Мөҹүзәви елемент

Бир китабда јазылыб: «Һәјат үчүн карбон гәдәр даһа ваҹиб икинҹи бир елемент јохдур» («Nature’s Building Blocks»). Карбон уникал хассәләри сајәсиндә һәм өзү илә, һәм дә диҝәр кимјәви елементләрлә бирләшиб милјонларла бирләшмәләр әмәлә ҝәтирир. Бу бирләшмәләрин әксәријјәти һәлә дә кәшф олунур вә ја синтез едилир.

Карбон атомлары зәнҹир, пирамида, һалга, вәрәг вә бору кими мүхтәлиф формалар ала билир. Карбон һәгигәтән дә мөҹүзәви елементдир!

АЛМАЗ

Алмаз карбон атомларынын пирамида формасында бирләшмәси нәтиҹәсиндә әмәлә ҝәлир. Тетраедр адланан бу пирамида гурулушу мөһкәм рабитә јарадыр вә алмазын јүксәк дәрәҹәдә сәртлијини тәмин едәрәк ону ән сәрт тәбии маддә едир. Халис алмаз саф карбондур.

ГРАФИТ

Сых бирләшмиш карбон атомлары лајлар јарадыр. Бу паралел лајлар бир-биринә сәрбәст шәкилдә бирләшир. Лајлары үст-үстә јығылмыш кағыз вәрәгләри кими бир-бириндән ајырмаг мүмкүндүр. Белә хассәсинә ҝөрә графит һәм сүрткү јағлары гисминдә, һәм дә карандаш ичи кими истифадә олунурa.

ГРАФЕН

Графен бир атом галынлығы олан вә алтыбуҹаглы шәбәкә формасы јарадан карбон лајдыр. Бу маддә поладдан дәфәләрлә мөһкәмдир. Карандашла чәкилмиш хәттдә графенин бир вә ја чох гатлы һиссәҹикләри ола биләр.

ФҮЛЛЕРЕН

Карбонун ичәриси бош олан бу молекуллары микроскопик күрә, наноборуҹуглар адланан бору вә диҝәр формаларда олур. Онлар нанометрлә өлчүлүр.

ҸАНЛЫ ОРГАНИЗМЛӘР

Биткиләрин, һејванларын вә инсанларын һүҹејрәләри карбоһидрат, јағ вә амин туршуларында раст ҝәлинән карбон елементиндән тәшкил олунуб.