1-3. а) Нәјә ҝөрә шаһын һүзуруна јахынлашдыгҹа Әстәри горху бүрүјүр? б) Бу фәсилдә Әстәрлә бағлы һансы суаллара ҹаваб тапаҹағыг?

ӘСТӘР Шуш сарајынын һәјәтинә јахынлашдыгҹа үрәји аз галыр көксүндән чыхсын. О, өзүнү сакитләшдирмәјә чалышыр. Амма бу, елә дә асан дејил. Сарајдакы һәр шеј — кәрпиҹ диварлар үзәриндәки рәнҝбәрәнҝ ганадлы өкүз, шир, охатан тәсвирләри, ојма нахышлы сүтунлар, әзәмәтли һејкәлләр, һәмчинин галанын башыгарлы Загрос дағларынын јанындакы һүндүрлүкдә јерләшмәси, сују дуру Хоасп чајынын ҝөрүнтүсү инсанда һејрәт доғурур. Бүтүн бунлар ора ҝәләнләрә Әстәрин һүзуруна ҝетдији шәхсин чох әзәмәтли олдуғуну хатырлатмаг үчүндүр. Өзүнү «бөјүк шаһ» адландыран бу адам Әстәрин әридир.

² Әри?! Әслиндә, һеч бир мөмин јәһуди гызы Аһашверош кими адама әрә ҝетмәк истәмәздиa. Аһашверош Аллаһын ҝөстәришинә табе олуб арвады Саранын мәсләһәтинә гулаг асан Ибраһим пејғәмбәр кими олмаға чалышан әр дејилди (Јар. 21:12). Әстәрин Аллаһы Јеһова һагда, Онун ганунлары барәдә Аһашверошун, демәк олар, һеч бир мәлуматы јох иди. О, Фарс ганунлары илә јашајырды. Бу ганунлара әсасән, Әстәрин инди едәҹәји иш гадағандыр. Әстәр нә етмәјә һазырлашыр? Гануна әсасән, ким дәвәтсиз Фарс шаһынын һүзуруна ҝәләрсә, ону өлүм ҝөзләјир. Әстәр шаһдан дәвәт алмајыб. Амма јенә дә шаһын һүзуруна ҝедир. Јәгин ичәри һәјәтә, шаһын тахтындан ҝөрүнән јерә јахынлашдыгҹа өлүмә јахынлашдығыны һисс едир. (Әстәр 4:11; 5:1 ајәләрини оху.)

³ Нәјә ҝөрә Әстәр һәјатыны тәһлүкәјә атыр? Бу ҝөзәл инсанын иманындан нә өјрәнә биләрик? Илк өнҹә ҝәлин ҝөрәк неҹә олуб ки, Әстәр Фарс империјасынын мәликәси кими јүксәк мөвгејә галхыб.

Әстәр ким иди?

4. Әстәр барәдә нә билирик?

⁴ Әстәр ата-анасыны итирмишди. Онун валидејнләри һагда мәлуматымыз чох аздыр. Онлар гызларына Һәдәссә адыны гојмушдулар. Бу ибрани адынын мәнасы мәрсиндир (ағ чичәкли кол биткиси). Валидејнләри вәфат едәндән сонра ону әмиси оғлу Мәрдәһај өвладлыға ҝөтүрмүшдү. О, Әстәрдән чох бөјүк иди. Мәрдәһај ону өз гызы кими бөјүтмүшдү (Әст. 2:5—7, 15).

5, 6. а) Мәрдәһај Әстәри неҹә тәрбијә етмишди? б) Мәрдәһајла Әстәрин јашајышыны тәсвир един.

⁵ Мәрдәһајла Әстәр Фарс империјасынын пајтахтына сүрҝүн едилмиш јәһуди халгындан идиләр. Јәгин динләринә вә риајәт етдикләри ганунлара ҝөрә инсанларын онлара мүнасибәти јахшы дејилди. Амма әмиси оғлу Әстәрә халгыны дәфәләрлә зүлм-ситәмдән гуртармыш, јенә дә гуртармаға һазыр олан мәрһәмәтли Јеһова Аллаһ һагда данышырды вә бу, шүбһәсиз, онлары бир-биринә даһа да јахынлашдырырды (Лав. 26:44, 45). Онларын арасында мәһәббәт вә сәдагәт бағлары јаранмышды.

⁶ Мүгәддәс Китабдан ҝөрүнүр ки, Мәрдәһај Шуш галасында мәмур иди, шаһ гуллугчулары илә бирҝә гала дарвазасынын јанында отурурду (Әст. 2:19, 21; 3:3). Әстәрин ушаглығынын неҹә кечдијини билмирик. Амма әминликлә дејә биләрик ки, о, јашҹа өзүндән бөјүк олан әмиси оғлунун гајғысына галыр, ев ишләри илә мәшғул олурду. Еһтимал ки, евләри шаһ сарајынын јанында јох, чајын о бири тәрәфиндә, касыб мәһәлләдә јерләширди. Ола билсин, Шуш базарына ҝедиб зәрҝәрләрин гызылдан, ҝүмүшдән дүзәлтдикләри зинәт әшјаларына, таҹирләрин сатыша чыхардығы маллара бахмаг онун хошуна ҝәлирди. Әстәр һеч ағлына белә, ҝәтирмәзди ки, ҝүн ҝәләҹәк бүтүн бунлар онун үчүн ади бир шеј олаҹаг. О, тәсәввүр етмирди ки, ҝәләҹәкдә ону нәләр ҝөзләјир.

Ҝөзәл гыз

7. Вашти нәјә ҝөрә мәликәликдән мәһрум олмушду вә сонра нә баш верди?

⁷ Бир ҝүн Шушда аләм бир-биринә дәјди. Шаһын аиләсиндә баш верән галмагал дилдән-дилә долашмаға башлады. Шаһ Аһашверош әјан-әшрәфини јығыб онлара бөјүк зијафәт верибмиш, сүфрәјә ләзиз тәамлар, шәраб дүздүрүбмүш. Шаһын арвады Вашти исә гадынлар үчүн гурулмуш зијафәтдә имиш. Зијафәт вахты шаһ мәликә Ваштини һүзуруна чағыртдырмыш, Вашти исә шаһын сөзүнү јерә салыб ҝәлмәмишди. Гонаглар гаршысында алчалмыш шаһын гәзәби күкрәмиш, мәсләһәтчиләри илә мәшвәрәт етмишди ки, мәликәни неҹә ҹәзаландырсын. Беләҹә, шаһын гәрары илә Вашти мәликәликдән мәһрум олмушду. Одур ки, шаһын хидмәтчиләри бүтүн мәмләкәти ҝәзиб-долашыб ҝөзәл гызлар ахтарырдылар. Бу гызлардан бири мәликә олаҹагды (Әст. 1:1—2:4).

8. а) Нәјә ҝөрә Мәрдәһај Әстәрдән өтрү нараһат олурду? б) Мүгәддәс Китабын ҝөзәллијә мүнасибәтини нәзәрә алараг, нә етмәлијик? (Һәмчинин Мәсәлләр 31:30 ајәсинә бах.)

⁸ Әстәр бөјүјүр, ҝүнү-ҝүндән ҝөзәлләширди. Тәсәввүр етмәк олар, һәр дәфә она баханда Мәрдәһајын үрәји неҹә даға дөнүрдү. Бир тәрәфдән дә она ҝөрә нараһатчылыг кечирирди. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Әстәр шух гамәтли ҝөзәл бир гыз иди» (Әст. 2:7). Аллаһын Кәламы ҝөзәллијә таразлы јанашыр. Орада ҝөзәллик тәриф олунур, амма бу да гејд едилир ки, инсанда ҝөзәлликлә јанашы, һикмәт вә тәвазөкарлыг да олмалыдыр. Әкс һалда, инсанын үрәјиндә гүрур вә тәкәббүр кими мәнфи хүсусијјәтләр јарана биләр. (Мәсәлләр 11:22 ајәсини оху.) Бәлкә, сиз дә бунун шаһиди олмусунуз. Бәс Әстәр неҹә, ҝөзәл олдуғу үчүн гүрурланды? Буну вахт ҝөстәрәҹәкди.

9. а) Падшаһын хидмәтчиләри нә етдиләр вә нәјә ҝөрә ајрылыг Мәрдәһајла Әстәр үчүн чәтин иди? б) Нәјә ҝөрә Мәрдәһај Әстәрин бүтпәрәстә әрә ҝетмәсинә иҹазә вермишди? (Һәмчинин чәрчивәјә бах.)

⁹ Әстәр шаһ үчүн гыз ахтаран адамларын диггәтини чәкди. Онлар Әстәри Мәрдәһајын евиндән ҝөтүрүб чајын о тајындакы әзәмәтли сараја апардылар (Әст. 2:8). Ајрылыг һәм Әстәр үчүн, һәм Мәрдәһај үчүн чәтин иди, ахы онлар ата-бала кими идиләр. Әлбәттә, Мәрдәһај истәмәзди ки, гызлығы, шаһ да олса, имансыза әрә ҝетсин. Амма онун әлиндән һеч нә ҝәлмирдиb. Сөзсүз ки, Әстәр ҝетмәмишдән әввәл Мәрдәһајын мәсләһәтләринә диггәтлә гулаг асмышды. Шуш галасына јахынлашдыгҹа Әстәрин ағлында мин бир суал долашырды. Ону габагда нә ҝөзләјирди?

«Әстәр ону ҝөрән һәр кәсин һүсн-рәғбәтини газанмышды»

10, 11. а) Дүшдүјү мүһит Әстәрә неҹә тәсир едә биләрди? б) Мәрдәһајын Әстәрдән ниҝаран олдуғу нәдә ҝөрүнүр?

¹⁰ Әстәр тамамилә она јад олан бир дүнјаја дүшмүшдү. О, Фарс империјасынын дөрд бир буҹағындан топланмыш гызларын әһатәсиндә иди. Онларын адәт-әнәнәләри, дилләри вә бахышлары чох фәргли иди. Гызлар һәрәмағасы Һәгајын нәзарәти алтында ҝөзәллик гуллуғу кечмәли иди. Бир ил әрзиндә онлара әтирли јағларла сығал чәкиләҹәкди (Әст. 2:8, 12). Бу ҹүр мүһит, бу ҹүр шәраит онлары анҹаг өзләринә бәзәк-дүзәк вермәјә, өјүнмәјә, рәгабәтә сөвг едә биләрди. Бәс бу мүһит Әстәрә неҹә тәсир етди?

¹¹ Мәрдәһај гәдәр Әстәри дүшүнән јох иди. Мүгәддәс Китабда јазылыб ки, о, һәр ҝүн Әстәрин һалындан хәбәр тутмаг үчүн һәрәмхананын гаршысына ҝедирди (Әст. 2:11). Јәгин хидмәтчиләр Әстәр барәдә нәсә бир хәбәр ҝәтирәндә о, бир ата кими онунла гүрур дујурду. Ону фәрәһләндирән нә иди?

12, 13. а) Әстәр јан-јөрәсиндә олан адамлара неҹә тәсир бағышламышды? б) Әстәрин һансы һәрәкәти Мәрдәһајы чох севиндирирди?

¹² Әстәр о дәрәҹәдә Һәгајын үрәјинә јатмышды ки, Һәгај она илтифат ҝөстәриб гуллуғуна једди гыз вермиш вә һәрәмхананын ән ҝөзәл һиссәсини она ајырмышды. Һәмчинин Мүгәддәс Китабда дејилир: «Әстәр ону ҝөрән һәр кәсин һүсн-рәғбәтини газанмышды» (Әст. 2:9, 15). Онлара бу ҹүр тәсир едән нә иди: јалныз онун ҝөзәллији? Хејр! Әстәри бәзәјән јалныз ҝөзәллији дејилди.

¹³ Мәсәлән, Мүгәддәс Јазыларда дејилир: «Әстәр Мәрдәһајын тапшырдығы кими, халгы вә нәсли барәдә һеч нә данышмады» (Әст. 2:10). Мәрдәһај она мәсләһәт ҝөрмүшдү ки, еһтијатлы олсун, јәһуди олдуғуну һеч кимә демәсин. Чүнки о билирди ки, сарајда јәһудиләрә пис јанашырлар. Әстәрин ондан узагда да ағыллы даврандығыны вә итаәткар олдуғуну ешидәндә, сөзсүз ки, Мәрдәһај чох севинирди.

14. Буҝүнкү ҝәнҹләр Әстәрдән нәдә өрнәк ала биләрләр?

¹⁴ Буҝүнкү ҝәнҹләр дә валидејнләрини вә онлары бөјүдән инсанлары севиндирә биләрләр. Валидејнләри јанларында олмајанда, һәтта дајаз дүшүнҹәли, әхлагсыз, зоракы инсанларын әһатәсиндә оланда да, онлар тәсир алтына дүшмәјиб Аллаһын ганунларына бағлы гала биләрләр. Белә давранан ҝәнҹләр Әстәр кими Јараданын үрәјини севиндирирләр. (Мәсәлләр 27:11 ајәсини оху.)

15, 16. а) Әстәр шаһын үрәјини нә илә фәтһ етди? б) Нәјә ҝөрә јени һәјата алышмаг Әстәрә чәтин ола биләрди?

¹⁵ Шаһын һүзуруна чыхмаг нөвбәси Әстәрә чатды. Она тәклиф етдиләр ки, өзүнү бәзәмәк үчүн нә лазымдырса ҝөтүрсүн. Әстәрсә садә гыз иди, Һәгајын мәсләһәт билдији шејләрдән савајы һеч нә ҝөтүрмәди (Әст. 2:15). Јәгин о дүшүнүрдү ки, шаһын үрәјини фәтһ етмәк үчүн јалныз ҝөзәллик кифајәт дејил, ән ваҹиби сарајда аз раст ҝәлинән садәлик вә һәлимликдир. Ҝөрәсән, о, дүз фикирләширди?

¹⁶ Мүгәддәс Китабда јазылыб: «Шаһ Әстәри диҝәр гызлардан чох севди. Бүтүн гызлар ичиндә шаһын ән чох хошуна ҝәлән вә һүсн-рәғбәтини газанан о олду. Шаһ мәликә өрпәјини онун башына гојду вә ону Ваштинин јеринә мәликә етди» (Әст. 2:17). Јәгин бу садә јәһуди гызына јени һәјата алышмаг елә дә асан дејилди. Ахы инди о, мәликә иди, дүнјанын ән гүдрәтли һөкмдарынын арвады иди! Ҝөрәсән, бу шөһрәт онун башыны ҝиҹәлләндирмәди ки? Гәтијјән!

17. а) Әстәр аталығына итаәт етдијини неҹә ҝөстәрди? б) Нә үчүн Әстәр бу ҝүн бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир?

¹⁷ Әстәр мәликә олса да, аталығы Мәрдәһајын итаәтиндән чыхмырды. О, миллијјәтини сирр сахлајырды. Әстәр бир мәсәләдә дә Мәрдәһаја итаәт етмишди. Мәрдәһајын тапшырығы илә шаһа она гаршы суи-гәсд гурулдуғуну хәбәр вермишди вә суи-гәсдин гаршысы алынмышды (Әст. 2:20—23). О һәмчинин тәвазөкар вә итаәткар олмагла Аллаһа иман етдијини ҝөстәрирди. Әстәр бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир. Чүнки зәманәмиздә итаәткарлыға дәјәр верән аздыр, итаәтсизлијә вә үсјанкарлыға исә ади јанашылыр. Лакин Әстәр кими иманлы инсанлар итаәткарлығы јүксәк гијмәтләндирирләр.

Әстәрин иманы сынаға чәкилир

18. а) Мәрдәһај нәјә ҝөрә Һәмана баш әјмирди? (Һәмчинин һашијәјә бах.) б) Аллаһын бир чох садиг бәндәләри Мәрдәһајдан нәдә өрнәк алырлар?

¹⁸ Шаһ Аһашверош Һәман адлы бир әјанын рүтбәсини галдырды. Ону баш вәзир тәјин етди. Беләҹә, Һәман шаһын баш мәсләһәтчиси вә Фарс империјасында икинҹи адам олду. Шаһ әмр верди ки, һәр кәс Һәманын гаршысында баш әјсин (Әст. 3:1—4). Мәрдәһај бу әмрә табе ола билмәзди. О баша дүшүрдү ки, шаһа табе олмаг лазымдыр, амма бир шәртлә ки, Аллаһа һөрмәтсизлик етмәсин. Иш орасындадыр ки, Һәман агаглы иди. Ҝөрүнүр, о, Ишмуил пејғәмбәрин гәтлә јетирдији Әмалик падшаһы Агагын нәслиндән иди (1 Ишм. 15:33). Әмалигәләр мәнфур халг иди, онлар Јеһова Аллаһа вә Онун халгына дүшмән кәсилмишдиләр. Аллаһ бүтүн бу халгы мәһвә мәһкум етмишдиc (Ган. 25:19). Мөмин бир јәһуди һансыса әмалигәнин гаршысында неҹә баш әјә биләрди? Мәрдәһај буну едә билмәзди. О, Һәмана баш әјмирди. Һәвариләрин ишләри 5:29 ајәсиндә дејилир: «Биз инсанлара јох, һөкмдарымыз Аллаһа итаәт етмәлијик». Бу ҝүнә кими Аллаһын бир чох садиг бәндәләри, һәм гадынлар, һәм кишиләр бу сөзләрә әсасән давраныб һәјатларыны тәһлүкә алтына атмышлар.

19. Һәман нә етмәк истәјирди вә о, шаһы нәјә инандырмаға чалышды?

¹⁹ Мәрдәһајын она баш әјмәдијини ҝөрән Һәман өзүндән чыхды. Тәкҹә Мәрдәһајы өлдүрмәклә онун гәзәби сојујан дејилди. О, Мәрдәһајын халгынын, бүтүн јәһудиләрин көкүнү кәсмәк фикринә дүшдү. Јәһудиләри пис гәләмә верәрәк шаһдан јәһудиләри гырмаға рүсхәт алды. О, јәһудиләрин адыны чәкмәјиб шаһа деди ки, халглар арасына сәпәләнмиш бу халгын шаһа бир хејри јохдур. Ән бетәри исә онлар шаһын ганунларына табе олмурлар, тәһлүкәли вә үсјанкар халгдырлар. Һәмчинин Һәман бүтүн сәлтәнәтә сәпәләнмиш ҹәми јәһудиләри гырмаг үчүн шаһ хәзинәсинә күлли мигдарда пул гојаҹағыны сөјләдиd. Онда шаһ Аһашверош мөһүр үзүјүнү Һәмана верди ки, ағлында тутдуғу фәрманы мөһүрләјиб тәсдигләсин (Әст. 3:5—10).

20, 21. а) Һәманын фәрманы јәһудиләрә вә Мәрдәһаја неҹә тәсир етди? б) Мәрдәһај Әстәрә нә етмәји бујурду?

²⁰ Јәһудиләрә өлүм һөкмү чыхарылды. Тезликлә чапарлар бу фәрманы бөјүк империјанын дөрд бир тәрәфинә чатдырдылар. Бу хәбәр Јерусәлимә чатанда ҹамаатын нәләр кечирдијини бир тәсәввүр един. Бабил әсарәтиндән гајыдан јәһудиләр шәһәри һәлә бәрпа етмәмишдиләр, онлары горујан диварлар јох иди. Јәгин бу бәд хәбәри ешидәндә Мәрдәһајын ҝөзүнүн габағына онлар, Шушдакы достлары вә гоһум-әгрәбасы ҝәлди. Дәрддән башыны итирмиш Мәрдәһај јахасыны ҹырыб чул ҝејинди, башына күл төкдү, шәһәрин ортасында аҹы-аҹы ағлады. Бу арада Һәман шаһла јејиб-ичирди, башларына бәла ҝәтирдији јәһудиләрин вә онларын Шушдакы достларынын гәм-гүссәси онун веҹинә дејилди. (Әстәр 3:12—4:1 ајәләрини оху.)

²¹ Мәрдәһај баша дүшүрдү ки, гырғынын габағыны алмалыдыр. Амма неҹә? Әстәр Мәрдәһајын нә вәзијјәтдә олдуғуну ешидәндә она палтар ҝөндәрди. Лакин о, сакитләшмәк билмирди. Ола билсин, әввәлләр Мәрдәһај баша дүшмүрдү, нәјә ҝөрә Јеһова Аллаһ Әстәрин ондан ајрылмасына вә бүтпәрәст һөкмдарын мәликәси олмасына изин вериб. Инди исә һәр шеј она ҝүн кими ајдын иди. Мәрдәһај мәликәјә хәбәр ҝөндәриб деди ки, халгынын мүдафиәсинә галхсын, ҝедиб шаһла данышсын, ондан мәрһәмәт диләсин (Әст. 4:4—8).

22. Нәјә ҝөрә Әстәр шаһын һүзуруна ҝетмәјә горхурду? (Һәмчинин һашијәјә бах.)

²² Бу хәбәри ешидәндә Әстәрин ҹанына горху дүшдү. Онун иманы ҹидди сынаға чәкилирди. О, горхурду вә горхдуғуну Мәрдәһаја ачыг-ашкар сөјләди. Мәрдәһаја шаһын ганунуну хатырлатды вә деди ки, шаһын һүзуруна дәвәтсиз ҝәлән адамы өлүм һөкмү ҝөзләјир. Јалныз шаһ гызыл әсасыны она узатса, о сағ гала биләр. Хүсусилә дә шаһын сөзүнү јерә салыб онун һүзуруна ҝәлмәјән Ваштинин агибәтини дүшүндүкҹә јәгин Әстәр сағ галаҹағына һеч үмид етмирди. О, Мәрдәһаја билдирди ки, шаһ отуз ҝүндүр ону һүзуруна чағырмыр. Узун мүддәт ону һүзуруна чағырмадығы үчүн, бәлкә дә, дүшүнүрдү ки, шаһ артыг ону бәјәнмирe (Әст. 4:9—11).

23. а) Мәрдәһај Әстәри неҹә ҹәсарәтләндирди? б) Нәјә ҝөрә Мәрдәһај бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир?

²³ Мәрдәһај Әстәрә гәти ҹаваб ҝөндәрди вә бу ҹаваб ону ҹәсарәтләнди. О, Әстәрә сөјләди ки, әҝәр бир тәдбир ҝөрмәсә, Аллаһ башга бир јолла јәһудиләри хилас едәҹәк. Бәс Әстәр гырғын башлајанда ҹаныны неҹә гуртараҹаг? Мәрдәһајын сөзләриндән онун Јеһова Аллаһа там ҝүвәндијини ҝөрүрүк. О әмин иди ки, Аллаһ һеч вахт халгынын мәһв олмасына јол вермәјәҹәк вә вәдләрини мүтләг јеринә јетирәҹәк (Јуш. 23:14). Мәрдәһај Әстәрә деди: «Ким билир, бәлкә, сән елә бу ҝүн үчүн мәликә олмусан» (Әст. 4:12—14). Мәрдәһај бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир. О, бүтүн гәлби илә Јеһова Аллаһа ҝүвәнирди. Бәс биз? (Мәс. 3:5, 6).

Иманын өлүм горхусу үзәриндә гәләбәси

24. Әстәрин иманлы вә ҹәсарәтли олдуғу нәдән ҝөрүнүр?

²⁴ Һәрәкәтә кечмәк вахты ҝәлиб чатды. Әстәр Мәрдәһаја хәбәр ҝөндәрди ки, сојдашлары илә бирҝә үч ҝүн оруҹ тутсун. Сонра әлавә етди: «Өлмәлијәмсә, гој өлүм». Бу бир нечә сөз онун иманлы вә ҹәсарәтли олдуғуну ҝөстәрир (Әст. 4:15—17). Јәгин Әстәр һәјаты бојунҹа бу үч ҝүн әрзиндә олдуғу кими ҹошгун дуа етмәмишди. Будур, мәгам јетишди. Әстәр шаһын хошуна ҝәлмәк үчүн ән ҝөзәл мәликә әлбисәсини ҝејинди вә онун һүзуруна ҝетди.

25. Әстәрин шаһын һүзуруна ҝетдији сәһнәни тәсвир един.

²⁵ Ҝәлин фәслин әввәлинә гајыдаг. Әстәр шаһын һүзуруна ҝедир. Онун неҹә һәјәҹан кечирдијини, үрәкдән, ҹошгун дуа етдијини тәсәввүр един. О, ичәри һәјәтә ҝирир, орадан Аһашверошун отурдуғу тахт ҝөрүнүр. Јәгин о, шаһын үзүндәки ифадәни охумаға чалышыр. Бәлкә дә, Әстәр һәјәтдә дуруб ҝөзләмәли олур вә бу вахт она бир өмүр гәдәр узун ҝәлир. Дәгигәләр бир-бирини әвәз едир, нәһајәт шаһ ону ҝөрүр. Шаһ тәәҹҹүбләнир, лакин үзүндә хош ифадә јараныр. Шаһ гызыл әсасыны Әстәрә тәрәф узадыр (Әст. 5:1, 2).

26. а) Биз нәјә ҝөрә Әстәр кими ҹәсарәтли олмалыјыг? б) Әстәр даһа нә етмәли иди?

²⁶ Шаһ мәликәни динләмәјә һазырдыр. Әстәр Аллаһа садиг галмагла вә Аллаһын халгына ҝөрә өзүнү тәһлүкәјә атмагла Аллаһын бүтүн хидмәтчиләринә ҝөзәл нүмунә гојуб. Әстәр биз мәсиһиләр үчүн әсил өрнәкдир. Иса пејғәмбәр демишди ки, онун давамчылары фәдакар мәһәббәтлә танынаҹаглар. (Јәһја 13:34, 35 ајәләрини оху.) Белә мәһәббәт ҝөстәрмәк үчүн, адәтән, Әстәр кими ҹәсарәтли олмаг лазым ҝәлир. Һәмин ҝүн Әстәр Аллаһын халгынын мүдафиәсинә галхды, амма бу, ишин башланғыҹы иди. Ҝөрәсән, о, шаһы севимли мәсләһәтчиси Һәманын фитнәкар олдуғуна неҹә инандыраҹаг? Әстәр халгыны неҹә хилас едәҹәк? Бу суалларын ҹавабыны нөвбәти фәсилдә тапаҹағыг.

1-3. а) Әстәр шаһын тахтына јахынлашдыгҹа һансы һиссләри кечирир? б) Шаһ Әстәрин дәвәтсиз ҝәлишинә неҹә јанашыр?

ӘСТӘР үрәји дөјүнә-дөјүнә шаһ тахтына јахынлашыр. Шуш сарајындакы бөјүк отаг сүкута гәрг олуб. Елә сакитликдир ки, Әстәр һәтта аста-аста атдығы аддымларын сәсини, мәликә палтарынын хышылтысыны ешидир. Нә сарајын әзәмәти, нә ҝөзәл сүтунлар, нә дә Ливан сидрләриндән дүзәлмиш нахышлы таван онун диггәтини чәкмир. Онун бүтүн диггәти тахтда отуран шәхсә ҹәмләниб. Мәликәнин һәјаты бу шәхсин әлиндәдир.

² Әстәр јахынлашдыгҹа шаһ она бахыр вә гызыл әсасыны она тәрәф узадыр. Бу ади жест Әстәр үчүн һәјат демәкдир. Бу жест ҝөстәрир ки, дәвәтсиз ҝәлдијинә бахмајараг, шаһ Әстәри әфв едир. Әстәр тахта јахынлашыр вә миннәтдарлыг әламәти олараг әсанын уҹуна тохунур (Әст. 5:1, 2).

³ Һәр шеј шаһ Аһашверошун чох зәнҝин вә гүдрәтли олдуғундан хәбәр верир. О дөврдә Фарс һөкмдарынын либасы мүасир пулла јүз минләрлә доллара бәрабәр иди. Әстәр әринин ҝөзләриндә, аз да олса, бир истилик дујур. Әри ону севир. О, Әстәрә дејир: «Еј мәликә Әстәр, нә исә олуб? Нә диләјин вар? Һәтта сәлтәнәтимин јарысыны истәсән, сәнә вериләҹәк!» (Әст. 5:3).

4. Әстәри гаршыда һансы чәтинликләр ҝөзләјир?

⁴ Халгыны мәһвдән гуртармаг үчүн Әстәрин шаһын һүзуруна ҝәлмәји артыг онун иманлы вә ҹәсарәтли олдуғуну ҝөстәрир. Амма ән бөјүк чәтинликләр һәлә габагдадыр. Әстәр гүрурлу шаһы инандырмалыдыр ки, онун ән етибарлы мәсләһәтчиси мәнфур адамдыр, онун мәликәсинин халгыны гырмаг үчүн шаһа јалан данышыб. Ҝөрәсән, Әстәр буну неҹә едәҹәк? Биз онун иманындан нә өјрәнирик?

О, ағылла давранды

5, 6. а) Әстәр Ваиз 3:1, 7 ајәләриндә јазылдығы кими, нә едир? б) Әстәрин ағыллы гадын олдуғу нәдән ҝөрүнүр?

⁵ Әстәр мәсәләни һамынын јанында шаһа ачыб данышаҹаг? Белә етсә, Әстәр шаһы алчалтмыш олар, мәсләһәтчиси Һәмана исә бүтүн иддиалары тәкзиб етмәк үчүн вахт газандырар. Ҝәлин ҝөрәк Әстәр неҹә давраныр. Әстәрдән әсрләр әввәл јашамыш Сүлејман пејғәмбәр јазмышды: «Һәр шејин өз вахты вар,.. сусмағын өз вахты, данышмағын өз вахты» (Ваиз 3:1, 7). Сөзсүз ки, аталығы Мәрдәһај ушаглыгдан Әстәрә бу кими ҝөзәл шејләри ашыламышды. Буна ҝөрә дә Әстәр баша дүшүр ки, данышмаг үчүн мүнасиб бир вахт сечмәк лазымдыр.

⁶ Әстәр шаһа дејир: «Әҝәр шаһа хошдурса, бу ҝүн бујуруб Һәманла бирҝә шаһын шәнинә һазырладығым зијафәтә ҝәлсин» (Әст. 5:4). Шаһ разылашыр вә Һәманын далынҹа адам ҝөндәрир. Ҝөрүрсүнүз, Әстәр неҹә ағылла давраныр? Әстәр әринин ләјагәтинә һөрмәт едир вә мәсәләни шаһа данышмаг үчүн мүнасиб јер, мүнасиб вахт сечир. (Мәсәлләр 10:19 ајәсини оху.)

7, 8. Әстәрин биринҹи зијафәти неҹә кечир вә нәјә ҝөрә о, мәсәләни шаһа ачыб данышмаға тәләсмир?

⁷ Шүбһәсиз ки, Әстәр бу зијафәтә чох јахшы һазырлыг ҝөрүб. Истәјир ки, һәр шеј әринин үрәјинҹә олсун. Сүфрәјә әһвал-руһијјәни галдырмаг үчүн әла шәраб гојулуб (Зәб. 104:15). Зијафәт Аһашверошун чох хошуна ҝәлир вә о, јенә дә Әстәрдән нә диләдијини сорушур. Дејәсән, инди данышмағын вахтыдыр.

⁸ Әстәр исә белә фикирләшмир. О, шаһла Һәманы сабаһ гураҹағы зијафәтә дәвәт едир (Әст. 5:7, 8). Нәјә ҝөрә Әстәр ҝүнү ҝүнә сатыр? Гејд етдијимиз кими, Әстәрин халгы өлүмлә үз-үзә иди. Һәман шаһдан сәлаһијјәт алыб бүтүн јәһудиләри гырмаг барәдә фәрман чыхармышды. Буна ҝөрә дә Әстәр шаһла данышмаг үчүн мүнасиб вахт сечмәлидир, ахы мәсәлә өлүм-дирим мәсәләсидир. О сәбир едиб ҝөзләјир вә әринә нә гәдәр һөрмәт етдијини бир даһа ҝөстәрмәк истәјир.

9. Нәјә ҝөрә сәбир ҝөзәл хүсусијјәтдир вә биз сәбирли олмагда Әстәрдән неҹә өрнәк ала биләрик?

⁹ Сәбир ҝөзәл хүсусијјәтдир, амма һәр адамда олмур. Әстәр халгы үчүн чох нараһат иди, сөзсүз ки, мәсәләни шаһа тез бир заманда ачыб данышмаг истәјирди, лакин о сәбир едиб мәгамыны ҝөзләди. Биз ондан чох шеј өјрәнә биләрик. Вахташыры биз дә мүәјјән проблемләрин шаһиди олуруг. Әҝәр проблемин һәлли үчүн сәлаһијјәт саһибинә мүраҹиәт етмәк истәјириксә, Әстәрдән өрнәк алараг сәбирли олмалыјыг. Мәсәлләр 25:15 ајәсиндә јазылыб: «Сәбирлә сәркәрдә фәтһ едиләр. Һәлим дил дашы да јумшалдар». Әстәрин әһвалатындан ҝөрдүјүмүз кими, әҝәр биз дә сәбирлә мәгамы ҝөзләсәк вә мүлајим данышсаг, һәтта даш гәдәр сәрт адамы да јумшалда биләрик. Ҝөрәсән, Јеһова Аллаһ Әстәрин сәбирли вә ағыллы һәрәкәтинә бәрәкәт верди?

Сәбир әдаләтә апаран јолдур

10, 11. а) Зијафәтдән чыхандан сонра Һәманын кефини нә позур? б) Арвады вә достлары Һәмана нә мәсләһәт ҝөрүрләр?

¹⁰ Әстәрин сәбри ҝөзәл һадисәләрә јол ачыр. Һәман зијафәтдән кефи көк, дамағы чағ чыхыр. О дүшүнүр ки, шаһла мәликә ондан чох разыдыр. Һәман сарај дарвазасындан чыханда Мәрдәһајы ҝөрүр. О, һәлә дә она баш әјмир. Өтән фәсилдән ҝөрдүјүмүз кими, Мәрдәһајын Һәмана баш әјмәмәси һөрмәтсизликдән ирәли ҝәлмир, о, өз виҹданына вә Јеһова Аллаһла мүнасибәтинә ҝөрә белә едир. Һәман исә һирсиндән алышыб-јаныр (Әст. 5:9).

¹¹ Һәман арвадына вә достларына Мәрдәһајын она һөрмәтсизлик етдијини данышыр. Онлар да мәсләһәт ҝөрүрләр ки, 22 метр һүндүрлүјүндә дирәк гојдурсун вә сонра шаһдан рүсхәт алыб Мәрдәһајы орадан асдырсын. Бу фикир Һәманын ағлына батыр, о, дәрһал әмр едиб дирәк гојдурур (Әст. 5:12—14).

12. Нәјә ҝөрә шаһ дөвләт сәнәдләрини охумағы бујурур вә о, нәдән хәбәр тутур?

¹² Бу ҝеҹә шаһын һәјатында гејри-ади ҝеҹә олур. Мүгәддәс Китабда јазылана ҝөрә, шаһын јухусу гачыр. Шаһ әмр едир ки, дөвләт сәнәдләрини ҝәтириб һүзурунда охусунлар. Сәнәдләр охунан заман вахтилә шаһа гаршы һазырланмыш суи-гәсд барәдә мәлумат да охунур. Һәмин һадисә, суи-гәсдчиләрин јахаланыб едам едилмәси шаһын јадына дүшүр. Бирдән шаһын хатиринә бу суи-гәсди ашкара чыхаран адам, Мәрдәһај ҝәлир. «Бу ишинә ҝөрә Мәрдәһај һансы шәрәфә вә шана лајиг ҝөрүлүб?» — дејә хәбәр алыр. Ҹаваб белә олур: «Она һеч нә верилмәјиб». (Әстәр 6:1—3 ајәләрини оху.)

13, 14. а) Һадисәләр неҹә ҹәрәјан едир? б) Һәманын арвады илә достлары она нә дејирләр?

¹³ Шаһ бу иши јолуна гојмаг истәјир. Буна ҝөрә дә сорушур ки, һәјәтдә әјанлардан кимсә вар, ја јох. Сән бир ишә бах, һәјәтдә Һәман дуруб. Ҝөрүнүр, һөвсәләси чатмајыб, сәһәр тездән ҝәлиб ки, Мәрдәһајы едам етдирмәк үчүн шаһдан изин алсын. Амма Һәман ағзыны ачмаға маҹал тапмамыш шаһ ондан сорушур: «Шаһын һөрмәт ҝөстәрмәк истәдији адам үчүн нә едилмәлидир?» Һәман елә билир ки, шаһ ону нәзәрдә тутур. Буна ҝөрә дә үрәјиндән кечән ән ҝөзәл шејләри садалајыр: әјнинә шаһ либасы ҝејиндирсинләр, шаһын миндији атын үстүндә бүтүн Шушу ҝәздирсинләр вә шәнинә уҹадан тәрифләр сөјләсинләр. Амма шаһ Мәрдәһајы шәрәфләндирмәк истәдијини дејәндә Һәманын үзүндәки ифадәни ҝөзүнүзүн габағына ҝәтирин. Бәс Мәрдәһајын шәнинә тәрифләри ким сөјләјәҹәк? Елә Һәманын өзү! (Әст. 6:4—10).

¹⁴ Бу, Һәман үчүн рүсвајчылыгдыр. Амма о, көнүлсүз дә олса, шаһын әмрини јеринә јетирир вә дилхор һалда евинә тәләсир. Арвады илә достлары баш верәнләри ешидәндә она дејирләр ки, бу, пис әламәтдир, бу ҝедишлә о, Мәрдәһаја бата билмәјәҹәк (Әст. 6:12, 13).

15. а) Әстәрин сәбри нәјә јол ачды? б) Нәјә ҝөрә сәбирлә Јеһова Аллаһы ҝөзләмәлијик?

¹⁵ Әстәрин сәбир едиб даһа бир ҝүн ҝөзләмәси Һәманын мәһвинә јол ачды. Сизҹә, шаһын јухусунун гачмасына Јеһова Аллаһ сәбәб ола билмәзди? (Мәс. 21:1). Мүгәддәс Китаб бизи Аллаһы сәбирлә ҝөзләмәјә чағырыр. (Микә 7:7 ајәсини оху.) Әҝәр биз Јеһова Аллаһа ҝүвәниб Ону ҝөзләјәриксә, онда Аллаһ проблемләримизи биздән гат-гат јахшы һәлл едәҹәк.

О, ҹәсарәтлә данышыр

16, 17. а) Әстәр шаһла нә заман данышмаг гәрарына ҝәлир? б) Әстәр Ваштидән нә илә фәргләнир?

¹⁶ Әстәр даһа шаһын сәбрини тарыма чәкмәк истәмир. Икинҹи дәфә гурдуғу зијафәтдә һәр шеји ачыб шаһа данышмаг гәрарына ҝәлир. Бәс нә вахт данышса, јахшы олар? Зијафәт заманы шаһ јенә дә Әстәрдән нә диләдијини сорушур (Әст. 7:2). Инди данышмаг олар.

¹⁷ Јәгин Әстәр әввәлҹә үрәјиндә Јеһова Аллаһа дуа едир вә сонра шаһа дејир: «Әҝәр мән шаһын илтифатыны газанмышамса вә шаһа хошдурса, хаһишим будур ки, шаһ мәнә һәјат бәхш етсин, диләјим будур ки, халгыма гыјмасын» (Әст. 7:3). Әстәр бу сөзләрлә ҝөстәрир ки, шаһын чыхардығы һәр бир һөкмә һөрмәтлә јанашыр. О, әввәлки мәликә Вашти кими әрини һөрмәтдән салмыр (Әст. 1:10—12). Үстәлик, шаһы Һәман кими адама инандығы үчүн тәнгид етмир. Әксинә, шаһа јалварыр ки, ону өлүмдән гуртарсын.

18. Әстәр нараһатчылығыны шаһа неҹә билдирир?

¹⁸ Бу сөзләри ешидәндә шаһы, санки, илдырым вурур. Ҝөрәсән, ким ҹүрәт едиб онун мәликәсинин һәјатына гәсд етмәк истәјир? Әстәр дејир: «Чүнки биз, мән вә халгым гырғына, өлүмә, мәһвә сатылмышыг. Әҝәр көләлијә сатылсајдыг, сусардым. Бу фәлакәтә јол верилсә, шаһ зијан чәкәҹәк» (Әст. 7:4). Фикир верин ки, Әстәр шаһа һәр шеји ачыб данышыр, һәмчинин шаһа дејир ки, онлары гул-гарабаш кими сатсајдылар, сусуб данышмазды. Әстәр јәһудиләрин гырғыны барәдә суса билмәз, чүнки бу гырғынын һәтта шаһа зәрәри олаҹаг.

19. Биз Әстәрдән нә өјрәнирик?

¹⁹ Биз Әстәрдән ваҹиб бир шеј өјрәнирик. Әҝәр јахын адамымызла, јахуд сәлаһијјәт саһиби илә ҹидди проблем барәдә данышмаг истәјириксә, онда сәбирли, һөрмәтҹил олмалы вә ачыг данышмалыјыг (Мәс. 16:21, 23).

20, 21. а) Әстәр Һәманын пахырыны неҹә үзә чыхарыр вә бу, шаһа неҹә тәсир едир? б) Һәманын пахыры үзә чыханда о, горхусундан нә едир?

²⁰ Шаһ сорушур: «Буна ким ҹүрәт едиб?! Кимдир о адам? Һаны о?» Әстәр бармағыны тушлајыб дејир: «Һәмин адам, һәмин јағы дүшмән, бу залым Һәмандыр!» Орталыға өлүм сүкуту чөкүр. Һәманын ҹанына вәлвәлә дүшүр. Шаһын гәзәбдән пөртмүш сифәтини ҝөзүнүзүн габағына ҝәтирин. Етибарлы мәсләһәтчиси ону алдадараг онун өз әли илә севимли арвадынын өлүмүнә һөкм чыхарыб. Шаһ гејзлә јериндән галхыб сакитләшмәк үчүн сарај бағчасына чыхыр (Әст. 7:5—7).

²¹ Пахыры үзә чыхан Һәман горхусундан мәликәнин ајагларына дүшүр. Шаһ гајыдыб отаға ҝирәндә ҝөрүр ки, Һәман Әстәрин узандығы тахта дөшәниб она јалварыр. Шаһ гәзәбләниб гышгырыр: «Бу, һәлә бир мәликәни зорлајаҹаг, өзү дә мәним өз евимдә?!» Бу сөзләр Һәмана охунмуш өлүм һөкмүдүр. Дәрһал онун үзүнү өртүб апарырлар. Әјанлардан бири шаһа дејир ки, Һәман Мәрдәһајы асмаг үчүн дирәк гојдуруб. Онда шаһ әмр едир ки, һәмин дирәкдән Һәманын өзүнү ассынлар (Әст. 7:8—10).

22. Әстәрдән нәдә өрнәк алырыг?

²² Бизә елә ҝәлә биләр ки, јашадығымыз бу әдаләтсиз дүнјада һагг-әдаләт тапмаг гејри-мүмкүндүр. Бәлкә, сиздә дә һәрдән белә фикир јараныр. Әстәр һеч вахт руһдан дүшмүрдү, һеч вахт үмидини үзмүрдү, инамыны итирмирди. Вахты чатанда о, ҹәсарәтлә һаггын мүдафиәсинә галхды вә галан иши Јеһова Аллаһын өһдәсинә бурахды. Ҝәлин биз дә белә едәк! Аллаһ бу ҝүн дә һәмин Аллаһдыр. О, инди дә Һәман кими пис вә һијләҝәр адамлары өзләринин газдығы гујуја салмаға гадирдир. (Зәбур 7:11—16 ајәләрини оху.)

О, Јеһова Аллаһ вә халгы уғрунда фәдакарлыг етди

23. а) Шаһ Мәрдәһајла Әстәри неҹә мүкафатландырыр? б) Јагубун өлүм ајағында Бинјаминлә бағлы дедији сөзләр неҹә јеринә јетди? («Пејғәмбәрлик јеринә јетди» адлы чәрчивәјә бах.)

²³ Нәһајәт шаһ Мәрдәһајын ким олдуғуну өјрәнир. Мәрдәһај јалныз онун һәјатыны өлүмдән гуртармыш адам дејил, о һәм дә Әстәрин аталығыдыр. Аһашверош Мәрдәһајы Һәманын јеринә баш вәзир гојур. Һәманын евини, вар-дөвләтини Әстәрә верир, Әстәр дә евә нәзарәти Мәрдәһаја тапшырыр (Әст. 8:1, 2).

24, 25. а) Нәјә ҝөрә Әстәрин үрәји һәлә дә нараһатдыр? б) Әстәр икинҹи дәфә һәјатыны неҹә тәһлүкәјә атыр?

²⁴ Мәрдәһајла Әстәрин башынын үстүнү алан тәһлүкә артыг совушуб. Јәгин инди Әстәр раһат нәфәс ала биләр. Амма хејр! О, тәкҹә өзүнү фикирләшмир. Һәманын јәһудиләри гырмаг һагда вердији фәрман империјанын дөрд бир тәрәфинә ҝөндәрилиб. Һәман бу нијјәтини һәјата кечирмәк үчүн мүнасиб вахт тәјин етмәк мәгсәдилә Пур, јәни пүшк атмышды. Јәгин ки, бу, фалчылығын бир нөвү иди (Әст. 9:24—26). Фәрманын иҹрасына һәлә бир нечә ај вар, амма јенә дә тәләсмәк лазымдыр. Бәс бу тәһлүкәнин габағыны алмаг мүмкүндүр?

²⁵ Әстәр јенә дә һәјатыны тәһлүкәјә атараг шаһын чағырышы олмадан онун һүзуруна ҝедир. О ағлаја-ағлаја әринә јалварыр ки, бу ағыр һөкмү ләғв етсин. Амма Фарс һөкмдарынын ады илә верилән фәрман ләғв едилә билмәз (Дән. 6:12, 15). Бу сәбәбдән шаһ Әстәрлә Мәрдәһаја изин верир ки, јени фәрман тәртиб етсинләр. Бу фәрмана ҝөрә, јәһудиләр өзләрини мүдафиә едә биләрләр. Чапарлар империјанын һәр тәрәфиндә јашајан јәһудиләрә бу хош хәбәри чатдырырлар. Беләҹә, јәһудиләр үчүн үмид шәфәги парлајыр (Әст. 8:3—16). Тәсәввүр един: Фарс империјасында јашајан бүтүн јәһудиләр јени фәрманы ешидиб дөјүшә һазырлашырлар. Бәс ордулар Аллаһы Јеһова Өз халгына көмәк едәҹәк? (1 Ишм. 17:45).

26, 27. а) Аллаһ халгына дүшмәнләри үзәриндә неҹә зәфәр газандырыр? б) Һәманын оғулларынын гәтлә јетирилмәси илә һансы пејғәмбәрлик јеринә јетди?

²⁶ Јәһудиләри гырмаг үчүн тәјин олунан ҝүн чатанда онлар һазыр дајанырлар. Һәтта бир чох фарс мәмурлары Мәрдәһајын баш вәзир олдуғуну ешидәндә јәһудиләрин мүдафиәсинә галхыр. Јеһова Аллаһ халгына бөјүк зәфәр газандырыр. Аллаһ бүтүн дүшмәнләри исраиллиләрә тәслим едир ки, онлар даһа Онун халгына һеч нә едә билмәсинләрa (Әст. 9:1—6).

²⁷ Һәманын мәнфур оғуллары јашаја-јашаја Мәрдәһаја онун евини идарә етмәк асан олмазды. Одур ки, Һәманын он оғлунун һамысы гәтлә јетирилир (Әст. 9:7—10). Бунунла да Мүгәддәс Китабда јазылмыш пејғәмбәрлик јеринә јетир. Аллаһ узун илләр габаг демишди ки, халгына дүшмән кәсилән әмалигәләр тамамилә мәһв едиләҹәк (Ган. 25:17—19). Јәгин ки, Һәманын оғуллары бу мәнфур халгын сон нүмајәндәләриндән иди.

28, 29. а) Нәјә ҝөрә демәк олар ки, исраиллиләрин савашмасы Аллаһын нијјәти иди? б) Нәјә ҝөрә Әстәр бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир?

²⁸ Ҝәнҹ Әстәрин үзәринә бөјүк мәсулијјәт дүшмүшдү. Мәсәлән, о, мүһарибә вә едамла бағлы фәрманлар вермәли олмушду. Бу, һеч дә асан дејилди. Лакин Јеһова Аллаһын нијјәтинин јеринә јетмәси үчүн Онун халгыны мәһвдән гуртармаг лазым иди. Бүтүн бәшәрин үмиди олан вәд едилмиш Мәсиһ мәһз Исраил халгындан төрәјәҹәкди (Јар. 22:18). Бу ҝүн Аллаһа ибадәт едән инсанлар билирләр ки, Иса Мәсиһ јер үзүндә оланда давамчыларына дөјүшмәји гадаған етмишди (Мәт. 26:52).

²⁹ Бунунла белә, биз мәсиһиләр бу ҝүн руһани мүһарибәдә дөјүшүрүк. Дүшмәнимиз Шејтан иманымызы мәһв етмәк үчүн әлиндән ҝәләни едир. (2 Коринфлиләрә 10:3, 4 ајәләрини оху.) Нә јахшы ки, Әстәр кими өрнәјимиз вар. Ҝәлин онун кими, биз дә ағыллы, сәбирли, ҹәсарәтли олаг, фәдакарҹасына Аллаһын халгынын мүдафиәсинә галхаг. Вә бу јолла иманымызы сүбут едәк.