¹⁶ Бәс Јеһованын «ҝөјләри, јери... ләрзәјә ҝәтирәҹәјәм» сөзләрини неҹә баша дүшмәли? Һәвари Павел Һаггај 2:6 ајәсиндәки бу пејғәмбәрлији белә изаһ едир: «О [Аллаһ]: “Мән бир даһа јалныз јери дејил, ҝөјү дә сарсыдаҹағам”, — дејәрәк, вә’д етмишдир. “Бир даһа” сөзү ҝөстәрир ки, сарсыла билән, јә’ни јарадылмыш шејләр арадан галдырылаҹагдыр ки, сарсыла билмәјәнләр даим вар олсун. Буна ҝөрә, сарсылмаз Сәлтәнәтә [Падшаһлыға] наил олдуғумуза ҝөрә, миннәтдар олаг ки, бу јолла Аллаһа мәгбул еһтирам вә ихласкарлыгла Она хидмәт едәк. Чүнки Аллаһымыз мәһв едән атәшдир» (Ибр. 12:26-29). Һаггајын сөзләриндән ҝөрүнүр ки, ләрзәјә ҝәтирмәк, ‘падшаһлыгларын тахт-таҹларыны алт-үст едәрәк милләтләрин сәлтәнәтләринин ҝүҹүнү дармадағын етмәк’ үчүн ваҹиб аддымдыр (Һаг. 2:21, 22). Бу пејғәмбәрлији ситат ҝәтирәрәк Павел ҝөстәрди ки, Аллаһын Падшаһлығы бунларын әксинә олараг «сарсылмаз»дыр. Беләликлә, бу Падшаһлыға үмидлә бахараг, ҝәлин Аллаһа мүгәддәс хидмәти иҹра етмәк үчүн ‘гүввәтләнәк вә ишләјәк’. Ҝәлин јаддан чыхармајаг ки, Јеһова дүнја халгларыны мәһв етмәјинҹә, бу халглардан дәјәрлиләр хилас олмаг үчүн ојанмалы вә онларын арасындан чыхмалыдыр: «“Бүтүн милләтләри ләрзәјә салыб һамысынын ҹаһ-ҹәлалыны бураја ҝәтирдәҹәјәм вә бу мә’бәди әзәмәтлә долдураҹағам”. Ордулар Рәбби белә дејир» (2:4, 7).

Мүгәддәс Јазыларын китабы нөмрә 37 — Һаггај

Јазан: Һаггај

Јазылдығы јер: Јерусәлим

Јазылмасы баша чатыб: б. е. ә. 520-ҹи ил

Әһатә етдији вахт: 112 ҝүн (б. е. ә. 520-ҹи ил)

ОНУН ады Һаггај иди. О, пејғәмбәр вә «Рәббин рәсулу» иди (Һаг. 1:13). Бәс онун һаггында даһа нә мә’лумдур? О ким олуб? Һаггај кичик пејғәмбәрләр адлананлардан онунҹусудур. О, јәһудиләрин б. е. ә. 537-ҹи илдә вәтәнә гајытмаларындан сонра хидмәт едән илк үч пејғәмбәрдән биринҹисидир. Диҝәр ики пејғәмбәр Зәкәријјә вә Малаки иди. Һаггајын (ибраниҹә Хаггај) адынын мә’насы «Бајрамда [доғулан]» демәкдир. Бу, ола билсин ки, онун һансыса бајрамда доғулдуғуну ҝөстәрир.

² Јәһуди рәвајәтинә ҝөрә демәк олар ки, Һаггај Бабилдә доғулмуш вә Зеруббабил вә баш каһин Јешуа илә бирликдә Јерусәлимә гајытмышдыр. Һаггај Зәкәријјә пејғәмбәрлә чијин-чијинә хидмәт етмишдир вә Езра 5:1 вә 6:14 ајәләриндә дејилир ки, онларын һәр икиси дә сүрҝүндән гајытмыш јәһудиләри мә’бәдин тикинтисини јенидән башламаға тәшвиг едирди. Аллаһын пејғәмбәри кими, о, ики тапшырығы јеринә јетирирди: јәһудиләри Аллаһ гаршысында өз мәс’улијјәтләрини јеринә јетирмәјә сәсләјир вә башга пејғәмбәрликләрлә јанашы, бүтүн милләтләрин ләрзәјә салынаҹағы һаггында пејғәмбәрлик едирди (Һаг. 2:6, 7).

³ Јеһова Һаггајы нә үчүн пејғәмбәр тә’јин етди? Чүнки б. е. ә. 537-ҹи илдә Кир падшаһ јәһудиләрин вәтәнә гајыдыб, Јеһованын мә’бәдини тикмәләринә иҹазә верән фәрман чыхарды. Анҹаг артыг б. е. ә. 520-ҹи илә ҝәлмәләринә бахмајараг, мә’бәдин тикилиб баша чатмасына һәлә чох галмышды. Дүшмәнләрин мүдахиләси, һәмчинин јә­һудиләрин өзләринин лагејд мүнасибәти вә мадди рифаһа ҹан атмалары вәтәнә гајытмаларынын әсас сәбәбини бу илләр әрзиндә онлара унутдурду (Езра 1:1-4; 3:10-13; 4:1-24; Һаг. 1:4).

⁴ Јазыларда дејилир ки, мә’бәдин тәмәли гојулан ҝүндән (б. е. ә. 536-ҹы ил) «өлкәнин халгы Јәһуда халгынын әлләрини ишдән сојутмагла тикинти ишиндә онлара әзијјәт верди. Бу халг Јәһудиләрин мәгсәдләрини боша чыхармаг үчүн... өзләринә муздла мәсләһәтчиләр тутду» (Езра 4:4, 5). Нәһајәт, б. е. ә. 522-ҹи илдә бу гејри-јәһуди дүшмәнләр тикинти ишләринин дајандырылмасына даир рәсми гәрарын чыхарылмасына наил олдулар. Һаггај Фарс падшаһы Дара Һистаспанын һакимијјәтинин икинҹи илиндә, јә’ни б. е. ә. 520-ҹи илдә пејғәмбәрлик етмәјә башламышды вә онун фәалијјәти јәһудиләри мә’бәдин тикинтисини давам етдирмәјә тәшвиг етди. Бундан хәбәр тутан гоншу вилајәтләрин башчылары, Дараја бу мәсәләни һәлл етмәсини хаһиш едән мәктуб ҝөндәрдиләр. Дара исә Кирин илк фәрманыны тәсдигләјәрәк јәһудиләри дүшмәнләринин тәзјигиндән азад етди.

⁵ Һаггајын китабынын Ибраниҹә Мүгәддәс Јазыларын канонуна дахил олдуғуна даир јәһудиләрин һеч бир шүбһәси јох иди. Бундан әлавә, китабын канона дахил олдуғуну Езра 5:1 ајәсиндә Һаггајын ‘Исраил Аллаһынын ады илә пејғәмбәрлик етдији’ һаггында дејилмәси вә Езра 6:14 ајәси тәсдиг едир. Бу пејғәмбәрлик китабынын илһамланмыш Јазылара дахил олдуғуну Павелин Ибраниләрә 12:26 ајәсиндәки «инди исә О: “Мән бир даһа јалныз јери дејил, ҝөјү дә сарсыдаҹағам”, — дејәрәк, вә’д етмишдир» сөзләрини бу китабдан ситат ҝәтирмәси тәсдиг едир (Һаг. 2:6).

⁶ Һаггајын пејғәмбәрлији 112 ҝүн әрзиндә назил олан дөрд хәбәрдән ибарәтдир. Китабын дили садәлији вә ачыглығы илә фәргләнир, онун Јеһованын адыны вурғуламасы хүсусилә диггәтә лајигдир. Китабын орижиналында 38 ајәдә «Јеһова» адына 35 дәфә раст ҝәлинир, онлардан 14-ү «Ордулар Рәбби [Јеһова]» кими сәсләнир. Һаггај хәбәринин Јеһовадан олдуғуна һеч бир шүбһә јери гојмур: «Рәббин рәсулу Һаггај Рәббин елчилији илә халга белә деди: “Рәбб дејир: ‘Мән сизинләјәм’”» (1:13).

⁷ Бу, Аллаһын халгынын тарихиндә чох ваҹиб бир мәрһәлә иди вә бу дөврдә Һаггајын хидмәти бөјүк фајда ҝәтирди. Пејғәмбәр она тапшырылан ишдән зәррә гәдәр дә бојун гачырмырды вә јәһудиләрә мүраҹиәтиндә сөзләрини јумшалтмаға чалышмырды. О ачыгҹа олараг билдирирди ки, ләнҝитмәјин вахты дејил, иш ҝөрмәк лазымдыр. Јеһовадан һансыса хејир-дуа алмаг истәјирдиләрсә, јәһудиләр Јеһованын мә’бәдини тикмәли вә тәмиз ибадәти бәрпа етмәли идиләр. Һаггајын хәбәринин әсас мәғзи будур: әҝәр инсан Јеһованын хејир-дуаларыны дадмаг истәјирсә, о, һәгиги Аллаһа хидмәт етмәли вә она тапшырылан иши јеринә јетирмәлидир.

БИЗӘ ФАЈДАСЫ

¹³ Јеһованын Һаггај васитәсилә чатдырдығы дөрд хәбәр о дөврүн јәһудиләринә бөјүк фајда ҝәтирди. Јәһудиләр дәрһал ишә башламаға тәшвиг олундулар вә дөрд ил јарыма мә’бәди тикиб гуртардылар, бунун сајәсиндә дә, Исраилдә һәгиги ибадәт јенидән чичәкләнди (Езра 6:14, 15). Јеһова онларын сә’јли әмәјини хејир-дуаландырды. Мәһз тикинти вахты Фарс падшаһы Дара дөвләт сәнәдләрини јохлајараг, Кирин вердији әмрин гүввәдә галдығыны билдирди. Беләҹә, падшаһын дәстәји илә мә’бәд бәрпа едилди (Езра 6:1-13).

¹⁴ Бу пејғәмбәрлик китабында бизим ҝүнләр үчүн дә фајдалы мәсләһәтләр вар. Мәсәлән, китабда Аллаһа хидмәти шәхси марагларымыздан үстүн тутмағын ваҹиблији вурғуланыр (Һаг. 1:2-8; Мат. 6:33). Орада, һәмчинин хатырланыр ки, егоизм инсаны һәлак едир вә вар-дөвләт далынҹа гачмаг бошдур, инсаны әсл зәнҝин едән исә Јеһованын вердији сүлһ вә хејир-дуадыр (Һаг. 1:9-11; 2:9; Сүл. мәс. 10:22). Даһа сонра вурғуланыр ки, Аллаһа хидмәт инсаны өз-өзүнә тәмиз етмир, чүнки бунун үчүн тәмиз вә бүтүн үрәкдән ибадәт тәләб олунур вә ону натәмиз һәрәкәтләрлә ләкәләмәк олмаз (Һаг. 2:10-14; Колос. 3:23; Ром. 6:19). Бундан әлавә, китаб ҝөстәрир ки, Аллаһын хидмәтчиләри һејфсиләнәрәк «кечмиш ҝөзәл ҝүнләри» јад етмәмәли, әксинә, өз ‘һәјат јоллары һаггында јахшы дүшүнмәли’ вә Јеһоваја иззәт ҝәтирмәлидирләр. Јалныз бу һалда Јеһова онларла олаҹаг (Һаг. 2:3, 4; 1:7, 8, 13; Филип. 3:13, 14; Ром. 8:31).

¹⁵ Јәһудиләр мә’бәдин тикинтисинә башлајан андан е’тибарән, Јеһова онларын бүтүн ишләрини хејир-дуаландырды вә уғурлу етди. Манеәләр арадан галдырылды. Иш олдугҹа гыса бир вахтда тамамланды. Бәли, Јеһованын ишиндә горхмаз вә гәтијјәтли олмаг һәр заман мүкафатландырылыр. Реал вә ја фәрз едилән бүтүн чәтинликләри иман вә ҹәсарәт ҝөстәрмәклә ашмаг олар. Јеһованын ‘сөзүнә’ итаәткар олмаг өз бәһрәсини верир (Һаг. 1:1).

¹⁶ Бәс Јеһованын «ҝөјләри, јери... ләрзәјә ҝәтирәҹәјәм» сөзләрини неҹә баша дүшмәли? Һәвари Павел Һаггај 2:6 ајәсиндәки бу пејғәмбәрлији белә изаһ едир: «О [Аллаһ]: “Мән бир даһа јалныз јери дејил, ҝөјү дә сарсыдаҹағам”, — дејәрәк, вә’д етмишдир. “Бир даһа” сөзү ҝөстәрир ки, сарсыла билән, јә’ни јарадылмыш шејләр арадан галдырылаҹагдыр ки, сарсыла билмәјәнләр даим вар олсун. Буна ҝөрә, сарсылмаз Сәлтәнәтә [Падшаһлыға] наил олдуғумуза ҝөрә, миннәтдар олаг ки, бу јолла Аллаһа мәгбул еһтирам вә ихласкарлыгла Она хидмәт едәк. Чүнки Аллаһымыз мәһв едән атәшдир» (Ибр. 12:26-29). Һаггајын сөзләриндән ҝөрүнүр ки, ләрзәјә ҝәтирмәк, ‘падшаһлыгларын тахт-таҹларыны алт-үст едәрәк милләтләрин сәлтәнәтләринин ҝүҹүнү дармадағын етмәк’ үчүн ваҹиб аддымдыр (Һаг. 2:21, 22). Бу пејғәмбәрлији ситат ҝәтирәрәк Павел ҝөстәрди ки, Аллаһын Падшаһлығы бунларын әксинә олараг «сарсылмаз»дыр. Беләликлә, бу Падшаһлыға үмидлә бахараг, ҝәлин Аллаһа мүгәддәс хидмәти иҹра етмәк үчүн ‘гүввәтләнәк вә ишләјәк’. Ҝәлин јаддан чыхармајаг ки, Јеһова дүнја халгларыны мәһв етмәјинҹә, бу халглардан дәјәрлиләр хилас олмаг үчүн ојанмалы вә онларын арасындан чыхмалыдыр: «“Бүтүн милләтләри ләрзәјә салыб һамысынын ҹаһ-ҹәлалыны бураја ҝәтирдәҹәјәм вә бу мә’бәди әзәмәтлә долдураҹағам”. Ордулар Рәбби белә дејир» (2:4, 7).