«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр

2—8 ИЈУЛ

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЛУКА 6, 7

«Сәхавәтлә өлчүн»

*** nwtsty-E Лк 6:37 ајәси үчүн шәрһ ***

Инсанлары бағышлајын, онда бағышланаҹагсыныз: Јахуд «бурахын, сизи дә бурахаҹаглар». «Бағышламаг» кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү һәрфән «сәрбәст бурахмаг, ҝөндәрмәк, бурахмаг (мәсәлән, дустағы)» мәнасыны дашыјыр. Бу контекстдә мүһакимә етмәк вә мәһкум етмәк фикринә әкс фикир кими ишләнәндә, һәтта ҹәзаландырмаға вә әвәз чыхмаға әсас оланда белә, бәраәт газандырмаг вә бағышламаг мәнасыны дашыјыр.

*** nwtsty-E Лк 6:38 ајәси үчүн шәрһ ***

Һәмишә верин: Јунан дилиндә феил давамедиҹи һәрәкәти билдирән формада ишләниб, буна ҝөрә дә «һәмишә верин» кими тәрҹүмә олунуб.

*** nwtsty-E Лука 6:38 ајәси үчүн шәрһ ***

Әтәјинизә: Јунан сөзү һәрфән «көксүнүзә, (синәнизә)» мәнасыны верир, амма бу контекстдә, еһтимал ки, үстүндән гуршаг бағланмыш енли үст палтарынын әтәјини билдирир. «Әтәјинизә... төкәҹәкләр» сөзләри исә бәзи сатыҹыларын малы алыҹынын әтәјинә төкмәк адәтинә аид ола биләр.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

*** w07-E 8/1 с. 6, абз. 1 ***

Әсл руһанилик нәдир?

Иса тез-тез саатларла дуа едирди (Јәһја 17:1—26). Мәсәлән, 12 һәварини сечмәздән әввәл «Иса дуа етмәк үчүн даға галхды вә бүтүн ҝеҹәни Аллаһа дуа етди» (Лука 6:12). Бу о демәк дејил ки, руһани дүшүнҹәли инсан да мүтләг бүтүн ҝеҹәни дуа етмәклә кечирмәлидир. Амма белә инсан Исанын нүмунәсини изләјәҹәк. Ваҹиб мәсәлә илә бағлы гәрар гәбул етмәздән әввәл о, Аллаһа дуа етмәк үчүн кифајәт гәдәр вахт ајыраҹаг, руһанилијини инкишаф етдирән гәрарлар гәбул етмәк үчүн мүгәддәс руһун рәһбәрлијини ахтараҹаг.

*** nwtsty-E Лк 7:35 ајәси үчүн шәрһ ***

Әмәлләри: Һикмәтин әмәлләри, јәни Вәфтизчи Јәһјанын вә Исанын ишләри онлара гаршы ирәли сүрүлән иттиһамларын јалан олдуғуну сүбут едирди. Иса маһијјәт етибарилә дејирди: «Инсанын дүзҝүн әмәлләринә вә давранышына бахын, онда биләҹәксиниз ки, иттиһамлар јаландыр».

9—15 ИЈУЛ

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЛУКА 8, 9

«Ардымҹа ҝәл. Неҹә?»

*** it-2-E с. 494 ***

Јува

Бир мирзә Исаја деди: «Устад, сән һара ҝетсән, мән дә сәнин ардынҹа ҝедәҹәјәм». Иса она ҹаваб верди: «Түлкүләрин дә, ҝөј гушларынын да јувасы вар, амма инсан Оғлунун башыны гојмаға белә, јери јохдур» (Мт 8:19, 20; Лк 9:57, 58). Иса бурада билдирди ки, онун давамчысы олмаг истәјән адам өзүнә ади шәраит белә јаратмаг фикриндән әл чәкмәли вә бүсбүтүн Јеһоваја бел бағламалыдыр. Бу принсип онун өз шаҝирдләринә өјрәтдији дуада әксини тапыр: «Бу ҝүн бизә буҝүнлүк рузимизи вер». Һәмчинин бир дәфә Иса демишди: «Әмин ола биләрсиниз, әмлакындан әл чәкмәјән адам мәним шаҝирдим ола билмәз» (Мт 6:11; Лк 14:33).

*** nwtsty-E Лк 9:59, 60 ајәләри үчүн шәрһ ***

Атамы дәфн едим: Еһтимал ки, бурада сөһбәт ондан ҝетмир ки, һәмин адамын атасы вәфат етмишди вә о, атасынын дәфнини тәшкил етмәк үчүн иҹазә истәјирди. Белә олсајды, о, дуруб Иса илә сөһбәт етмәзди. Гәдим дөврдә Јахын Шәргдә өлү өләндә ону дәрһал, адәтән, елә һәмин ҝүн басдырырдылар. Она ҝөрә дә о адамын атасы өлмәмишди, ја хәстә иди, ја да гоҹа. Һәм дә Иса она һеч вахт демәзди ки, гуллуға еһтијаҹы олан хәстә атасыны атыб ҝәлсин. Демәли, онун аиләсиндә атасына бахмаға кимсә вар иди ки, Иса она белә бир сөз демишди (Мр 7:9—13). О адамын сөзүнүн мәғзи бу иди: «Мән сәнин ардынҹа ҝәләҹәјәм. Амма нә гәдәр ки, атам сағдыр, ҝәлә билмәрәм. Ҝөзлә, гој атам өлсүн, ону басдырым, сонра». Анҹаг Иса билдирди ки, о адам белә етмәклә Аллаһын Падшаһлығыны һәјатында һәр шејдән үстүн тутмаг үчүн јаранан имканы әлдән верир (Лк 9:60, 62).

Гој өлүләр өз өлүләрини дәфн етсинләр: Лк 9:59 ајәси үчүн олан шәрһдән ҝөрүндүјү кими, Исанын данышдығы адамын атасы еһтимал ки, өлмәмишди, о ја хәстә иди, ја да гоҹа. Буна ҝөрә дә Иса она маһијјәт етибарилә деди: «Гој руһани ҹәһәтдән өлү олан адамлар өз өлүләрини басдырсынлар», јәни атасы вәфат едәнә кими, гој башга гоһумлары онун гуллуғунда дурсунлар, сонра да дәфн етсинләр. Исанын ардынҹа ҝетмәклә һәмин адам әбәди һәјата ҝедән јола гәдәм гојарды вә беләликлә, Аллаһын ҝөзүндә руһани ҹәһәтдән өлү олан инсанларын сырасында олмазды. Иса ҹавабында ҝөстәрди ки, Аллаһын Падшаһлығыны һәјатда һәр шејдән үстүн тутмаг вә бу Падшаһлыг һагда тәблиғ етмәк руһани ҹәһәтдән сағ галмаг үчүн әсас амилдир.

*** nwtsty-E медиа ***

Шумламаг

Адәтән, торпағы пајызда шумлајырдылар. Исти јај ајларында ҝүнәшин гыздырыб бәркитдији торпағы пајыз јағышлары јумшалдырды. (Б15 әлавәсинә бахын.) Бәзи хышларын гурулушу садә олурду — метал уҹлу тахта парчасыны шалбана бәркидирдиләр, сонра да она бир вә ја бир нечә һејван гошурдулар. Торпағы шумлајандан сонра тохум сәпирдиләр. Төвратда тез-тез бәдии тәсвир кими шум ишинә истинад олунур (Һк 14:18; Әш 2:4; Әр 4:3; Ми 4:3). Иса ваҹиб һәгигәтләри изаһ етмәк үчүн кәнд тәсәррүфаты ишләриндән нүмунә чәкирди. Мәсәлән, әсл шаҝирд олмағын ваҹиблијини баша салмаг үчүн Иса шумлама ишинә истинад етмишди (Лк 9:62). Әҝәр әкинчинин диггәти әлиндәки ишдән јајынсајды, шырымлар әјри оларды. Ејнилә, мәсулијјәтләриндән јајынан, јахуд бојун гачыран шаҝирд дә Аллаһын Падшаһлығы үчүн јарарлы олмур.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

*** nwtsty-E Лк 8:3 ајәси үчүн шәрһ ***

Гуллуг едир: Јахуд «онлара көмәк едирдиләр (тәмин едирдиләр)». Јунанҹа диаконео сөзү алыб-ҝәтирмәк, биширмәк, сүфрәјә дүзмәк вә саирә ишләр ҝөрәрәк башгаларынын гуллуғунда дурмағы билдирир. Лк 10:40, Лк 12:37, Лк 17:8 вә Һв 6:2 ајәләриндә охшар мәналарда ишләниб, лакин инсанларын тәләбатларыны өдәмәк үчүн ҝөрүлән башга охшар ишләри дә өзүнә дахил едә биләр. Бурада бу сөз 2 вә 3-ҹү ајәләрдә ады чәкилән гадынларын Исаја вә шаҝирдләринә неҹә көмәк етдијини, онлара Аллаһын вердији тапшырығы там јеринә јетирә билмәк үчүн неҹә дәстәк олдуғуну тәсвир едир. Белә етмәклә, бу гадынлар Аллаһы шәрәфләндирирдиләр. Аллаһ да ҝәләҹәк нәсилләр охусун дејә онларын ҝөстәрдији сәхавәти Мүгәддәс Китабда јаздырды вә бунунла да онларын етдикләрини гијмәтләндирдијини ҝөстәрди (Мс 19:17; Иб 6:10). Мт 27:55; Мр 15:41 ајәләриндә дә гадынлар һаггында данышаркән ејни јунан сөзү ишләниб.

16—22 ИЈУЛ

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЛУКА 10, 11

«Хејирхаһ сәмәријјәли мәсәли»

*** nwtsty-E медиа ***

Јерусәлимдән Әриһаја ҝедән јол

Бу гыса видеода ҝөстәрилән јол (1) еһтимал ки, Јерусәлимлә Әриһа арасындакы гәдим јола бәнзәр јолдур. Јерусәлимдән Әриһаја ҝедән јолун узунлуғу 20 км-дән артыг иди вә јол дик јол иди. Јолда 1 км-лик ениш вар иди. Кимсәсиз, вәһши чөллүкдә о гәдәр сојғунчулуг олурду ки, јолчуларын тәһлүкәсизлијини тәмин етмәк үчүн орада гарнизон јерләшдирилмишди. Ромалыларын салдығы Әриһа шәһәри (2) Јәһудијјә чөллүјүнүн гуртараҹағында јерләширди. Гәдим Әриһа шәһәри (3) ромалыларын салдығы Әриһадан тәхминән 2 км аралыда јерләширди.

*** nwtsty-E Лк 10:33, 34 ајәләри үчүн шәрһ ***

Сәмәријјәли: Јәһудиләр үмумиликдә сәмәријјәлиләрә јухарыдан ашағы бахырдылар вә онларла һеч бир әлагә гурмурдулар (Јһ 4:9). Бәзи јәһудиләр һәтта «сәмәријјәли» сөзүнү сөјүш кими ишләдирди (Јһ 8:48). Мишнада бир раввинин сөзләри ситат ҝәтирилир: «Сәмәријјәлинин чөрәјини јејән адам елә бил ки, донуз әти јејиб». Бир чох јәһудиләр сәмәријјәлинин шаһидлијинә гәтијјән инанмазды, јахуд сәмәријјәлинин хидмәтиндән истифадә етмәзди. Иса јәһудиләрин бу мүнасибәтиндән хәбәрдар иди. Буна ҝөрә дә, о, чох вахт «хејирхаһ сәмәријјәли» адланан бу мәсәллә чох ҝүҹлү бир дәрс верди.

Онун јараларына јағ вә шәраб төкдү, јараларыны сарыды: Һәким Лука Исанын мәсәлини хырдалығына кими гәләмә алыб, јаранын неҹә мүалиҹә едилдијини јазыб. Луканын јаздыглары о ҝүнләрдә истифадә олунан мүалиҹә үсулларына ујғун ҝәлир. Јараны евдә адәтән јағ вә шәрабла мүалиҹә едирдиләр. Бәзән јараны јумшалтмаг үчүн үстүнә јағ чәкирдиләр (Әш 1:6 ајәси илә мүгајисә един). Шәраб да антисептик вә јүнҝүл дезинфексијаедиҹи хассәјә маликдир. Лука һәм дә јаранын сарындығыны јазыр, бу да фәсадлашманын гаршысыны алмаг үчүн иди.

Карвансараја: Јунан сөзү һәрфи мәнада «һамынын гәбул олундуғу јер» мәнасыны дашыјыр. Белә јерләрдә һәм сәјјаһлар үчүн, һәм дә онларын һејванлары үчүн јер олурду. Карвансарај саһиби јолчуларын әсас тәләбатларыны өдәјирди вә она һәвалә олунан адамлара өдәнишлә гуллуг да едирди.

*** w98-E 7/1 с. 31, абз. 2 ***

Мәһәббәтлә давранан сәмәријјәли

Исанын мәсәли ҝөстәрир ки, әсл салеһ инсан тәкҹә Аллаһын ганунларына риајәт едән јох, Онун кејфијјәтләрини өзүндә јетишдирән инсандыр (Ефеслиләрә 5:1). Мәсәлән, Мүгәддәс Китабда дејилир ки, «Аллаһ ајры-сечкилик етмәјән Аллаһдыр» (Һәвариләрин ишләри 10:34). Бәс биз бу саһәдә Аллаһдан өрнәк алырыг? Исанын мәсәли ҝөстәрир ки, мәһәббәт милли, мәдәни вә дини сәдләри ашмалыдыр. Мүгәддәс Китаб мәсиһиләрә мәсләһәт ҝөрүр ки, «һамыја... јахшылыг» етсинләр, тәкҹә ејни тәбәгәдән, милләтдән олан инсанлара, јахуд диндашларына јох (Галатијалылара 6:10).

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

*** nwtsty-E Лк 10:18 ајәси үчүн шәрһ ***

Шејтанын ҝөјдән илдырым кими дүшдүјүнү ҝөрүрәм: Шејтан һәлә ҝәләҹәкдә ҝөјдән атылаҹагды, анҹаг бунун артыг баш вердијини ҝөрмәклә Иса, ҝөрүнүр, пејғәмбәрлик едирди. Вһ 12:7—9 ајәләриндә ҝөјдә баш вермиш мүһарибә тәсвир олунур вә Шејтанын сүгуту Аллаһын Падшаһлығынын тәсис олунмасы илә әлагәләндирилир. Иса бурада Шејтанын вә ҹинләрин ҝәләҹәкдә баш верәҹәк бу дөјүшдә бирмәналы шәкилдә мәғлубијјәтә уғрајаҹағыны вурғулајырды, чүнки Аллаһ артыг һәмин 70 шаҝирдә, гејри-камил инсанлара ҹинләри говмаға ҝүҹ вермишди (Лк 10:17).   

*** nwtsty-E Лк 11:5—9 ајәләри үчүн шәрһ ***

Достум, мәнә үч чөрәк вер: Јахын Шәргдә инсанлар гонагпәрвәрлик ҝөстәрмәји өзләринә борҹ билирләр. Мәсәлдә дә тәсвир олундуғу кими, һамы бу саһәдә әлиндән ҝәләни етмәјә чалышыр. Мәсәлдә гонаг ҝөзләнилмәдән, ҝеҹә јарысы ҝәлир (һәмин дөврдә јолда чохлу ҝөзләнилмәз һаллар баш вердијиндән бу, мүмкүн олан һал иди). Һәтта белә олан һалда да ев јијәси онун үчүн сүфрә ачмағы өзүнә борҹ билир. О, һәтта чөрәк алмаг үчүн һәмин вахт гоншусуну да нараһат етмәји өзүнә рәва билир.

Мәни нараһат еләмә: Бу мәсәлдә гоншу көмәк етмәк истәмир. Сәбәб онун пис гоншу олмасында јох, садәҹә, артыг јатаға ҝирмәсиндәдир. Һәмин дөврдә евләр, хүсусән дә касыбларын евләри чох вахт бир ири отагдан ибарәт олурду. Әҝәр киши јериндән галхсајды, евдә һамыны, о ҹүмләдән јухуја ҝетмиш ушагларыны ојадаҹагды.

Исрар етдији: Бурада ишләнән јунан сөзүнү һәрфән «арсызлыг», «утанмазлыг» кими тәрҹүмә етмәк олар. Амма бу контекстдә әл чәкмәмәк, исрар етмәк мәнасыны верир. Исанын мәсәлиндәки киши еһтијаҹы олан шеји исрарла истәмәјә утанмады вә тәрәддүд етмәди. Иса деди ки, шаҝирдләри дә бу ҹүр исрарла дуа етмәлидирләр (Лк 11:9, 10).

23—29 ИЈУЛ

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЛУКА 12, 13

«Сиз сәрчәләрдән гат-гат гијмәтлисиниз»

*** nwtsty-E Лк 12:6 ајәси үчүн шәрһ ***

Сәрчәни: Јунанҹа стровтион сөзү кичилтмә формасында ишләниб вә үмумијјәтлә кичик гуш демәкдир. Лакин чох вахт јемәли гушларын ичиндә ән уҹуз гуш олан сәрчәләрә аид ишләнирди.

nwtsty-E Лк 12:7 ајәси үчүн шәрһ

Сизин исә башыныздакы түкләр белә, бир-бир сајылыб: Дејиләнә ҝөрә, инсан башында орта һесабла 100 000-дән чох түк вар. Јеһованын бу ҹүр хырдалыглары билмәси зәманәт верир ки, О, Мәсиһин һәр бир давамчысы илә јахындан марагланыр.

*** cl-E с. 241, абз. 4, 5 ***

Һеч нә бизи Аллаһын мәһәббәтиндән ајыра билмәз

⁴ Әввәла, Мүгәддәс Китабда бирмәналы шәкилдә дејилир ки, Аллаһын ҝөзүндә һәр бир хидмәтчиси дәјәрлидир. Мәсәлән, Иса демишди: «Мәҝәр ики сәрчәни бир гара гәпијә сатмырлар? Һәрчәнд онлардан һеч бири Атанызын хәбәри олмадан јерә дүшмүр. Сизин исә башыныздакы түкләр белә, бир-бир сајылыб. Буна ҝөрә дә горхмајын. Сиз сәрчәләрдән гат-гат гијмәтлисиниз» (Мәтта 10:29—31). Ҝөрәк бу сөзләр Исаны динләјән инсанлар үчүн һансы мәнаны кәсб едирди?

⁵ Ҝөрәсән сәрчәни нијә алырдылар? Исанын дөврүндә сәрчә јемәли гушлардан ән уҹузу иди. Бир хырда пула ики сәрчә сатырдылар. Амма Иса сонра демишди ки, ики хырда пула дөрд јох, беш сәрчә алмаг олурду. Бешинҹини дәјәрсиз бир шеј кими әлавә олараг верирдиләр. Бу ҹанлыларын инсанларын ҝөзүндә һеч бир гијмәти јох иди. Бәс Јарадан онлара неҹә јанашырды? Иса демишди: «Онлардан һеч бири [һәтта әлавә олараг верилән дә] Аллаһын јадындан чыхмыр» (Лука 12:6, 7). Инди артыг Исанын сөзүнүн мәғзи ајдын олур. Әҝәр Јеһова бир сәрчәјә бу гәдәр дәјәр верирсә, ҝөрүн инсан Онун ҝөзүндә неҹә гијмәтлидир. Исанын дедији кими, Јеһова бизим барәмиздә ән хырда шејләри дә билир. Һәтта башымыздакы түкләр дә сајылыб.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

*** nwtsty-E Лк 13:24 ајәси үчүн шәрһ ***

Вар ҝүҹүнүзлә чалышын: Јахуд «мүбаризә апармаға давам един». Иса бу мәсләһәтлә вурғулајырды ки, дар гапыдан ҝирмәк үчүн ҹан-дилдән чалышмаг лазымдыр. Јунан фели агонизомај агон исми илә ејникөклү сөздүр. Бу исим чох вахт идман јарышларына аид ишләнилир. Иб 12:1 ајәсиндә бу исим мәҹази мәнада һәјат уғрунда мәсиһи «јарышы» мәнасында ишләниб. Һәмчинин даһа ҝениш мәнада, «мүбаризә» мәнасында ишләнир (Фп 1:30; Кл 2:1; 1Тм 6:12; 2Тм 4:7). Лк 13:24 ајәсиндә ишләнән јунан феилинин мүхтәлиф формалары «јарыш иштиракчысы» (1Кр 9:25), «ҹанла башла чалышмаг», «ҹидд-ҹәһдлә», «вар ҝүҹү илә чалышмаг» (Кл 1:29; 4:12; 1Тм 4:10), «дөјүшмәк» (1Тм 6:12) кими тәрҹүмә едилиб. Бу сөз идман ојунларындакы јарышларла әлагәли олдуғу үчүн бәзи шәрһчиләр белә бир фәрзијјә ирәли сүрүрләр ки, Исанын деди кими, вар ҝүҹү илә чалышмағы атлетин мүкафат газанмаг үчүн санки бүтүн синирләрини ҝәриб вар гүввәсини топламасына бәнзәтмәк олар.

*** nwtsty-E Лк 13:33 ајәси үчүн шәрһ ***

Ола билмәз ки: Јахуд «ағласығмаздыр». Мүгәддәс Китабда һеч бир пејғәмбәрликдә ачыг-ашкар дејилмирди ки, Мәсиһ Јерусәлимдә өлдүрүләҹәк. Лакин Дн 9:24—26 ајәләриндән бу гәнаәтә ҝәлмәк олар. Бундан башга, әҝәр јәһудиләр пејғәмбәри, хүсусилә дә Мәсиһи өлдүрәҹәкдиләрсә, бунун һәмин шәһәрдә баш вермәси мәнтигәујғун оларды. 71 үзвдән ибарәт олан Синедрион, јәни али мәһкәмә Јерусәлимдә јығышырды. Демәли, јаланчы пејғәмбәрликдә иттиһам олунанларын ишинә бурада бахылырды. Һәм дә, ола билсин, Иса ону нәзәрдә тутурду ки, Аллаһа гурбаны Јерусәлимдә ҝәтирирдиләр, о ҹүмләдән Пасха гузусуну бурада кәсирдиләр. Исанын сөзләри дүз чыхды. Ону Јерусәлимдә Синедрионун гаршысына чыхарыб мәһкум етдиләр. О, Јерусәлимдә, гала диварындан бајырда «Пасха гузусу» кими өлдүрүлдү (1Кр 5:7).

30 ИЈУЛ — 5 АВГУСТ

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЛУКА 14—16

«Итмиш оғул мәсәли»

*** nwtsty-E Лк 15:11—16 ајәләри үчүн шәрһ ***

Бир адамын ики оғлу варды: Авара оғул (јахуд «итмиш оғул») мәсәлинин бәзи өзүнәмәхсус ҹәһәтләри вар. Бу мәсәл Исанын сөјләдији ән узун мәсәлләрдән биридир. Мәсәлин өзәллији аилә мүнасибәтләри әтрафында ҹөвр етмәсидир. Диҝәр мәсәлләрдә Иса чох вахт ҹансыз әшјалара, мәсәлән, мүхтәлиф нөв тохумлара вә торпаға, јахуд аға илә нөкәр арасындакы рәсми мүнасибәтләрә истинад едир (Мт 13:18—30; 25:14—30; Лк 19:12—27). Лакин бу мәсәлдә ата илә оғуллары арасындакы јахын мүнасибәтдән данышыр. Бу мәсәли динләјәнләрин чохунун бәлкә дә бу ҹүр меһрибан, гајғыкеш атасы јохдур. Бу мәсәл сәмави Атамызын өвладларына, истәр Онун јолунда олан, истәрсә дә, јолуну азандан сонра Онун јолуна гајыдан өвладларына дујдуғу дәрин мәрһәмәт вә мәһәббәт һиссини тәсвир едир.

Кичик оғул: Төврата әсасән, илк оғул мирасдан ики пај алырды (Гн 21:17). Бу о демәкдир ки, кичик оғулун пајына дүшән мирас бөјүк гардашынын мирасынын јарысы гәдәр иди.

Ејш-ишрәтә гуршаныб: Јахуд «сәрсәри, авара һәјат сүрүб». Ејникөклү јунан сөзү Еф 5:18; Тт 1:6; 1Бт 4:4 ајәләриндә охшар мәнада ишләниб. Јунан сөзү һәм дә бәдхәрҹликлә өмүр сүрмәк фикрини верир, буна ҝөрә дә бәзи тәрҹүмәләрдә «исрафчы һәјат сүрүб» кими тәрҹүмә олунуб.

Пуч етди: Бурада ишләнән јунан сөзү һәрфи мәнада «(дөрд тәрәфә) сәпәләмәк» мәнасыны верир (Лк 1:51; Һв 5:37). Мт 25:24, 26 ајәләриндә «сәпмәк» кими тәрҹүмә олунуб. Бурада бәдхәрҹ олмаг, саға-сола сәпмәк мәнасында ишләниб.

Донуз отармаға: Бу һејванлар Төврата әсасән, напак идиләр, буна ҝөрә дә бу иш јәһуди үчүн алчаглыг, биабырчылыг иди (Лв 11:7, 8).

Кечибујнузу ағаҹынын мејвәси: Бу ағаҹын мејвәләринин парлаг, дәријәбәнзәр, гәһвәји рәнҝли өртүјү олур. Јунанҹа адынын (кератион «кичик бујнуз») һәрфи мәнасына ујғун олараг, гөвсшәкилли бујнуз формасына маликдир. Кечибујнузу мејвәләриндән бу ҝүн дә ат, мал-һејван вә донуз јеми кими ҝениш истифадә олунур. Ҹаванын донуз јеми илә гидаланмаг истәмәси онун вәзијјәтинин нә дәрәҹәдә аҹынаҹаглы олдуғуну вурғулајыр. (Лк 15:15 ајәси үчүн олан шәрһә бахын.)

*** nwtsty-E Лк 15:17—24 ајәләри үчүн шәрһ ***

Сәнә гаршы: Јахуд «сәнин гаршында». Јунан дилиндә сөзөнү енопион һәрфән «гаршысында, ҝөзү өнүндә» мәнасыны дашыјыр вә Септуаҝинтада 1Иш 20:1 ајәсиндә бу ҹүр тәрҹүмә олунуб. Һәмин ајәдә Давуд Јонатандан сорушур: «Атана гаршы нә ҝүнаһ етмишәм».

Муздла ишләјән адамларына: Кичик оғул евә гајыданда фикирләширди ки, атасындан ону оғул кими јох, муздур кими гәбул етмәји хаһиш етсин. Муздур нөкәрдән фәргли олараг ев әһли олмурду, чох вахт бир ҝүнлүк иш үчүн муздла тутулан кәнар адам олурду (Мт 20:1, 2, 8).

Нәвазишлә өпдү: Бурада ишләнән јунан сөзүнүн көкүнү филео феили тәшкил едир. Бу феил, бәзән, «өпмәк» кими тәрҹүмә едилир (Мт 26:48; Мр 14:44; Лк 22:47), лакин чох вахт «севмәк» мәнасыны дашыјыр (Јһ 5:20; 11:3; 16:27). Бу ајәдә ишләнән јунан сөзү исә мәнаны даһа да ҝүҹләндирир вә вурғулајыр. Мәсәлдәки ата оғлуну белә меһрибанлыгла гаршыламагла ҝөстәрди ки, пешман олмуш оғлуну гәбул етмәјә һазырдыр.

Оғлун адланмаға: Бәзи әлјазмаларда Лк 15:21 ајәсинә «муздла ишләјән адамларына гошулум» сөзләри әлавә олунуб. Лакин даһа гәдим вә мөтәбәр әлјазмалар һазыркы мәтни дәстәкләјир. Бәзи алимләрин фикринҹә, һәмин парча ајәни Лк 15:19 ајәсинә ујғунлашдырмаг үчүн әлавә олунуб.

Хәләт... үзүк... сәндәл: Бу хәләт, садәҹә ади ҝејим дејилди, ән ҝөзәл хәләт иди. Еһтимал ки, һөрмәтли гонаға тәклиф олунан нахышлы либас иди. Оғлунун бармағына үзүк тахмасы атанын она рәғбәт вә севҝисини, ејни заманда пис јолундан дөнмүш оғула һөрмәт, еһтирамы, һәмчинин әввәлки мөвгејинә лајиг билиндијини ҝөстәрир. Адәтән, нөкәр нә үзүк тахыр, нә дә сәндәл ҝејинирди. Беләликлә, ата оғлуна билдирди ки, ону аиләнин тамһүгуглу үзвү кими гәбул едир.