«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр
АПРЕЛ
*** (w90 15/3 с. 27, абз. 1, 2) ***
Мәјуслуға гапылмыш инсанлара көмәк
1 Дәрин мәјуслуға гәрг олмуш инсан садәҹә кәдәрли олмур. О, өзүнү дәјәрсиз һисс едир, һеч нәјә үмид бәсләмир. Јунанҹадан мәјус, гәмҝин кими тәрҹүмә едилмиш сөз һәрфән «кичик руһлу» кими тәрҹүмә олунур. Бир јунан алими бу сөзү белә шәрһ едир: «Инсан белә изтирабдан о гәдәр әзаб чәкир ки, көксүндә үрәји бир тикә олур». Беләликлә онун мәнәви гүввәси түкәнир, өз ҝөзүндә дәјәрдән дүшүр. (Мәсәлләр 17:22 ајәси илә мүгајисә един.)
2 Һәзрәти Әјјуб демишди: «Ағзымдан чыхан сөзләрлә сизә дајаг олардым» (Әјјуб 16:5). «Дајаг олмаг» кими тәрҹүмә олунан ибрани сөзү бәзән «гүввәт вермәк», «мөһкәмләндирмәк» кими дә тәрҹүмә олунуб. Мәбәдин учуг-сөкүк јерләринин тәмир едиләрәк «мөһкәмләндирилмәси» тәсвир олунанда бу сөз ишләниб (Әшија 41:10; Наһум 2:1; 2 Салнамәләр 24:13). Сизин сөзләриниз мәјуслуға гапылмыш инсанын дәјәрини онун өз ҝөзүндә, санки, кәрпиҹ-кәрпиҹ инша едиб јенидән уҹалтмалыдыр. Бунун үчүн онун ағлына тәсир етмәк лазымдыр (Ромалылара 12:1). «Ҝөзәтчи гүлләси»нин 1903-ҹү ил ил сајында мәјуслуға гапыланлар һаггында јухарыда дејиләнләр ситат ҝәтириләрәк јазылмышды: «Өз ҝөзүндә дәјәрдән дүшәнләри бир балаҹа габаға итәләјиб габилијјәтләрини үзә чыхармаг лазымдыр. Бу һәм онлары руһландыраҹаг, һәм дә бүтүн иман әһли үчүн бир немәт олаҹаг».
*** (w94 1/10 с. 32) ***
Хош сөзүн ҝүҹү
«Ниҝаранчылыг үрәји сыхар, хош сөз көнлү шад едәр» (Мәсәлләр 12:25)
Бу шәр дүнјада бәзән мәсиһиләрә дә фәлакәт үз верир. Нә гәдәр ки, сон дәрәҹә чәтин бир вахтда јашајырыг, бәзән ниҝаранчылыг, гәм-гүссә гачылмаздыр (2 Тимутијә 3:1).
Фәлакәтлә үзләшәндә вәфалы достдан хош сөз ешитмәк дәрдә мәлһәмдир! Мүгәддәс Китабда дејилир: «Әсил дост һәр заман севәр, о, дар ҝүн үчүн доғулмуш гардашдыр» (Мәсәлләр 17:17). Мөмин инсан олан Әјјубу һамы белә дост кими таныјырды. Һәтта Әлифәз онун һаггында демишди: «Кимсә бүдрәјәндә сөзүнлә галдырардын, тагәтсиз дизләрә гүввәт верәрдин» (Әјјуб 4:4).
Лакин Әјјубун өзүнә тәсәлли вермәк лазым ҝәләндә Әлифәзлә јолдашлары она хош сөз сөјләмәдиләр. Онлар башына ҝәлән фәлакәтдә Әјјубу ҝүнһаландырдылар, онун хәлвәтдә ҝүнаһ етдијини ејһам вурдулар (Әјјуб 4:8). Бир китабда дејилир: «Әјјуба лазым иди ки, кимсә онун һалына аҹысын. Онун ешитдији исә анҹаг елә “һәгиги” вә ҝөзәл дини еһкамлар, чејнәнмиш ифадәләр, әхлаг дәрсләри, бајағы фикирләр олду». Әлифәзин вә јолдашларынын сөзләри Әјјубу елә үздү ки, о фәрјад едиб деди: «Нә вахтадәк мәни тәнҝә ҝәтирәҹәксиниз, сөзләринизлә мәни әзәҹәксиниз?» (Әјјуб 19:2).
Ҝәлин һеч вахт елә етмәјәк ки, диндашымыз бизим дүшүнмәдән дедијимиз, сәрт сөзләрә ҝөрә изтираб чәкиб фәрјад етсин. (Ганунун тәкрары 24:15 ајәси илә мүгајисә един.) Мүгәддәс Китабда хәбәрдарлыг едилир: «Өлүм вә һәјат дилин әлиндәдир, ону севәнләр бәһрәсини бичәр» (Мәсәлләр 18:21).
Сөзүн бөјүк ҝүҹә малик олдуғуну биләрәк ҝәлин һәвари Булус кими давранаг. О, Македонијада оланда «гардашларла данышараг онлары да руһландырды» (Һәвариләрин ишләри 20:2).
*** (ит-2 с. 735, абз. 2, 3) ***
Беләликлә, Јеһованын «Гоел» (Гуртарыҹы) кими ролуна хидмәтчиләринә едилән јаманлыгларын интигамыны алмаг да дахил иди. Исраилин башына ҝәлән фәлакәти әлдә рәһбәр тутараг Аллаһа тәнә едирдиләр. Лакин Јеһова халгынын интигамыны алмагла һәм дә адыны ләкәдән тәмизләјирди (Зб 78:35; Әш 59:15—20; 63:3—6, 9). Һәм халгынын, һәм дә халгын үзвләринин ајры-ајрылыгда Гоһуму, Хиласкары кими О, әдаләти бәргәрар етмәк үчүн онларын ишинә бахырды (Зб 119:153, 154; Әр 50:33, 34; Мрс 3:58—60; Мс 23:10, 11 ајәси илә мүгајисә един).
Исраил халгынын тәшәккүл тапмасындан әввәл јашамыш вә башга мәмләкәтдә сакин олан Әјјуб да хәстәлијә мүбтәла оланда демишди: «Мән билирәм ки, хиласкарым јашајыр, О, сонра ҝәләҹәк, ҝәлиб јерин үзәринә галхаҹаг» (Әј 19:25; мүгајисә ет: Зб 69:18; 103:4). Аллаһдан нүмунә ҝөтүрәрәк Исраилин падшаһы халгын ичиндәки јохсулларын, фағыр-фүгаранын хиласкары гисминдә чыхыш етмәли иди (Зб 72:1, 2, 14).
*** (ит-2 с. 977, абз. 1) ***
Әјјуб демишди: «Дишимин дәриси илә гуртулурам» (Әј 19:20). Тәрҹүмәчиләр бу ајәнин башга ҹүр охунмасыны тәклиф едирләр, лакин белә олан һалда ибрани мәтниндә дәјишикликләр етмәк тәләб олунур. Әјјубун сөзләрини сон илләрдә алимләрин микроскопун көмәјилә етдији ихтираларын ишығында изаһ етмәјә ҝәрәк јохдур. Әјјуб садәҹә олараг ону нәзәрдә тутурду ки, онун һеч нәји галмајыб, јахуд да демәк олар ки, һеч нәји галмајыб. Әјјуб дишинин дәриси илә, јәни илк бахышдан дәриси олмајан бир шејин дәриси илә гуртулмушду.
*** (w94 15/11 с. 19, абз. 17) ***
17 Әјјуб өзүнүн нә гәдәр кичик олдуғуну баша дүшәндән сонра сәһв фикирдә олдуғуну, билмәдән данышдығыны етираф етди. Бунунла белә, о, Аллаһы ҝөрәҹәјинә инандығыны сөјләди (Әјјуб 19:25-27). Бу, неҹә ола биләрди? Ахы һеч бир инсан Јеһованы ҝөрүб јашаја билмәз (Чыхыш 33:20). Әјјуб илаһи гүдрәтин тәзаһүрүнү ҝөрдү, Аллаһын сөзүнү ешитди, бәсирәт ҝөзләри илә Јеһова һаггында һәгигәти ҝөрдү. Буна ҝөрә дә Әјјуб сөзләрини ҝери ҝөтүрдү, торпаг ичиндә, күл ичиндә төвбә етди (Әјјуб 42:1-6). Ҹавабыны билмәдији суаллар Аллаһын уҹалығыны сүбут етди, инсанын, һәтта Әјјуб кими мөмин инсанын нә гәдәр ҹылыз олдуғуну ҝөстәрди. Бундан өјрәнирик ки, биз өз марагларымызы Јеһованын адынын мүгәддәс тутулмасындан, Онун һакимијјәтинә бәраәт газандырылмасындан үстүн тутмамалыјыг (Мәтта 6:9, 10). Бизим ән үмдә мәгсәдимиз Јеһованын ҝөзүндә тәмиз галмаг вә Онун адыны уҹалтмаг олмалыдыр.
*** (w95 15/2 с. 27, абз. 6) ***
«Проблемләри һәлл етмәк үчүн ибрәт дәрси»
6 Әјјубун үч досту илаһи һикмәти бир кәнара гојуб өз фикирләрини дејир, Әјјубун үрәјини лап үзүрдүләр. Иш о јерә чатды ки, Әлифәз Јеһованын Өз гуллугчуларына етибар етмәдијини, Әјјубун салеһ олуб-олмамағынын Ону марагландырмадығыны деди (Әјјуб 4:18; 22:2, 3). Бу сөзләрдән сонра инсан сарсылмасын, нејләсин?! Һәм дә ки, Аллаһын үнванына бу бојда јалан демәк лап ағ иди! Тәәҹҹүблү дејил ки, Јеһова Әлифәзи вә онун јолдашларыны бу ҹүр күфр сөзләрә ҝөрә данлајыб демишди: «Сиз... Мәним барәмдә һәгигәти данышмадыныз» (Әјјуб 42:7). Анҹаг ән бетәри һәлә габагда иди.
*** (ит-1 с. 360) ***
Исраиллиләр Кәнаны фәтһ едәндә һәр аиләјә торпаг пајы верилмишди. Белә торпаг мүлкләри сәрһәд нишаны илә ишарәләнирди. Һәмин нишанын нә олдуғу Мүгәддәс Китабда дејилмәсә дә, бу, дирәк, даш, торпагда ачылан шырым ола биләрди. Ибрани дилиндән “сәрһәд нишаны” кими тәрҹүмә олунан сөз (ҝевул) “сәрһәд” вә “әрази” кими дә тәрҹүмә олунур (Јр 10:19; 47:21). Фәләстиндә бәзи сәрһәд нишанларынын үстүндә онун кимә мәхсус олдуғу јазылырды. Мисирдә вә Месопотамијада бәзи нишанларын, сәрһәддә гојулан дашларын үстүндә әтрафлы јазылар јазылыб. Мәсәлән, Ниппурда Ы Навуходоносорун үстү јазылы сәрһәд нишаны тапылмышды.
Јеһованын ганунунда сәрһәд нишанларынын јерини дәјишмәк гадаған олунурду (Гн 19:14; һәмчинин бах: Мс 22:28). Гоншусунун сәрһәдини дәјишдирәнә ләнәт охунурду (Гн 27:17). Торпағын јијәси торпағын мәһсулу илә доландығы үчүн сәрһәд нишаныны дәјишмәк һәмин адамын рузисини әлиндән алмаг демәк иди. Бу, оғурлуға бәрабәр иди. Гәдим дөврләрдә буна белә бахырдылар (Әјјуб 24:2). Анҹаг бәзи алчаг адамлар бу ҹүр ҝүнаһа әл атырдылар. Һушәнин ҝүнләриндә Јәһуда бәјләри сәрһәди дәјишәнләрә бәнзәдилмишди (Һш 5:10).
Јеһованын нәзәри дулларын вә јетимләрин үстүндәдир. Буна ҝөрә дејилир ки, О, тәкәббүрлү адамын евини јыхаҹаг, амма дул гадынын сәрһәдини горујаҹаг (Мс 15:25). Мәсәлләр 23:10, 11 ајәләриндә дә дејилир: “Гәдим сәрһәд нишаныны јериндән тәрпәтмә, јетим-јесирин саһәсинә ҝирмә. Чүнки онларын Һамиси ҝүҹлүдүр, сәндән етдикләри шикајәтә О бахаҹаг”.
*** (w15 1/6 с. 5 абз. 4) ***
Јер күрәси неҹә асылыб?
4 Мүгәддәс Китабда дејилир ки, јер күрәси һечликдә асылыб (Әј. 26:7). Орада һеч јердә јазылмајыб ки, гәдимдә ҝениш јајылан әфсанәләрдәки кими, һансыса нәһәнҝ планетимизи чијниндә сахлајыб, јахуд јер күрәси тысбағанын үстүндә дајанан филләрин белиндә дуруб. Әксинә, Мүгәддәс Китаб елми кәшфләр үчүн ҝениш гапы ачмышдыр. Сонралар Николај Коперник вә Иоһанн Кеплер планетләрин ҝөзәҝөрүнмәз гүввә тәрәфиндән ҝүнәшин әтрафында дөвр етдијини тәсвир етмишдиләр. Сонралар Исаак Нјутон ҹазибә гүввәсинин каинатдакы бүтүн ҹисимләрин һәрәкәтини неҹә идарә етдијини изаһ етмишди.
*** (w11 1/7 с. 26, абз. 2—5) ***
Каинаты идарә едән гүввәләрин Јараданы кимдир?
2 Бәс Мүгәддәс Китаб барәдә нә демәк олар? Орада мөмин инсан олан Әјјуб Јеһова барәдә демишди: “О,.. Јери һечликдә асыб” (Әјјуб 26:7). Бу фикир Аристотел үчүн ҹәфәнҝијјат кими сәсләнәрди.
3 Әјјубдан тәхминән 3000 ил сонракы дөврдә, ерамызын ХВЫЫ әсриндә елмдә әсасән белә гәбул олунмушду ки, каинат шәффаф сфераларла јох, маје илә долудур. Лакин һәмин әсрин сонунда Исаак Нјутон тамамилә фәргли фикир ирәли сүрдү: ҹазибә гүввәси сәмави ҹисимләри бир-биринә ҹәзб едир. Нјутон јерин вә диҝәр сәмави ҹисимләрин инсана һечлик кими ҝөрүнән бош фәзада асылы олмасы фикринә доғру бир аддым ирәли ҝәлди.
4 Нјутонун ҹазибә илә бағлы нәзәријјәсинә чохлары гаршы чыхды. Елми тәфәккүрә малик олан бир чохлары улдузлары вә диҝәр сәмави ҹисимләри мадди бир шејин сахламадығыны ағылларына сығышдыра билмирдиләр. Неҹә ола биләр ки, ағыр јер күрәси, јахуд сәмави ҹисимләр космосда асылы галсын? Бу фикир бәзиләринә фөвгәлбәшәр бир фикир кими ҝәлирди. Аристотелин дөврүндән елмлә мәшғул олан адамлар дүшүнүрдү ки, космос нә илә исә долудур.
5 Сөзсүз ки, Әјјуб јер күрәсини ҝүнәш әтрафында өз сабит орбитиндә сахлајан ҝөзәҝөрүнмәз гүввә барәдә һеч нә билмирди. Бәс ону планетимизин “һечликдә” асылдығыны демәјә нә тәһрик етмишди?
*** (w15 1/7 с. 12, абз. 2)***
«Биз Аллаһы разы сала биләрик?»
2 Әјјубун башына далбадал мүсибәтләр ҝәлмишди. Она елә ҝәлирди ки, о, әдаләтсизлијин гурбаныдыр. Әјјуб јанлыш олараг белә бир нәтиҹәјә ҝәлмишди ки, садиг галыб-галмамасы Аллаһын веҹинә дејил (Әјјуб 9:20—22). Әјјуб өз салеһлијинә һәддиндән артыг әмин иди. Кәнардакыларда елә тәәссүрат јаранырды ки, о, өзүнү Аллаһдан һаглы сајыр (Әјјуб 32:1, 2; 35:1, 2).
*** (ит-1 с. 606, абз. 5) ***
Өзүнү салеһ һесаб етмәк. Тәкҹә Аллаһ инсаны һаглы чыхара биләр. Буна ҝөрә дә киминсә өз мејарлары илә, јахуд башгаларынын мејарлары илә өзүнүн һаглы олдуғуну сүбут етмәјә чалышмасы фајдасыздыр. Әјјуб төһмәт алды, чүнки Аллаһы һеч нәдә ҝүнаһландырмаса да, “Аллаһы јох, өзүнү һаглы чыхармаға чалышырды” (Әј 32:1, 2). Бир гануншүнас Исадан әбәди һәјаты алмаг үчүн нә етмәли олдуғуну сорушанда Иса долајысы илә ону мәзәммәт етди, чүнки о, өзүнү салеһ һесаб едирди (Лк 10:25—37). Иса фәрисиләри өзләрини инсанлар гаршысында салеһ ҝөстәрдикләри үчүн гынамышды (Лк 16:15). Һәвари Булус хүсусилә вурғуламышды ки, инсанлар гејри-камил, ҝүнаһлы олдуғуна ҝөрә, Төвратын тәләбләрини иҹра едәрәк салеһ олмаға чалышан һеч кәс Аллаһын гаршысында салеһ билинмәјәҹәк (Рм 3:19—24; Гт 3:10—12). Әксинә, о ҝөстәрмишди ки, инсан јалныз Иса Мәсиһә иман едәрәк салеһ билинә биләр (Рм 10:3, 4). Јагуб Аллаһдан илһам алараг јаздығы мәктубда Булусун сөзләринә гүввәт олараг билдирмишди ки, бу ҹүр имана Ганунда тәләб олунан ишләрлә јох, Ибраһим вә Раһабын етдији кими, имандан доған әмәлләрлә ҹан вермәк лазымдыр (Јг 2:24, 26).
*** (ит-2 с. 549, абз. 6) ***
Исраилин бир чох падшаһлары вә каһинләри кими, ағсаггаллар үмумиликдә Аллаһын вә халгын гаршысында дашыдыглары мәсулијјәтләри иҹра етмирдиләр (1Пд 21:18—24; Һз 7:26; 14:1—3). Аллаһын көмәјиндән мәһрум олдугларындан онларын үзәриндә ушаглар башчы олаҹагды, рәијјәт мөһтәрәм адама гаршы азғынлыг едәҹәкди (Әш 3:1—5). Беләликлә, Төвратда вурғуланыр ки, тәкҹә јашла һәр шеј битмир, ағаран сачлар јалныз салеһлик јолунда олдуғу тәгдирдә ҝөзәллик таҹыдыр (Мс 16:31). “Ағыл тәкҹә јашда дејил, дүзҝүнлүјү анҹаг аһыллар анламыр”. Јалныз Аллаһын руһунун ҝөстәрдији јолла ҝедән, Аллаһын Кәламыны дәрк едән дүнјаҝөрмүш адамлар ағыллы олур, дүзҝүнлүјү анлајыр (Әј 32:8, 9; Зб 119:100; Мс 3:5-7; Вз 4:13).
*** (w95 15/2 с. 29 абз. 3—5) ***
«Проблемләри һәлл етмәк үчүн ибрәт дәрси»
3 Әлиһу Әлифәз, Билдад вә Сөфәр кими давранмады. Онун һәм Әјјуба вердији мәсләһәт, һәм дә Әјјубла рәфтары фәргли иди. О, Әјјуба ады илә мүраҹиәт етди, онунла һаким кими јох, дост кими данышды. “Инди исә, Әјјуб мәни динлә, сөзләримә гулаг ас... Бах, Аллаһын өнүндә мән дә, сән дә ејнијик, Мән дә ҝилдән дүзәлдилмишәм” (Әјјуб 33:1, 6). Һәмчинин Әлиһу Әјјубу тәмиз адам олдуғуна ҝөрә тәрифләди. «Сәни һаглы чыхармаг истәјирәм», —дејә Әјјуба тохтаглыг верди (Әјјуб 33:32). Меһрибанҹасына мәсләһәт вермәкдән әлавә, Әлиһунун давранышы башга шејә ҝөрә дә чох нүмунәви иди.
4 Әлиһу о бириләр сөзләрини гуртарана кими сәбирлә ҝөзләди, сонра сөзә башлады. Диггәтлә гулаг асдығы үчүн о, мәсәләни дәриндән баша дүшдү, сонра мәсләһәт верди. Әјјуб салеһ инсан ола-ола Аллаһ ону ҹәзаландырырды? «Аллаһ гәтијјән пислик етмәз, гүдрәт Саһиби һагсызлыг етмәз», — дејә Әлиһу билдирмишди (Әјјуб 34:10; 36:7).
5 Әјјубун салеһлији әсас мәсәлә дејилди. Әлиһу Әјјубун диггәтинә чатдырды ки, о, вәзијјәтә таразлы бахмыр. О изаһ етди: «“Мән Аллаһдан һаглыјам”, — дејирсән... Сәмаја нәзәр сал, башынын үстүндәки булудлара бах» (Әјјуб 35:2, 5). Булудлар биздән чох јухарыда олдуғу кими, Јеһованын да јоллары бизим јолларымыздан чох уҹадыр. Биз Аллаһын ишләринә етираз едә билмәрик. «Буна ҝөрә дә гој инсанлар горхсун Ондан! О, өзүнү ағыллы сајанлары бәјәнмир», — дејә Әлиһу сөзүнә јекун вурмушду (Әјјуб 37:24; Әшија 55:9).
*** (w11 1/4 с. 23, абз. 3—5) ***
Гоҹалар јенидән ҹаванлашаҹаг
Әјјуб бөјүк сәһвә јол вермишди. Она елә ҝәлирди ки, артыг өлүмүнә аз галыб. О заман Әјјуб «Аллаһы јох, өзүнү һаглы чыхармаға чалышырды» (Әјјуб 32:2). Аллаһын адындан данышан Әлиһу буна ҝөрә Әјјубу мәзәммәт етди. Анҹаг о, Әјјуба Аллаһдан шад хәбәр дә чатдырды: «Ону гәбирдән гуртар! Мән фидјә тапмышам! Гој бәдәни ҝәнҹлик чағындакындан да тәравәтли олсун, ҹаванлыгдакы ҝүмраһлығына гајытсын» (Әјјуб 33:24, 25). Јәгин бу сөзләр Әјјуба үмид верди. О, өләнәдәк әзаб чәкмәјәҹәкди. Әҝәр Әјјуб төвбә етсәјди, Аллаһ онун үчүн фидјә гәбул едәҹәкди вә ону мүсибәтдән гуртараҹагды.
[Һашијә]
Бурада ишләнән «фидјә» сөзү өртүк мәнасыны дашыјыр (Әјјуб 33:24). Әјјубун вәзијјәтиндә фидјә һејван гурбанлығы ола биләрди. Јеһова Әјјубун ҝүнаһыны өртмәк үчүн, јәни ҝүнаһынын кәффарәси олараг бу гурбаны гәбул едәҹәкди (Әјјуб 1:5).
Әјјуб сәһвини бојнуна алыб төвбә етди (Әјјуб 42:6). Јеһова Әјјуб үчүн фидјәни гәбул етди. Бу фидјәнин сајәсиндә, онун ҝүнаһыны бағышлады вә она шәфа вериб мүкафатландырды. “Јеһова Әјјуба өмрүнүн сонракы илләриндә әввәлкиндән чох хејир-бәрәкәт верди” (Әјјуб 42:12-17). О бири хејир-дуаларла јанашы, ијрәнҹ хәстәлији сағаланда, бәдәни “ҝәнҹлик чағындакындан да тәравәтли” оланда тәсәввүр един Әјјуб неҹә севинирди.
Аллаһын Әјјубун ҝүнаһынын әвәзиндә гәбул етдији фидјәнин дәјәри мәһдуд иди. Чүнки Әјјуб јенә дә гејри-камил олараг галды, сонра исә өлдү. Бизим үчүн даһа дәјәрли фидјә верилиб. Јеһова мәһәббәтдән ирәли ҝәләрәк Оғлуну, Иса Мәсиһи бизим үчүн фидјә олараг вериб (Мәтта 20:28; Јәһја 3:16). Иса Мәсиһә иман ҝәтирән һәр кәсин јер үзүндә Ҹәннәтдә јашамаг имканы вар. Јени дүнјада јашајан садиг инсанлар артыг гоҹалмајаҹаглар. Өјрәнин, ҝөрүн неҹә јашамаг лазымдыр ки, гоҹаларын бәдәнинин ҝәнҹлик чағындакындан да тәравәтли олаҹағы вахты ҝөрәсиниз.
*** (w94 15/11 с. 17, абз. 10) ***
Әјјубун мүкафаты. Үмид мәнбәји
10 Әлиһу Әјјубу камил галыб Аллаһы разы салмағын һеч бир хејри јохдур дедијинә ҝөрә мәзәммәт етди. О деди: “Аллаһ гәтијјән пислик етмәз, гүдрәт Саһиби һагсызлыг етмәз! О, инсана әмәлләринә ҝөрә, тутдуғу јола ҝөрә әвәз верәҹәк”. Әјјуб авам-авам, мәнасыз данышараг өзүнүн салеһлијини вурғуламышды. Әлиһу әлавә етмишди: “Шәр адамлар кими данышдығы үчүн гој Әјјуб ахырадәк сынансын” (Әјјуб 34:10, 11, 35, 36). Буна бәнзәр тәрздә, биз неҹәсә “ахырадәк” сынансаг, јалныз о вахт иманымыз вә камиллијимиз там мәнада сүбут ола биләр. Лакин сәмави Атамыз һеч вахт јол вермәз ки, биз ҝүҹүмүз чатмајан сынаглара мәруз галаг (1 Коринфлиләрә 10:13).