Јенијетмәләрдә депрессија. Сәбәб вә һәлл јоллары

«МӘН депрессијада оланда нәсә еләмәјә һәвәсим олмур, һәтта севдијим ишләри дә ҝөрмәк истәмирәм. Бүтүн ҝүнү јатмаг истәјирәм. Мәнә елә ҝәлир ки, һеч кимә лазым дејиләм, башгаларына јүкәм, мәни һеч ким севмир», — дејә Аннаa һиссләрини бөлүшүр.

Ҹулија адлы диҝәр бир гыз дејир: «Ағлымдан интиһар етмәк кечирди. Әслиндә, өлмәк јох, садәҹә бу бәдбин һиссләрдән азад олмаг истәјирдим. Бахмајараг ки, хасијјәтҹә гајғыкеш инсанам, депрессијада оланда мәни һеч ким марагландырмыр».

Анна илә Ҹулија илк дәфә депрессијаја дүшәндә јенијетмәлијә тәзәҹә гәдәм гојмушдулар. Бәзи ҝәнҹләр бу ҹүр һиссләри һәрдәнбир кечирсәләр дә, Анна вә Ҹулијада депрессија мүддәти һәфтәләрлә, бәзән исә ајларла чәкирди. Анна дејир: «Бу елә һиссдир ки, санки, дәрин бир гујуја дүшмүсән вә орадан чыха билмирсән. Адам өзүнү таныја билмир, елә бил ағлыны итирир».

Бу вәзијјәтлә үзләшән тәкҹә Анна вә Ҹулија дејил. Ҝәнҹләр арасында депрессија һаллары кәскин сурәтдә артыб. Үмумдүнја Сәһијјә Тәшкилаты билдирир ки, «10—19 јаш арасы оғлан вә гызларын хәстәлик вә әлиллијинин әсас сәбәби» депрессијадыр.

Депрессијанын әламәтләри јенијетмәлијин истәнилән чағында јарана биләр вә бу, јухуја, иштаһаја, чәкијә өз мәнфи тәсирини ҝөстәрир. Белә вахтларда инсан өзүнү чарәсиз, үмидсиз, дәјәрсиз вә мәјус һисс едә биләр. Диггәти ҹәмләмәк вә јаддашла бағлы проблемләр, интиһара мејиллилик вә тәшәббүс һаллары, өзүнү ҹәмијјәтдән тәҹрид етмәк, һәмчинин тиббин изаһ едә билмәдији диҝәр әламәтләр дә депрессијаја дахилдир. Һәкимләр депрессија диагнозуну гојмаздан өнҹә, адәтән, һәфтәләрлә давам едән вә инсанын һәјатынын ҝедишатына мане олан бир груп әламәтин олуб-олмадығыны нәзәрә алырлар.

СӘБӘБЛӘР

Үмумдүнја Сәһијјә Тәшкилатынын һесабатына әсасән, «депрессија сосиал, психоложи вә биоложи тәсирин» нәтиҹәсидир. Мәсәлән, бура ашағыдакы амилләр дахилдир.

Физики амилләр. Депрессија чох вахт ирсән кечир. Ҹулијада депрессија мәһз бу сәбәбдән иди. Ҝөрүнүр, ҝенетика инсанын бејниндәки кимјәви фәалијјәтә тәсир ҝөстәрир. Физики амилләрә һәмчинин үрәк-дамар хәстәликләрини вә һормонал дәјишикликләри мисал чәкмәк олар. Һәмчинин узун мүддәт наркотик вә ички гәбул етмәк дә инсаны депрессијаја сала вә вәзијјәтини ағырлашдыра биләрb.

Стресс. Јүнҝүл стресс кечирмәк фајдалы олса да, хроники вә ҝүҹлү стресс физики вә психоложи ҹәһәтдән зәрәр јетирә, бәзи јенијетмәләри исә депрессијаја сала биләр. Бунунла белә, депрессијанын дәгиг сәбәбләри мәлум дејил вә јухарыда гејд олундуғу кими, буна бир јох, бир нечә амил тәсир едә биләр.

Валидејнләрин бошанмасы вә ја ајры јашамасы, јахын инсанын өлүмү, физики вә ја ҹинси зоракылыг, бәдбәхт һадисә, хәстәлик, гаврама габилијјәтинин зәиф олмасы (хүсусилә дә белә ушаг валидејни тәрәфиндән сојуг мүнасибәт ҝөрүрсә) уҹбатындан кечирилән стресс јенијетмәни депрессијаја сала биләр. Һәмчинин валидејнләрин һәдсиз тәләбкар олмасы, мәсәлән, валидејнин өвладындан дәрсләриндә јүксәк наилијјәтләр әлдә етмәсини ҝөзләмәси ушағы стрессә сала биләр. Бундан әлавә, һәмјашыдлары тәрәфиндән әлә салынмаг, ҝәләҹәклә бағлы гејри-мүәјјәнлик, депрессијада олан валидејн тәрәфиндән диггәтсизлик вә валидејнләрин хасијјәтинин гејри-сабит олмасы стрессә салан диҝәр амилләрдир. Әҝәр јенијетмә бу кими сәбәбләр уҹбатындан депрессијаја дүшүбсә, она нә көмәк едә биләр?

АҒЛЫНЫЗЫН ВӘ ҸАНЫНЫЗЫН ГӘДРИНИ БИЛИН

Орта вә ағыр дәрәҹәли депрессија, адәтән, дәрманла вә ја психологун көмәји илә мүалиҹә олунурc. Бир пејғәмбәр демишди: «Һәкимә сағлам адамлар јох, хәстәләр мөһтаҹдыр» (Марк 2:17). Хәстәлик исә бәдәнинин истәнилән һиссәсинә, о ҹүмләдән, бејинә дә тәсир едир. Депрессијада олан инсанын һәјатында дәјишикликләр етмәси она фајда ҝәтирә биләр, чүнки бејинлә бәдән бир-бирилә сых әлагәлидир.

Әҝәр сиз депрессијадан әзијјәт чәкирсинизсә, физики вә әгли сағламлығынызын гејдинә галын. Мәсәлән, сағлам гидаланын, кифајәт гәдәр јатын, мүнтәзәм идманла мәшғул олун. Идман едәркән организмдә инсанын әһвалыны јүксәлдән, енержисини артыран, јухусузлуғу арадан галдыран маддәләр ифраз олунур. Мүмкүндүрсә, депрессијанын илкин әламәтләрини вә сәбәбләрини сезмәјә чалышын вә сизә көмәк едә биләҹәк һәрәкәт планы јарадын. Етибар етдијиниз инсана үрәјинизи бошалдын. Јахын аилә үзвләринизин вә достларынызын дәстәји сизә депрессија илә мүбаризә апармаға вә әламәтләри азалтмаға көмәк едә биләр. Фикирләринизи вә кечирдијиниз һиссләри бир дәфтәрә јазын. Бу үсул Ҹулијаја чох көмәк едиб. Ән әсасы исә, Аллаһа ибадәтиниздән галмајын. Бу, һәјата никбин бахмаға көмәк едәҹәк. Бир пејғәмбәр демишди: «Аллаһа еһтијаҹы олдуғуну дәрк едәнләр хошбәхтдир» (Мәтта 5:3).

Һәм Анна, һәм дә Ҹулија бу сөзләрин һәгигәт олдуғуну өз һәјатларында ҝөрүбләр. Анна ону Аллаһа јахынлашдыран ишләрлә мәшғул олур. О дејир: «Руһани ишләр мәнә көмәк едир ки, диггәтими өз проблемләримә јох, әтрафымда олан инсанлара ҹәмләјим. Дүздүр, бу, һәмишә асан олмур, анҹаг бунун сајәсиндә инди өзүмү даһа хошбәхт һисс едирәм. Ҹулијаја исә Аллаһа дуа етмәк, Мүгәддәс Китабы охумаг тәсәлли верир. О дејир: «Дуада үрәјими Аллаһа бошалданда чох сакитләширәм. Мүгәддәс Китабы охумағын сајәсиндә исә баша дүшүрәм ки, мән Аллаһ үчүн дәјәрлијәм вә О, мәним гајғыма галыр. Аллаһын Кәламыны охумаг мәнә һәм дә ҝәләҹәјә никбин бахмаға көмәк едир».

Јарадан Аллаһымыз Јеһоваd бизим алдығымыз тәрбијәнин, һәјатда јашадыгларымызын вә ҝенетикамызын бахышларымыза вә һиссләримизә неҹә тәсир етдијини билир вә бизә лазым олан дәстәји вә тәсәллини вермәјә гадирдир. Чох вахт О, буну мәрһәмәтли вә анлајышлы инсанлар васитәсилә едир. Бундан башга, ҝүн ҝәләҹәк ки, Аллаһ бизим һәм физики, һәм дә әгли хәстәликләримизи сағалдаҹаг. Һәмин вахт «һеч бир сакин “хәстәјәм” демәјәҹәк» (Әшија 33:24).

Мүгәддәс Китабда јазылыб ки, Аллаһ инсанларын «ҝөзләриндән бүтүн јашлары силәҹәк. Артыг өлүм олмајаҹаг. Нә дәрд, нә фәрјад, нә дә ағры олмајаҹаг» (Вәһј 21:4). Бу сөзләр һәгигәтән дә адамы руһландырыр, дахилиндә әминлик јарадыр. Әҝәр сиз Аллаһын бәшәријјәтлә вә јашадығымыз јер үзү илә бағлы һансы ишләри ҝөрәҹәји һагда даһа чох билмәк истәјирсинизсә, зәһмәт олмаса, jw.org сајтыны зијарәт един. Сиз бу сајтдан Мүгәддәс Китабы охуја, һәмчинин депрессија мөвзусу да дахил олмагла, истәдијиниз мөвзуда мәгаләләр тапа биләрсиниз.