MƏSƏLLƏR
1 İsrail padşahı,+ Davud oğlu+ Süleymanın məsəlləri.+
5 Hikmətli qulaq asar, elmini artırar.+
Dərrakəli adam müdrik məsləhət tapar.+
6 Belə adam məsəli, müəmmalı deyimləri,
Aqillərin sözlərini, tapmacalarını başa düşər.+
10 Oğlum, qoyma günahkarlar səni yoldan çıxarsın.+
11 Əgər desələr: «Gəl bizimlə gedək,
Xəlvətdə durub qan tökək,
Günahsıza pusqu qurub əylənək,
12 Onları Məzar* kimi diri-diri aşıraq,
Qəbrə düşənlər kimi bütöv udaq,
13 Bütün sərvətlərini ələ keçirək,
Evimizi qənimətlə dolduraq.
14 Sən də bizə qoşul,
Qəniməti bərabər bölək*»,
15 Bax, oğlum, sən onlara qoşulma,
Yollarından uzaq dur.+
16 Çünki onların ayağı pislik etməyə qaçır,
Onlar qan tökməyə tələsirlər.+
17 Quşa gözü qabağında tor qurmaq mənasızdır.
18 Odur ki, onlar qan tökmək üçün pusqu qurur,
Cana qəsd etmək üçün xəlvətdə durur.
19 Haram qazanc dalınca düşənin yolu belədir.
Bu qazanc insanın canını əlindən alacaq.+
20 Həqiqi hikmət+ bayırda hay salır.+
Meydanlarda səsini ucaldır.+
21 Səsli-küylü küçələrin tinlərində çağırır.
Şəhər darvazalarının ağzında belə deyir:+
22 «Ey cahillər, nə vaxtadək cahil qalacaqsınız?
Ey rişxəndçilər, nə vaxtacan rişxənddən həzz alacaqsınız?
Ey ağılsızlar, nə vaxta qədər elmi rədd edəcəksiniz?+
24 Madam sizi çağırdım, eşitmədiniz,
Sizə əlimi uzatdım, saya salmadınız,+
25 Nəsihətlərimi qulaqardına vurdunuz,
Səhvlərinizi göstərəndə məhəl qoymadınız,
26 Mən də başınıza bəla gələndə güləcəyəm,
Qorxduğunuz başınıza gələndə lağ edəcəyəm;+
27 Onda ki, vahimə tufan kimi sizə hücum çəkəcək,
Bəla fırtına kimi gələcək,
Dara, sıxıntıya düşəcəksiniz.
28 Bəli, o zaman məni çağıracaqlar, lakin cavab verməyəcəyəm,
Məni çox axtaracaqlar, amma tapmayacaqlar,+
29 Çünki onlar elmə nifrət etdilər,+
Yehovadan qorxmaq istəmədilər.+
30 Məsləhətimə qulaq asmadılar,
Səhvlərini göstərəndə veclərinə almadılar.
31 Buna görə də əməllərinin bəhrəsini biçəcəklər,+
Niyyətləri içində boğulacaqlar.
32 Cahillərin özbaşınalığı onları öldürəcək,
Ağılsızların laqeydliyi onları məhv edəcək.
2 Oğlum, əgər sözlərimi qəbul etsən,
Hökmlərimi qoruyub saxlasan,+
2 Qulağını hikmətə sarı açsan,+
Qəlbini bəsirətə meyilləndirsən,+
Bəsirəti səsləsən,+
Dəfinə kimi axtarsan,+
5 Onda Yehovadan qorxmağın nə olduğunu anlarsan,+
Allahın elminə yetişərsən.+
7 Allah hikməti dürüst adamlar üçün qoruyur,
O, kamillik yolu ilə gedənlərə qalxandır.+
8 Nəzəri haqqın yollarının üstündə olar,
Sadiq bəndələrinin yolunu hifz edər.+
10 Hikmət ürəyində qərar tutanda,+
Bilik könlünə yatanda+
11 Düşüncə səni qoruyar,+
Bəsirət səni hifz edər.
12 Səni pis yoldan,
Yalan danışanlardan,+
13 Doğru yoldan azıb
Zülmətdə yeriyənlərdən,+
14 Pis işlərdən xoşlanan,
Şərdən, alçaq əməllərdən həzz alanlardan,
15 Əyri yolla gedənlərdən,
Həyatını yalan üzərində quranlardan,
16 Pozğun arvaddan,
Əxlaqsız qadının şirin dilindən qoruyar.+
17 Bu qadın cavanlıq həmdəmini atmış,+
Allahı ilə əhdini unutmuşdur.
18 Onun evi ölümə aparır,
Cığırları ölüm dustaqlarının yanına gedir.+
19 Onun yatağına girən geri qayıtmaz,
Bir daha dirilərin yoluna dönməz.+
20 Xülasə, yaxşıların yolu ilə get,
Salehlərin yolunu tut,+
21 Çünki yer üzündə düz adamlar yaşayacaq,
Orada kamil adamlar qalacaq.+
3 Oğlum, nəsihətimi* unutma,
Hökmlərimi sidqi-ürəkdən tut.
2 Onlar sənin ömrünü, gününü uzadar,
Həyatına rahatlıq gətirər.+
4 Onda Allah da, bəndə də üzünə xoş baxar,+
Anlayış sahibitək tanınarsan.
7 Öz gözündə ağıllı olma,+
Yehovadan qorx, pislikdən çəkin.
8 Onda canın sağlam olar,
Vücudun* təravətli.
10 Onda anbarların ağzınacan dolar,+
Küplərin təzə şərabla aşıb-daşar.
12 Çünki ata əziz oğlunu,
Yehova da sevdiyi kəsi tənbeh edər.+
13 Xoşbəxt o kəsdir ki, hikmət tapıb,+
O kəsdir ki, bəsirətə nail olub.
14 Hikmət qazanmaq gümüş qazanmaqdan yaxşıdır,
Bu qazanc qızıldan sərfəlidir.+
15 O, mərcanlardan qiymətlidir,
Arzuladığın şeylərdən heç biri ona tay ola bilməz.
16 Sağ əlində uzun ömür,
Sol əlində sərvət və şərəf var.
17 Yollarında səadət,
Cığırlarında əmin-amanlıq var.+
18 Hikmət ona bağlananlar üçün həyat ağacıdır,
Ondan yapışanlar bəxtəvər adlanar.+
20 Elmi ilə əngin sular bölünüb,
Göyün buludlarından şeh çilənib.+
21 Oğlum, bunları nəzərindən qaçırma.
Hikməti, düşüncəni qoru,
22 Onlar sənə həyat verər,
Boğazına gözəl boyunbağı olar.
26 Yehova sənə dayaq olar.+
Ayağını tələdən qoruyar.+
28 Əgər bu gün imkanın varsa, qonşuna:
«Get, sonra gələrsən. Sabah verərəm», — demə.
29 Səndən arxayın yaşayan qonşuna
Fitnə qurma.+
30 Sənə pisliyi dəyməyən adamla
Nahaq yerə çəkişmə.+
31 Qəddar adama həsəd aparma,+
Onun yollarını tutma.
35 Hikmətlilərin nəsibi şərəf olar,
Axmaqlar rəzilliklə fəxr edər.+
4 Balalarım, ata tərbiyəsinə qulaq asın,+
Dərrakəli olmaq üçün diqqətli olun.
2 Sizə gözəl nəsihət verərəm,
Təlim-tərbiyəmi qulaqardına vurmayın.+
5 Hikmət qazan, dərrakə qazan.+
Sözlərimi unutma, onlardan kənara çıxma.
6 Hikməti atma, o, səni qoruyar.
Onu sev, o, səni hifz edər.
7 Ən əsası hikmətdir,+ hikmət qazan.
Nə qazanırsan qazan, amma dərrakə qazanmağı unutma.+
8 Hikməti uca tut, o da səni ucaldar.+
Ondan yapışsan, səni şərəfə çatdırar.+
9 Başına gözəl çələng qoyar,
Səni zinət tacı ilə bəzəyər».
10 Qulaq as, oğlum, sözlərimi eşit,
Onda ömrün uzun olar.+
12 Gedərkən yolunda maneə olmaz,
Yüyürəndə büdrəməzsən.
16 Onlar pislik etməsələr, gözlərinə yuxu getməz,
Kimisə yıxmasalar, yuxuları qaçar.
17 Onlar yamanlıq çörəyi yeyir,
Zorakılıq şərabı içirlər.
19 Şər adamların yolu zülmətdir.
Bilmirlər nədən büdrəyirlər.
20 Oğlum, sözlərimə diqqətli ol,
Dediklərimə qulaq ver.
21 Gözünü onlardan çəkmə,
Onları qəlbinin dərinliklərində saxla.+
22 Çünki onları tapan həyat tapır,+
Cansağlığı tapır.
24 Saxta sözlərdən uzaq dur,+
Fitnəkar sözləri özündən kənar elə.
25 Gözlərin düz qabağa baxsın,
Nəzərin irəli zillənsin.+
5 Oğlum, hikmətimə diqqət yetir.
Bəsirətimə qulaq ver,+
2 O zaman ağlını qoruyarsan.
Qoy dilindən bilik əskik olmasın.+
5 Ayaqları ölümə aparır,
Addımları düz Məzara* gedir.
6 Həyat yolu nədir, fikirləşməz.
Yolları dolaşıqdır, hara getdiyini bilməz.
7 Oğlum, qulaq as,
Sözümdən çıxma.
8 Belə qadından uzaq gəz,
Evinin qapısına yaxın getmə ki,+
9 Ləyaqətin tapdalanmasın,+
Ömrün bada getməsin.+
10 Varını yadlar talamasın,+
Zəhmətlə topladığın özgənin evinə getməsin.
11 Yoxsa ömrün sona çatanda,
Canın taqətdən düşəndə ah-nalə çəkərək+
12 Belə deyərsən: «Heyif, tərbiyəyə xor baxdım!
Ürəyimdə öyüd-nəsihətə həqarət etdim!
13 Ustadlarıma qulaq asmadım,
Müəllimlərimin sözünə baxmadım.
14 Elin gözü görə-görə
Uçuruma yuvarlandım».+
15 Öz hovuzundan,
Öz çeşməndən axan suyu iç.+
16 Niyə bulaqların kənara,
Arxların şəhər meydanlarına axsın?+
17 Qoy onlar ancaq səninki olsun,
Yadlarla paylaşma.+
Yalnız onun eşqinin əsiri ol.+
20 Oğlum, nə üçün pozğun qadının əsiri olasan,
Əxlaqsız qadının qoynuna girəsən?+
22 Şər insan öz səhvi ilə tələyə düşər,
Öz günahının kəməndinə düşər.+
23 Tərbiyəni rədd etdiyi üçün həlak olar,
Hədsiz səfehliyinə görə yolunu azar.
6 Oğlum, başqasından ötrü girov boyun olmusansa,+
Yadla əl sıxıb razılığa gəlmisənsə,+
2 Vəd edərək tələyə düşmüsənsə,
Dilindən çıxan söz səni tora salıbsa,+
3 Canını qurtar, oğlum.
Çünki onun pəncəsinə keçmisən.
Belə et: get onun ayağına düş, yalvar, yaxar.+
4 Gözünə yuxu vermə,
Göz qapaqların yumulmasın.
5 Ovçudan qaçan ceyran kimi qaç qurtul,
Səyyadın əlindən çıxan quştək canını qurtar.
6 Ey tənbəl, get qarışqaya bax.+
Onu müşahidə elə, hikmət qazan.
7 Onun nə ağası, nə başçısı, nə hökmdarı var.
8 Azuqəsini yayda tədarük edər,+
Yemini biçin mövsümündə yığar.
9 Ay tənbəl, nə vaxtadək yatacaqsan?
Haçan yuxudan duracaqsan?
10 Bir az da yatsan, bir az da mürgüləsən,
Bir az da əl-qolunu sallayıb otursan,+
11 Yoxsulluq quldur kimi başının üstünü kəsəcək,
Ehtiyac soyğunçu kimi üstünə cumacaq.+
12 Yaramaz, bədəməl adam dilində saxta sözlər gəzər.+
13 Göz vurar,+ ayaqları ilə işarə edər, barmaqları ilə göstərər.
15 Ona görə də sonu qəfil gələr,
Bir an içində yıxılıb naəlac qalar.+
16 Altı şey var ki, Yehovanın zəhləsi gedir,
Yeddi şeydən ikrah edir:
17 Təkəbbürlə baxan gözlər,+ yalan danışan dil,+ günahsız qan tökən əllər,+
18 Fitnə quran ürək,+ şər üçün tələsən ayaq,
19 Nəfəsi yalanla gedib-gələn şahid,+
Qardaşlar arasına nifaq salan kəs.+
20 Oğlum, atanın əmrini yerinə yetir,
Ananın nəsihətindən çıxma.+
21 Onları həmişəlik ürəyinə həkk et.
Boynuna dola.
Tərbiyə və məzəmmət həyata aparan yoldur.+
25 Onun gözəlliyinə aşiq olma,+
Qoyma şəhvətli baxışları səni əsir alsın.
26 Fahişənin ucbatından adam əlində yavan çörək qalar,+
Özgə arvadı əziz canı ovlamağa çıxar.
27 Adam qoynuna od götürsə, məgər paltarı yanmaz?+
28 Köz üstündə gəzənin ayaqları bişməz?
29 Başqasının arvadı ilə yaxınlıq edənin də halı belə olar.
Ona toxunan cəzasız qalmaz.+
30 Ac adam qarnını doydurmaq üçün oğurlarsa,
Kimsə onu qınamaz.
31 Ancaq ələ keçsə, yeddi qatını ödəyər,
Evinin var-yoxunu verər.+
34 Çünki qısqanclıq qadının ərini coşdurar,
Qisası amansız olar.+
35 Bundan ötrü nə versən də yumşalmaz*,
Heç bir hədiyyə ilə hirsi soyumaz.
3 Onları barmaqlarına sarı,
Ürəyinin lövhəsinə köçür.+
4 Hikmətə: «Bacımsan», — de,
Dərrakəyə: «Əqrəbamsan», — söylə.
Onların arasında ağılsız bir cavan diqqətimi cəlb etdi.+
8 O, həmin qadının evinin tinindən keçirdi,
Onun evinə tərəf gedirdi.
11 O, hay-küyçüdür, həyasızdır,+
Ayağı evə yığılmır.
12 Gah küçələrə, gah meydanlara çıxır,
Hər tinin başında pusqu qurur.+
13 O, oğlanı tutub öpdü,
Arsız-arsız dedi:
14 «Yandırma qurbanı kəsməli idim.+
Bu gün nəzirimi yerinə yetirdim.
15 Ona görə də pişvazına çıxdım,
Səni axtarıb tapdım.
16 Çarpayıma zərif örtüklər,
Əlvan Misir kətanı sərmişəm.+
17 Yatağıma mürr, əzvay, darçın səpmişəm.+
18 Gəl eşq badəsini sübhədək içək,
Sevgi atəşi ilə alovlanaq.
19 Ərim evdə yoxdur,
Uzaq səfərə çıxıb.
20 Pul kisəsini götürüb,
Bir də ay bədirlənəndə qayıdacaq».
21 Qadın dil töküb cavanı tovladı,+
Şirin dillə onu yoldan çıxartdı.
22 Cavan da kəsilməyə gedən buğa kimi,
Kündəyə salınıb cəzalandırılan axmaq kimi, o saat onun ardınca getdi.+
23 Axırda ciyərinə ox saplanacaq.
O, quş kimi tora düşməyə tələsir, bilmir ki, canı alınacaq.+
24 Ey oğullarım, sözlərimə qulaq verin,
Dediklərimə diqqət kəsilin.
26 Çünki o, neçəsini məhv edib.+
Tələf etdiyi adamların sayı-hesabı yoxdur.+
27 Onun evi Məzara* aparır,
Ölümün dərin otaqlarına gedib çıxır.
8 Məgər hikmət çağırmır?
Məgər bəsirət hayqırmır?+
2 Hündür yerlərdə,+ yolların kənarında,
Yolayrıcılarında durur.
3 Şəhər darvazaları yanında, Qapı girişlərində ucadan səslənir:+
4 «Ey insanlar, sizinləyəm,
Ey bəşər övladları, sizə xitab edirəm.
5 Siz, ey cahillər, uzaqgörən olun,+
Ey səfehlər, müdrik ürək qazanın.
6 Dinləyin, mühüm şeyləri nəql edirəm,
Ağzımdan doğru sözlər çıxır.
7 Dilim həqiqəti pəsdən söylər,
Dodaqlarım şərdən ikrah eylər.
8 Ağzımdan çıxan sözlər doğrudur,
Əyri, saxta sözlər danışmaram.
9 Sözlərim arifə aydındır,
Elm sahibləri üçün həqiqətdir.
10 Gümüşü yox, tərbiyəmi seçin,
Saf qızıldansa elmi qəbul edin.+
11 Hikmət mərcandan üstündür,
Ürəyin arzuladığı heç bir şey ona tay ola bilməz.
12 Mən hikmətəm, uzaqgörənlik məndə məskən salıb,
Elm də, düşüncə də məndədir.+
13 Yehovadan qorxmaq şərə nifrət etməkdir.+
Təkəbbürə, qürura,+ şər işə, hiyləgər dilə nifrət edirəm.+
15 Hökmdarlar mənim sayəmdə hökmranlıq edir,
Əyanlar ədalətli fərmanlar verir.+
16 Başçıların hakimiyyət dirəyi mənəm,
Əsilzadələr sayəmdə adil hökmlər çıxarır.
17 Məni sevənləri sevirəm.
Axtaranlar məni mütləq tapacaq.+
18 Sərvət və şərəf,
Tükənməz xəzinə və salehlik mənimlədir.
19 Mənim barım qızıldan, xalis qızıldan üstündür,
Bəhrəm əla gümüşdən yaxşıdır.+
20 Salehlik yolunda yeriyirəm,
Haqq-ədalət rizlərinin ortasında gedirəm.
21 Məni sevənlərə zəngin miras verirəm,
Onların anbarlarını doldururam.
23 Ta bineyi-qədimdən, lap əzəldən,
Dünya yaranmazdan qabaq yerimi tutmuşam.+
24 Mən peyda olanda hələ əngin sular yox idi,+
Çağlayan bulaqlar mövcud deyildi.
25 Dağlar ucalmazdan,
Təpələr var olmazdan əvvəl mən təvəllüd tapmışam.
26 O hələ yeri, onun düzlərini,
Yerin ilkin daş-kəsəyini yaratmamışdı.
27 O, göyləri hazırlayanda+ mən orada idim.
Üfüqü suların üzərinə çəkəndə,+
28 Buludları yuxarıda yerləşdirəndə,
Dərinliklərin qaynaqlarını bina edəndə,
29 Suları əmrindən çıxmasın deyə dənizə fərman verəndə,+
Yerin təməllərini qoyanda mən var idim.
31 Onun xəlq etdiyi aləmə görə fərəhlənirdim,
Bəşər övladları könlümün sevinci idi.
32 Oğullarım, indi məni dinləyin.
Mənim yollarımla gedən bəxtiyardır!
33 Tərbiyəyə qulaq asın,+ ağıllı olun.
Onu heç vaxt qulaqardına vurmayın.
34 Xoşbəxt o kəsdir ki, mənə qulaq asır,
Hər gün sübhdən qapıma gəlir,
Kandarımda gözləyir.
35 Çünki məni tapan həyat tapar,+
Yehova ondan razı qalar.
36 Məni saya salmayan özünə pislik edir,
Mənə nifrət edən ölümü sevir».+
9 Həqiqi hikmət evini tikib,
Yeddi sütununu yonub.
2 Heyvanlarını kəsib,
Şərabına ədva qatıb,
Süfrəsini açıb.
3 Kənizlərini göndərib.
Şəhərin hündür yerlərində car çəkirlər:+
4 «Cahillər bura gəlsin».
O, ağılsıza belə deyir:
5 «Gəlin çörəyimdən yeyin,
Tünd şərabımdan için.
7 Rişxəndçiyə öyüd-nəsihət verən hörmətdən düşər,+
Şər adamı danlayan yaralanar.
9 Ağıllı adama öyüd-nəsihət versən, hikməti artar.+
Salehə bilik versən, elmi çoxalar.
11 Çünki mənim sayəmdə ömrün uzanar,+
İllərinin üstünə illər gələr.
12 Hikmətli olsan, xeyir taparsan,
Rişxəndçilik etsən, zərərini özün çəkərsən.
13 Axmaq qadın hay-küy salar.+
O, cahildir, heç nə qanmır.
14 O, şəhərin hündür yerində,
Evinin qapısında kətil qoyub oturur.+
15 Yoldan keçənləri çağırır,
Öz yolu ilə gedənləri haylayır:
16 «Cahillər bura gəlsin».
Ağılsızlara deyir:+
18 Amma onların xəbəri yoxdur ki, ölümün dustaqları oradadır.
Onun qonaqları Məzarın* dərinliklərindədir.+
10 Süleymanın məsəlləri.+
Ağıllı oğul atasını sevindirər,+
Axmaq oğul isə anasına dərd olar.
2 Haram yolla yığılan xəzinə xeyir gətirməz,
Salehlik isə ölümdən qurtarar.+
3 Yehova salehi ac qoymaz,+
Amma pislərin arzusunu gözündə qoyar.
5 Ağıllı oğul yayda məhsul yığar,
Biçin vaxtı yatan oğulsa rüsvayçıdır.+
12 Nifrət nifaq salar,
Amma məhəbbət bütün günahları örtər.+
15 Varlı adamın sərvəti onun üçün qalalı şəhərdir,
Yoxsulluq kasıbı yıxar.+
16 Salehin əməlləri həyata aparar,
Şər adamınsa qazancı günaha aparar.+
17 Tərbiyəyə bağlanan həyata yol açar*,
Tənbehə məhəl qoymayan başqalarını yoldan çıxarar.
18 Kinini gizlədən yalan danışar,+
İftiralar yayan ağılsızdır.
20 Saleh adamın dili saf gümüşdür,+
Şər adamın ürəyi isə heç nəyə dəyməz.
22 Yehovanın verdiyi bərəkətdir insana sərvət gətirən.+
O, bu bərəkətə kədər qatmaz.
23 Axmaq adam üçün abırsızlıq əyləncədir,
Bəsirətli adama isə hikmət xasdır.+
24 Şər adamın qorxduğu şey başına gələr,
Saleh adam isə muradına yetişər.+
26 Dişlər üçün sirkə, gözlər üçün tüstü necədirsə,
Tənbəl də ona iş buyuran üçün elədir.
31 Salehin dilindən hikmət süzülər,
Əyri dil isə kəsilər.
32 Salehin dili nəyin xoş olduğunu bilir,
Amma şər adamın dilindən fitnə tökülür.
11 Yehova əyri tərəzidən ikrah edir,
Amma düzgün çəkidən razı qalır.+
5 Kamil insanın salehliyi yollarını düz edər,
Şər adamı isə pisliyi yıxar.+
7 Şər adam ölər, ümidi yox olar,
Gücünə güvənci də puç olar.+
8 Saleh bəladan qurtular,
Onun yerinə şər adam bəlaya düşər.+
9 Allahsızın dili qonşusunu məhv edər,
Salehi isə elmi xilas edər.+
10 Salehlərin paklığı bütün şəhəri şad edər,
Pislər öləndə də sevinc sədaları ucalar.+
13 Böhtançı məxfi söhbəti yayar,+
Etibarlı adam isə sirri saxlar.
14 Ağıllı məsləhət olmayan yerdə xalq yıxılar,
Çoxlu məsləhətçi olan yerdə isə uğur gələr.+
15 Yad üçün girov boyun olanın aqibəti pis olar,+
Tələsik əl sıxıb razılıq verməyənin başı salamat olar.
16 Nəcib qadın şərəf qazanar,+
Zalım adam sərvətdən yapışar.
19 Salehlik tərəfində möhkəm duran həyat yolundadır,+
Şər dalınca qaçan ölümə gedir.
21 Arxayın ol, pis adam cəzasız qalmaz,+
Salehin isə övladları nicat tapar.
22 Ağıl-kamalı rədd edən qadının gözəlliyi
Donuzun burnunda qızıl halqaya bənzər.
23 Salehin arzusu xeyrə aparır,+
Şər adamın ümidi qəzəb doğurur.
26 Taxılı gizlədənə xalq lənət edər,
Taxılı satana isə alqış oxunar.
31 Əgər bu dünyada saleh elədiyinin əvəzini alırsa,
Onda gör şər adamı, günahkarı nə gözləyir?+
2 Yehova yaxşı adamdan razı qalar,
Fitnəkarı isə məhkum edər.+
3 İnsan şərlə bərqərar olmaz,+
Salehin isə kökü qoparılmaz.
5 Salehin düşüncələri haqdır,
Şərin məsləhəti isə məkrlidir.
7 Pislər devriləndə yox olar,
Salehlərin evi isə möhkəm durar.+
9 Qul sahibi olan adsız-sansız adam
Yeməyə çörək tapmayan lovğadan yaxşıdır.+
10 Saleh adam heyvanlarının da qayğısına qalar,+
Şər adamın mərhəmətində belə, zalımlıq var.
12 Pis pisin şikarına qibtə edər,
Salehin kökü isə bəhrə verər.
13 Şər adamı zəhərli dili tora salar,+
Saleh isə dardan qurtular.
14 Dili xeyir danışan xeyir tapar,+
O, zəhmətinin mükafatını alar.
16 Səfeh hirsini dərhal büruzə verər,+
Uzaqgörən isə təhqirin üstündən keçər.
17 Doğru şahid həqiqəti söylər,
Yalançı şahid isə yalan danışar.
20 Fitnə quranın ürəyində məkr var,
Sülhpərvərin isə ürəyi şad olar.+
22 Yehova yalan danışan dildən ikrah edir,+
Haqq iş sahibi isə Onun ürəyincədir.
26 Saleh adam otlaqlarını yoxlayar,
Amma şərin yolu onu azdırar.
27 Tənbəl ovunu izləməz,+
Çalışqanlıq isə böyük sərvətdir.
28 Salehlik yolu həyata aparır,+
Bu yolda ölüm yoxdur.
2 Dili xeyir danışan xeyir tapar,+
Xainin isə könlündən zorakılıq keçər.
4 Tənbəlin ürəyindən çox şey keçər, ancaq heç nəyi olmaz.+
Çalışqan isə bolluğa yetişər.+
5 Saleh adam yalana nifrət edər,+
Şər adamın əməlləri rəzalət və rüsvayçılıq gətirər.
6 Kamillik yolu ilə gedənləri salehlik qoruyar,+
Günahkarı pislik yıxar.
7 Adam var özünü varlı göstərir, amma heç nəyi yoxdur,+
Adam da var, özünü yoxsul göstərir, amma varı başından aşır.
11 Tez toplanan sərvət dağılar,+
Damla-damla toplanan sərvət isə artar.
14 Hikmətlinin təlimi həyat çeşməsidir,+
İnsanı ölüm tələsindən uzaqlaşdırar.
15 Dərin anlayış lütf qazandırar,
Xainin isə yolu kələ-kötür olar.
18 Tərbiyəni vecə almayan müflisləşər, hörmətdən düşər,
Məzəmmət götürən hörmətə minər.+
22 Yaxşı adam nəvələrinə miras qoyar,
Günahkar isə sərvətini saleh üçün toplayar.+
23 Kasıbın əkini bol məhsul verər,
Amma ədalət olmayan yerdə bada gedər*.
2 Doğruluq yolunda yeriyən Yehovadan qorxur,
Əyri yolun yolçusu isə Ona kəc baxır.
3 Axmağın sözləri təkəbbür dəyənəyidir,
Hikmətlini isə dili qoruyar.
4 Mal-qara olmayanda axur tər-təmiz olur,
Amma öküzün gücü ilə məhsul bol olar.
5 Etibarlı şahid yalan danışmaz,
Yalançı şahidinsə nəfəsi yalanla gedib-gələr.+
6 Rişxəndçi hikməti hey soraqlar, tapmaz,
Amma dərrakəli adamın yanına bilik özü gələr.+
7 Axmaq adamdan uzaq dur,
Onun dilindən ağıllı söz eşitməzsən.+
9 Günah səfehləri əyləndirər,+
Düz adamlar isə barışığa hazırdır.
10 Ürək öz dərdini bilir,
Sevincini də özgələr duya bilməz.
11 Şər adamın evi dağılar,+
Düz adamın isə çadırı abad olar.
13 Hərdən güləndə də insanın qəlbi ağlar,
Bəzən sevincin də sonu kədər olur.
16 Müdrik adam ehtiyatlıdır, şərdən qaçır,
Axmaq isə başısoyuqdur, özündən razıdır.
18 Cahil axmaqlığı irs alar,
Uzaqgörənin isə başına elmdən tac qoyular.+
19 Pis adam yaxşının qabağında,
Şər adam salehin qapısında əyiləcək.
21 Başqasına həqarət edən günah işləyir,
Fəqirə rəhm edən bəxtiyardır.+
22 Məgər fitnə quranın yolları dolaşmaz?
Xoş məramlı insan məhəbbətə, sədaqətə qovuşar.+
23 Hər zəhmətdə fayda var,
Boş-boş söhbətlər isə insanı ehtiyaca salar.+
24 Hikmətlinin tacı onun sərvətidir,
Axmağın isə işi-gücü səfehlikdir.+
25 Dürüst şahid canları qurtarar,
Amma yalançının nəfəsi yalanla gedib-gələr.
27 Yehova xofu həyat çeşməsidir,
İnsanı ölüm tələsindən uzaqlaşdırar.
31 Məzluma badalaq gələn onun Yaradanını təhqir edər,+
Kasıba mərhəmət göstərən Yaradana şərəf gətirər.+
2 Müdrik dilini xeyirə işlədər,+
Axmağın ağzından səfehlik tökülər.
6 Salehin evində dolu xəzinə olar,
Şər adamı əməlləri bəlaya salar.+
13 Könlü şad olanın çöhrəsindən sevinc yağar,
Qəlb ağrısı ruhu əzər.+
29 Yehova pis adamlardan uzaqdır,
Amma salehlərin duasını eşidir.+
31 Həyatverən elmi dinləyən
Müdriklərin arasında yaşar.+
16 Ürəkdəki fikirlər insandan,
Verilən cavab Yehovadan olur.+
3 Hər işini Yehovaya tapşır,+
Onda niyyətin baş tutar.
4 Yehova hər şeyi öz məqsədi üçün qurub,
Hətta pislərin fəlakət günündə məhv olmasını da.+
7 Yehova bəndənin tutduğu yoldan razı qalarsa,
Hətta düşmənini də onunla barışdırar.+
9 İnsan ürəyində özü üçün yol qurar,
Amma addımlarını Yehova yönəldər.+
11 Düz tərəzi ilə çəki Yehovadandır,
Torbadakı çəki daşları Ondandır.+
13 Doğru söhbət padşahlara xoş olar,
Onlar düz danışanı sevərlər.+
15 Padşahın üzünün nuru həyatdır,
Lütfü yağmurlu bahar bulududur.+
16 Hikmət qazanmaq qızıldan qat-qat yaxşıdır!+
Gümüşdənsə dərrakə qazanmaq vacibdir.+
17 Düz adamın yolu pislikdən uzaqdır,
Yoluna fikir verən canını qoruyar.+
19 Sadə olub həlimlərlə oturub-durmaq
Məğrurlarla qənimət bölüşdürməkdən yaxşıdır.+
20 Məsələyə anlayışla yanaşan uğur tapar,
Yehovaya güvənən nə bəxtiyardır!
22 Anlayış öz sahibi üçün həyat çeşməsidir,
Amma axmağı öz axmaqlığı cəzalandırar.
24 Xoş sözlər arı şanıdır,
Cana şirin, sümüklərə məlhəmdir.+
25 Yol var ki, adama düz görünür,
Amma axırı ölümdür.+
26 Zəhmətkeş özü üçün zəhmət çəkər,
Çünki aclıq onu vadar edər.+
29 Qəddar adam qonşusunu tovlayar,
Onu əyri yola çəkər,
30 Fitnə qurub göz vurar,
Pislik edib qımışar.
31 Salehlik yolunda ağaran saçlar
Gözəllik tacıdır.+
2 Ağıllı nökər adbatıran oğulun ağası olar,
Qardaşlar arasında miras payı alar.
4 Şər adamın diqqəti ziyankar dillərdədir,
Yalançı fitnəkar dilə qulaq asar.+
6 Nəvələr ahılların tacıdır,
Oğulların da şərəfi atalardır.
11 Pis adam ancaq iğtişaş axtarar,
Onu cəzalandırmağa amansız elçi göndəriləcək.+
12 Balalarını itirmiş ayıya rast gəlmək
Sərsəmləyən axmağa rast gəlməkdən yaxşıdır.+
13 Yaxşılığa yamanlıqla cavab verənin
Evindən pislik əskik olmaz.+
15 Şərə bəraət verən və haqlını məhkum edən,+
Hər ikisi Yehovada ikrah yaradır.
16 Səfehdə hikmət qazanmaq üçün imkan olsa da, nə fayda?
Onun ki başında ağıl yoxdur.+
18 Ağılsız əl sıxıb razılaşar,
Qonşusunun yanında girov boyun olar.+
20 Əyri ürəkli xeyir tapmaz,+
Yalan danışanın evi yıxılar.
21 Axmağın atası dərd çəkər,
Ağılsızın atası şadlıq-sevinc bilməz.+
23 Şər adam ədaləti pozmaq üçün
Qoltuq altından rüşvət götürər.+
25 Axmaq oğul atasına qəm-qüssə gətirər,
Onu dünyaya gətirəni qubarladar.+
26 Saleh insanı cəzalandırmaq yaxşı deyil,
Hörmətli adamı kötəkləmək ədalətə ziddir.
28 Hətta səfeh susanda ağıllı görünər,
Ağzına qıfıl vuran da bəsirətli.
18 Tənhalığa qapılan xudbinliyinin dalınca düşür,
Hər cür hikməti rədd edir.
2 Axmaq dərrakəni sevməz,
Hey ürəyini açıb tökər.+
3 Şər adamla həqarət gələr,
Rəzalətlə biabırçılıq.+
4 İnsanın dilindən çıxan sözlər dərin sulardır.+
Hikmət çeşməsi qaynayan bulaqdır.
7 Axmağı ağzı yıxar,+
Öz dili öz canına tələdir.
9 İşində səhlənkar adam
Talançıya qardaşdır.+
10 Yehovanın adı möhkəm qaladır.+
16 Bəxşiş insana yol açar,+
Böyük adamların hüzuruna qapı açar.
18 Püşk mübahisəyə son qoyar,+
İnadlı rəqiblərin işini yoluna qoyar.
19 İncik qardaşın könlünü almaq istehkamlı şəhəri almaqdan çətindir,+
Elə çəkişmələr var ki, qala qapısının rəzəsi kimidir.+
20 Dilin barı qarnı tox edər;+
İnsan dodaqlarının gətirdiyi bəhrəni yeyər.
23 Kasıb yalvar-yaxarla danışar,
Amma varlının cavabı sərt olar.
Tələsən günaha batar.
3 İnsan öz axmaqlığına görə yolundan azar,
Amma ürəyində Yehovaya qəzəblənər.
4 Varlı adamın dost-aşnası çox olar,
Amma kasıbdan dostu da üz döndərər.+
6 Nəcabətlinin lütfünü çoxları axtarar,
Bəxşiş verənlə hər kəs dost olar.
Dallarınca düşüb yalvarar, bircəsi də hay verməz.
9 Yalançı şahid cəzasız qalmaz,
Nəfəsi yalanla gedib-gələn məhv olar.+
10 Axmağa cah-calal içində yaşamaq yaraşmır,
Nökərə isə ağalara hakimlik etmək heç yaraşmır!+
12 Padşahın qəzəbi şir nərəsinə bənzər,+
Lütfü isə çəmənə düşən şeh kimidir.
14 Ev-eşik, var-dövlət atadan miras qalar,
Ağıllı arvad isə Yehovadandır.+
15 Tənbəllik dərin yuxuya salar,
Səhlənkar adam ac qalar.+
19 Kəmhövsələ cəza çəkər,
Onu qurtarmaq istəsən, elə hey qurtarmalı olacaqsan.+
21 İnsanın ürəyində niyyəti çox olar,
Amma Yehova nəyi məsləhət bilərsə, o baş tutar.+
22 Xeyirxahlıq insanın yaraşığıdır,+
Kasıb olmaq yalançı olmaqdan yaxşıdır.
24 Tənbəl əlini cama salar,
Çıxarıb ağzına aparmağa ərinər.+
26 Atası ilə pis davranan, anasını qovan oğul
Adbatıran, üz qaraldan övladdır.+
27 Oğlum, öyüd-nəsihətə qulaq asmasan,
Hikmətli kəlamlardan uzaq düşərsən.
6 Çoxları yaxşılıqdan dəm vurar,
Ancaq etibarlı insanı kim tapa bilər?
10 Əyri tərəzi və haram çəki.
Hər ikisi Yehovada ikrah yaradır.+
12 Eşidən qulaq, görən göz.
Hər ikisini Yehova yaradıb.+
14 Müştəri «pisdir, pisdir» deyər,
Amma alıb gedəndən sonra öyünər.+
15 Qızıl qızıldır, mərcanlar da öz yerində,
Amma ağılla danışan dil cavahirdir.+
17 Fırıldaqla qazanılan çörək şirin gələr,
Amma sonra ağzı çınqılla doldurar.+
19 Böhtançı sirləri açıb yayar.+
Qeybətçilərlə oturub-durma.
20 Ata-anasına lənət edənin
Qaranlıq düşəndə çırağı sönər.+
21 Tamahla yiyələnmiş mirasın
Sonda xeyir-bərəkəti olmaz.+
22 Demə: «Pisliyin heyfini çıxacağam»,+
Ümidini Yehovaya bağla,+ O, səni qurtarar.+
23 Yehova haram çəkidən ikrah edir,
Əyri tərəzi əsla yaxşı deyil.
24 İnsanın addımlarını yönəldən Yehovadır,+
İnsan öz yolunu necə anlaya bilər?
26 Müdrik padşah xəlbirləyib şər adamları üzə çıxarar.+
Onların üstü ilə vəl sürdürər.+
27 İnsanın nəfəsi Yehovanın çırağıdır,
İnsan varlığının dərinliklərini araşdırır.
30 Qançır və yara şərdən təmizləyər,+
Kötək batini saf edər.
3 Doğru və haqq iş
Yehova üçün qurbandan daha xoşdur.+
4 Məğrur gözlər və təkəbbürlü ürək
Şər adamın çırağıdır, günahdır.+
7 Şər adamı qəddarlığı məhv edər,+
Çünki haqqı, ədaləti tapdalayır.
8 Günahkarın yolu əyri-üyrüdür,
Pak adamın isə əməlləri safdır.+
12 Haqq Sahibi şər adamın evini müşahidə edər,
Şəri yıxıb məhv edər.+
14 Gizli hədiyyə hirsi soyudar,+
Qoltuq altındakı rüşvət güclü qəzəbi yatırar.
15 Saleh üçün haqq iş görmək sevincdir,+
Bədəməl üçünsə dəhşətdir.
16 Kamal yolundan sapan
Ölüm dustaqlarının arasında uyuyar.+
17 Eyş-işrəti sevən müflisləşər,+
Mey və yağ hərisi varlanmaz.
18 Şər adam saleh üçün,
Xain də əməlisaleh üçün fidyə olar.+
23 Dilinə-ağzına yiyə duran
Başını bəladan saxlar.+
24 Saymazyana, təkəbbürlə hərəkət edən insan
Məğrur, harınlamış lovğa adlanar.+
25 Tənbəlin istəyi onu ölümə aparar,
Çünki əlləri zəhmət çəkmək istəməz.+
26 O, bütün günü hərisliklə arzular,
Amma saleh əsirgəmədən bölüşər.+
27 Şər adamın gətirdiyi qurban iyrəncdir,+
Pis niyyətlə gətirərsə, lap betərdir.
28 Yalançı şahid məhv olar,+
Dinləməyi bacaranın şəhadəti uğurlu olar.
30 Yehovaya zidd hikmət, bəsirət, məsləhət yoxdur.+
2 Kasıbın da, varlının da bir oxşarlığı var:
Hər ikisini Yehova xəlq edib.+
3 Uzaqgörən bəlanı duyub gizlənər,
Cahil isə qabağa gedib ziyan tapar.
4 Təvazökarlığın və Yehova xofunun bəhrəsi
Sərvət, şərəf və həyatdır.+
5 Əyri adamın yolunda tikan olar, tələ olar.
Canının qədrini bilən onlardan uzaq gəzər.+
9 Əliaçıq adamın ruzisi bol olar,
Çünki çörəyini kasıb-kusubla bölüşür.+
10 Rişxəndçini qov,
Dava-dalaş kəsilər,
Söz-söhbət, təhqir aradan qalxar.
12 Yehovanın gözü
elmin hamisidir.
Xainlərin isə sözlərini O puç edər.+
13 Tənbəl deyər: «Bayırda şir var,
Küçəyə çıxsam, məni parçalar».+
14 Pozğun qadının dili dərin quyudur,+
Yehovanın rədd etdiyi kəs ora düşər.
19 Yehova güvənc yerin olsun deyə
Bu gün sənə bilik verirəm.
20 İndiyədək sənə
Məsləhətlər, nəsihətlər yazmışam ki,
21 Doğru-dürüst sözlər öyrədim,
Səni göndərənə düzgün xəbər aparasan.
23 Çünki onların işinə Yehova Özü baxacaq,+
Onlara fırıldaq gələnin canını alacaq.
24 Özündən tez çıxanla yoldaş olma,
Hirsli adamla oturub-durma.
25 Yoxsa onun yollarına alışarsan,
Özünü tora salarsan.+
26 Əl sıxıb girov boyun olanların,
Borca zamin duranların arasında olma.+
27 Borcu verməyə bir şeyin olmasa,
Altından yatağını apararlar.
28 Qədimdən, əcdadlardan qalma
Sərhəd nişanını yerindən tərpətmə.+
29 İşində usta adamı görmüsən?
O, adi adamların yox,
Padşahların hüzurunda durar.+
23 Padşahla bir süfrəyə əyləşəndə
Qabağına yaxşı-yaxşı bax.
2 İştahan böyük olsa da,
Boğazına bıçaq qoy.
3 Onun ləziz təamlarına tamah salma,
Çünki bunlar aldadıcı təamlardır.
4 Var-dövlət qazanmaq üçün özünü yorma.+
Qartaltək qanad açıb göylərə uçacaq.+
6 Xəsis adamın çörəyini yemə,
Onun ləziz təamlarına tamah salma.
7 Çünki o, hər şeyin hesabını tutar,
«Buyur, ye, iç» desə də, boğazdan yuxarı deyər.
8 Yediyin loğmanı qusarsan,
Təriflərin də hədər gedər.
10 Qədim sərhəd nişanını yerindən tərpətmə,+
Yetim-yesirin sahəsinə girmə.
11 Çünki onların Hamisi güclüdür,
Səndən etdikləri şikayətə O baxacaq.+
12 Ürəyini tərbiyəyə yönəlt,
Qulağını biliyə sarı çevir.
13 Uşaqdan tərbiyəni əsirgəmə,+
Onu kötəkləsən, ölməz.
14 Onu kötəklə ki,
Məzardan* qoruyub saxlayasan.
18 Yalnız o vaxt gələcəyin olar,+
Ümidin puça çıxmaz.
19 Oğlum, dinlə, hikmətli ol,
Qəlbini düz yola yönəlt.
21 Çünki əyyaş və qarınqulu yoxsulluğa düşər,+
Mürgü döyən cır-cındır içində qalar.
24 Saleh adamın atası sevinər,
Ağıllı övladın atası fərəhlənər.
25 Atan, anan sevinər,
Səni dünyaya gətirən anan şad olar.
26 Oğlum, qəlbini mənə ver,
Qoy gözlərin yollarımdan həzz alsın.+
27 Fahişə dərin çaladır,
Əxlaqsız qadın dar quyudur.+
28 O, quldur kimi pusquda durar,+
Xəyanətkar kişilərin sayını artırar.
29 Kim ah-vay edər?
Kimin dərdi-səri olar?
Kimin başı qalmaqaldan açılmaz?
Kim giley-güzar edər?
Kimin bədəni yara-yara olar?
Kimin gözləri donuq olar?
30 Şərab arxasından durmayanın,+
Gözləri tünd şərab axtaranın.
31 Şərabın al rənginə,
Badədə parlamasına, rahat içilməsinə baxma.
32 Axırda ilan kimi çalar,
Gürzə kimi zəhər buraxar.
34 Özünü dənizin tən ortasında uzanmış,
Dor ağacının başında yatmış sanarsan.
35 Deyərsən: «Məni vurdular, hiss eləmədim,
Döydülər, xəbərim olmadı.
Görəsən, nə vaxt ayılacağam?+
Yenə içərdim».
24 Pis adamlara həsəd aparma,
Onlara qoşulmağı arzulama.+
2 Çünki ürəklərindən zorakılıq keçir,
Dilləri pislikdən danışar.
5 Güc müdrikdədir,+
İnsanın elmi qüvvətini artırar.
7 Axmaq üçün əsl hikmət əlçatmazdır,+
O, şəhər darvazasında deməyə söz tapmaz.
8 Şər quranın adı
Usta fitnəkar qalar.+
9 Axmaq niyyətlər günah törədər,
Xalqın rişxəndçidən zəhləsi gedər.+
10 Dar gündə ruhdan düşsən,
Gücün tükənər.
11 Ölümə aparılanları xilas et,
Məhvin astanasında olanları geri çək.+
12 Desən: «Xəbərimiz yox idi»,
Məgər ürəkləri yoxlayan bunu bilməz?+
Əlbəttə ki, səni müşahidə edən bunu bilər,
Hər kəsə əməlinə görə əvəz verər.+
13 Oğlum bal ye, bal xeyirlidir.
Şanı balı ağzı şirin edər.
15 Salehin evi yanında xaincəsinə pusqu qurma,
Onun yurdunu viran qoyma.
17 Düşmənin yıxılanda sevinmə,
O büdrəyəndə ürəyin şadlanmasın.+
18 Yoxsa Yehova görər, Ona ağır gedər,
Qəzəbini ondan döndərər.+
19 Pis adamlara görə dilxor olma,
Şər adamlara qibtə etmə.
21 Oğlum, Yehovadan da, padşahdan da qorx.+
Xəyanətkarlara yoldaş olma.+
22 Çünki onların axırı qəfil gələr.+
O ikisinin* onlara verəcəyi cəzanı kim bilir?+
23 Bunlar da müdriklərin kəlamıdır:
Məhkəmədə tərəfkeşlik etmək yaxşı deyil.+
24 Şər adama: «Salehsən», deyəni+
Ellər lənətlər, xalqlar qınayar.
26 Dürüst cavab verənin dilindən öpərlər*.+
27 Çöl işlərini sahmana sal, tarlada hər işini gör qurtar,
Sonra evini tik.
30 Tənbəlin tarlasının,+
Ağılsızın bağının yanından keçdim.
32 Baxdım, fikrə daldım,
Özümə ibrət götürdüm:
33 Bir az yatsan, bir az mürgüləsən,
Bir az əl-qolunu sallayıb otursan,
34 Yoxsulluq quldur kimi başının üstünü kəsər,
Ehtiyac soyğunçu kimi üstünə gələr.+
25 Bunlar da Süleymanın məsəlləridir.+ Yəhuda padşahı Hizqiyyənin+ adamları onları qələmə aldılar*.
2 Məsələni sirli saxlamaq Allaha şərəf gətirir,+
İşi araşdırmaq isə padşahları ucaldır.
3 Göylər nə qədər ucadırsa, yer nə qədər dərindirsə,
Padşahın da qəlbi elə dərkedilməzdir.
4 Gümüşü tullantıdan ayır,
Onda saf olar.+
5 Şər adamı padşahın hüzurundan uzaqlaşdır,
Onda taxtı ədalətlə bərqərar olar.+
7 Qoy o, sənə: «Buyur, yuxarı başa keç», — desin,
Nəinki əsilzadələrin önündə alçaltsın.+
8 Məhkəmə açmağa tələsmə,
Qonşun səni günahkar çıxarsa, nə edəcəksən?+
10 Kim eşitsə, səni utandırar,
Yaydığın söz-söhbəti də yığıb-yığışdırmaq olmaz.
12 Sözeşidənə hikmətli məzəmmətçi
Qızıl sırğa, saf qızıldan düzəlmiş zinət kimidir.+
13 Biçin günü qardan gələn sərinlik necədirsə,
Etibarlı qasid də onu göndərən üçün elədir.
O, ağasının ruhunu təzələr.+
14 Olmayan hədiyyə ilə öyünən adam
Yağışsız buluda, küləyə bənzər.+
15 Səbirlə sərkərdə fəth edilər.
Həlim dil daşı da yumşaldar*.+
16 Bal tapmısansa, qədərində ye,
Çox yesən, qusarsan.+
17 Tanış-bilişin evinə tez-tez getmə,
Yoxsa bezər, səndən zəhləsi gedər.
18 Adamın üzünə duran yalançı şahid+
Toppuza, qılınca, iti oxa bənzər.
19 Dar gündə etibarsız adama* bel bağlamaq
Sınıq dişə, çolaq ayağa güvənməyə bənzər.
20 Qəlbi qubarlıya nəğmə oxuyan+
Soyuq havada paltarını soyunan adama,
Yaxud qələvi üstə tökülən sirkəyə bənzər.
21 Düşmənin acdırsa, onu yedizdir,
Susuzdursa, ona su ver.+
23 Şimal küləyi leysan gətirər,
Qeybətçi dil də qəzəb.+
25 Yorğun adam üçün sərin su necədirsə,
Uzaq diyardan gələn şad xəbər də elədir.+
26 Şər adama təslim olan saleh
Bulanıq çeşməyə, dağılmış quyuya bənzər.
26 Yaya qar, biçin mövsümünə yağış yaraşmadığı kimi,
Axmağa da şərəf yaraşmır.+
2 Quş boş yerə pırıldamaz, qaranquş boş yerə uçmaz,
Qarğış da boş yerə adamı tutmaz*.
4 Axmağa axmaqlığına görə cavab vermə,
Yoxsa ona tay olarsan.
5 Axmağa axmaqlığına görə cavab ver ki,
Özünü ağıllı sanmasın.+
6 İşini axmağa tapşıran
Ayağını şikəst edib özünə ziyan vurana bənzər.
7 Axmağın dilindən çıxan məsəl
Çolağın axsaq ayağına bənzər.+
8 Axmağı ucaltmaq
Sapanda daş qoymağa bənzər.+
9 Sərxoşun əlində tikan kolu necədirsə,
Axmağın çəkdiyi məsəl də elədir.
10 Axmağı, yoldan keçəni muzdla tutan
Kimi gəldi yaralayan oxatana bənzər.
11 Köpək öz qusuntusuna qayıtdığı kimi,
Axmaq da axmaqlığını təkrarlar.+
12 Özünü ağıllı sayan adam görmüsən?+
Axmağın düzəlməyinə ondan çox ümid var.
13 Tənbəl deyər: «Yolda aslan var,
Meydanda şir dolaşır!»+
14 Qapı öz dabanı üstdə,
Tənbəl də yatağında fırlanar.+
15 Tənbəl əlini cama salar,
Çıxarıb ağzına aparmağa heyi olmaz.+
16 Tənbəl adam özünü
Ağıllı cavab verən yeddi nəfərdən hikmətli sayar.
18 Odlu mizraqlar, oxlar atan, ölüm saçan dəli necədirsə,
19 Qonşusuna kələk gəlib sonra «zarafat etdim» deyən də elədir.+
20 Odun olmayanda ocaq sönər,
Böhtançı olmayanda da dava kəsilər.+
21 Kömür köz salar, odun ocağı alışdırar,
Davakar adam da davanı qızışdırar.+
22 Böhtançının sözləri dadlı tikələrə bənzər,
Düz mədənin dibinə düşər.+
23 Şər ürəkdən gələn şirin sözlər
Saxsı qabın üstünə çəkilmiş gümüşə bənzər.+
24 Düşmən kinini dili ilə örtər,
Amma ürəyində fitnə bəslər.
25 Mehriban-mehriban danışsa da ona inanma,
Çünki qəlbində yeddi cür iyrənclik var*.
26 Nifrətini yalanla ört-basdır etsə də,
Kini camaat içində faş olar.
27 Quyu qazan, özü o quyuya düşər,
Kim daşı yuvarlayarsa, daş onun üstünə qayıdar.+
28 Yalançı dil yıxdığı kəslərə nifrət edər,
Yaltaq dil isə viranəlik yaradar.+
27 Sabahla öyünmə,
Çünki sabahın nə doğacağını bilmirsən.+
2 Özün özünü tərifləmə, qoy səni başqası tərifləsin,
Qoy başqalarının dili sənə tərif desin, özününkü yox.+
3 Daş da ağırdır, qum da,
Amma axmağın yaratdığı dilxorçuluq ikisindən də ağırdır.+
5 Açıq məzəmmət gizli məhəbbətdən yaxşıdır.+
6 Dostun vurduğu yara sədaqətindəndir.+
Düşmən isə öpdükcə öpər*.
7 Tox adam şanı balını da rədd edər,
Amma ac adama acı da şirin gələr.
8 Yurdundan didərgin düşən adam
Yuvasından ayrı düşən quşa bənzər.
9 Könlü xoşhal eylər yağ ilə buxur,
Bir də ki saf öyüddən doğan şirin dostluq.+
10 Nə öz dostunu, nə də atanın dostunu atma,
Dar günündə qardaşının evinə getmə.
Yaxın qonşu uzaqdakı qardaşdan yaxşıdır.+
13 Özgədən ötrü zamin duranın libasını al,
Yadelli qadından ötrü zamin durarsa, ondan girov al.+
14 Kim uca səslə səhər sübhdən başqasına alqış oxuyarsa,
Onun alqışı qarğış sayılar.
15 Davakar* arvad yağışlı gündə daman dama bənzər.+
16 Onu cilovlamaq küləyi tutmağa,
Sağ ovucda yağı saxlamağa bənzər.
19 Camalın əksi suya düşər,
Bir adamın ürəyi də o birinin ürəyini əks etdirər.
22 Həvəngdəstədə buğda döyən kimi
Axmağı döysən də,
Axmaqlığı canından çıxmaz.
24 Çünki var-dövlət həmişəlik deyil,+
Tac da əbədilik nəsildən-nəslə keçməz.
25 Yaşıl ot yox olar, yerinə təzəsi bitər,
Dağların otunu yığarlar.
26 Qoçların səni geyindirər,
Təkələrdən tarla pulu çıxar.
27 Keçilərin o qədər süd verər ki,
Özün də, külfətin də, qarabaşların da doyar.
28 Şər adamı qovan olmasa da qaçar,
Saleh isə aslan kimi arxayındır.+
2 Ölkədə qiyam olanda gündə bir rəhbər olar,+
Amma bəsirətli, arif adamın sayəsində rəhbərin hakimiyyəti uzun sürər.+
3 Məzlumlara fırıldaq gələn kasıb+
Bütün azuqəni yuyub aparan leysana bənzər.
4 Qanunu saymayanlar şər adamı ucaldar,
Qanuna əməl edənlərsə onlara qəzəblənər.+
6 Kamillik yolu ilə yeriyən kasıb insan
Yolu əyri varlıdan yaxşıdır.+
7 Dərrakəli oğul qanuna əməl edər,
Qarınqululara yoldaş olan isə atasını rüsvay edər.+
12 Salehlərin zəfəri alqışlanar,
Amma pislər hakimiyyətə gələndə xalq gizlənər.+
14 Həmişə gözdə-qulaqda olan kəs bəxtiyardır,
Amma ürəyini inadkar edən bədbəxtliyə düçar olar.+
15 Məzlum xalqın üzərindəki rəhmsiz hökmdar
Nərildəyən aslana, qızışmış ayıya bənzər.+
17 Qana bais olan qəbrəcən qaçar.+
Qoy heç kim ona kömək eləməsin.
19 Torpağını əkib-becərənin çörəyi bol olar,
Amma boş şeylərin dalınca düşən müflisləşər.+
20 Sadiq insanın xeyir-bərəkəti olar.+
Tez varlanmaq istəyən təmiz qalmaz.+
21 Üzgörənlik yaxşı deyil.+
Bir tikə çörəkdən ötrü insan xəta törədə bilər.
22 Paxıl* adamın var-dövlətdən ötrü ürəyi gedir,
Daha bilmir ki, yoxsulluq onu yaxalayacaq.
27 Yoxsullara əl tutan korluq çəkməz,+
Amma gözünü onlardan qaçıran lənət yiyəsi olar.
28 Pislər hakimiyyətə gələndə xalq gizlənər,
Amma onlar yox olanda salehlər çoxalar.+
2 Saleh çoxdursa, xalq şad olar,
Hökmdar pisdirsə, xalq nalə çəkər.+
4 Padşah ədalətlə ölkədə sabitlik yaradar,+
Rüşvətxor isə ölkəni tar-mar edər.
5 Qonşusunu yalandan tərifləyən
Onun ayağı altına tor sərir.+
9 Hikmətli adam axmaqla çəkişməyə girişsə,
Boşboğazlıq və rişxənddən savayı ortada bir şey olmaz.+
12 Yalana qulaq asan hökmdarın
Nökər-naibi yaman olar.+
13 Məzlumla zalımın bir şeydə oxşarlığı var:
İkisinin də gözünə nuru Yehova verib.
16 Pislər artanda asilik artar,
Amma salehlər onların süqutunu görər.+
17 Oğluna nəsihət versən, sənə dinclik gətirər,
Ürəyini şad edər.+
19 Nökərə söz kar eləməz,
Çünki başa düşsə də, qulaq asmaz.+
20 Tez-tələsik söz deyən adam görmüsən?+
Axmağın düzələcəyinə daha çox ümid var, nəinki onun.+
21 Nökəri uşaqlıqdan ərköyün etsən,
Axırda nankor olar.
24 Oğruya qoşulan özünə düşmən olar,
Qarğışı eşitsə də, bildiyini açıb deməz.+
30 Yaqi oğlu Ağurun İsailə və Ücala dediyi kəlamlar.
2 Mən hər kəsdən cahiləm,+
Bəşəri idraka malik deyiləm.
3 Nə hikmətə yiyələnmişəm,
Nə də Müqəddəsin elminə çatmışam.
4 Kim göylərə qalxıb? Oradan kim enib?+
Kim küləyi ovuclarına yığıb?
Kim suyu paltarına büküb?+
Kim yerin hüdudlarını bərqərar edib?+
Onun adını bilirsən?
Bəs oğlunun adını?
5 Allahın hər kəlməsi safdır.+
Allah Ona pənah aparanlar üçün qalxandır.+
6 Onun sözlərinə heç nə əlavə etmə,+
Yoxsa səni tənbeh edər.
Yalançı çıxarsan.
7 Səndən iki şey istəyirəm.
Nə qədər ki sağam, onları məndən əsirgəmə.
8 Saxtakarlığı və yalanı məndən uzaq et.+
Məni nə kasıb elə, nə də varlı.
Nə də yoxsul olub oğurluq etməyim, Allahımın adına ləkə gətirməyim.
10 Ağanın yanına gedib nökəri şərləmə,
Yoxsa sənə qarğış edər, sən də təqsirkar olarsan.+
11 Nəsil var ki, atasına lənət edir,
Anasına hörmət qoymur.+
12 Nəsil var ki, özünü təmiz sayır,+
Amma çirkabından təmizlənməyib.
13 Nəsil var ki, göylə gedir,
Gözlərindən təkəbbür yağır!+
14 Nəsil var ki, dişləri, sanki, qılıncdır,
Çənəsi xəncərdir.
Dünyanın məzlumlarını,
Kasıb-kusubu diri-diri udur.+
15 Zəlinin «ver, ver»
qışqıran iki qızı var.
Üç şey var ki, doymaq bilməz.
Dörd şey var ki, «yetər» deməz.
17 Ataya rişxənd edənin, ana sözünə baxmayanın+ gözlərini
Dərə quzğunları dələr,
Qartal balaları yeyər.+
18 Ağlım kəsməyən üç şey var,
Dörd şeyi başa düşmürəm:
19 Qartalın səmada yolunu,
İlanın qaya üzərində yolunu,
Gəminin dəryada yolunu,
Kişinin qızın qəlbinə yolunu.
20 Zinakar qadının yolu belədir:
Yeyir, ağzını silir,
Sonra deyir: «Nə pis iş görmüşəm ki?»+
21 Üç şey var ki, yeri lərzəyə gətirir,
Dörd şeyə yer dözmür:
22 Qulun padşahlıq etməsinə,+
Axmağın xirtdəyəcən yeməsinə,
23 Sevilməyən qadının ərə getməsinə,
Kənizin öz xanımının yerini tutmasına.+
24 Dünyada kiçicik dörd şey var,
Amma onlar anadangəlmə hikmətə sahibdir:+
29 Üç şey var ki, yerişi möhtəşəmdir,
Dörd şey var ki, gedişi əzəmətlidir:
30 Heyvanlar arasında ən güclüsü,
Heç nəyin qarşısından geri çəkilməyən aslan,+
31 Tazı, təkə,
Ordu önündə gedən padşah.
31 Ləmuil padşahın sözləri. Anasının öyüd verərək ona söylədiyi kəlamlar.+
2 Nə söyləyim sənə, oğul?
Ey bətnimdən çıxan,
Ey nəzir-niyazla tapdığım oğul!+
4 Padşahlara yaraşmaz, ey Ləmuil,
Şərab içmək padşahlara yaraşmaz.
«Hanı içki?» — demək rəhbərə layiq deyil.+
5 Yoxsa içib fərmanı unudarlar,
Fağırın haqqını tapdalayarlar.
7 Qoy içib yoxsulluqlarını unutsunlar,
Bir də dərdlərini yada salmasınlar.
8 Dilsiz-ağızsızların müdafiəsinə qalx,
Məhv olanların haqqını qoru.+
9 Onların müdafiəsinə qalx, ədalətlə hökm et,
Məzlumların, yoxsulların haqqını qoru.+
O, ləl-cəvahiratdan da qiymətlidir.
ב [Bet]
11 Ərinin ürəyi ondan arxayındır.
Korluq nədir, bilməz.
ג [Qimel]
12 O, ömrü boyu
Ərinin qabağına şər yox, xeyir çıxarar.
ז [Zayn]
16 Tarlaya baxıb sonra alar,
Əlinin zəhməti ilə üzümlük salar.
ט [Tet]
18 Alış-verişinin xeyrini görər,
Gecələr də çırağı sönməz.
ל [Lamed]
21 Qar yağanda ailəsinə görə narahat olmaz,
Çünki hamısının isti paltarı var.
מ [Mem]
22 Çarpayısı üçün örtük toxuyar,
Kətandan, bənövşəyi yundan libas geyinər.
ס [Samex]
24 Qadın kətandan paltar düzəldib satar,
Tacirlərə qurşaqlar verər.
ע [Ayn]
25 Gücə, əzəmətə bürünər,
Sabaha görə ürəyi arxayın olar.
ר [Reyş]
29 Yaxşı qadınlar çoxdur,
Amma sənin tayın-bərabərin yoxdur.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Yaxud qoy kisəmiz bir olsun.
Yaxud qanunumu.
Hərfən: sümüyün.
Digər variant: addımlarını ölçüb-biç.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Hərfən: dağ keçin.
Yaxud sənə nəsihət verər.
Yaxud fidyə götürməz.
Yaxud qanunumu.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Digər variant: həyata aparan yoldadır.
Hərfən: külək.
Yaxud o bada gedər.
Digər variant: dərhal.
Digər variant: axmaq isə başqalarını aldadar.
Yaxud düşüncəli.
Yaxud şəfa verən dil.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Hərfən: həlak yeri.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Yaxud rüsvay edər.
Yaxud danışmazdan.
Hərfən: sümükləri yağlı edər.
Yaxud bəsirətli.
Hərfən: hündürdə olar. Yəni heç kimin əli çatmaz.
Yaxud zəhlətökən.
Digər variant: Biçin vaxtı heç nə tapmaz.
Digər variant: Ölüm axtaranlar üçün dağılan dumana bənzər.
Yaxud zəhlətökən.
Yaxud işini bilər.
Digər variant: öz fikrini kənara qoy.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Hərfən: böyrəklərim.
Yəni Yehova ilə padşahın.
Digər variant: açıq cavab öpüş kimidir.
Yaxud üzünü köçürdülər və topladılar.
Hərfən: sümüyü qırar.
Digər variant: namərdə.
İnsanı yumşaltmaq, qəlbindəki buzu əritmək nəzərdə tutulur.
Yaxud zəhlətökən.
Yaxud özünü cilovlaya bilməyən.
Digər variant: nahaq qarğış adamı tutmaz.
Digər variant: başqasının davasına qarışan.
Yaxud qəlbi büsbütün çirkindir.
Yaxud paxıllığın.
Digər variant: Düşmənin isə öpüşləri sünidir.
Yaxud: məni təhqir edənə.
Yaxud zəhlətökən.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Hərfən: həlak yeri.
Yaxud acgöz.
Digər variant: qürurlu insan.
Digər variant: təmiz adam isə canını qorumağa çalışar.
Digər variant: lütfünü qazanmaq istəyər.
İbr. şeol. Lüğətə bax.
Gekkon kərtənkələsi.