныздан илк дәфә гырхдығыныз јуну она вермәлисиниз.+ 5 Аллаһыныз Јеһова бүтүн гәбиләләринизин ичиндән лавилиләри сечиб ки, һәмишә Јеһованын адындан хидмәт етсинләр.+

6 Әҝәр лавили Исраилдә јашадығы шәһәрдән+ чыхыб Јеһованын сечдији јерә*+ ҝетмәк истәсә, 7 орада Јеһованын һүзурунда дуран гардашлары лавилиләр кими Аллаһы Јеһованын адындан хидмәт едә биләр.+ 8 О, ата-баба мүлкүнүн сатышындан әлдә етдији вәсаитлә јанашы, онлара дүшән гәдәр јемәк пајы да алаҹаг+.

9 Аллаһыныз Јеһованын сизә верәҹәји дијара дахил оланда орадакы халгларын ијрәнҹ әмәлләрини ҝөтүрмәјин, онлары тәкрар етмәјин.+ 10 Аранызда оғлуну вә ја гызыны одда јандыран*+, рәммал+, сеһрбаз+, фала бахан+, ҹадуҝәр+, 11 овсунчу, ҹиндар јанына ҝедән+, ҝәләҹәји дејән+, өлүләри чағыран+ олмамалыдыр. 12 Чүнки бу ишләри ҝөрән һәр кәс Јеһованын ҝөзүндә мәнфурдур вә бу ијрәнҹ әмәлләрә ҝөрәдир ки, Аллаһыныз Јеһова о халглары өнүнүздән говур. 13 Сиз Аллаһыныз Јеһованын гаршысында ләкәсиз олмалысыныз.+

14 Торпагларыны тутаҹағыныз халглар сеһрбазлара, фалчылара гулаг асырлар,+ лакин сизә Аллаһыныз Јеһова белә шејләри гадаған едир. 15 Аллаһыныз Јеһова сизә сојдашларынызын* арасындан мәним кими бир пејғәмбәр јетирәҹәк. Она гулаг асмалысыныз.+ 16 Чүнки Һурибдә, дағын әтәјиндә топлашдығыныз ҝүн+ Аллаһыныз Јеһовадан хаһиш едиб демишдиниз: “Гој бир дә Аллаһымыз Јеһованын сәсини ешитмәјәк, бу бөјүк алову ҝөрмәјәк, јохса өләрик”. + 17 Онда Јеһова мәнә деди: “Чох пакизә. 18 Мән онлара сојдашларынын арасындан сәнин кими бир пејғәмбәр ҝөндәрәҹәјәм.+ Сөзләрими онун дилинә гојаҹағам.+ О әмр етдијим һәр шеји онлара чатдыраҹаг.+ 19 Мәним сөзләримә, Онун Мәним адымла сөјләдикләринә гулаг асмајан адам Мәнә ҹаваб вермәли олаҹаг.+

20 Әҝәр бир пејғәмбәр өзбашыналыг едиб Мәним адымдан она бујурмадығым сөзләри сөјләјәрсә, јахуд башга аллаһларын адындан данышарса, һәмин пејғәмбәр өлмәлидир.+ 21 Анҹаг сиз фикирләшә биләрсиниз: “Бәс биз һарадан биләҹәјик ки, бу, Јеһованын сөзү дејил?” 22 Әҝәр пејғәмбәрин Јеһованын адындан дедикләри јеринә јетмәзсә, сөзләри дүз чыхмазса, демәли, һәмин сөзү Јеһова демәјиб. Пејғәмбәр өзбашыналыг едиб. Ондан горхмајын”.

19 Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији өлкәдәки халглары Аллаһыныз Јеһова мәһв едәндә вә сиз онларын торпагларыны тутанда, онларын шәһәрләриндә, евләриндә мәскунлашанда+ 2 Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији о дијарда үч шәһәр ајырмалысыныз.+ 3 Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији өлкәнин әразисини үч һиссәјә бөлүн вә адам өлдүрәнин бу шәһәрләрин биринә гача билмәси үчүн јол салын.

4 Адам өлдүрән вә гачыб сағ галмаг истәјән үчүн гајда беләдир: әҝәр о, сојдашыны әдавәт бәсләдијинә ҝөрә дејил, тәсадүфән вурубса,+ 5 јахуд одун јармаг үчүн сојдашы илә мешәјә ҝедиб вә голајланыб балта илә ағаҹы кәсмәк истәјәндә балтанын башы сапындан чыхыб сојдашына дәјибсә вә сојдашы өлүбсә, онда гој о сағ галмаг үчүн бу шәһәрләрдән биринә гачсын.+ 6 Амма јол узаг олса, өләнин интигамчысы+ бејни ган икән гатилин далынҹа дүшәр вә ону тутуб өлдүрәр. Әслиндә исә, адам өлдүрән өлүмә лајиг дејилди, чүнки сојдашына әдавәти олмамышды.+ 7 Буна ҝөрә сизә үч шәһәр ајырмағы әмр едирәм.

8 Аллаһыныз Јеһова ата-бабаларыныза анд ичдији кими, әразиләринизи ҝенишләндирәндә+ вә онлара сөз вердији кими, бүтүн өлкәни сизә верәндә+ 9 (бир шәртлә ки, Аллаһыныз Јеһованы севәсиниз, бу ҝүн сизә вердијим әмрләрә сәдагәтлә әмәл едиб даим Онун јолу илә ҝедәсиниз)+ бу үч шәһәрдән башга үч шәһәр дә ајырмалысыныз.+ 10 Онда Аллаһыныз Јеһованын сизә ирс олараг вердији өлкәдә ҝүнаһсыз ган төкүлмәјәҹәк+ вә сиз ган төкмәкдә тәгсиркар олмајаҹагсыныз.+

11 Амма әҝәр киминсә сојдашына әдавәти олар+, пусгу гуруб она һүҹум едәрсә, ону өлүмҹүл јаралајар вә һәмин адам өләрсә, сонра да гатил бу шәһәрләрдән биринә гачарса, 12 шәһәрин ағсаггаллары ону орадан чыхарыб өләнин интигамчысынын әлинә вермәлидир. О адам өлмәлидир.+ 13 Она рәһминиз ҝәлмәсин. Исраили наһаг төкүлән ганын ҝүнаһындан тәмизләјин+ ки, хејир тапасыныз.

14 Аллаһыныз Јеһованын сизә ирс олараг верәҹәји дијарда торпаг пајынызы аланда гоншунузун сәрһәдини, дәдә-бабаларынызын чәкдији сәрһәди дәјишмәјин.+

15 Киминсә һансыса хәтаны вә ја ҝүнаһы ишләдијини сүбут етмәк үчүн бир нәфәрин шаһидлији кифајәт дејил.+ Һәр иддиа ики, ја да үч шаһидин сөзү илә тәсдиг олунмалыдыр.+ 16 Әҝәр кимсә бир нәфәрин үзүнә дуруб ону нәдәсә тәгсирләндирәрсә,+ 17 араларында мүбаһисә дүшмүш һәмин ики нәфәр Јеһованын һүзуруна, каһинләрин вә һәмин ҝүнләрдә хидмәт едән һакимләрин өнүнә ҝәлмәлидир.+ 18 Һакимләр мәсәләни һәртәрәфли арашдырмалыдыр.+ Әҝәр мәлум олса ки, шаһидин иддиалары јаландыр, о, сојдашына гаршы јалан иттиһам ирәли сүрүб, 19 онда сојдашынын башына ҝәтирмәк истәдијини онун өзүнә един.+ Араныздан пислији јох един.+ 20 Башгалары буну ешидиб горхаҹаг вә бир дә аранызда һеч ким белә јаманлыг етмәјәҹәк.+ 21 Она јазығыныз ҝәлмәсин:+ ҹан әвәзинә ҹан, ҝөз әвәзинә ҝөз, диш әвәзинә диш, әл әвәзинә әл, ајаг әвәзинә ајаг верилмәлидир.+

20 Дүшмәнләринизлә мүһарибәјә ҝедәндә ҝөрсәниз ки, онларын аты, арабасы сизинкиндән чох, гошуну сизинкиндән бөјүкдүр, горхмајын, чүнки сизи Мисирдән чыхаран Аллаһыныз Јеһова сизинләдир.+ 2 Дөјүшә ҝетмәздән әввәл каһин халга хитаб едиб десин:+ 3 “Динлә, еј Исраил! Бу ҝүн дүшмәнләринизлә дөјүшә ҝедирсиниз. Ҹәсур олун. Онлардан горхуб тәлаша дүшмәјин, үрәјиниз әсмәсин. 4 Чүнки Аллаһыныз Јеһова дүшмәнләринизлә дөјүшмәк вә сизә гәләбә газандырмаг үчүн сизинлә бирликдә ҝедир”.+

5 Мәмурлар да дөјүшчүләрә мүраҹиәт едиб демәлидир: “Ким тәзә ев тикиб, амма һәлә ичинә ҝирмәјиб, гој евинә гајытсын. Јохса дөјүшдә һәлак олар, евиндә башгасы јашајар. 6 Ким тәзә үзүмлүк салыб, амма һәлә барыны ҝөтүрмәјиб, гој гајыдыб ҝетсин евинә. Јохса дөјүшдә һәлак олар, бағынын барыны башгасы ҝөтүрәр. 7 Ким нишанланыб, амма һәлә евләнмәјиб, гој евинә гајытсын.+ Јохса дөјүшдә һәлак олар, нишанлысы башгасына гисмәт олар”. 8 Мәмурлар һәм дә дөјүшчүләрә демәлидир: “Кимин үрәјиндә горху варса, ҹәсарәти чатмырса, евинә гајытсын.+ Јохса гардашларынын да үрәјинә горху салар”.+ 9 Мәмурлар данышыб гуртарандан сонра ордуја рәһбәрлик етмәк үчүн сәркәрдәләр тәјин етсинләр.

10 Һансыса шәһәрә јахынлашыб ора јүрүш етмәк истәјәндә әввәлҹә сүлһ тәклиф едиб шәртләринизи билдирин.+ 11 Әҝәр шәртләринизи гәбул едиб дарвазалары үзүнүзә ачсалар, орадакы бүтүн адамлар сизин гулунуз олаҹаг, хидмәтиниздә дураҹаглар.+ 12 Лакин шәртләринизи гәбул етмәјиб сизинлә мүһарибәјә башламаг истәсәләр, шәһәри мүһасирәјә алын. 13 Аллаһыныз Јеһова ораны сизин әлинизә верәҹәк. Шәһәрин бүтүн кишиләрини гылынҹдан кечирин. 14 Анҹаг гадынлары, ушаглары, мал-һејваны вә шәһәрдә олан һәр шеји гәнимәт кими ҝөтүрә биләрсиниз.+ Аллаһыныз Јеһованын сизә тәслим етдији дүшмәнләрин малы һалалыныз олаҹаг.+

15 Бу, сизин јахынлығыныздакы халгларын шәһәрләринә јох, сиздән узагда јерләшән шәһәрләрә аиддир. 16 Аллаһыныз Јеһованын сизә ирс олараг верәҹәји шәһәрләрә ҝәлинҹә исә, онларда бир ҹанлыны белә, сағ гојмамалысыныз.+ 17 Аллаһыныз Јеһованын әмр етдији кими, һетләрин, амориләрин, кәнаниләрин, фәризиләрин, һивиләрин вә јәбусиләрин көкүнү кәсмәлисиниз.+ 18 Јохса онлар аллаһлары үчүн етдикләри ијрәнҹ әмәлләри сизә дә өјрәдиб Аллаһыныз Јеһованын гаршысында сизи ҝүнаһа батыраҹаглар.+

19 Һансыса шәһәри узун мүддәт мүһасирәдә сахлајыб дөјүшлә әлә кечирәндән сонра орадакы ағаҹлары балталајыб гырмајын. Ағаҹларын мејвәләриндән јејә биләрсиниз, амма өзләрини кәсмәјин.+ Мәҝәр ағаҹ адамдыр ки, ону мүһасирәјә аласыныз? 20 Јалныз мејвәси јејилмәјән ағаҹлары гыра биләрсиниз. Сизинлә вурушан шәһәр әлә кечәнә кими онлары кәсиб мүһасирә гурғулары дүзәлдә биләрсиниз.

21 Әҝәр Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији өлкәдә шәһәрдән кәнарда* мејит тапылса, амма ону кимин өлдүрдүјү билинмәсә, 2 онда гој ағсаггалларла һакимләр+ мејитин тапылдығы јерә ҝедиб һәмин јерлә әтраф шәһәрләрин арасындакы мәсафәни өлчсүнләр. 3 Һәмин јерә јахын олан шәһәрин ағсаггаллары һәлә ишә гошулмамыш, бојундуруг алтына салынмамыш бир ҹаван инәк сечсинләр 4 вә апарыб шумланмамыш, тохум сәпилмәмиш ахар сулу дәрәдә бојнуну сындырсынлар.+

5 Сонра лавили каһинләр ҝәлсинләр. Аллаһыныз Јеһова мәһз онлары сечиб ки, Она хидмәт едиб+ Јеһованын ады илә хејир-дуа охусунлар+. Онлар зоракылыг һалларына неҹә бахылмасына даир ҝөстәриш верәҹәкләр.+ 6 Өлүнүн тапылдығы јерә јахын олан шәһәрин ағсаггаллары дәрәдә бојну сындырылмыш инәјин үстүндә әлләрини јусунлар+ 7 вә белә десинләр: “Бизим әлимиз бу адамын ганына батмајыб, ҝөзләримиз онун ганынын төкүлмәсинин шаһиди олмајыб. 8 Еј Јеһова Аллаһ, бу ҝүнаһы фидјә вериб гуртардығын халгын+ ајағына јазма. Гојма ки, ҝүнаһсыз ганын бабалы халгын Исраилин бојнунда галсын”.+ Онда төкүлән ганын ҝүнаһы халгын ајағына јазылмајаҹаг. 9 Беләҹә, Јеһованын дедијини едиб ҝүнаһсыз ганын бабалындан азад олаҹагсыныз.

10 Мүһарибә вахты Аллаһыныз Јеһованын көмәјилә дүшмәнләринизи мәғлуб едиб әсир ҝөтүрәндә+ 11 әсирләрин арасында ҝөзәл гыз ҝөрүб она вурулсаныз вә ону алмаг истәсәниз, 12 һәмин гызы евинизә ҝәтирә биләрсиниз. Гыз башыны гырхыб дырнагларыны кәсмәли, 13 әсирлик палтарыны чыхарыб евиниздә галмалыдыр. Гој о, бир ај ата-анасы үчүн јас тутсун.+ Бундан сонра онунла јахынлыг едә биләрсиниз. Сиз онун әри, о исә сизин арвадыныз олаҹаг. 14 Анҹаг ишдир, гыз сонрадан хошунуза ҝәлмәсә, бурахын истәдији јерә ҝетсин.+ Ону сатмаг, онунла гәддар давранмаг олмаз, чүнки онун ләјагәтинә тәҹавүз етмишсиниз.

15 Әҝәр бир кишинин ики арвады оларса вә о, арвадларындан бирини диҝәриндән чох севәрсә, гадынларын һәр икиси она оғул доғарса, лакин илк оғлу истәмәдији арваддан оларса,+ 16 мирасы оғуллар арасында бөлүшдүрмәк вахты ҝәләндә киши севмәдији гадынын оғлуна, илкининә хор бахыб илк оғуллуг һаггыны севдији гадынын оғлуна вермәмәлидир. 17 О, севмәдији гадынын оғлуну илк оғул кими танымалы, һәр шејдән она ики пај вермәлидир, чүнки бу оғул онун кишилик ҝүҹүнүн нүбарыдыр. Илк оғуллуг һаггы она мәхсусдур.+

18 Әҝәр киминсә оғлу тәрс, дикбашдырса, ата-анасынын сөзүнү сајмырса,+ она вердикләри өјүд-нәсиһәти веҹинә алмырса,+ 19 гој валидејнләри ону шәһәрин дарвазасына, шәһәрин ағсаггалларынын јанына ҝәтириб десинләр: 20 “Бизим бу оғлумуз тәрс вә дикбашдыр, сөзүмүзү саја салмыр. Ҝүнүнү гарынгулулугла+, әјјашлыгла+ кечирир”. 21 Онда шәһәр ҹамааты ону дашгалаг едиб өлдүрмәлидир. Бәли, араныздан пислији јох един ки, бүтүн Исраил ешидиб горхсун.+

22 Өлүмә лајиг ҝүнаһ ишләјән адам өлдүрүлүб+ дирәкдән асыларса,+ 23 онун ҹәсәди ҝеҹәни дирәкдә галмамалыдыр.+ О, һәмин ҝүн басдырылмалыдыр, чүнки дирәкдән асылан адам Аллаһын ләнәтинә дүчар олуб.+ Аллаһыныз Јеһованын сизә ирс олараг вердији өлкәни мурдарламајын.+

22 Әҝәр сојдашынызын азмыш өкүзүнү ја да гојунуну ҝөрсәниз, өзүнүзү ҝөрмәмәзлијә вурмајын.+ Ону мүтләг апарыб сојдашыныза гајтарын. 2 Лакин јијәси сиздән узаг јашајырса вә ја ону танымырсынызса, һејваны апарыб өзүнүздә сахлајын, јијәси ахтаранда гајтарарсыныз.+ 3 Киминсә азмыш улағыны ҝөрәндә, палтарыны, јахуд башга бир шејини тапанда да ејни ҹүр давранмалысыныз. Өзүнүзү ҝөрмәмәзлијә вурмајын.

4 Сојдашынызын улағынын, јахуд өкүзүнүн јолда јыхылыб галдығыны ҝөрәндә јан кечмәјин. Мүтләг јијәсинә һејваны галдырмаға көмәк един.+

5 Гадын киши палтары, киши гадын палтары ҝејинмәмәлидир. Аллаһыныз Јеһова белә адамдан икраһ едир.

6 Әҝәр ағаҹда, јахуд јердә ичиндә бала вә ја јумурта олан гуш јувасына раст ҝәлсәниз вә ҝөрсәниз ки, ана гуш јуванын үстүндә отуруб, балаларла бәрабәр ананы да ҝөтүрмәјин.+ 7 Ана гушу бурахын, балалары исә ҝөтүрә биләрсиниз. Белә един ки, ҝүзәраныныз хош, өмрүнүз узун олсун.

8 Ев тикәндә дамына мәһәҹҹәр чәкин+ ки, кимсә дамдан јыхылмасын вә ганы сизин бојнунузда галмасын.

9 Үзүмлүјүнүзә ики нөв тохум сәпмәјин.+ Әкс һалда, бу тохумдан ҝөтүрдүјүнүз мәһсул да, үзүмлүјүн мәһсулу да бүтүнлүклә мүгәддәс мәкана мәхсус олаҹаг.

10 Өкүзлә ешшәји бир котана гошмајын.+

11 Јунла кәтандан тохунмуш парчадан палтар ҝејинмәјин.+

12 Бүрүнҹәјинизин һәр дөрд күнҹүнә готаз тикин.+

13 Әҝәр кимсә арвад алыб онунла јахынлыг едәндән сонра ондан хошу ҝәлмәсә* 14 вә ону әхлагсызлыгда иттиһам едәрәк: “Мән бу гызы алдым, анҹаг онунла јахынлыг едәндә ҝөрдүм ки, бакирә дејил”, — дејиб адыны бәднам етсә, 15 онда гој гызын ата-анасы гызын зифаф ағыны шәһәрин дарвазасына, ағсаггалларын јанына ҝәтирсинләр. 16 Гызын атасы ағсаггаллара белә десин: “Гызы бу адама вердим, о исә ону бәјәнмир*, 17 “гызын бакирә дејил” дејиб ону позғунлугда ҝүнаһландырыр. Амма, будур, бу да гызымын зифаф ағы”. Сонра ағы шәһәрин ағсаггалларына ачыб ҝөстәрсинләр. 18 Ағсаггаллар+ һәмин адамы ҹәзаландырмалыдыр+. 19 Исраилдә гыз хејлағынын адыны ләкәләдији үчүн ҹәза олараг ондан јүз шекел* ҝүмүш алыныб гызын атасына верилмәлидир.+ Гыз онун арвады олараг галаҹаг, өмрү боју ону бошаја билмәз.

20 Јох әҝәр иттиһам дүздүрсә, гызын бакирәлијинә сүбут јохдурса, 21 гызы ата евинин гапысы ағзына ҝәтирсинләр вә шәһәрин кишиләри ону дашгалаг едиб өлдүрсүнләр. Гыз ата евиндә әхлагсызлыг* етмәклә Исраили рүсвај едиб.+ Араныздан пислији јох етмәлисиниз.+

22 Кимсә башгасынын арвады илә бир јердә тутулса, онларын һәр икисини, гадынла јатан кишини дә, гадыны да өлдүрмәк лазымдыр.+ Исраилдән пислији јох етмәлисиниз.

23 Әҝәр бир киши нишанлы гызла шәһәрдә растлашыб онунла јахынлыг етсә, 24 онлары һәмин шәһәрин дарвазасына ҝәтирмәк, дашлајыб өлдүрмәк лазымдыр. Гызы она ҝөрә ки, шәһәрин ичиндә ола-ола гышгырмајыб, кишини исә она ҝөрә ки, башгасынын арвадыны ләкәләјиб.+ Араныздан пислији јох етмәлисиниз.

25 Лакин киши нишанлы гызла чөлүн дүзүндә растлашыб зор ҝүҹүнә онунла јахынлыг етсә, онда тәкҹә гызы зорлајан киши өлмәлидир. 26 Гыза һеч нә етмәјин. О, өлүмә лајиг бир иш тутмајыб. Бу, киминсә башга бир адамын үстүнә һүҹум чәкиб ону өлдүрмәсинә бәнзәјир.+ 27 Киши гыза чөлдә раст ҝәлиб вә гыз гышгырса да, имдадына чатан олмајыб.

28 Әҝәр кимсә нишанлы олмајан бакирә гызла растлашар, гызы тутуб онунла јахынлыг едәрсә вә бу ишин үстү ачыларса,+ 29 гызла јахынлыг едән адам гызын атасына әлли шекел ҝүмүш вермәли, гызы да алмалыдыр.+ Гызы ләкәләдијинә ҝөрә өмрү боју ону бошаја билмәз.

30 Һеч ким атасынын арвадыны алыб атасынын шәрәфинә ләкә ҝәтирмәмәлидир.+

23 Хајалары әзилмиш, јахуд ҹинсијјәт үзвү кәсилмиш адам Јеһованын иҹмасына дахил ола билмәз.+

2 Гејри-гануни доғулан оғул Јеһованын иҹмасына дахил ола билмәз.+ Онун һәтта онунҹу нәслиндән олан өвлады Јеһованын иҹмасына дахил ола билмәз.

3 Нә әмуни, нә муаби Јеһованын иҹмасына дахил ола билмәз.+ Онларын һәтта онунҹу нәслиндән олан өвладлары да Јеһованын иҹмасына дахил ола билмәз, 4 чүнки сиз Мисирдән чыхыб ҝәләркән онлар чөрәји вә сују сизә гыјмамышдылар,+ үстәлик, Икичајарасындакы* Фәтурдан олан Баур оғлу Бәләми муздла тутмушдулар ки, сизи ләнәтләсин.+ 5 Амма Аллаһыныз Јеһова Бәләмә гулаг асмады,+ Аллаһыныз Јеһова ләнәти хејир-дуаја чевирди,+ чүнки Аллаһыныз Јеһова сизи севир.+ 6 Һеч вахт онларын рифаһы вә фираванлығы үчүн һеч нә етмәјин.+

7 Әдумијә икраһла јанашмајын, о, сизин гардашыныздыр.+

Мисирлијә дә икраһла јанашмајын, чүнки онун өлкәсиндә гәриб олмусунуз.+ 8 Онларын үчүнҹү нәслиндән олан өвладлары Јеһованын иҹмасына дахил ола биләрләр.

9 Дүшмәнләринизә гаршы чыхмаг үчүн ордуҝаһ гуранда өзүнүзү һәр ҹүр мурдарлыгдан горујун.+ 10 Кимсә ҝеҹә тохуму ахдығы үчүн мурдарланыбса,+ ордуҝаһдан чыхмалы вә ора ҝирмәмәлидир. 11 Ахшам дүшәндә о јујунмалыдыр, ҝүн батандан сонра исә ордуҝаһа гајыда биләр.+ 12 Ордуҝаһдан кәнарда ајагјолу үчүн бир јер ајырын, бајыра ҝедәндә ора ҝедин. 13 Силаһ-сурсатынызын арасында бел дә олмалыдыр. Ордуҝаһдан кәнарда бајыра ҝедәндә чухур газын, сонра нәҹисин үстүнү торпагла өртүн. 14 Чүнки Аллаһыныз Јеһова сизи хилас етмәк вә дүшмәнләринизи сизә тәслим етмәк үчүн ордуҝаһынызда ҝәзир.+ Ордуҝаһ мүгәддәс олмалыдыр+ ки, О, аранызда мурдар бир шеј ҝөрүб сизи тәрк етмәсин.

15 Ағасындан гачыб сизә сығынмыш гулу саһибинә гајтармајын. 16 О, сечдији јердә, истәдији шәһәрдә сизинлә бирликдә јашаја биләр. Онунла пис рәфтар етмәјин.+

17 Һеч бир исраилли гыз мәбәд фаһишәси олмамалыдыр;+ һеч бир исраилли оғлан мәбәддә фаһишәлик етмәмәлидир.+ 18 Гадынын вә ја кишинин фаһишәликлә әлдә етдији газанҹ һансыса нәзирин јеринә јетирилмәси үчүн Аллаһыныз Јеһованын евинә ҝәтирилмәмәлидир, чүнки бу, Јеһова Аллаһын ҝөзүндә ијрәнҹдир.

19 Сојдашыныза борҹа пул, әрзаг, јахуд сәләм ҝөтүрә биләҹәјиниз башга нә исә верәндә ондан сәләм алмајын+. 20 Әҹнәбидән сәләм ала биләрсиниз.+ Лакин сојдашыныздан сәләм алмајын.+ Онда Аллаһыныз Јеһова саһиб олаҹағыныз дијарда һәр ишинизи аванд едәҹәк.+

21 Аллаһыныз Јеһоваја нәзир едәндә+ ону јеринә јетирмәји узатмајын,+ чүнки Аллаһыныз Јеһова буну сиздән тәләб едәҹәк. Јеринә јетирмәсәниз, ҝүнаһ саһиби олаҹагсыныз.+ 22 Амма нәзир демәкдән гачынырсынызса, бу, ҝүнаһ дејил.+ 23 Ағзыныздан чыхан сөзүн үстүндә дурун+ вә Аллаһыныз Јеһоваја өз дилинизлә көнүллү тәгдимә олараг нә нәзир етмисинизсә, јеринә јетирин.+

24 Гоншунузун үзүмлүјүнә ҝирәндә үрәјиниз истәјән гәдәр үзүм јејә биләрсиниз, амма сәбәтә јығыб апармајын.+

25 Гоншунузун зәмисинә ҝирәндә әлинизлә сүнбүл дәриб јејә биләрсиниз, амма зәмијә ораг вурмајын.+

24 Әҝәр кимсә арвад алар, лакин сонрадан онда бир ләјагәтсизлик ҝөрәр вә буна ҝөрә дә арвад ҝөзүндән дүшәрсә, талаг кағызыны јазыб онун әлинә вермәли вә бурахмалыдыр.+ 2 Гадын онун евиндән чыхандан сонра башгасына әрә ҝедә биләр.+ 3 Икинҹи әри дә ондан наразы олар* вә талаг кағызыны вериб ону евиндән чыхарарса, јахуд бу әри өләрсә, 4 гадын артыг ләкәләндији үчүн биринҹи әри тәзәдән ону ала билмәз. Белә шеј Јеһованын ҝөзүндә ијрәнҹдир. Јеһова Аллаһынызын сизә ирс олараг вердији дијарда бу ҹүр ҝүнаһ етмәјин.

5 Тәзә евләнән адам ордуја ҝетмәмәлидир вә онун үстүнә һеч бир башга мәсулијјәт гојулмамалыдыр. О, бир ил сәрбәст олмалы, евиндә галыб арвадынын көнлүнү шад еләмәлидир.+

6 Һеч ким башгасынын әлдәјирманыны, јахуд дәјирманынын үст дашыны ҝиров ҝөтүрмәмәлидир,+ чүнки бунунла о, һәмин адамын ҹаныны ҝиров ҝөтүрмүш олур.

7 Ким исраилли сојдашыны оғурлајар, онунла амансыз рәфтар едәр вә ону сатарса,+ өлмәлидир.+ Араныздан пислији јох етмәлисиниз.+

8 Ҹүзам* хәстәлији баш галдыранда лавили каһинләрин дедији һәр шеји олдуғу кими јеринә јетирин.+ Онлара нә бујурмушамса, һамысына дәгигликлә әмәл един. 9 Аллаһыныз Јеһованын Мисирдән чыхыб ҝәләндә јолда Мәрјәмә нә етдијини унутмајын.+

10 Гоншунуза нә исә борҹ верәндә,+ бојун олдуғу ҝирову алмаг үчүн евинә ҝирмәјин. 11 Бајырда ҝөзләјин, гој борҹ алан ҝирову өзү ҝәтирсин. 12 Әҝәр о, еһтијаҹ ичиндәдирсә, ҝирову сиздә ола-ола јатаға ҝирмәјин.+ 13 Ҝүн батанда ҝирову јијәсинә гајтарын ки, јатанда әјниндә палтар олсун вә сизин ҹаныныза дуа етсин.+ Белә етсәниз, Аллаһыныз Јеһованын өнүндә саваб газанарсыныз.

14 Дара дүшән јохсул муздуру алдатмајын, истәр сојдашыныз олсун, истәрсә дә өлкәниздә, шәһәрләриниздә јашајан јаделли.+ 15 Онун һаггыны елә һәмин ҝүн, ҝүн батмамышдан әввәл верин,+ чүнки еһтијаҹ ичиндәдир, ҝөзүнү зәһмәт һаггына дикиб. Әкс тәгдирдә, о, сизин әлиниздән Јеһоваја фәрјад едәр вә сиз ҝүнаһкар сајыларсыныз.+

16 Ата өвладынын әмәлинә ҝөрә, өвлад да атасынын әмәлинә ҝөрә өлдүрүлмәмәлидир.+ Һәр кәс өз ҝүнаһына ҝөрә өлдүрүлмәлидир.+

17 Јаделлинин, јахуд јетимин ишинә баханда һаггы, әдаләти позмајын.+ Дул гадындан вердијиниз борҹун әвәзинә ҝиров кими палтарыны алмајын.+ 18 Унутмајын ки, бир вахтлар Мисирдә гул идиниз вә Аллаһыныз Јеһова сизи орадан гуртарды.+ Бу шејләри сизә она ҝөрә бујурурам.

19 Тарланы бичәндә јаддан чыхыб тарлада гојдуғунуз дәрзи ҝөтүрмәк үчүн ҝери гајытмајын. Гој гәриб, јетим, дул үчүн галсын.+ Белә етсәниз, Аллаһыныз Јеһова һәр ишинизи аванд едәр.+

20 Зејтун ағаҹыны чырпандан сонра гајыдыб будаглары икинҹи дәфә чырпмајын. Гој јердә галан гәрибин, јетимин вә дулун олсун.+

21 Бағыныздакы үзүмү јығандан сонра тәнәкләрдә галаны јығмаға гајытмајын. Гој о, гәрибин, јетимин вә дулун олсун. 22 Унутмајын ки, бир вахтлар Мисирдә гул идиниз. Елә буна ҝөрә сизә бу шејләри бујурурам.

25 Араларында сөз-сөһбәт дүшән ики нәфәр һакимләрә мүраҹиәт едә биләр.+ Һакимләр онлары мүһакимә едиб һаглы тәрәфә бәраәт газандырмалы, тәгсиркары исә ҝүнаһкар елан етмәлидирләр.+ 2 Тәгсиркар дөјүлмә ҹәзасына лајиг оларса,+ гој һаким әмр етсин, ону јерә узатсынлар вә һакимин ҝөзү өнүндә она ҝүнаһынын ағырлығына мүвафиг чубуг вурсунлар. 3 Она ән чоху гырх чубуг вурмаг олар,+ артыг јох. Әҝәр гырхдан чох чубуг вурулса, ҝөзүнүзүн габағында сојдашыныз ләјагәтини итирәр.

4 Хырман чәкән өкүзә бурунтаг тахмајын.+

5 Бир јердә јашајан гардашлардан бири оғлу олмадан өләрсә, өлән гардашын арвады гыраға әрә ҝетмәмәлидир. Гајны онунла евләниб өз гајынлыг борҹуну јеринә јетирмәлидир.+ 6 Гадынын дүнјаја ҝәтирдији илк оғул өлән гардашын адына олаҹаг ки,+ мәрһумун ады Исраилдән силинмәсин.+

7 Әҝәр гајын гардашынын арвады илә евләнмәк истәмәсә, онда дул галмыш гадын шәһәр дарвазасына, ағсаггалларын јанына ҝедиб демәлидир: “Мәним гајным Исраилдә гардашынын адыны јашатмагдан имтина едир. О, гардашынын дул галан арвадыны алыб гајынлыг борҹуну јеринә јетирмәк истәмир”. 8 Онда шәһәрин ағсаггаллары гадынын гајныны чағырыб онунла данышсынлар. Әҝәр о исрар едиб “ону алмаг истәмирәм” дејәрсә, 9 онда гадын ағсаггалларын ҝөзү гаршысында она јахынлашмалы, онун ајағындан сәндәлини чыхармалы+ вә үзүнә түпүрүб демәлидир: “Гардашынын нәслини јашатмајан адама белә едәрләр”. 10 Бундан сонра Исраилдә онун сојуна “сәндәли чыхарылмышлар соју*” дејиләҹәк.

11 Ики киши далашанда дөјүлән кишинин арвады әрини гуртармаг үчүн әл атыб о бири кишинин мәһрәм јериндән јапышса, 12 гадынын әли кәсилмәлидир. Она јазығыныз ҝәлмәсин.

13 Һејбәниздә бири балаҹа, бири бөјүк, ики ҹүр чәки дашы олмасын.+ 14 Евиниздә бири балаҹа, бири бөјүк, ики ҹүр өлчү габы олмасын.+ 15 Чәки дашыныз, өлчүнүз дүз вә дәгиг олмалыдыр. Белә олса, Аллаһыныз Јеһованын сизә верәҹәји торпагда өмрүнүз узун олар.+ 16 Аллаһыныз Јеһова белә ишлә мәшғул олан әјри адамлардан икраһ едир.+

17 Мисирдән чыхыб ҝәләркән Әмаликин сизә нә етдијини,+ 18 сиз јорулуб әлдән дүшмүш һалда икән сизи јолда неҹә гаршыладығыны, далда галанлара неҹә һүҹум чәкдијини јадыныздан чыхармајын. Онлар Аллаһдан горхмадылар. 19 Аллаһыныз Јеһованын ирс олараг верәҹәји дијарда Аллаһыныз Јеһова сизи дүшмәнләринизин әлиндән гуртарыб динҹлик бәхш едәндә Әмаликин адыны ҝөјләр алтындан силин.+ Унутмајын.

26 Аллаһыныз Јеһованын ирс олараг вердији дијара дахил олуб ону тутанда вә орада мәскән саланда 2 Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији торпагдан ҝөтүрдүјүнүз бүтүн мәһсулун нүбарындан сәбәтә јығыб Аллаһыныз Јеһованын Өз адына мәскән сечдији јерә ҝетмәлисиниз.+ 3 Һәмин ҝүнләрдә хидмәт едән каһинин јанына ҝәлиб демәлисиниз: “Бу ҝүн мән билдирирәм ки, Аллаһымыз Јеһованын вәди, һәгигәтән дә, јеринә јетди. Мән артыг Јеһованын ата-бабаларымыза сөз вериб бизә вермәји анд ичдији торпагдајам”.+

4 Каһин сәбәти әлиниздән алыб Аллаһыныз Јеһованын гурбанҝаһынын өнүнә гојаҹаг. 5 Онда сиз Аллаһыныз Јеһованын өнүндә әрз етмәлисиниз: “Мәним атам көчәри* арами+ иди. О, Мисирә+ көчүб орада өз кичик аиләси илә гәриб кими јашајырды.+ Орада ондан бөјүк, гүдрәтли вә чохсајлы бир халг әмәлә ҝәлди.+ 6 Мисирлиләр бизә зүлм едиб ган уддурур, көлә едиб ағыр ишләрдә ишләдирдиләр.+ 7 Онда биз ата-бабаларымызын Аллаһы Јеһоваја аһ-налә етмәјә башладыг, Јеһова сәсимизи ешитди вә бизим әзаб-әзијјәтимизә, чәкдијимиз ситәмләрә нәзәр салды.+ 8 Јеһова ҝүҹлү әли,+ гүдрәтли голу илә, зәһмли ишләри, мөҹүзә вә әламәтләрилә бизи Мисирдән чыхарды.+ 9 Сонра О, бизи бу јерә ҝәтирди вә бу мәмләкәти, сүд-бал ахан дијары бизә верди.+ 10 Мән дә инди Јеһованын вердији торпағын мәһсулунун нүбарыны ҝәтирмишәм”.+

Сәбәти Јеһованын, Аллаһынызын өнүнә гојмалы вә Аллаһыныз Јеһованын гаршысында сәҹдә гылмалысыныз. 11 Беләликлә, һамыныз, сиз дә, лавилиләр дә, аранызда јашајан јаделлиләр дә Аллаһыныз Јеһованын өзүнүзә вә аиләнизә вердији бүтүн немәтләрә ҝөрә севиниб-шадланаҹагсыныз.+

12 Ондабирләр+ или олан үчүнҹү илдә бүтүн мәһсулунузун онда бирини ајырандан сонра ону аранызда јашајан лавилиләрә, гәрибләрә, јетимләрә вә дуллара верин. Гој онлар да јејиб дојсунлар.+ 13 Онда Аллаһыныз Јеһованын өнүндә белә дејин: “Евимдә мүгәддәс пајдан һеч нә сахламадым, һамысыны әмр етдијин кими, лавилиләрә, гәрибләрә, јетимләрә вә дуллара+ пајладым. Сәнин әмрләриндән чыхмадым, онларын һеч бирини позмадым. 14 Јас сахлајанда ондан јемәдим, мурдар һалда она тохунмадым, ондан өлү үчүн ишләтмәдим. Мән Аллаһым Јеһованын сәсинә гулаг асдым вә Онун әмр етдији һәр шеји јеринә јетирдим. 15 Инди исә, еј Аллаһым, Өз мүгәддәс мәскәниндән, ҝөјләрдән бизә нәзәр сал,+ ата-бабаларымыза анд ичдијин кими,+ вердијин бу торпаға, сүд-бал ахан дијара+ вә халгын Исраилә рузи-бәрәкәт бәхш елә”.

16 Бу ҝүн Аллаһыныз Јеһова сизә бу ганун вә һөкмләрә әмәл етмәји тапшырыр. Онлары бүтүн гәлбинизлә+, бүтүн варлығынызла јеринә јетирмәлисиниз. 17 Бу ҝүн Јеһова сизә бәјан етди ки, Онун јоллары илә ҝетсәниз,+ Онун әмрләринә,+ ганун вә һөкмләринә риајәт етсәниз,+ сөзүнә гулаг ассаныз, О, сизин Аллаһыныз олаҹаг. 18 Сиз дә, өз нөвбәниздә, Јеһоваја билдирдиниз ки, вәд етдији кими, Онун халгы, хүсуси мүлкү+ олаҹаг, Онун бүтүн әмрләринә риајәт едәҹәксиниз. 19 Аллаһыныз Јеһованын мүгәддәс халгы олараг галсаныз,+ О вәд етдији кими, сизи јаратдығы бүтүн халглардан үстүн тутаҹаг,+ сиз Она тәриф, шан-шөһрәт ҝәтирәҹәксиниз».

27 Сонра Муса Исраил ағсаггаллары илә бирликдә халга тапшырды: «Бу ҝүн сизә вердијим һәр бир әмрә риајәт един. 2 Иорданы кечиб Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији торпаға гәдәм басанда ири дашлар сечиб үстүнә әһәнҝ чәкин.+ 3 О таја кечәндә бу Ганунун бүтүн сөзләрини һәмин дашларын үстүнә јазын ки, ата-бабаларынызын Аллаһы Јеһованын сөз вердији кими, сүд-бал ахан дијара, Аллаһыныз Јеһованын вердији өлкәјә дахил ола биләсиниз.+ 4 Иорданы кечәндә бу ҝүн сизә әмр етдијим кими, бу дашлары Ејбал+ дағында гојуб үстүнү әһәнҝләјәрсиниз. 5 Һәмчинин орада Аллаһыныз Јеһованын адына дашлардан гурбанҝаһ дүзәлдәрсиниз. Амма дашлара дәмир аләт дәјмәмәлидир.+ 6 Аллаһыныз Јеһованын адына олан бу гурбанҝаһы јонулмамыш дашлардан дүзәлтмәли, үстүндә Аллаһыныз Јеһоваја јандырма гурбанлары тәгдим етмәлисиниз. 7 О јердә үнсијјәт гурбанлары+ да кәсиб јејин вә Аллаһыныз Јеһованын өнүндә севиниб-шадланын.+ 8 Ганунун бүтүн сөзләрини дашларын үстүнә ајдын јазын».+

9 Сонра Муса вә лавили каһинләр бүтүн Исраилә хитаб едиб деди: «Еј Исраил, сус вә динлә! Бу ҝүн сиз Аллаһыныз Јеһованын халгы олдунуз.+ 10 Сиз Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә гулаг асмалы, бу ҝүн сизә чатдырдығым әмрләринә+ вә ганунларына риајәт етмәлисиниз».

11 Һәмин вахт Муса халга тапшырыб деди: 12 «Иорданын о тајына кечәндә Шәмун, Лави, Јәһуда, Јәсакир, Јусиф вә Бинјамин гәбиләләри халга хејир-дуа вермәк үчүн Гәризим+ дағында дурмалыдырлар. 13 Рубән, Ҹад, Ашир, Зәбулун, Дан вә Нифталы гәбиләләри ләнәтләри бәјан етмәк үчүн Ејбал+ дағында дурмалыдырлар. 14 Лавилиләр исә уҹадан бүтүн исраиллиләрә сөјләмәлидирләр:+

15 “Јеһованын икраһ етдији,+ сәнәткарын әл иши олан ојма+ бүт, төкмә+ бүт дүзәлдәнә вә ҝизләдәнә ләнәт олсун! (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

16 Ата-анасына сајғысызлыг ҝөстәрәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

17 Гоншусунун сәрһәдини дәјишдирәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

18 Кору аздырана ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

19 Гәрибин, јетимин, дулун+ ишинә бахаркән әдаләти+ позана ләнәт олсун! (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

20 Атасынын арвады илә јахынлыг едиб атасынын шәрәфини ләкәләјәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

21 Һејванла ҹинси әлагәјә ҝирәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

22 Доғма баҹысыјла, атабир баҹысыјла, анабир баҹысыјла јахынлыг едәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

23 Гајынанасыјла јахынлыг едәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

24 Пусгу гуруб сојдашыны өлдүрәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

25 Рүшвәт алыб ҝүнаһсыз ган төкәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)

26 Бу Ганунда дејиләнләрә риајәт етмәјәнә ләнәт олсун!+ (Һамы “амин” дејә ҹаваб версин.)”

28 Әҝәр бу ҝүн сизә вердијим әмрләрин һамысына дәгигликлә әмәл едиб Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә гулаг ассаныз, Аллаһыныз Јеһова сизи бүтүн халглардан үстүн едәҹәк.+ 2 Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә һәмишә гулаг ассаныз, бүтүн бу немәтләр башыныздан төкүләҹәк:+

3 Шәһәрдә дә, тарлада да хејир-бәрәкәтиниз ашыб-дашаҹаг.+

4 Өвладларыныз чох,+ торпағынызын бәһрәси бол олаҹаг, һејванларынызын балалары, бузовларыныз, гузуларыныз саја ҝәлмәјәҹәк.+

5 Сәбәтләриниз, хәмир тәкнәләриниз бәрәкәтли олаҹаг.+

6 Һәр ишиниз аванд олаҹаг.

7 Јеһова үстүнүзә галхан дүшмәнләринизи гаршынызда дармадағын едәҹәк.+ Онлар бир истигамәтдән һүҹум чәкәҹәк, једди истигамәтдә гачаҹаглар.+ 8 Јеһова анбарларынызы бәрәкәтли,+ әл атдығыныз һәр иши хејирли едәҹәк. Аллаһыныз Јеһова сизә вердији дијарда үстүнүзә боллуҹа хејир-бәрәкәт јағдыраҹаг. 9 Аллаһыныз Јеһованын әмрләринә риајәт едиб Онун јолу илә ҝетсәниз, Јеһова сөз вердији кими,+ сизи Өзүнә мәхсус мүгәддәс халг едәҹәк.+ 10 Јер үзүндәки бүтүн халглар Јеһованын ады илә адландығынызы+ ҝөрүб сиздән горхаҹаглар.+

11 Јеһова ата-бабаларыныза анд ичиб сизә вермәји вәд етдији дијарда сизи чохлу оғул-ушаг саһиби едәҹәк.+ Јеһова мал-һејванынызы бирә-беш артыраҹаг, торпағынызы мәһсулдар едәҹәк.+ 12 Јеһова Өз рузи-бәрәкәт анбарынын, ҝөјләрин гапысыны ачыб торпағыныза вахтлы-вахтында јағыш јағдыраҹаг,+ әлинизин һәр ишинә бәрәкәт верәҹәк. Сиз бир чох халглара борҹ верәҹәксиниз, өзүнүз исә борҹ үчүн һеч кимә ағыз ачмајаҹагсыныз.+ 13 Әҝәр Аллаһыныз Јеһованын әмрләринә, сизә тапшырдығым әмрләрә һәмишә бојун әјсәниз, Јеһова сизи гујруг дејил, баш едәҹәк, сиз ашағыда дејил, јухарыда олаҹагсыныз.+ 14 Бу ҝүн сизә әмр етдијим һеч бир сөздән нә саға, нә дә сола бир аддым белә, атмајын,+ башга аллаһларын далынҹа ҝедиб онлара гуллуг етмәјин.+

15 Јох әҝәр Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә гулаг асмасаныз, бу ҝүн сизә вердијим бүтүн әмрләринә вә ганунларына дәгигликлә әмәл етмәсәниз, бу ләнәтләр сизи гарабагара изләјиб јаханыздан јапышаҹаг:+

16 Шәһәрдә дә, тарлада да ләнәтли олаҹагсыныз.+

17 Сәбәтләриниз+, хәмир тәкнәләриниз ләнәтли олаҹаг.+

18 Өвладларыныз да, торпағынызын бәһәри дә, мал-һејванынызын балалары да ләнәтли олаҹаг.+

19 Һәр ишиниз нәһс ҝәтирәҹәк.

20 Бәд әмәлләринизә, Јеһованы атдығыныза ҝөрә ҝөрдүјүнүз һәр ишдән ләнәт, чашгынлыг, ҹәза бичәҹәксиниз, тез бир заманда мәһв олуб јер үзүндән јох олаҹагсыныз.+ 21 Тутмаға ҝетдијиниз дијардан көкүнүз тамамилә кәсиләнәҹән Јеһова ҹаныныза азар салыб сизи гыраҹаг.+ 22 Ахырыныза чыхана гәдәр Јеһова ҹаныныза вәрәм, титрәтмә, илтиһаб, гыздырма салаҹаг, үстүнүзә гылынҹ ҝөндәрәҹәк.+ Сәмум јелиндән мәһсулунуз јанаҹаг, ону киф басаҹаг.+ 23 Башынызын үстүндәки ҝөјләр мисә, ајағынызын алтындакы торпаг дәмирә дөнәҹәк.+ 24 Јеһова башыныза јағыш әвәзинә тоз-торпаг јағдыраҹаг, сиз мәһв олунҹаја гәдәр өлкәниздә белә олаҹаг. 25 Јеһова сизи дүшмәнләринизә мәғлуб едәҹәк.+ Онлара бир истигамәтдән һүҹум чәкәҹәк, једди истигамәтдә гачаҹагсыныз. Јер үзүндәки бүтүн мәмләкәтләр үчүн дәһшәт рәмзи олаҹагсыныз.+ 26 Мејитинизи ҝөјдәки гушлар дидәҹәк, јердәки һејванлар парчалајаҹаг, онлары үркүдүб гован олмајаҹаг.+

27 Јеһова сизи Мисирдәки чибанларла, бабасиллә, сөвда* илә ҹәзаландыраҹаг, бәдәнинизә јара салаҹаг, дәрдинизә дәрман тапылмајаҹаг. 28 Јеһова ағлынызы алаҹаг, ҝөзүнүзү кор едәҹәк,+ сизи чашгынлыға салаҹаг. 29 Ҝүнүн ҝүнорта чағы, зүлмәт мәһбусу олан кор кими,+ әлләринизи сүртә-сүртә ҝәзәҹәксиниз. Бүтүн ишләриниз тәрс ҝәтирәҹәк. Даим сизә фырылдаг ҝәләҹәк, сојаҹаглар, гаһмар чыханыныз олмајаҹаг.+ 30 Нишанландығыныз гызы ҝәлиб башга киши зорлајаҹаг. Ев тикәҹәксиниз, ичиндә јашамајаҹагсыныз.+ Үзүмлүк салаҹагсыныз, бәһрәсиндән дадмајаҹагсыныз.+ 31 Өкүзүнүзү ҝөзүнүзүн габағында кәсәҹәкләр, амма әтиндән бир тикә дә јемәјәҹәксиниз. Ҝөзүнүз ҝөрә-ҝөрә ешшәјинизи оғурлајаҹаглар, ҝери гајтаран олмајаҹаг. Гојун-гузунузу дүшмәнләр апараҹаг, һајыныза ҝәлән олмајаҹаг. 32 Ҝөзүнүз баха-баха оғлунузу, гызынызы јаделлиләр апараҹаг.+ Онларын һәсрәти сизи үзәҹәк, амма әлиниз һеч јана чатмајаҹаг. 33 Торпағынызын бәһрәсини, јығдығыныз бүтүн мәһсулу јадлар јејәҹәк.+ Даим алданаҹаг вә сыхышдырылаҹагсыныз. 34 Ҝөрдүкләриниздән башыныза һава ҝәләҹәк.

35 Јеһова дизләриниздә, ајагларынызда, тәпәдән дырнағадәк бүтүн бәдәниниздә ағрылы, сағалмаз чибанлар чыхараҹаг. 36 Јеһова сизи дә, үзәриниздә гојдуғунуз падшаһы да, нә өзүнүзүн, нә дә ата-бабаларынызын танымадығы халгын торпағына сүрҝүн едәҹәк.+ Орада ағаҹдан, дашдан дүзәлдилмиш аллаһлара гуллуг едәҹәксиниз.+ 37 Сиз дәһшәт рәмзи олаҹаг, дилләрдә зәрби-мәсәлә дөнәҹәксиниз, Јеһованын сизи сүрҝүн етдији өлкәләрин ҹамааты ичиндә мәсхәрәјә гојулаҹагсыныз.+

38 Чох сәпиб, аз бичәҹәксиниз.+ Мәһсулунузу чәјирткәләр јејәҹәк. 39 Үзүмлүкләр салыб беҹәрәҹәксиниз, шәрабынданса ичмәјәҹәксиниз, барындан бир ҝилә белә, дәрмәјәҹәксиниз.+ Гурдлар онун ахырына чыхаҹаг. 40 Торпағынызын һәр јериндә зејтун ағаҹлары олса да, бәдәнинизә сүртмәјә јағ тапмајаҹагсыныз, чүнки бүтүн зејтунлар төкүләҹәк. 41 Оғулларыныз, гызларыныз олаҹаг, амма онлары ҝөзүдолусу ҝөрмәјәҹәксиниз, чүнки әсир апарылаҹаглар.+ 42 Ағаҹларыныза, торпағынызын бәһәринә һәшәратлар дарашаҹаг. 43 Аранызда јашајан јаделли јүксәлдикҹә јүксәләҹәк, сизсә алчала-алчала ҝедәҹәксиниз. 44 Сиз она јох, о, сизә борҹ верәҹәк.+ О, баш олаҹаг, сиз исә гујруг.+

45 Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә гулаг асмадығыныз, сизә бујурдуғу гајда вә ганунлара риајәт етмәдијиниз үчүн бүтүн бу ләнәтләр+ јаханыздан јапышыб сизә зәрбәләр ендирәҹәк, та о вахта гәдәр ки, там мәһв оласыныз.+ 46 Бу ләнәтләр сизин дә, өвладларынызын да үстүндә бир нишан, бир әламәт олаҹаг.+ 47 Она ҝөрә ки, боллугда јашајанда Аллаһыныз Јеһоваја севинҹлә, көнүл хошлуғу илә гуллуг етмәдиниз.+ 48 Јеһова дүшмәнләринизи үстүнүзә ҝөндәрәҹәк. Аҹ-сусуз+, јарычылпаг, һәр шејдән корлуг чәкә-чәкә онлара гуллуг едәҹәксиниз.+ О, бојнунуза дәмир бојундуруг салаҹаг. Сиз мәһв олмајынҹа бу бојундуруг бојнунуздан чыхмајаҹаг.

49 Јеһова узагдан, дүнјанын о тајындан сизә гаршы бир халг+, дилини билмәдијиниз бир халг галдыраҹаг.+ Онлар гартал кими үстүнүзә шығыјаҹаг.+ 50 Бу халг вәһши ҝөркәмли, гоҹаја һөрмәт гојмајан, ушаға рәһми ҝәлмәјән бир халгдыр.+ 51 Онлар сизин ахырыныза чыханадәк мал-һејванынызын балаларыны, торпағынызын бәһәрини јејәҹәкләр. Онларын әлиндән нә тахыл, нә шәраб, нә јағ, нә бир бузов, нә дә бир гузу галаҹаг.+ Ахырда мәһв олуб ҝедәҹәксиниз. 52 Онлар өлкәнизин бүтүн шәһәрләрини мүһасирәјә алыб сизи орада дустаг едәҹәк, ахырда ҝүвәндијиниз һүндүр, мөһкәм диварларынызы јерлә јексан едәҹәкләр. Бәли, Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији өлкәдәки бүтүн шәһәрләри мүһасирәјә алаҹаглар.+ 53 Дүшмән мүһасирәсиндә икән чәкдијиниз зилләтә ҝөрә Аллаһыныз Јеһованын сизә вердији өвладларынызы, оғул вә гызларынызы јејәҹәксиниз.+

54 Һәтта араныздакы ән үрәјијумшаг, ән һәссас кишинин белә, гардашына, гојнундакы арвадына, сағ галан өвладларына рәһми ҝәлмәјәҹәк, 55 једији өвладларынын әтиндән онлара вермәјәҹәк, чүнки дүшмән мүһасирәсиндә олан шәһәрдәки ағыр вәзијјәтә ҝөрә јемәјә башга һеч нәји олмајаҹаг.+ 56 Һәмчинин араныздакы ән зәриф+, ән һәссас, әдасындан јалын ајағыны јерә басмајан гадынын белә, севҝили әринә, оғлуна, гызына рәһми ҝәлмәјәҹәк, 57 дүшмән мүһасирәсиндә чәкдикләри зилләт елә ҝүҹлү олаҹаг ки, дүнјаја ҝәтирдији өвладынын әтиндән, һәтта бәтниндән чыхан ҹифтдән белә, онлара вермәјәҹәк, өзү хәлвәтҹә јејәҹәк.

58 Әҝәр бу китабда јазылан Ганунун сөзләринә дәгигликлә әмәл етмәсәниз,+ Аллаһыныз Јеһованын+ әзәмәтли, зәһмли адындан+ горхмасаныз, 59 Јеһова сизи вә өвладларынызы дәһшәтли бәлалара, бөјүк вә сонсуз мүсибәтләрә,+ сағалмаз, әзаблы хәстәликләрә мүбтәла едәҹәк. 60 О, Мисирин горхдуғунуз бүтүн хәстәликләрини тәзәдән башыныза ҝәтирәҹәк, онлардан јаха гуртара билмәјәҹәксиниз. 61 Үстәлик, Јеһова бу китабда ады чәкилмәјән хәстәлик вә бәлалары да ҹаныныза салыб сизи гыраҹаг. 62 Ҝөјдәки улдузлар гәдәр чох+ олсаныз да, ҹәми-ҹүмләтаны бир нечә нәфәр галаҹагсыныз,+ чүнки Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә гулаг асмадыныз.

63 Бир заманлар Јеһова сизи фираванлыға чатдырмагдан, сајынызы артырмагдан неҹә зөвг алырдыса, сизи мәһв едиб адынызы јер үзүндән силмәкдән дә Јеһова елә зөвг алаҹаг. Алаҹағыныз торпагдан көклү-көмәҹли гопарылыб атылаҹагсыныз.

64 Јеһова сизи јерин бир уҹундан о бири уҹунадәк јашајан халгларын арасына сәпәләјәҹәк.+ Орада нә өзүнүзүн, нә дә ата-бабаларынызын таныдығы, ағаҹдан, дашдан дүзәлдилән аллаһлара гуллуг едәҹәксиниз.+ 65 О халглар арасында јашајаркән динҹлик тапмајаҹагсыныз,+ ајағынызы узадыб динҹәлмәјә јериниз олмајаҹаг. Јеһова орада үрәјинизи һәјәҹанла долдураҹаг,+ ҝөзләринизин нуруну алаҹаг, сизи чарәсизлијә дүчар едәҹәк.+ 66 Һәјатыныз түкдән асылы олаҹаг, ҝеҹәниз-ҝүндүзүнүз сәксәкә ичиндә кечәҹәк, бу ҝүндән сабаһа үмидиниз олмајаҹаг. 67 Горху үрәјинизи елә јејиб-парчалајаҹаг, ҝөзләриниз елә шејләр ҝөрәҹәк ки, сәһәр ачыланда “каш ахшам олајды”, ахшам дүшәндә исә “каш сәһәр олајды” дејәҹәксиниз. 68 Сизә “бу јолу бир дә ҝетмәјәҹәксиниз” дедијим јолла Јеһова сизи ҝәмиләрдә Мисирә ҝери гајтараҹаг. Орада өзүнүзү гул-гарабаш кими дүшмәнләринизә сатаҹагсыныз, амма алан олмајаҹаг».

29 Һурибдә бағладығы әһддән башга Муаб өлкәсиндә Јеһованын Мусаја исраиллиләрлә бағламағы әмр етдији әһдин сөзләри бунлардыр.+

2 Муса бүтүн исраиллиләри топлајыб онлара хитаб етди: «Јеһованын Мисир торпағында фирона, онун адамларына вә бүтүн о мәмләкәтә нәләр етдијини,+ 3 чыхардығы бөјүк һөкмләри, ҝөстәрдији мөҹүзә вә әламәтләри өз ҝөзләринизлә ҝөрмүсүнүз.+ 4 Анҹаг Јеһова бу ҝүнә гәдәр сизә анламаға ағыл, ҝөрмәјә ҝөз, ешитмәјә гулаг вермәјиб.+ 5 “Сизә сәһрада бәләдчилик етдијим бу гырх ил+ әрзиндә әјнинизин палтары сүзүлмәди, ајағынызын сәндәли ҹырылмады.+ 6 Нә чөрәк јединиз, нә меј-шәраб ичдиниз. Амма Мән сизин гајғыныза галдым ки, Аллаһыныз Јеһова олдуғуму биләсиниз”. 7 Ахырда бура ҝәлиб чыхдыныз. Һәшбун падшаһы Сиһун+ вә Башан падшаһы Ог+ гаршымыза чыхыб бизимлә вурушду, амма биз онлары мәғлуб етдик.+ 8 Сонра өлкәләрини әлә кечириб ирс олараг рубәнлиләрә, ҹадлылара вә Мәнәссә гәбиләсинин јарысына вердик.+ 9 Одур ки, бу әһдин сөзләринә табе олуб онлара әмәл един. Онда һәр ишиниз уғурлу олар.+

10 Бу ҝүн һамыныз, гәбилә башчылары, ағсаггаллар, мәмурлар, Исраилин бүтүн кишиләри, 11 ушаглар, гадынлар,+ аранызда јашајан, одун јарандан су дашыјана кими бүтүн јаделлиләр+ Аллаһыныз Јеһованын гаршысында дајанмысыныз ки, 12 Аллаһыныз Јеһова анд ичәрәк сизинлә әһд бағласын. Аллаһыныз Јеһова сизинлә бу ҝүн әһд бағлајыр ки,+ 13 сизә сөз вердији вә улу бабаларыныз Ибраһимә+, Исһага+, Јагуба+ анд ичдији кими, сиз Онун халгы оласыныз+, О да сизин Аллаһыныз+.

14 Мән андла тәсдиг едилән бу әһди јалныз сизинлә дејил, 15 һәм дә һазырда бизимлә бирҝә Аллаһымыз Јеһованын өнүндә дајананларла вә бу ҝүн бизимлә бурада олмајанларла бағлајырам. 16 (Мисирдә нә ҝүндә јашадығымызы, јол боју мүхтәлиф халгларын ичиндән неҹә кечдијимизи+ јахшы билирсиниз. 17 Бу халгларда олан ијрәнҹ шејләри, онларын ағаҹдан, дашдан, ҝүмүшдән вә гызылдан дүзәлдилмиш мурдар бүтләрини ҝөзләринизлә ҝөрдүнүз+.) 18 Диггәтли олун ки, аранызда үрәји Аллаһымыз Јеһовадан дөнүб бу халгларын аллаһларына гуллуг едән киши, гадын, аилә, јахуд гәбилә олмасын.+ Ичиниздә зәһәрли мејвә верән, јовшан јетирән көк ҝизләнмәсин.+

19 Бу анды ешидәнләрдән кимсә үрәјиндә гүррәләнәр, “үрәјим нә истәјир ону да едәҹәјәм, мәнә һеч нә олан дејил” дејиб гаршысында һәр шеји мәһв едәрсә, 20 Јеһова һәмин адамы бағышламајаҹаг.+ Әксинә, она гаршы Јеһованын гәзәби аловланаҹаг, бу китабда јазылан ләнәтләр һөкмән ону јахалајаҹаг,+ Јеһова онун адыны ҝөјләр алтындан силәҹәк. 21 Јеһова һәмин адамы Исраил гәбиләләриндән ајыраҹаг, бу Ганун китабында јазылан әһдин ичәрисиндә јер тутан бүтүн ләнәтләрә дүчар едиб бәлаја салаҹаг.

22 Өвладларынызын өвладлары, узаг дијарлардан ҝәлән јаделлиләр бу өлкәнин башына ҝәлән мүсибәтләри, Јеһованын ону дүчар етдији бәлалары, 23 торпағын күкүрдлә, дузла өртүлүб јандығыны, бир гарышынын белә, әкилмәдијини, ҹүҹәрти вермәдијини, орада һеч от-әләфин белә, битмәдијини, Јеһованын гејз-гәзәблә алт-үст етдији Сәдумла Әмурәнин,+ Адма илә Сәбујимин+ ҝүнүнә дүшән бу өлкәни ҝөрәндә 24 онлар да, онларла бир јердә бүтүн халглар да дејәҹәкләр: “Нәјә ҝөрә Јеһова бу өлкәни бу көкә салыб?+ Ону бу ҹүр гәзәбләндирән нә олуб, ҝөрәсән?” 25 Онда онлара белә ҹаваб верәҹәкләр: “Ата-бабаларынын Аллаһы Јеһова онлары Мисир дијарындан чыхаранда онларла әһд бағламышды.+ Онлар һәмин әһди позублар.+ 26 Ҝедиб танымадыглары јад аллаһлара гуллуг едибләр, сәҹдә гылыблар, һалбуки О, бу аллаһлара ибадәт етмәји онлара гадаған етмишди.+ 27 Јеһованын да бу өлкәјә гәзәби күкрәјиб вә өлкәни онларын китабында јазылан бүтүн ләнәтләрә дүчар едиб.+ 28 Јеһова гејзиндән, шиддәтли гәзәбиндән онлары јашадыглары торпагдан көклү-көмәҹли гопарыб гүрбәтә сүрҝүн едиб.+ Онлар индијә кими дә орададырлар”.+

29 Бүтүн гејбләри билән Аллаһымыз Јеһовадыр,+ амма О ачмаг истәдијини бизә вә өвладларымыза һәмишәлик етибар едиб ки, Ганунунун һәр кәлмәсинә әмәл едәк.+

30 Бүтүн бу сөзләр, гаршыныза гојдуғум хејир-дуа вә ләнәтләр+ ҝерчәкләшәндә вә Аллаһыныз Јеһованын сизи сәпәләдији+ халгларын арасында бунлары јадыныза саланда+ 2 өзүнүз вә өвладларыныз бүтүн гәлбинизлә, бүтүн варлығынызла+ Аллаһыныз Јеһоваја сары дөнүб+ Онун сөзүнә, бу ҝүн сизә бујурдуғум әмрләрә итаәт етсәниз, 3 Аллаһыныз Јеһова әсир дүшәнләринизи ҝери гајтараҹаг.+ Аллаһыныз Јеһова рәһм едиб+ сизи пәрән-пәрән салдығы халгларын арасындан топлајаҹаг.+ 4 Һәтта дүнјанын гуртараҹағында да олсаныз, Аллаһыныз Јеһова сизи јығыб ҝери гајтараҹаг.+ 5 Јеһова Аллаһыныз сизи ата-бабаларынызын саһиб олдуғу өлкәјә ҝәтирәҹәк, ора сизин олаҹаг. О, сизи ағ ҝүнә чыхараҹаг, сајынызы ата-бабаларынызын сајындан да чох едәҹәк.+ 6 Аллаһыныз Јеһова сизин дә, өвладларынызын да үрәјини саф едәҹәк*+ ки, Аллаһыныз Јеһованы бүтүн гәлбинизлә, бүтүн варлығынызла севәсиниз вә сағ галыб јашајасыныз.+ 7 Аллаһыныз Јеһова сизә нифрәт едиб зүлм верән дүшмәнләринизи бүтүн бу ләнәтләрә дүчар едәҹәк.+

8 Онда сиз дүз јола ҝәлиб Јеһованын сөзүнә гулаг асаҹаг вә бу ҝүн сизә чатдырдығым әмрләринә риајәт едәҹәксиниз. 9 Аллаһыныз Јеһова әлинизин зәһмәтинә хејир-бәрәкәт верәҹәк,+ өвлад сарыдан бол олаҹагсыныз. Мал-һејваныныз артымлы, торпағынызын мәһсулу зәнҝин олаҹаг. Бәли, Јеһова ата-бабаларынызы фираванлыгда јашатмагдан неҹә зөвг алырдыса, сизи дә фираванлыға чыхармагдан елә зөвг алаҹаг.+ 10 Чүнки онда сиз Аллаһыныз Јеһованын сөзүнә гулаг асаҹаг, бу Ганун китабында јазылмыш әмрләринә вә ганунларына риајәт едәҹәк, бүтүн гәлбинизлә, бүтүн варлығынызла Аллаһыныз Јеһоваја сары дөнәҹәксиниз.+

11 Бу ҝүн сизә вердијим әмр ағыр, јахуд әлчатмаз дејил.+ 12 О, ҝөјдә дејил ки, дејәсиниз: “Ким ҝөјә чыхыб ону бизим үчүн ҝәтирәҹәк ки, ону ешидиб јеринә јетирәк?”+ 13 Јахуд да дәнизин о тајында дејил ки, дејәсиниз: “Ким дәнизин о тајына ҝедиб ону бизим үчүн ҝәтирәҹәк ки, ону ешидиб јеринә јетирәк?” 14 Ганунун сөзү сизин лап јанынызда, дилиниздә, үрәјиниздәдир+ ки, ону јеринә јетирәсиниз.+

15 Будур, бу ҝүн гаршыныза һәјатла хошбәхтлик, өлүмлә бәдбәхтлик гојурам.+ 16 Әҝәр Аллаһыныз Јеһованын бу ҝүн сизә чатдырдығым әмрләринә гулаг асыб Ону севсәниз,+ Аллаһыныз Јеһованын јолу илә ҝетсәниз, әмрләринә, ганун вә һөкмләринә риајәт етсәниз, онда јашајаҹаг,+ ҝүнү-ҝүндән чохалаҹагсыныз. Аллаһыныз Јеһова тутаҹағыныз өлкәдә сизи чохлу немәт саһиби едәҹәк.+

17 Амма әҝәр үрәјиниз Аллаһдан дөнәрсә,+ Онун сөзүнә гулаг асмајыб башга аллаһлара сәҹдә гылар, онлара гуллуг едәрсинизсә,+ 18 онда билин вә аҝаһ олун, һөкмән мәһв олаҹагсыныз.+ Иорданы кечиб тутаҹағыныз дијарда чох јашамајаҹагсыныз. 19 Бу ҝүн ҝөјү вә јери сизә гаршы шаһид тутурам ки, гаршыныза һәјатла өлүмү, хејир-дуа илә ләнәти гојдум.+ Һәјаты сечин ки, өзүнүз дә, өвладларыныз да сағ галасыныз,+ 20 Аллаһыныз Јеһованы севиб,+ сөзүнә гулаг асыб, Она бағланыб јашајасыныз.+ Чүнки Јеһова сизин һәјатыныздыр. Улу бабаларыныз Ибраһимә, Исһага вә Јагуба сизә вермәји анд ичдији дијарда узун заман јашамағыныз мәһз Ондан асылыдыр».+

31 Бундан сонра Муса исраиллиләрин гаршысына чыхыб онлара бу сөзләрлә хитаб етди: 2 «Јашым јүз ијирмини һаглајыб.+ Сизә артыг башчылыг едә билмәјәҹәјәм. Јеһова мәнә дејиб ки, Иорданын о тајына кечмәјәҹәјәм.+ 3 Чајы кечәндә башынызын үстүндә Аллаһыныз Јеһова ҝедәҹәк, гаршыныздакы халглары О Өзү мәһв едәҹәк, сиз дә онларын торпагларыны әлә кечирәҹәксиниз.+ Јеһованын дедији кими, сизи о таја Јушә кечирәҹәк.+ 4 Јеһова амори падшаһлары Сиһунла+ Огу+ мәһв едәркән онларын вә мәмләкәтләринин башына нәләр ҝәтирмишдисә, бу халгларын да башына ејни шеји ҝәтирәҹәк.+ 5 Јеһова онлары гаршынызда дармадағын едәҹәк. Онларла неҹә бујурмушамса, елә рәфтар етмәлисиниз.+ 6 Ҹәсур олун, мөһкәм олун!+ Онлардан горхмајын, тәлаш етмәјин.+ Аллаһыныз Јеһова сизинлә ҝедир. О, сизи атмајаҹаг».+

7 Муса Јушәни чағырыб бүтүн Исраилин гаршысында она деди: «Ҹәсур ол, мөһкәм ол!+ Бу халгы Јеһованын ата-бабаларына онлара вермәји анд ичдији өлкәјә сән апараҹагсан, өлкәни ирс олараг онлара сән верәҹәксән.+ 8 Јеһова гаршында ҝедәҹәк. О, һәмишә сәнинлә олаҹаг,+ һеч вахт сәни атмајаҹаг. Горхма, тәлаша дүшмә».+

9 Сонра Муса бу Гануну јазыб+ Јеһованын Әһд сандығыны дашыјан лавили каһинләрә вә Исраилин бүтүн ағсаггалларына верди. 10 Муса онлара әмр едиб деди: «Һәр једди илин сонунда, борҹдан азад етмә илиндә тәјин олунмуш вахтда,+ Чардаглар бајрамында+ 11 бүтүн Исраил Аллаһыныз Јеһованын һүзурунда дурмаг үчүн+ Онун сечдији јерә ҝәләндә Гануну халга охујун, гој һамы ешитсин.+ 12 Кишиләри, гадынлары, ушаглары, шәһәрләриниздә јашајан јаделлиләри бир јерә јығын+ ки, һамы гулаг асыб Аллаһыныз Јеһовадан горхмағы өјрәнсин вә бу Ганунун бүтүн сөзләринә диггәтлә әмәл етсин. 13 Онда онларын бу Гануну билмәјән өвладлары гулаг асыб+ Аллаһыныз Јеһовадан горхмағы өјрәнәр вә Иорданы кечиб саһиб олаҹағыныз өлкәдә өмүрләринин һәр ҝүнүнү Аллаһ горхусу илә јашајарлар».+

14 Сонра Јеһова Мусаја деди: «Өлүм ҝүнүн јахынлашыб.+ Јушәни чағыр, бирликдә Һүзур чадырына ҝирин. Ону башчы тәјин едәҹәјәм».+ Муса илә Јушә Һүзур чадырына ҝирдиләр. 15 Бу заман Јеһова булуд сүтунунда чадырын јанында зүһур етди. Булуд сүтуну чадырын ҝирәҹәјиндә дурду.+

16 Јеһова Мусаја деди: «Бир аздан ҝөзләрини һәјата јумаҹагсан. Бу халг ҝедәҹәкләри өлкәдә гоншу халгларын аллаһларына ситајиш етмәјә* башлајаҹаг.+ Мәни атаҹаг,+ онларла бағладығым әһди позаҹаглар.+ 17 Онда гәзәбим пүскүрәҹәк,+ бу халгы атаҹағам,+ онлардан үз дөндәрәҹәјәм.+ Һамысы мәһв олуб ҝедәҹәк. Башлары дашдан-даша дәјәндән сонра, чох мүсибәтләр чәкәндән сонра+ дејәҹәкләр: “Аллаһымыз бизимлә дејил, она ҝөрә башымыза бу мүсибәтләр ҝәлир”. + 18 Лакин башга аллаһлара үз тутуб ҝөрдүкләри шәр ишләрә ҝөрә Мән онлара тәрәф белә, бахмајаҹағам.+

19 Инди исә бу нәғмәни јазыб+ исраиллиләрә өјрәдин.+ Гој бу нәғмәни өјрәнсинләр. Нәғмә Исраил халгына гаршы Мәним шаһидим олаҹаг.+ 20 Онлары ата-бабаларына вәд етдијим өлкәјә,+ сүд-бал ахан дијара+ ҝәтириб чыхаранда, орада гарынлары тох, шад-хүррәм јашајанда+ башга аллаһлара үз тутуб онлара гуллуг едәҹәкләр, Мәнә һөрмәтсизлик едәҹәк, әһдими позаҹаглар.+ 21 Башлары чох мүсибәтләр, фәлакәтләр чәкәндә+ бу нәғмә онлара гаршы шаһидлик едәҹәк (онларын өвладлары бу нәғмәни унутмамалыдырлар). Чүнки анд ичдијим торпаға ҝедиб чыхмамышдан нәјә мејил салдыглары Мәнә јахшы мәлумдур».+

22 Муса елә һәмин ҝүн бу нәғмәни јазды вә исраиллиләрә өјрәтди.

23 О*, Нун оғлу Јушәјә+ тапшырыб деди: «Ҹәсур вә мөһкәм ол!+ Чүнки исраиллиләри анд ичиб вәд етдијим торпаға сән апараҹагсан.+ Мән сәнинлә олаҹағам».

24 Муса Ганунун бүтүн сөзләрини китаба јазыб+ гуртаран кими 25 Јеһованын сандығыны дашыјан лавилиләрә ҝөстәриш вериб деди: 26 «Бу Ганун китабыны+ апарыб Аллаһыныз Јеһованын Шәһадәт сандығынын јанына гојун.+ О, сизә гаршы шаһидлик едәҹәк. 27 Чүнки мән сизин асилијинизә,+ дикбашлығыныза+ јахшы бәләдәм. Әҝәр мән сағ ола-ола Јеһоваја гаршы белә асилик едирсинизсә, ҝөр мән өләндән сонра нәләр едәҹәксиниз! 28 Гәбиләләринизин бүтүн ағсаггалларыны, мәмурлары јаныма чағырын. Бүтүн бу сөзләри онлара сөјләјиб јери вә ҝөјү онлара гаршы шаһид тутаҹағам.+ 29 Чүнки билирәм ки, мән өләндән сонра азғынлашаҹаг,+ сизә бујурдуғум јолдан дөнәҹәксиниз вә Јеһованын ҝөзүндә шәр иш ҝөрдүјүнүз, әлләринизин иши илә Ону тәһгир етдијиниз үчүн ахырда башыныз мүсибәтләр чәкәҹәк».+

30 Сонра Муса нәғмәнин сөзләрини бүтүн Исраил иҹмасынын гаршысында башдан-ахырадәк сөјләди:+

 3 Јеһованын адыны бәјан едәрәм.+

Аллаһымызын бөјүклүјүнү вәсф един!+

 5 Онлар исә рәзиллик етдиләр;+

Јох, онлар Онун өвладлары дејил. Өзләри гүсурлудур.+

Јолуну азмыш, позғун нәсил!+

 9 Ахы бу халг Јеһованын пајыдыр,+

Јагуб Онун ирсидир.+

15 Јешурун* пиј бағлајанда һөҹәтлик едиб шыллаг атды.

Пиј бағламысан, шишиб дәринә сығмырсан!+

29 Каш ки ағыллары олајды!+ Онда бир аз дүшүнәрдиләр.+

Ахырларыны фикирләшәрдиләр.+

Гој галхыб дадыныза јетишсинләр,

Пәнаһҝаһыныз олсунлар.

Өлдүрән дә Мәнәм, һәјат верән дә.+

44 Беләҹә, Муса ҝәлиб Нун оғлу Һушә*+ илә бирликдә бу нәғмәнин сөзләрини бүтүн халга сөјләди.+ 45 Сөјләјиб гуртарандан сонра 46 деди: «Бу ҝүн сизә сөјләдијим хәбәрдарлыг сөзләрини үрәјинизә һәкк един+ ки, өвладларыныза ганунун бүтүн тәләбләринә ҹидд-ҹәһдлә әмәл етмәји ашылајасыныз.+ 47 Бу, бош сөз дејил, өлүм-дирим мәсәләсидир.+ Бу сөзүн сајәсиндә Иорданы кечиб тутаҹағыныз торпагда узун өмүр сүрәҹәксиниз».

48 Елә һәмин ҝүн Јеһова Муса илә данышыб деди: 49 «Әриһа илә үзбәүз, Муаб өлкәсиндә олан Абаримдәки+ Нәба дағына+ галх, исраиллиләрә верәҹәјим Кәнан дијарыны сејр елә.+ 50 Сонра Һарун Һур дағында+ өлүб ата-бабаларына говушдуғу* кими, сән дә бу дағда ҝөзләрини һәјата јумуб ата-бабаларына говушаҹагсан. 51 Чүнки Син сәһрасында, Гәдисдәки Мәриба сујунун+ јанында икиниз дә Исраил халгынын гаршысында Мәнә һөрмәтсизлик етдиниз, исраиллиләрин өнүндә мүгәддәслијими уҹа тутмадыныз.+ 52 Исраил халгына верәҹәјим дијары узагдан ҝөрәҹәксән, амма ајағыны ора басмајаҹагсан».+

33 Аллаһ адамы Муса өлүмүндән габаг исраиллиләрә хејир-дуа вериб+ 2 деди:

 7 Јәһудаја исә бу сөзләрлә хејир-дуа верди:+

 8 Лави үчүн деди:+

12 Бинјамин үчүн деди:+

13 Јусиф үчүн белә деди:+

18 Зәбулуна белә деди:+

19 Онлар халглары “һајды даға” дејиб сәсләјәҹәкләр.

Орада салеһлик гурбанлары кәсәҹәкләр.

20 Ҹада деди:+

«Ҹадын сәрһәдләрини ҝенишләндирәнә алгыш олсун!+

Халгын башчылары бир јерә ҹәм олаҹаг.

22 Дана деди:+

«Дан бала ширдир.+

Башандан сычрајыб чыхаҹаг».+

23 Нифталы үчүн деди:+

Гәрбә, ҹәнуба саһиб ол!»

24 Ашир үчүн деди:+

«Оғулларындан јарыјан Ашир...

29 Нә бәхтәвәрсән, еј Исраил!+

34 Муса Муаб чөллүјүндән Нәба дағына+ ҝедиб, Әриһа+ илә үзбәүз олан Физгәнин тәпәсинә чыхды.+ Јеһова она бүтүн өлкәни, Ҝиладдан тутмуш Дана+ гәдәр һәр јаны, 2 бүтүн Нифталы, Әфраим, Мәнәссә торпагларыны, гәрбдәки дәнизә* гәдәр узанан бүтүн Јәһуда торпағыны,+ 3 Неҝеви+, хурма ағаҹлары шәһәри Әриһанын јерләшдији дүзәнлији, та Соһара+ гәдәр бүтүн Иордан бөлҝәсини+ ҝөстәрди.

4 Јеһова она деди: «Ибраһимә, Исһага, Јагуба анд ичиб “өвладларына* верәҹәјәм” дедијим дијар будур.+ Бу дијары ҝөрмәјә сәнә изин вердим, анҹаг ора гәдәм басмајаҹагсан».+

5 Бундан сонра Јеһованын гулу Муса Јеһованын дедији кими, Муаб дијарында вәфат етди.+ 6 О, Мусаны Муаб дијарындакы вадидә, Бејт-Фаурун гаршысында торпаға тапшырды. Онун гәбринин јери бу ҝүнә гәдәр һеч кимә мәлум дејил.+ 7 Муса дүнјадан көчәндә јүз ијирми јашында иди.+ Онун ҝөзләри нуруну итирмәмишди, ҹаны һәлә ҝүмраһ иди. 8 Исраил халгы отуз ҝүн Муаб чөллүјүндә Мусаны ағлады.+ Ахырда, Муса үчүн тутулан јас вә ағлашма ҝүнләри баша чатды.

9 Нун оғлу Јушә дәрин һикмәтә саһиб иди*, чүнки Муса әлини онун үзәринә гојмушду.+ Исраиллиләр она табе олмаға башладылар. Јеһова Мусаја неҹә әмр етмишдисә, онлар елә дә етдиләр.+ 10 Лакин Исраилдә даһа һеч вахт Муса кими,+ Јеһованын үзбәсурәт таныдығы+ пејғәмбәр пејда олмады. 11 Муса Мисирдә фирона, хидмәтчиләринә вә өлкәсинә Јеһованын тапшырдығы бүтүн мөҹүзә вә әламәтләри ҝөстәрмишди.+ 12 О һәм дә бүтүн Исраилин ҝөзү гаршысында ҝүҹлү әли илә мөһтәшәм, һејрәтамиз ишләр ҝөрмүшдү.+