Аилә хошбәхтлијинин сирри вармы?

1. Инсан ҹәмијјәтиндә мөһкәм аиләләрин олмасы нә үчүн ваҹибдир?

АИЛӘ, јер үзүндә ән гәдим гурулушдур вә инсан ҹәмијјәтиндә ваҹиб рол ојнајыр. Тарих боју мөһкәм аиләләр ҹәмијјәтин сабитлијинин рәһни олмушдур. Аилә — ушагларын јеткин инсанлар кими бөјүмәси үчүн ән јахшы мүһитдир.

2—5. а) Хошбәхт аиләдә ушаг өзүнү нә дәрәҹәдә тәһлүкәсиз һисс едир? б) Бә’зи аиләләрдә һансы проблемләр мөвҹуддур?

² Хошбәхт аилә, е’тибарлы вә тәһлүкәсиз бир лимандыр. Бир анлыға идеал бир аиләни тәсәввүр един. Ахшам јемәји заманы, гајғыкеш валидејнләр ушаглары илә бирликдә ҝүнүн неҹә кечдијини мүзакирә едирләр. Ушаглар, бир–биринин сөзүнү кәсәрәк, ата–аналарына мәктәбдә баш верән һадисәләр һаггында данышырлар. Һәм валидејнләр, һәм дә ушаглар бирликдә истираһәт едәрәк, һәр кәсин јенидән өз иши илә мәшғул олаҹағы јени ҝүн үчүн гүввә топлајырлар.

³ Хошбәхт аиләдә бөјүјән ушаг билир ки, әҝәр хәстәләнәрсә, ата–анасы онун гејдинә галаҹаг вә ола билсин, бүтүн ҝеҹәни нөвбә илә онун јатағынын јанында кечирәҹәкләр. О, баша дүшүр ки, гаршылашдығы һәр һансы бир проблемлә әлагәдар валидејнләринә мүраҹиәт едәрсә, мәсләһәт вә көмәк алаҹагдыр. Бәли, бу дүнја нә дәрәҹәдә изтираблы олурса–олсун, ушаг өзүнү аиләдә тәһлүкәсиз һисс едир.

⁴ Бөјүдүкдән сонра, ушаглар адәтән евләнир вә аилә саһиби олурлар. Бир шәрги аталар сөзүндә белә дејилир: “Ушаглар валидејнләринә нәләр борҹлу олдугларыны, јалныз өзләри валидејн олдугдан сонра анлајаҹаглар”. Ушаглар бөјүдүкдән сонра, дәрин миннәтдарлыг вә мәһәббәт һисси илә өз аиләләрини хошбәхт етмәјә чалышыр вә нәвәләри илә үнсијјәтдән севинҹ әлдә едән јашлы валидејнләринин гејдинә галырлар.

⁵ Ола билсин, инди сиз белә дүшүнүрсүнүз: “Мән өз аиләми севирәм, лакин мәним аиләм бурада тәсвир едилән аиләјә һеч охшамыр. Һәјат јолдашымла мәним иш графикимиз фәрглидир вә бир–биримизи, демәк олар ки, ҝөрмүрүк. Сөһбәтимиз исә, адәтән пул проблеми һаггында олур”. Јахуд, сиз белә дејә биләрсиниз: “Ушагларым вә нәвәләрим башга шәһәрдә јашајырлар вә онлары ҝөрмәјә һеч имканым олмур”. Бәли, чох вахт биздән асылы олмајан сәбәбләр үзүндән, аилә һәјаты һеч дә идеал олмур. Буна бахмајараг, бә’зиләри хошбәхт аилә һәјаты сүрүрләр. Онлар буна неҹә наил олурлар? Аилә хошбәхтлијинин сирри вармы? Бәли, вар. Лакин бу сирри өјрәнмәздән әввәл, биз ваҹиб бир суала ҹаваб вермәлијик.

АИЛӘ НӘДИР?

6. Бу китабда һансы аиләләрдән бәһс едиләҹәк?

⁶ Гәрб өлкәләриндә аиләләрин чоху ата, ана вә ушаглардан ибарәтдир. Баба вә нәнә, мүмкүн олдуғу гәдәр ајры јашајырлар. Аилә узаг гоһумлары илә әлагә сахлаја билсә дә, онлара гаршы олан мәс’улијјәт мәһдуддур. Бу китабда әсасән мәһз белә аиләләрдән бәһс едиләҹәк. Лакин сон илләрдә бир чох башга аиләләр дә јараныр: бунлар натамам аиләләр, икинҹи никаһ нәтиҹәсиндә јаранан аиләләр вә мүхтәлиф сәбәбләр үзүндән валидејнләрин ајры јашадығы аиләләрдир.

7. Бөјүк аилә нәдир?

⁷ Бә’зи мәдәнијјәтләрдә бөјүк аиләләр ҝениш јајылмышдыр. Белә аиләләрдә ушаглар, әҝәр мүмкүндүрсә, нәнә вә бабаларына даима гајғы ҝөстәрирләр, онлар узаг гоһумлары илә сых әлагә сахламағы вә онларын гејдинә галмағы да өзләринә борҹ билирләр. Мәсәлән, аилә үзвләри өз баҹы вә ја гардашлары ушагларынын, ја да узаг гоһумларынын мадди тәләбатына вә тәрбијәсинә көмәк едир, һәтта онларын тәһсил пулуну да өдәјирләр. Бу нәшрдә мүзакирә едиләҹәк принсипләр, бөјүк аиләләр үчүн дә тәтбиг едиләндир.

АИЛӘ ТӘЗЈИГ АЛТЫНДАДЫР

8, 9. Бә’зи өлкәләрдә мөвҹуд олан һансы проблемләр аилә һәјатынын дәјишдијини ҝөстәрир?

⁸ Тәссүфләр олсун ки, бу ҝүн аилә һәјаты јахшылыға доғру дәјишмир. Буна мисал Һиндистандыр. Орада гадын өз әринин аиләсилә јашајыр вә онларын нәзарәти алтында ишләјир. Лакин бизим ҝүнләрдә, һиндли гадынларынын евдән кәнарда иш ахтармалары артыг һеч кими тәәҹҹүбләндирмир. Бунунла бәрабәр, еһтимал ки, һәмин гадынлардан өз ән’әнәви вәзифәләрини јеринә јетирмәләри дә ҝөзләнилир. Бир чох өлкәдә белә суал јараныр: Башга јердә ишләјән гадын аиләнин диҝәр үзвләри илә мүгајисәдә, евдә нә гәдәр иш ҝөрмәлидир?

⁹ Шәрг өлкәләриндә, мөһкәм телләрлә бағлы олан бөјүк аиләләрә тез–тез тәсадүф етмәк олур. Лакин гәрбин фәрдијјәтчилик тә’сири вә игтисади проблемләрин тәзјиги алтында ән’әнәви бөјүк аиләләр өз гүввәсини итирмәкдәдир. Буна ҝөрә дә чохлары јаша долмуш гоһумларынын гејдинә галмағы борҹ вә ја имтијаз дејил, бир јүк сајырлар. Бә’зиләри өз гоҹа валидејнләрилә чох амансыз давранырлар. Шүбһәсиз ки, гоҹаларла амансызҹасына давраныш вә ја онлара гаршы е’тинасызлыг мүнасибәти, бу ҝүн бир чох өлкәләрдә инсанлара хас олан хүсусијјәтдир.

10, 11. Авропа өлкәләриндә аилә һәјатынын дәјишдијини ҝөстәрән фактлар һансылардыр?

¹⁰ Бошанма ҝет–ҝедә ади һала чеврилир. Испанијада, тәхминән 25 ил бундан әввәл 100 никаһдан јалныз 1–и бошанырдыса, ХХ әсрин сон он иллијиндә бу сај артыб вә 8 никаһдан 1–и дағылыр. Һесабатлара ҝөрә, Авропа үзрә јүксәк сајда бошанмаларын мүшаһидә едилдији Бөјүк Британијада (10 никаһдан 4–ү дағылмаг үзрәдир), натамам аиләләрин сајынын ити сүр’әтлә артмасы гејд олунур.

¹¹ Алманијада бир чохлары ән’әнәви сурәтдә аилә гурмаг нијјәтиндә дејилләр. 1990–ҹы илләрдә бүтүн алман евләринин 35 фаизини тәнһа, 31 фаизини исә ики нәфәр јашајанлар тәшкил етмишдир. Франсада да никаһа дахил оланларын сајы азалыр, никаһда оланлар исә әввәлкиндән даһа тез бошанырлар. Инсанларын чоху никаһын дашыдығы мәс’улијјәти өһдәләринә ҝөтүрмәдән, бирликдә јашамаға үстүнлүк верирләр. Белә фикир дүнјанын һәр јериндә мүшаһидә олунур.

12. Мүасир аиләләрдә баш верән дәјишикликләр үзүндән ушаглар неҹә әзаб чәкирләр?

¹² Бәс бу, ушаглара неҹә тә’сир ҝөстәрир? Америка Бирләшмиш Штатларында вә бир чох башга өлкәләрдә никаһдан кәнар доғулан ушагларын сајы ҝет–ҝедә артыр; бә’зи аналарын өзләри һәлә јенијетмәдирләр. Белә ҝәнҹ аналарын чохунун ајры–ајры кишиләрдән бир нечә ушағы вар. Дүнјанын һәр јериндән алынан мә’луматларда, күчәләрдә авара ҝәзән милјонларла евсиз ушаглар һаггында дејилир; һәмин ушаглардан бир чоху онлара гаршы амансызҹасына давранылдығына ҝөрә евдән гачмыш вә ја артыг онлары тә’мин етмәк имканында олмајан аиләләриндән говулмушлар.

13. Аиләни хошбәхтликдән мәһрум едән ҝениш јајылмыш проблемләр һансылардыр?

¹³ Бәли, аилә бөһран вәзијјәтиндәдир. Јухарыда садалананлара әлавә олараг, бир чох аиләләрин хошбәхт олмамасы, јенијетмәләрин валидејнләрә итаәтсизлијиндән, ушаглара гаршы амансыз давранышдан, никаһда олан зоракылыгдан, сәрхошлуг вә башга дәһшәтли проблемләрдән ирәли ҝәлир. Чохсајлы ушаглар вә бөјүкләр үчүн аилә артыг сакит бир лиман дејил.

14. а) Бә’зиләринин фикринә ҝөрә аиләнин бөһран вәзијјәтиндә олмасынын сәбәбләри нәдәдир? б) Биринҹи әсрин бир һүгугшүнасы бизим зәманәни неҹә тәсвир етмишдир вә онун сөзләринин јеринә јетмәси аилә һәјатына неҹә тә’сир едир?

¹⁴ Аилә нәјә ҝөрә бөһран вәзијјәтиндәдир? Бә’зиләринин фикринҹә бунун сәбәби, гадынларын истеһсалатда ишләмәсидир. Диҝәрләри, зәманәмизә хас олан әхлаг позғунлуғуна ишарә едирләр. Башга сәбәбләр дә ирәли сүрүлүр. Тәхминән ики мин ил бундан әввәл, танынмыш бир һүгугшүнас, бир чох чәтинликләрин аиләләрә тә’сир ҝөстәрәҹәјини габагҹадан хәбәр верәрәк, јазмышды: “Ахыр ҝүнләрдә чәтин анлар ҝәләҹәкдир. Чүнки инсанлар худбин, пулпәрәст, ловға, тәкәббүрлү, күфр данышан, валидејнләринә итаәт етмәјән, нанкор, гүдсијјәтдән мәһрум, шәфгәтсиз, барышмаз, бөһтанчы, нәфсини сахламајан, азғын, рәһмсиз, јахшылығын дүшмәни, хаин, еһтијатсыз, мәғрур олаҹаг, зөвгү Аллаһдан чох севәҹәк” (2 Тимотејә 3:1–4). Бу сөзләрин ҝүнләримиздә јеринә јетмәсинә ким исә шүбһә едә биләрми? Бу ҹүр шәраитин һөкм сүрдүјү дүнјада бир чох аиләләрин бөһран вәзијјәтиндә олмасы тәәҹҹүблүдүрмү?

АИЛӘ ХОШБӘХТЛИЈИНИН СИРРИ

15—17. Әлиниздәки китаб, аилә сиррини ашкар едән бир мәнбә хүсусунда нәјә истинад едәҹәкдир?

¹⁵ Аиләдә хошбәхтлијә наил олмаға даир һәр јандан мәсләһәтләр јағдырылыр. Гәрб өлкәләриндә арасы кәсилмәдән китаб вә журналларда мәсләһәтләр тәгдим едилир. Лакин проблем ондадыр ки, мәсләһәтчиләр дә инсанлардыр вә бир–бирләринә зидд данышырлар. Буна ҝөрә дә бу ҝүн јарарлы сајылан мәсләһәт, сабаһ фајдасыз ҝөрүнә биләр.

¹⁶ Бәс онда, аилә һәјатында е’тибарлы рәһбәрлији һарада ахтармалы? Тәхминән 1 900 ил бундан әввәл јазылмыш бир китаба мүраҹиәт едәрдинизми? Јохса дүшүнүрсүнүз ки, белә бир китаб тамамилә көһнәлиб? Анҹаг аилә һәјатынын һәгиги хошбәхтлији мәһз белә китабда ашкар едилир.

¹⁷ Һаггында бәһс етдијимиз китаб — Мүгәддәс Китабдыр. Бүтүн дәлилләр, бу китабын Аллаһдан илһам алдығыны тәсдиг едир. Биз, Мүгәддәс Китабда нөвбәти сөзләри охујуруг: “Һәр Мүгәддәс Јазы Аллаһдан илһам алмыш вә тә’лим, тәкзиб, ислаһ, салеһлик тәрбијәси үчүн фајдалыдыр” (2 Тимотејә 3:16). Әлиниздәки китаб, бу ҝүн аиләләрдә баш верән стресс вә проблемләрлә гаршылашаркән онлары “ислаһ” етмәкдә Мүгәддәс Китабын неҹә көмәк етдији һаггында дүшүнмәјә сизи тәшвиг едәҹәкдир.

18. Нә үчүн никаһ мәсәләсиндә Мүгәддәс Китабы нүфузлу бир мәнбә һесаб етмәк мүдрикликдир?

¹⁸ Әҝәр Мүгәддәс Китабын аилә хошбәхтлијинә көмәк едә биләҹәјинә шүбһәниз варса, онда нөвбәти сөзләрин үзәриндә дүшүнүн: Мүгәддәс Китабын јазылмасына илһам верән Шәхс, аилә гурулушунун Банисидир (Тәквин 2:18–25). Мүгәддәс Китабда дејилир ки, Онун ады — Јеһовадыр (Ишаја 42:8). О, “һәр аиләнин Ондан ад алдығы Ата” вә Јарадандыр (Ефеслиләрә 3:14). Јеһова, бәшәријјәтин башланғыҹындан бәри аилә һәјатыны мүшаһидә едир. О, аиләдә һансы проблемләрин јарана биләҹәјини билир вә онлары һәлл етмәк үчүн мәсләһәтләр верир. Тарих боју, Мүгәддәс Китабын принсипләрини сәмими гәлбдән һәјата кечирән инсанлар хошбәхт аилә һәјатына саһиб олублар.

19—21. Мүасирләримизин һәјатындан олан һансы нүмунәләр ҝөстәрир ки, никаһда јаранан проблемләри Мүгәддәс Китабын көмәји илә һәлл етмәк мүмкүндүр?

¹⁹ Мәсәлән, Индонезијада евдар бир гадын гумар ојунларына алудә олмушду. О, илләрлә үч ушағынын гејдинә галмыр вә әри илә һәмишә мүбаһисәдә олурду. Сонрадан, һәмин гадын Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә башлады. О, тәдриҹән Мүгәддәс Китабда дејиләнләрә е’тибар етмәјә башлады. Өјрәндији мәсләһәтләри һәјата кечирәрәк, јахшы һәјат јолдашы олду. Онун Мүгәддәс Китабын принсипләринә әсасланан ҹәһдләри, бүтүн аиләјә хошбәхтлик ҝәтирди.

²⁰ Испанијадан олан евдар бир гадын дејир: “Евләндијимиз бир ил анҹаг оларды ки, аиләмиздә ҹидди проблемләр јаранмаға башлады”. Бу гадынла әринин охшар ҹәһәтләри аз иди вә демәк олар ки, араларында мүбаһисәдән башга сөһбәт олмурду. Балаҹа бир гызларынын олмасына бахмајараг, онлар ајры јашамаг гәрарына ҝәлдиләр. Лакин бу гәрары һәјата кечирмәздән әввәл, Мүгәддәс Китаба мүраҹиәт етмәјә тәшвиг едилдиләр. Онлар, Мүгәддәс Китабда әрә вә арвада верилән мәсләһәтләри өјрәндиләр вә һәјата кечирдиләр. Бир гәдәр вахтдан сонра онлар бир–бири илә меһрибанҹасына сөһбәт едә билирдиләр вә бу кичик аилә хошбәхтлик ичиндә бирләшди.

²¹ Мүгәддәс Китаб јаша долмуш инсанлара да көмәк едир. Мисал үчүн, Јапонијадан олан бир әр–арвады ҝөтүрәк. Әр, дар һөвсәләли вә бә’зән дә амансыз олурду. Онларын гызлары, валидејнләринин мүгавимәт ҝөстәрмәләринә бахмајараг, Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә башладылар. Сонрадан ата гызларына гошулду, ана исә һәлә дә мүгавимәт ҝөстәрмәјә давам едирди. Лакин вахт кечдикҹә, гадын, Мүгәддәс Китаб принсипләринин онун аиләсинә јахшы тә’сир етдијини ҝөрүрдү. Гызлары она јахшы гајғы ҝөстәрирдиләр, әри исә чох меһрибан олмушду. Белә дәјишикликләр, гадыны Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә тәшвиг етди вә Мүгәддәс Китабын она да ејни тәрздә јахшы тә’сири олду. Бу јашлы гадын дәфәләрлә дејирди: “Биз, сөзүн әсл мә’насында әр–арвад олдуг”.

22, 23. Мүгәддәс Китаб, аилә һәјатында хошбәхтлик әлдә етмәкдә бүтүн халглардан олан инсанлара неҹә көмәк едир?

²² Бүтүн бу инсанлар, аилә хошбәхтлијинин сиррини өјрәнмиш олан бөјүк издиһама дахилдир. Онлар, Мүгәддәс Китабда олан мәсләһәтләри гәбул едир вә һәјата кечирирләр. Бу доғрудур ки, башгалары кими онлар да, гәддарлыг, әхлагсызлыг вә игтисади чәтинликләрлә долу олан дүнјада јашајырлар. Бундан әлавә, онлар гејри–камилдирләр, лакин аилә Банисинин ирадәсини сә’јлә јеринә јетирмәкдән хошбәхтлик әлдә едирләр. Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, Јеһова, “фајдалы оланы сәнә өјрәдән, јеријәҹәјин јолда сәни ҝүдән” бир Аллаһдыр (Ишаја 48:17).

²³ Мүгәддәс Китаб тәхминән ики мин ил бундан әввәл јазылыб гуртармыш олса да, онун мәсләһәтләри доғрудан да мүасирдир. Бундан башга, о, бүтүн инсанлар үчүн јазылмышдыр. Мүгәддәс Китаб, Америка вә ја Гәрб китабы дејил. Јеһова, “бүтүн халглардан олан инсанлары бир гандан јаратды” вә О, һарада јашамаларындан асылы олмајараг, бүтүн инсанларын психолоҝијасыны билир (Һәвариләрин ишләри 17:26). Мүгәддәс Китабын принсипләри һәр бир инсан үчүн фајдалыдыр. Бу принсипләри тәтбиг етсәниз, аилә хошбәхтлијинин сиррини сиз дә өјрәнә биләрсиниз.