Мүгәддәс Јазыларын китабы нөмрә 26 — Језекел

Јазан: Језекел

Јазылдығы јер: Бабил

Јазылмасы баша чатыб: б. е. ә. тәх. 591-ҹи ил

Әһатә етдији вахт: б. е. ә. тәх. 613-591-ҹи илләр

ЕРАМЫЗДАН әввәл 617-ҹи илдә Јәһуда падшаһы Јеһојакин Јерусәлими Навуходоносора тәслим етди. Навуходоносор өлкәнин адлы-санлы адамларыны әсир апарды, мә’бәдин вә падшаһын евинин хәзинәләрини талан етди. Әсир апарыланлар арасында падшаһын аиләси, ә’јанлар, иҝид дөјүшчүләр, сәнәткарлар, усталар, о ҹүмләдән, Бузинин оғлу каһин Језекел дә вар иди (2 Падшаһлар 24:11-17; Језекел 1:1-3). Әсир апарылан јәһудиләр тәпәләр, булаглар, вадиләр өлкәсиндән уҹсуз-буҹагсыз дүзәнҝаһ өлкәсинә олан јоруҹу сәјаһәтләрини гәм-гүссә ичиндә баша вурдулар. Онлар инди Кевар чајы саһилиндә, гүдрәтли империјанын дүз мәркәзиндә, онлара јад адәт-ән’әнәли бүтпәрәст халгларын әһатәсиндә јашајырдылар. Навуходоносор исраиллиләрә ев тикмәјә, нөкәр-гараваш сахламаға вә өзләри үчүн ишләмәјә иҹазә верди (Језекел 8:1; Јеремја 29:5-7; Езра 2:65). Ҝүзәранларынын јахшы олмасы өзләринин әмәксевәрлијиндән асылы иди. Ҝөрәсән онлар Бабил динләринин вә вар-дөвләтин тәләсиндән өзләрини горуја биләҹәкдиләрми? Јенә дә Јеһоваја гаршы үсјан едәҹәкдиләр, јохса сүрҝүнү Онун вердији ҹәза кими гәбул едәҹәкдиләр? Сүрҝүндә онлары јени-јени сынаглар ҝөзләјирди.

² Јерусәлимин мәһвинә ҝәтириб чыхаран бу чәтин илләр әрзиндә Јеһова пејғәмбәрсиз кечинмир, онлары халгынын јанына ҝөндәрирди. Јеремја Јерусәлимдә галды, Даниел Бабил сарајында хидмәт едирди, Језекел исә Бабилистана сүрҝүн олунмуш јәһудиләр арасында пејғәмбәрлик едирди. Језекел һәм каһин, һәм дә пејғәмбәр иди. Јеремја, сонралар исә Зәкәријјә бу шәрәфә лајиг ҝөрүлмүшдүләр (Јез. 1:3). Китаб бојунҹа Језекелә 90 дәфә ‘бәшәр оғлу’ дејә мүраҹиәт олунур, бу исә онун пејғәмбәрлијини тәдгиг едәнләр үчүн ваҹиб мәгамдыр. Белә ки, Јунанҹа Мүгәддәс Јазыларда Иса да буна бәнзәр шәкилдә тәхминән 80 дәфә ‘Инсан Оғлу’ адланыр (Јез. 2:1; Мат. 8:20). Језекел (ибраниҹә Јехезгел) ‘Аллаһ мөһкәмләндирир’ демәкдир. Јеһова Језекели Јеһојакинин сүрҝүн едилмәсинин бешинҹи или, б. е. ә. 613-ҹү илдә пејғәмбәр тә’јин етди. Китабда охудуғумуз кими 22 ил кечәндән сонра, сүрҝүнүн 27-ҹи илиндә Језекел һәлә дә пејғәмбәрлик едирди (Јез. 1:1, 2; 29:17). О евли иди, анҹаг Навуходоносор сонунҹу дәфә Јерусәлими мүһасирәјә алан ҝүн арвады өлмүшдү (24:2,18). Өзүнүн нә заман вә неҹә өлдүјү һагда исә һеч бир мә’лумат јохдур.

³ Адыны дашыјан китабы Језекелин јаздығына вә Мүгәддәс Јазыларда өзүнүн гануни јерини тутдуғуна һеч бир шүбһә јохдур. Китаб, Езранын ҝүнләриндә Мүгәддәс Јазылара дахил едилмишдир. Мәсиһчилијин илк дөврләринә аид олан арајыш китабларында, хүсусилә дә Ориҝенин тәртиб етдији канонда она раст ҝәлинир. Һәмчинин онун һәгигилијини орада истифадә едилән образларла, «Јеремја»дакы вә «Вәһј»дәки образларын һејранедиҹи тәрздә охшар олмасы сүбут едир (Јез. 24:2-12 — Јер. 1:13-15; Јез. 23:1-49 — Јер. 3:6-11; Јез. 18:2-4 — Јер. 31:29, 30; Јез. 1:5, 10 — Вәһј 4:6, 7; Јез. 5:17 — Вәһј 6:8; Јез. 9:4 — Вәһј 7:3; Јез. 2:9; 3:1 — Вәһј 10:2, 8-10; Јез. 23:22, 25, 26 — Вәһј 17:16; 18:8; Јез. 27:30, 36 — Вәһј 18:9, 17-19; Јез. 37:27 — Вәһј 21:3; Јез. 48:30-34 — Вәһј 21:12, 13; Јез. 47:1, 7, 12 — Вәһј 22:1, 2).

⁴ Онун доғрулуғуна башга бир сүбут Језекелин Тир (Сур), Мисир, Едом кими гоншу халглара аид сөјләдији пејғәмбәрликләрин дәгигликлә јеринә јетмәсидир. Мәсәлән, Језекел Тирин харабалыға чевриләҹәјини габагҹадан сөјләмишди. Навуходоносор 13 иллик мүһасирәдән сонра шәһәри әлә кечирәндә, бу пејғәмбәрлик гисмән јеринә јетди (Јез. 26:2-21). Һәмин вахт Тир там сүгута уғрамады. Анҹаг Јеһова шәһәрин тамамилә виран едиләҹәјинә һөкм вермишди. О, Језекелин васитәсилә габагҹадан сөјләмишди: ‘Төкүнтүләрини силиб-сүпүрәҹәк, ону чылпаг бир гајаја чевирәҹәјәм... Тахталарыны вә төкүнтүләрини суја атаҹаглар’ (26:4, 12). Бүтүн бунлар 250 илдән бир гәдәр артыг вахт кечәндән сонра, Македонијалы Исҝәндәр Тирин ада һиссәсинә һүҹум едәндә јеринә јетди. Исҝәндәрин әсҝәрләри шәһәрин хараба галмыш гурудакы һиссәсиндән тикинти гырыгларыны јығыб дәнизә төкдүләр вә беләликлә дә шәһәрин ада һиссәсинә 800 метрлик бәнд салдылар. Сонра мүһасирә гүлләләри тикиб 46 метр һүндүрлүјүндә олан диварлары ашдылар, б. е. ә. 332-ҹи илдә шәһәри әлә кечиртдиләр. Минләрлә инсан өлдүрүлдү, чохлары исә көләлијә сатылды. Језекелин габагҹадан сөјләдији кими, Тир ‘чылпаг бир гајаја чеврилди, торларын сәрилдији бир јер олду’ (26:14)a. Језекелин пејғәмбәрлик етдији кими, вә’д олунмуш дијарын диҝәр сәрһәд гоншусу олан хаин Едомлуларын да бир халг кими көкү кәсилди (25:12, 13; 35:2-9)b. Әлбәттә, Језекелин Јерусәлимин дағыдылмасы вә Исраилин бәрпасы һаггында сөјләдији пејғәмбәрлик дә дәгигликлә јеринә јетди (17:12-21; 36:7-14).

⁵ Пејғәмбәрлик етдији илк илләрдә Језекел хәјанәткар Јерусәлимә Јеһованын һөкмләрини е’лан едир вә сүрҝүн олунмушлары бүтпәрәстликдән чәкиндирирди (14:1-8; 17:12-21). Әсир ҝөтүрүлмүш јәһудиләр төвбә етдикләрини ҝөстәрмәк үчүн һеч нә етмирдиләр. Халгын мәс’улијјәтли нүмајәндәләри Језекелдән мәсләһәт алмаға ҝәлсәләр дә, Јеһованын онун васитәсилә сөјләдикләринә әһәмијјәт вермирдиләр. Онлар бүтпәрәстлијә давам едир, вар-дөвләт далынҹа гачырдылар. Мә’бәдин, мүгәддәс шәһәрин, падшаһ сүлаләсинин итирилмәси онлар үчүн дәһшәтли зәрбә олса да, чох аз адам төвбә едәрәк итаәтә ҝәлди (Мәз. 137:1-9).

⁶ Језекел сонралар, әсасән һәгиги ибадәтин бәрпа олунаҹағы барәдә пејғәмбәрлик едир, һәмчинин гоншу халглары Јәһуданын сүгутуна севиндикләри үчүн иттиһам едирди. Онларын рүсвај олунмасы, һәмчинин Исраилин бәрпасы Јеһованы онларын ҝөзүндә мүгәддәс едәҹәкди. Әсарәтин вә бәрпанын мәгсәди бир иди: һәм исраиллиләр, һәм дә башга халглар Јеһованын ким олдуғуну билмәли идиләр (Јез. 39:7, 22). Бүтүн китаб бојунҹа Јеһованын адынын иззәтләндирилмәси вурғуланыр, белә ки, 60 дәфәдән чох бу ифадәјә раст ҝәлинир: «Онда биләҹәксиниз [вә ја биләҹәкләр] ки, Рәбб [«Јеһова», ЈД] Мәнәм» (6:7).

БИЗӘ ФАЈДАСЫ

²⁹ Језекел Јеһованын вердији хәбәрләри, ҝөрүнтүләри вә вә’дләри сүрҝүндә олан јәһудиләрә олдуғу кими чатдырырды. Чохлары пејғәмбәри лаға гојуб ҝүлсә дә, бә’зиләри инанырды. Инананлар чох бөјүк фајда әлдә етдиләр. Бәрпа олунма вә’ди онлара ҝүҹ верирди. Әсир ҝөтүрүлән башга халглардан фәргли олараг онлар өз миллијјәтини горудулар вә габагҹадан дејилдији кими, б. е. ә. 537-ҹи илдә Јеһова сағ галан садиг јәһудиләри вәтәнә гајтарды (Јез. 28:25, 26; 39:21-28; Езра 2:1; 3:1). Онлар Јеһованын евини тикдиләр вә һәгиги ибадәти јенидән бәрпа етдиләр.

³⁰ ‘Језекел’ китабында олан принсипләрин бизә мисилсиз фајдасы вар. Дөнүклүк, бүтпәрәстлик, һабелә үсјанкарлыг руһу инсаны Јеһованын лүтфүндән мәһрум едәр (Јез. 6:1-7; 12:2-4, 11-16). Һәр кәс өз ҝүнаһына ҝөрә ҹаваб верәҹәк, анҹаг Јеһова сәһв јолдан дөнәнләрин ҝүнаһындан кечәҹәк, белә инсанлар Аллаһын ҝөзүндә лүтф тапыб, сағ галаҹаглар (18:20-22). Аллаһын хидмәтчиләри һәтта чәтин тә’јинатда оланда, истеһза вә ја мәзәммәтлә гаршылашанда Језекел кими садиг ҝөзәтчи олараг галмалыдырлар. Пис инсаны хәбәрдар етмәк сон дәрәҹә ваҹибдир ки, ганы үстүмүздә галмасын (3:17; 33:1-9). Ағсаггалларын үзәринә ҹидди мәс’улијјәт, Аллаһын халгынын гајғысына галмаг мәс’улијјәти гојулмушдур (34:2-10).

³¹ Језекел китабында диггәтәлајиг ҹәһәт Мәсиһлә бағлы пејғәмбәрликләрдир. Онун һаггында јазылыб ки, Давудун тахтына онун ‘гануни ихтијары чатыр’ вә бу тахт она вериләҹәкдир. Ики јердә Аллаһ Мәсиһи ‘гулум Давуд’, башга һалларда исә ‘чобан’, ‘падшаһ’ вә ‘рәһбәр’ адландырыр (21:27, ЈД; 34:23, 24; 37:24, 25). Давуд, китабын јазылдығы дөврдән чох әввәл өлдүјү үчүн, Језекел Давудун һәм Оғлу, һәм дә Ағасы олаҹаг адам һаггында данышырды (Мәз. 110:1; Мат. 22:42-45). Јешаја кими Језекел дә Јеһованын зәриф бир будағы һүндүр дағын зирвәсинә әкәҹәјини јазыр (Јез. 17:22-24; Јешаја 11:1-3).

³² Һәмчинин Језекелин рөјада ҝөрдүјү мә’бәд илә «Вәһј»дә тәсвир олунан «мүгәддәс Јерусәлими» мүгајисә етмәк дә мараглыдыр (Вәһј 21:10). Онларын арасында бә’зи фәргләр мөвҹуддур, мәсәлән, Језекелин ҝөрдүјү мә’бәд шәһәрдән ајры, шималда јерләшир, анҹаг «Вәһј»дәки шәһәрдә исә Јеһова Өзү мә’бәддир. Анҹаг һәр ики мә’бәддә һәјат чајы ахыр, һәр ај мејвә верән вә јарпаглары илә шәфа ҝәтирән ағаҹлар вар вә Јеһованын иззәти бу мә’бәдләри долдурур. Ҝөрүнтүләрин һәр икиси Јеһованын Падшаһлығына вә Она мүгәддәс хидмәти иҹра едәнләр үчүн ҝөрдүјү хилас тәдбиринә гаршы миннәтдарлығы артырыр (Јез. 43:4, 5 — Вәһј 21:11; Јез. 47:1, 8, 9, 12 — Вәһј 22:1-3).

³³ «Језекел» китабы Јеһованын мүгәддәслијини вурғулајыр. О ачыглајыр ки, Јеһованын адынын иззәтләнмәси һәр шејдән ваҹибдир. «“Бөјүк адымын мүгәддәслијини јенә ҝөстәрәҹәјәм. Милләтләр биләҹәкләр ки, Рәбб Мәнәм” Худавәнд Рәбб белә бәјан едир». Пејғәмбәрликдә ҝөстәрилдији кими, Аллаһ, Гог дијарындан олан Магог да дахил олмагла, Онун адына ләкә ҝәтирәнләрин һамысыны мәһв едәрәк, Өз адынын мүгәддәслијини ҝөстәрәҹәк. Мүдрик о кәсләрдир ки, Аллаһын дүзҝүн ибадәт үчүн олан тәләбләрини јеринә јетирәрәк, артыг индидән Јеһованы иззәтләндирирләр. Бу инсанлар Онун мә’бәдиндән ахан чајдан шәфа вә әбәди һәјат тапаҹаглар. Иззәтлә долу, мисилсиз ҝөзәллији олан бу шәһәр «Јаһве-Шамма», јә’ни ‘Јеһова орададыр’ адланыр (Јез. 36:23; 38:16; 48:35).

[Һашијәләр]