SAXLAYIN
Mən qanın fraksiyalarına və öz qanımdan istifadə edilərək aparılan tibbi proseduralara necə yanaşıram?
Müqəddəs Kitab məsihçilərə ‘qandan çəkinməyi’ əmr edir (Həv. iş. 15:20). Buna görə də məsihçilər xalis qanın və onun dörd əsas komponentinin — eritrositlərin, leykositlərin, trombositlərin və plazmanın köçürülməsinə razılıq vermirlər. Onlar, həmçinin donor kimi qan vermir və haradasa saxlanılan öz qanlarının yenidən özlərinə köçürülməsinə yol vermirlər (Lev. 17:13, 14; Həv. iş. 15:28, 29).
Qanın fraksiyaları nədir və nəyə görə onlardan istifadə edib-etməyəcəyinə hər bir məsihçi özü qərar verməlidir?
Qanın fraksiyaları qandan xüsusi metodla, fraksiyalara ayırmaqla alınan maddələrdir. Məsələn, qanın əsas komponentlərindən biri olan plazma növbəti tərkib hissələrə bölünə bilər: su (təxminən 91 faiz); zülallar, yə’ni albumin, qlobulinlər və fibrinogen (təxminən 7 faiz); qida maddələri, hormonlar, qazlar, vitaminlər, mübadilə prosesində yaranan maddələr və elektrolitlər (təxminən 1,5 faiz).
Qandan çəkinmək əmri onun fraksiyalarına da aiddirmi? Bunu iddia etmək olmaz. Müqəddəs Kitabda qanın fraksiyalarına dair heç bir göstəriş verilmira. Düzdür, bir çox fraksiyalar donor qanından alınır. Məsihçi bu maddələrin tibbi məqsədlər üçün istifadə edilməsinə razı olub-olmayacağını özü qərara almalıdır.
Qərar qəbul edərkən özünüzə belə suallar verin: «Dərk edirəmmi ki, qanın bütün fraksiyalarından imtina etməyim bə’zi tibbi preparatlardan, məsələn, viruslu infeksiyaların və digər xəstəliklərin müalicəsi üçün, həmçinin qanın laxtalanmasının yaxşılaşdırılması və qanaxmanın qarşısının alınması üçün istifadə edilən preparatlardan imtina etdiyimi göstərir? Qanın müəyyən fraksiyalarından nə üçün imtina edib-etmədiyimi həkimə izah edə bilərəmmi?»
Nəyə görə insanın öz qanından istifadə edilərək aparılan bə’zi tibbi proseduralara dair o, özü qərar qəbul etməlidir?
Məsihçilərin qan verməmələrinə və sonradan köçürmək məqsədilə onu saxlamamalarına baxmayaraq, insanın şəxsi qanından istifadə edilərək aparılan bə’zi proseduralar və analizlər Müqəddəs Kitabın prinsiplərinə birbaşa zidd getmir. Buna görə də hər kəs öz vicdanını rəhbər tutaraq, onun qanından istifadə edilərək aparılan müəyyən tibbi proseduralara razı olub-olmayacağını özü qərara almalıdır.
Qərar qəbul edərkən özünüzə növbəti sualları verin: «Əgər qanımın bir hissəsi bədənimdən çıxarsa və qanın axını müəyyən vaxta dayandırılarsa, vicdanım yol verərmi ki, bu qanı bədənimin ‘yerə tökülməsi’ lazım gəlməyən bir hissəsi kimi qəbul edim (Qanun. t. 12:23, 24). Tibbi prosedura zamanı qanımın müəyyən hissəsinin götürülüb, bə’zi dəyişikliklər edilərək, orqanizmimə geri qaytarılmasını, Müqəddəs Kitaba əsasən tərbiyə edilmiş vicdanım necə qəbul edər? Öz qanımdan istifadə edilərək aparılan bütün tibbi proseduralardan imtina etməklə hemodializ və sün’i qan dövranı kimi metodlardan imtina etdiyimi başa düşürəmmi? Qərar qəbul etməzdən əvvəl duada Allahdan rəhbərlik istəmişəmmi?»b
Şəxsən hansı qərarı qəbul edəcəyəm?
Növbəti səhifələrdə iki cədvəl var. Cədvəl 1-də qanın bə’zi fraksiyaları və onların tibdə adətən necə istifadə olunduğu sadalanır. Bu fraksiyalardan hansıların istifadəsinə razı olub-olmadığınızı qeyd edin. Cədvəl 2-də pasientin öz qanından istifadə edilərək aparılan bə’zi yayılmış proseduralar sadalanır. Bu proseduralardan hansına razı olub-olmadığınızı qeyd edin. Bu cədvəllər hüquqi sənəd olmasa da, onlar sizə «Tibbi müdaxiləyə dair şəxsi qərar və e’tibarnamə» (rus.) sənədinin doldurulmasında kömək edəcək.
Hər bir insan özü qərar qəbul etməlidir, onun qərarı başqalarının fikrinə əsaslanmamalıdır. Həmçinin başqa məsihçiləri onların qərarına görə mühakimə etmək olmaz. Bu məsələdə «hər kəs öz məs’uliyyətinin yükünü daşıyacaqdır» (Qalat. 6:4, 5).
[Haşiyələr]
a Qanın fraksiyaları ilə bağlı əlavə mə’lumatı «Gözətçi Qülləsi»nin 2004-cü il, 15 iyun sayının 29-31-ci səhifələrindən (rus.) tapa bilərsiniz.
b Bu mövzu ilə bağlı əlavə mə’lumatı «Gözətçi Qülləsi»nin 2001-ci il, 1 fevral sayının 29-31-ci səhifələrindən və «Qanköçürmənin alternativləri» silsilə filmlərindən tapa bilərsiniz.
[5 səhifədəki cədvəl]
CƏDVƏL 1
MƏSİHÇİLƏR ÜÇÜN ŞƏXSİ QƏRAR
QƏBULEDİLMƏZDİR
XALİS QAN FRAKSİYALAR Şəxsi qərar qəbul
etmək vacibdir
PLAZMA ALBUMİN—PLAZMANIN 4 FAİZƏ QƏDƏRİ
Bu, plazmanın tərkibindəki
zülaldır. Albuminin müxtəlif
növləri bitkilərdə, süd və
yumurta kimi qida
məhsullarında və həmçinin
ana südündə də var. ․․ Mən albuminə
Qandan alınan albumini ․․ razıyam və ya
bə’zən şok və ciddi yanıq ․․ Mən albumindən
hallarında qanın həcmini ․․ imtina edirəm
artırmaq məqsədilə istifadə
edirlər. Bu preparatların
tərkibində 25 faizə qədər
albumin olur. Bir çox başqa
dərman preparatlarının,
o cümlədən eritropoietinin (EPO)
bə’zi növlərinin tərkibində də
cüz’i miqdarda albumin olur.
İMMUNOQLOBULİNLƏR
—PLAZMANIN 3 FAİZƏ QƏDƏRİ
Bunlar, viruslu infeksiyaların
və difteriya, tetanus, infeksion
hepatit və quduzluq kimi
başqa xəstəliklərin müalicəsində
istifadə edilən bə’zi preparatların ․․ Mən
tərkibində olan ․․ immunoqlobulinlərə
zülallardır. ․․ razıyam və ya
İmmunoqlobulinlər, ․․ Mən
həmçinin ana ․․ immunoqlobulinlərdən
bətnində inkişaf ․․ imtina edirəm
edən körpə
üçün təhlükəli halların qarşısını
almaq üçün və ilan və ya
hörümçək zəhərinə qarşı
istifadə edilir.
LAXTALANMA FAKTORLARI
— PLAZMANIN 1 FAİZDƏN AZ HİSSƏSİ
Bunlar, qanaxma zamanı
qanının laxtalanmasını
tə’min edən müxtəlif ․․ Mən qandan hazırlanan
zülallardır. Bu zülallardan ․․ laxtalanma faktorlarına
bə’zilərini qan laxtalanması ․․ razıyam və ya
zəif olan pasientlərə ․․ Mən qandan hazırlanan
vururlar. Onlar yaranın ․․ laxtalanma faktorlarından
təmizlənməsi və cərrahiyyə ․․ imtina edirəm
əməliyyatından sonra
qanaxmanın qarşısını almaq
üçün istifadə edilən tibbi
yapışqanların tərkibinə
daxildir. Məsələn, kriopresipitat
preparatı laxtalanma
faktorlarından ibarətdir.
Qeyd: laxtalanma faktorlarının
bə’ziləri artıq qandan hazırlanmır.
ERİTROSİTLƏR HEMOQLABİN
— ERİTROSİTLƏRİN 33 FAİZİ
Bu, oksigeni hüceyrələrə
çatdıran və ciyərlərə
karbon qazını ötürən ․․ Mən hemoqlobinə
zülaldır. İnsan və ya ․․ razıyam və ya
heyvan hemoqlobinindən ․․ Mən hemoqlobindən
hazırlanan preparatlar ․․ imtina edirəm
kəskin qanazlığı və
güclü qanitirmə zamanı
istifadə edilir.
HEMİN — ERİTROSİTLƏRİN
2 FAİZDƏN AZ HİSSƏSİ
Bu, hemoqlabindən alınan
ferment-ingibitordur. ․․ Mən heminə
Həzmetmə, sinir və qan ․․ razıyam və ya
dövranı sisteminə tə’sir ․․ Mən hemindən
edən bə’zi nadir irsi ․․ imtina edirəm
qan xəstəliklərinin
(porfirin kimi tanınır)
müalicəsində istifadə edilir.
LEYKOSİTLƏR İNTERFERONLAR — LEYKOSİTLƏRİN
TƏRKİBİNDƏƏKİ XIRDA FRAKSİYALAR
Bunlar, viruslu infeksiyalarla
və xərçəng xəstəliyi ilə ․․ Mən qandan hazırlanan
mübarizə aparan zülallardır. ․․ interferonlara
İnterferonların əksəriyyəti ․․ razıyam və ya
qandan hazırlanmır. ․․ Mən qandan hazırlanan
Bə’ziləri insan ․․ interferonlardan
leykositlərindən hazırlanır. ․․ imtina edirəm
TROMBOSİTLƏR Hal-hazırda tibdə trombositlərdən
hazırlanan heç bir fraksiyadan
istifadə edilmir.
[6 səhifədəki cədvəl]
CƏDVƏL 2
ŞƏXSİ QƏRAR
PASİENTİN ÖZ QANINDAN İSTİFADƏ EDİLƏRƏK APARILAN TİBBİ PROSEDURALAR
*Qeyd: Həkimlər bu tibbi proseduraları müxtəlif cür tətbiq edə bilərlər. Həkimlərin təklif etdikləri proseduranın Müqəddəs Kitab prinsiplərinə uyğun gəldiyinə və sənin imanına zidd getmədiyinə əmin olmaq üçün, bu proseduraya nə daxil olduğuna dair həkimdən ətraflı mə’lumat al.
PROSEDURALAR TƏTBİQ EDİLMƏSİ Sənin seçimin.
(Bu proseduralardan
hansınasa
razılaşıb-razılaşmayacağına
qərar verməzdən əvvəl,
həkimlə məsləhətləşmək
olar).
REİNFUZİYA Qanitirməni azaldır.
Əməliyyat zamanı
qan yaradan və ya ․․ Mən razıyam
bədən boşluğundan ․․ Mən razı ola bilərəm*
yığılır, təmizlənir ․․ Mən imtina edirəm
və ya filtirə edilir,
sonra orqanizmə
qaytarılır. Bu proses
fasiləsiz aparıla bilər.
HEMODİLUSİYA Qanitirməni azaldır.
Əməliyyat zamanı
qan orqanizmdən
xüsusi qablara ötürülür ․․ Mən razıyam
və qanın həcmini ․․ Mən razı ola bilərəm*
artıran preparatla əvəz ․․ Mən imtina edirəm
edilir. Nəticədə bədəndə
qalan qan preparatla
qarışır və tərkibindəki
eritrositlərin miqdarı
azalır. Əməliyyat zamanı
və ya sonda yığılmış
qan yenidən
pasientə qaytarılır.
SÜN’İ QAN DÖVRANI
APARATI Qan dövranını tənzimləyir.
Qan sün’i qan dövranı
aparatına ötürülür, ․․ Mən razıyam
oksigenlə zənginləşdirilir ․․ Mən razı
və pasientin orqanizminə ․․ ola bilərəm*
geri qaytarılır. ․․ Mən imtina edirəm
HEMODİALİZ İnsan orqanı funksiyasını daşıyır.
Hemodializ zamanı qan
onu filtirə edən və ․․ Mən razıyam
təmizləyən aparatdan ․․Mən razı ola bilərəm*
keçir, sonra isə ․․ Mən imtina edirəm
pasientin bədəninə qaydır.
EPİDURAL BOŞLUĞUN
PLOMBLANMASI Onurğa beyin mayesinin
axmasını dayandırır.
Onurğa beyinin ətraf
toxumalarına az ․․ Mən razıyam
miqdarda pasientin ․․ Mən razı ola bilərəm*
öz qanı vurulur. ․․ Mən imtina edirəm
Bu metod punksiya
edildikdən sonra onurğa
beyin mayesinin axmasını
dayandırmaq üçün istifadə edilir.
PLAZMAFEREZ Müalicə metodu.
Plazmanı ayırmaq üçün
qan pasientin bədənindən
çıxarılır və filtirə edilir. ․․ Mən razıyam
Qana plazmaəvəzedici ․․ Mən razı ola bilərəm*
əlavə olunduqdan sonra, ․․ Mən imtina edirəm
orqanizmə qaytarılır.
Bə’zi həkimlər pasientin
plazmasını başqa adamın
plazması ilə əvəz edirlər.
Bu, məsihçilər üçün qəbuledilməzdir.
QANIN
MARKALANMASI Diaqnostika və
müalicə metodu.
Qanın bir hissəsi götürülür,
dərmanla qarışdırılır və ․․ Mən razıyam
pasientin bədəninə qaytarılır. ․․ Mən razı ola
Qanın orqanizmdən kənarda ․․ bilərəm*
qaldığı müddət müxtəlif ola bilər. ․․Mən imtina edirəm
TROMBOSİT GELİ, Yaranı yapışdırır,
AUTOLOGİK qanaxmanı azaldır.
(«ŞƏXSİ QANDAN Trombosit və leykositlərlə
HAZIRLANIB» zəngin olan məhlul
DEMƏKDİR) hazırlamaq üçün qanın
bir hissəsi götürülür.
Məhlul əməliyyat aparılan
yerə və ya yaraya çəkilir. ․․ Mən razıyam
Qeyd: bə’zi hallarda ․․ Mən razı
geli hazırlamaq üçün ․․ ola bilərəm*
inək qanının laxtalanma ․․ Mən imtina edirəm
faktorundan istifadə edilir.