Чохларыны горхуја салан нәдир?
«Фәлакәтлә үз-үзә дурдуғумузу баша дүшмәк үчүн диндар олмаг лазым дејил» (СТИВЕН О’ЛИРИ, ШИМАЛИ КАЛИФОРНИЈА УНИВЕРСИТЕТИНИН КАФЕДРА ПРОФЕССОРУ)a.
ЈУХАРЫДА ҝәтирилән бу фикирлә разысынызмы? Бу мәгаләләр силсиләсиндә инсанларын ҝәләҹәкдән нәјә ҝөрә горхдугларынын бәзи сәбәбләри ҝәтирилир. Ејни заманда, бу мәгаләләрдә јер үзүндә һәјатын давам едәҹәјинә нәјә ҝөрә әмин ола биләҹәјиниз ҝөстәрилир. Ашағыда ҝәтирилән горхулу фактлара бахмајараг, никбин олмаг үчүн тутарлы сәбәбләр вар.
Нүвә мүһарибәсинин тәһлүкәси һәлә дә јүксәк олараг галыр. 2007-ҹи илдә атом алимләринин дәрҹ етдирдији бүллетендә белә бир сөзләр јер алырды: «Хиросима вә Нагасаки шәһәрләринә илк атом бомбаларынын атылмасындан бу ҝүнә гәдәр дүнја белә тәһлүкәли сечим гаршысында галмамышды» («Bulletin of the Atomic Scientists»). Белә нараһатчылыг нәдән ирәли ҝәлир? Бу бүллетендә дејилирди ки, 2007-ҹи илдә дүнјада тәхминән 27 000 нүвә силаһы мөвҹуд иди вә онлардан 2 000-и ҹәми «бир нечә дәгигә әрзиндә ишә салына биләрди». Әҝәр онларын кичик фаизи белә ишә салынсајды, бу, бөјүк фәлакәтлә нәтиҹәләнә биләрди!
Һәмин илдән бәри нүвә мүһарибәсинин тәһлүкәси нә дәрәҹәдә азалыб? Нүвә силаһына малик олан беш әсас апарыҹы өлкә — АБШ, Бөјүк Британија, Чин, Франса вә Русија — «ја јени нүвә силаһ нөвләринин һазырланмасы үзәриндә ишләјирләр, ја да ки, бу нијјәтдә олдугларыны бәјан етмишләр», — дејә СИПРИ-нинb 2009-ҹу ил үчүн һесабатында гејд олунурc. Һәмчинин һәмин һесабатда дејилир ки, нүвә силаһына малик олан башга өлкәләр дә вар. Бәзи мәлуматлара әсасән, Һиндистан, Пакистан вә Исраил кими өлкәләрин һәр бири 60—80 әдәд нүвә башлығына маликдир. Бу ҝүн дүнјада дөјүш һазырлығында сахланылан 8 392 әдәд нүвә-дөјүш башлығы мөвҹуддур!
Иглим дәјишкәнлији фәлакәтә ҝәтирә биләр. «Иглим дәјишкәнлијинин доғурдуғу тәһлүкәләр нүвә силаһларынын јаратдығы тәһлүкәләрдән һеч дә ҝери галмыр», — дејә һәмин бүллетендә гејд олунур. Кембриҹ Университетинин кечмиш профессору Стивен Һокинг вә һәмин университетин нәздиндә олан Тринити-коллеҹин рәһбәри Сер Мартин Рис кими мөтәбәр алимләр бу фикри тәсдиг едирләр. Онлар белә дүшүнүрләр ки, технолоҝијаларын дүзҝүн истифадә едилмәмәси вә инсанын әтраф мүһитә мәнфи тәсир ҝөстәрмәси јер үзүндәки һәјаты тамамилә дәјишә вә һәтта сивилизасијанын мәһвинә ҝәтириб чыхара биләр.
Дүнјанын ахыры һаггында дејиләнләр милјонларла инсаны нараһат едир. Әҝәр мәшһур бир Интернет ахтарыш системиндә «дүнјанын сону» вә «2012» ифадәләрини јазсаг, һәмин илдә дүнјанын сону олаҹағы барәдә чохлу мәлумат чыхаҹаг. Нәјә ҝөрә мәһз 2012-ҹи илдә? «Узун һесаблама» кими танынан Маја тәгвими 2012-ҹи илә гәдәр һесабланыб. Елә буна ҝөрә дә, бир чохлары горхур ки, бу, бизә мәлум олан сивилизасијанын мәһвинин тарихинә ишарә едир.
Бир чох диндар инсанлар инаныр ки, Мүгәддәс Китабда јерин тамамилә мәһв олаҹағы хәбәри верилир. Онлар саваб иш ҝөрәнләрин ҹәннәтә дүшәҹәјини, галан инсанларын исә хаос ичиндә олан јер үзүндә галаҹағына вә јахуд ҹәһәннәм одунда јанаҹағына инанырлар.
Доғруданмы, Аллаһын Кәламында бунун белә олаҹағы дејилир? «Ешитдијиниз һәр илһамланмыш кәлмәјә инанмајын, лакин онларын Аллаһдан олуб-олмадығыны јохлајын, чүнки дүнјада бир чох сахта пејғәмбәр пејда олуб», — дејә Аллаһын Кәламы хәбәрдарлыг едир (1 Јәһја 4:1). Башгаларынын сөзүнә инанмагданса, нәјә ҝөрә Мүгәддәс Китабы ачыб өзүнүз дүнјанын сону һаггында онун нә дедијини өјрәнмәјәсиниз? Ола билсин, охујаҹағыныз шејләр сизи тәәҹҹүбләндирсин.
[Һашијәләр]
a 2005-ҹи илин 19 октјабрында MSNBC-нин веб-сајтында дәрҹ олунмуш «Фәлакәтләр дүнјанын ахыры һаггында фикирләрин јаранмасына зәмин јарадыр» мәгаләсиндән («Disasters Fuel Doomsday Predictions»).
b Стокһолм Бејнәлхалг Сүлһ Тәдгигатлары Институту.
c Бу иллик һесабат СИПРИ-нин баш елми ишчиси вә Нүвә силаһларынын јајылмасынын гаршысынын алынмасы вә она нәзарәт програмынын рәһбәри Шеннон Кајл, һәмин програмда иштирак едән експерт Витали Федченко вә Америка Алимләри Федерасијасынын нүвә информасијасынын директору Һанс Кристенсен тәрәфиндән һазырланыб.
[4-ҹү сәһифәдәки шәкил. Иҹазә илә]
Mushroom cloud: U.S. National Archives photo; hurricane photos: WHO/League of Red Cross and U.S. National Archives photo