Каинатдан нә өјрәнирик?

Каинатда низам вар. «Астрономи» журналында дәрҹ олунан бир мәгаләјә әсасән, «галактикалар Каината неҹә ҝәлди сәпәләнмәјиб, тор шәклиндә, низамла тәшкил олунуб». Бу неҹә мүмкүндүр? Алимләрин фикринҹә, бунун сирри «гаранлыг материја» адланан ҝөзәҝөрүнмәз материјададыр. Белә һесаб олунур ки, гаранлыг материја галактикалары, галактика топаларыны вә супер топаларыны бир јердә сахлајан ҝөзәҝөрүнмәз платформадыр.

Каинатдакы бу низам-интизам һарадан пејда олуб? Бүтүн бунлар өз-өзүнә мөвҹуд ола биләр? Бунунла бағлы Алан Сандиҹин дедији сөзләр диггәтәлајигдир. О, XX әсрин ән ҝөркәмли, ән танынмыш астрономларындан иди вә Аллаһа инанырды.

О демишди: «Хаосдан белә бир низам-интизамын јаранмасы мәним тәсәввүрүмдә гејри-мүмкүн бир шејдир. Бу низам-интизамы јарадан нәсә олмалыдыр».

Каинат јашајыш үчүн әлверишлидир. Ҝәлин алимләрин зәиф нүвә гүввәси адландырдыглары гүввәни нәзәрдән кечирәк. Бу гүввә Ҝүнәшдәки нүвә реаксијасынын сабит шәкилдә баш вермәсини тәмин едир. Әҝәр зәиф нүвә гүввәси даһа зәиф олсајды, Ҝүнәш һеч вахт јаранмазды. Јох әҝәр ҝүҹлү олсајды, Ҝүнәш чохдан јох оларды.

Зәиф нүвә гүввәси Каинатда мөвҹуд олан гүввәләрдән садәҹә биридир. Бу гүввәләрин һәр бири елә дәгиг өлчүләрә саһибдир ки, бунун сајәсиндә һәјат мөвҹуд ола билир. Алим-јазычы Анил Анантасвами дејир ки, әҝәр бу гүввәләрин һеч олмаса биринин өлчүсү фәргли олсајды, «улдузлар, планетләр вә галактикалар һеч вахт әмәлә ҝәлмәзди. Һәјат мөвҹуд олмазды».

Бәшәријјәтин мүкәммәл еви. Јер күрәси һәјат үчүн лазыми атмосферә маликдир. Орада мәһз лазыми гәдәр су вар. Бундан башга, Јерин пејки олан Ај елә мүкәммәл өлчүдәдир ки, бунун сајәсиндә Јер өз оху әтрафында сабит шәкилдә фырланыр. «Јер бир-бирилә әлагәли олан ҝеоложи, еколожи гурулушу вә ҹанлы аләми сајәсиндә јеҝанә планетдир ки, орада инсанларын јашамасы үчүн әлверишли шәраит мөвҹуддур», — дејә «Нешнл Ҹеографик» журналында гејд олунурa.

Бир јазычынын сөзләринә ҝөрә, бизим Ҝүнәш системимиз галактикамызын уҹгар јериндә јерләшир. Амма мәһз елә бунун сајәсиндә Јер күрәсиндә һәјат мөвҹуддур. Әҝәр биз диҝәр улдузлара јахын олсајдыг, истәр галактиканын мәркәзиндә, јахуд да онун спирал голлары арасында јерләшсәјдик, о заман ҝүҹлү радиасија уҹбатындан һәјат мөвҹуд олмајаҹагды. Анҹаг Јер күрәси бәзи алимләрин «галактиканын јашајыш зонасы» адландырдыглары јердә јерләшир.

Каинат вә онун ганунлары һагда олан елми билијинә әсасланараг физикачы Пол Дејвис белә бир гәнаәтә ҝәлмишдир: «Мән һеч вахт инанмарам ки, бизим бу Каинатда мөвҹудлуғумуз садәҹә талејин ојуну, кор тәсадүф, бөјүк космик драмда тәсадүфи бир епизоддур... Бизим мөвҹудлуғумузун бир сәбәби олмалыдыр». Пол Дејвис Каинаты вә инсаны Аллаһын јаратдығыны дүшүнмүр. Бәс сиз нә дүшүнүрсүнүз? Каинат вә Јер күрәси елә гурулуб ки, орада һәјат мөвҹуд ола билсин. Ола биләрми ки, буна сәбәб онун Киминсә тәрәфиндән јарадылмасы олсун?