Билирсинизми?

Гәдим дөврләрдә мәктублар неҹә чатдырылырды?

Фарс империјасында дөвләт ишләри илә бағлы олан рәсми мәктублар дөвләт почт хидмәти васитәсилә чатдырылырды. Фарс дөвләтиндә бу хидмәтин неҹә иҹра олундуғу «Естер» китабында тәсвир олунур: «Мордокај падшаһ Ахашверошун ады илә онун әмрини мәктублара јазыб падшаһын мөһүрлү үзүјү илә мөһүрләди. Падшаһ үчүн бәсләнән хүсуси чапар атлара минән гасидләрин әли илә бу мәктублары ҝөндәрди» (Естер 8:10). Рома империјасында да инзибати вә һәрби мәсәләләрлә бағлы мәктублар ејни үсулла чатдырылырды.

Аллаһын гәдим хидмәтчиләриндән бири олан Павел вә диҝәрләри тәрәфиндән јазылан шәхси мәктублар исә фәргли үсулларла чатдырылырды. Әҝәр инсан варлы идисә, о, мәктубу өз гулу васитәсилә ҝөндәрә биләрди. Әксәријјәт исә мәктублары танышлары вә һәтта јолу орадан кечән кәнар адамлар васитәсилә ҝөндәрирди. «Почталјон» истәнилән кәс — аилә үзвләри, достлар, әсҝәрләр, таҹирләр ола биләрди. Әлбәттә ки, ән ваҹиб мәсәлә һәмин шәхсин етибарлы инсан олмасы, еләҹә дә мәктубу ачмадан вә еһтијатла үнвана чатдыра билмәси иди. Мүгәддәс Китабда ҝөстәрилир ки, Аллаһын хидмәтчиси олан Павел мәктубларынын бәзиләрини сәфәрә чыхан мәсиһчиләр васитәсилә ҝөндәрирди (Ефеслиләрә 6:21, 22; Колослулара 4:7).

Гәдим Исраилдә тиҹарәт вә гијмәтләр барәдә нә мәлумдур?

Өлкәнин игтисадијјатыны, әсас етибарилә, кәнд тәсәррүфаты, һејвандарлыг, мүбадилә јолу илә тиҹарәт тәшкил едирди. Мүгәддәс Китабда «Гојун дарвазасы», «Балыглар дарвазасы» вә «Харсит дарвазасы»нын адлары чәкилир (Неһемја 3:1, 3; Јеремја 19:2). Бу адлар һәмин дарвазалардакы базарларда һансы малларын сатылдығыны ҝөстәрир. Мүгәддәс Јазыларда Јерусәлимин «чөрәк биширәнләр күчәси», еләҹә дә сатышда олан мүхтәлиф малларын ады чәкилир (Јеремја 37:21).

Бәс гијмәтләр барәдә нә демәк олар? Мүгәддәс Китаба верилән бир шәрһдә дејилир: «Әсрләр бојунҹа гијмәтләр дәјиширди, буна ҝөрә дә конкрет малын гијмәтинин нә вахт вә һарада нечәјә олдуғуну дәгиг мүәјјән етмәк чәтиндир». Мүгәддәс Китаб да дахил олмагла, гәдим мәнбәләр тәсдигләјир ки, һәтта о вахтлар белә гијмәтләр галхырды. Мисал үчүн, гәдим заманлардакы гул алверини ҝөтүрәк. Бизим ерамыздан әввәл 18 әсрдә еһтимал ки, гулларын дәјәри орта һесабла 20 ҝүмүш пул иди. Јусиф пејғәмбәри дә бу гијмәтә сатмышдылар, ола билсин, ҝүмүш дејилдикдә шекел нәзәрдә тутулурду (Јарадылыш 37:28). Үч јүз ил сонра гулун гијмәти 30 шекел олду (Чыхыш 21:32). Бизим ерамыздан әввәл сәккизинҹи әсрдә 50 шекелә галхды (2 Падшаһлар 15:20). Ики әср сонра исә, фарсларын дөврүндә гулун гијмәти 90 шекел вә ја даһа чох олду. Ҝөрдүјүмүз кими, гијмәтләрин галхмасы тәкҹә бу ҝүнүн бәласы дејил.