Өлүмлә бағлы Мүгәддәс Китабда нә јазылыб?

Мүгәддәс Китабын «Јарадылыш» бөлмәсинә әсасән, Аллаһ илк инсаны јарадандан сонра она демишди: «Бағдакы бүтүн ағаҹларын мејвәсиндән үрәјин истәјән гәдәр јејә биләрсән. Анҹаг хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән јемә, чүнки ондан јејән ҝүн һөкмән өләҹәксән» (Јарадылыш 2:16, 17). Бу ајәдән ајдын шәкилдә ҝөрүнүр ки, Адәм Аллаһын әмринә итаәт етсәјди, һеч вахт өлмәјәҹәкди, әбәдијјән Әдән бағында јашајаҹагды.

Чох тәәссүф ки, Адәм Аллаһа итаәт етмәди, Һәвва она гадаған олунмуш мејвәни тәклиф едәндә алыб једи (Јарадылыш 3:1—6). Бу итаәтсизлијин аҹысыны бүтүн бәшәр аиләси буҝүнә кими чәкир. Мүгәддәс Китабын бир ајәсиндә дејилир: «Ҝүнаһ бир адам васитәсилә, өлүм дә ҝүнаһ васитәсилә дүнјаја ҝирди. Беләҹә, өлүм бүтүн адамлара кечди, чүнки һамы ҝүнаһ ишләјиб» (Ромалылара 5:12). Бу ајәдә сөзү ҝедән «бир адам» Адәмдир. Бәс ҝүнаһ дејәндә нә нәзәрдә тутулур вә нәјә ҝөрә бу ҝүнаһ өлүмә ҝәтириб чыхарды?

Ҝүнаһ дејәндә, Адәмин етдији һәрәкәт, јәни билә-билә Аллаһын ганунуну позмасы нәзәрдә тутулур (1 Јәһја 3:4). Өлүм исә, Аллаһын Адәмә дедији кими, бу ҝүнаһын ҹәзасы иди. Адәм, еләҹә дә ондан төрәјән инсанлар Аллаһын әмринә итаәт етсәјдиләр, ҝүнаһын вә өлүмүн нә демәк олдуғуну билмәјәҹәкдиләр. Аллаһ инсаны өлмәк үчүн јаратмамышды, ону јашамаг үчүн, һәтта әбәди јашамаг үчүн јаратмышды.

Ҝөз габағындадыр ки, Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, өлүм «бүтүн адамлара кечди». Бәс өләндән сонра нә баш верир? Инсан мөвҹудлуғуна давам едир? Чохлары бу суала «бәли» дејә ҹаваб верир. Онларын фикринҹә инсанын дахилиндә руһ адланан бир гүввә вар вә о, өлмәздир. Амма бу фикир Аллаһын Адәмә дедији сөзләрә зидд ҝедир. Чүнки Аллаһ Адәмин ҝүнаһынын ҹәзасы кими она өлүм һөкмү кәсмишди. Әҝәр инсан өләндән сонра ондан һансыса бир гүввә ајрылыб, јашамаға давам етсәјди, онда өлүм ҹәза сајылмазды. Амма билдијимиз кими, Аллаһын бүтүн сөзләри һагдыр, «Онун јалан данышмасы мүмкүн» дејил (Ибраниләрә 6:18). Јалан данышан Шејтан иди, о, Һәвваја демишди ки, Аллаһын гадаған етдији мејвәдән јесәләр, әсла өлмәјәҹәкләр (Јарадылыш 3:4).

Белә исә ортаја башга суал чыхыр, әҝәр өлмәз руһ тәлими ујдурмадырса, онда инсан өләндән сонра, әслиндә, нә баш верир?

МҮГӘДДӘС КИТАБ МӘСӘЛӘЈӘ АЈДЫНЛЫГ ҜӘТИРИР

Јарадылыш 2:7 ајәсиндә јазылыб: «Јеһоваa Аллаһ торпагдан инсаны јаратды вә онун бурнуна һәјат нәфәси үфүрдү, беләҹә, инсан ҹанлы варлыг олду». Бу ајәдә ишләнән «ҹанлы варлыг» ифадәси ибраниҹә «нефеш» сөзүндән әмәлә ҝәлир вә һәрфи мәнасы «нәфәс алан варлыг» демәкдир.

Ҝөрүндүјү кими, Мүгәддәс Китаба әсасән, Аллаһ Адәми јараданда она «һәјат нәфәси» вә ја һәјат гүввәси верди вә Адәм ҹанлы варлыг олду. Мүгәддәс Китабда дејилмир ки, Аллаһ Адәмә өлмәз руһ верди. Әҝәр Мүгәддәс Китаб инсанын өлмәз руһа малик олдуғуну өјрәтмирсә, бу тәлим әксәр динләрә һарадан кечиб? Бу суала ҹаваб тапмаг үчүн ҝәлин гәдим Мисирә гыса бир сәјаһәт едәк.

БҮТПӘРӘСТ ДИНЛӘРИН ИНАНҸЛАРЫ ДҮНЈАЈА ЈАЈЫЛЫР

Б. е. ә. V әсрдә јашамыш јунан тарихчиси Һеродот јазмышды ки, «инсан руһунун өлмәзлији һаггында илк дәфә тәлим» јарадан мисирлиләр олмушдур. Гәдим халглардан олан бабиллиләр дә инсанын өлмәз руһа малик олдуғуна инанырдылар. Бөјүк Исҝәндәр б. е. ә. 332-ҹи илдә Јахын Шәрги фәтһ етмәздән әввәл јунан философлары өлмәз руһ тәлимини ҝениш тәблиғ етмишдиләр, беләҹә, бу тәлим гыса бир мүддәтдә бүтүн Јунан империјасына јајылмышды.

Ерамызын биринҹи әсриндә јәһудиләрин ики әсас мәзһәби сајылан ессен вә фәриси тәригәтләри инсан өләндән сонра руһун јашадығыны өјрәдирди. «Јәһуди енсиклопедијасы»нда јазылыб: «Өлмәз руһ тәлими јәһудиләр арасында јунан тәфәккүрүнүн вә Платон фәлсәфәсинин тәсири нәтиҹәсиндә јајылмышды». Биринҹи әсрдә јашамыш јәһуди тарихчиси Иосиф Флави бу тәлими Мүгәддәс Јазылара јох, Јунан фәлсәфәсевәрләринә аид әфсанәләр топлусу адландырдығы «јунан оғулларынын инанҹлары» илә әлагәләндирмишди.

Јунан мәдәнијјәтинин тәсири артдыгҹа бүтпәрәст динләрдән чыхан бу тәлим христианлыға дахил олду. Тарихчи Ҹона Лендорун јазыларына әсасән, «Платон иддиа едирди ки, инсанын руһу бир вахтлар ҝөзәл бир мәканда јашајыб сонрадан бу позғун дүнјаја дүшүб. Бу тәлим Платон фәлсәфәси илә христианлығын гарышмасыны асанлашдырмышды». Беләҹә, бүтпәрәстликдән доған өлмәз руһ тәлими христиан килсәләри тәрәфиндән гәбул олунду вә христиан дининин әсас тәлимләриндән бири олду.

«ҺӘГИГӘТ СИЗИ АЗАД ЕДӘҸӘК»

Мүгәддәс Китабын бир ајәсиндә јазылыб: «Аллаһын руһу ајдын дејир ки, ҝәләҹәкдә бәзиләри алдадыҹы вәһјләрә вә ҹинләрин тәлимләринә гулаг асыб имандан дөнәҹәк» (1 Тимутијә 4:1). Бу сөзләрин ҝерчәк олдуғу ҝөз габағындадыр. Чүнки өлмәз руһ мәфһуму ҹинләрин тәлимләриндән биридир. Ҝөрүндүјү кими, бу тәлим Мүгәддәс Китаба әсасланмыр, онун көкү гәдим бүтпәрәст динләрә вә фәлсәфәјә дајаныр.

Хошбәхтликдән бу сахта тәлимин буховундан азад олмаг мүмкүндүр. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Сиз һәгигәти дәрк едәҹәксиниз вә һәгигәт сизи азад едәҹәк» (Јәһја 8:32). Мүгәддәс Китабдан сәһиһ билик алмагла инсан Аллаһа гаршы күфр олан бу ҹүр тәлимләрин вә әксәр динләрин тәблиғ етдији ајинләрин тәсириндән гуртула биләр. Аллаһын Кәламындакы һәгигәт инсанлары өлүмлә бағлы адәт-әнәнәләрин вә мөвһуматын әсарәтиндән азад етмәјә гадирдир. («Өлүм — һәјатын тамамы» адлы чәрчивәјә бахын.)

Јараданымыз биз инсанлары 70—80 ил јер үзүндә өмүр сүрүб сонра әбәдилик башга аләмә көчмәк үчүн јаратмајыб. Јарадыб ки, јер үзүндә әбәди јашајыб Она итаәткар бәндә олаг. Бу ҝөзәл нијјәт Аллаһын бәшәријјәтә бәсләдији мәһәббәтин нишанәсидир вә бу нијјәт мүтләг ҝерчәк олаҹаг (Мәлаки 3:6). Давуд пејғәмбәр дә буна әмин иди. О белә јазмышды: «Салеһләр јерә саһиб олаҹаг, орада әбәди јашајаҹаглар» (Зәбур 37:29).