Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion Na Laho Diparsiajari
3-9 JUNI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL GALATIA 4-6
“Lapatan ni ‘Sada Gombaran’ i tu Hita”
it-1-IN 849 ¶2
Hagar
Didok si Paulus, si Hagar manggombarhon bangso Israel. Bangso on mangihuthon parjanjian di Patik na dilehon Jahowa di Dolok Sinai. “Gabe hatoban do saluhut na mangihuthon parjanjian i”. Ala mardosa, ndang boi diihuthon nasida angka syarat di parjanjian i. Jadi, ndang gabe bangso na merdeka nasida. Alai gabe hatoban do nasida, jala gabe pardosa na naeng diuhum mate. (Joh 8:34; Rom 8:1-3) Boasa dipatudos si Paulus bangso Israel di tingki i songon si Hagar? Alana, diparhatoban do Jerusalem di tingki i. Alai didok ibana do muse taringot “Jerusalem na di banua ginjang”. Nasida ma halak Kristen na miniahan. Dipatudos do nasida songon si Sara, sahalak borua na merdeka. Dipaboa si Paulus do muse taringot si Ismael na menganiaya si Isak. Dos songon i, angka anak ni Jerusalem na diparhatoban menganiaya angka anak ni “Jerusalem na di banua ginjang”. Alai mangihuthon carita i, diusir do si Hagar dohot si Ismael. On patuduhon, ditolak Jahowa do bangso Israel na diparhatoban i.—Gal 4:21-31; ida muse Joh 8:31-40.
w14-IN 15/10 10 ¶11
Porsea ma tu Harajaon ni Debata
11 Dung di tano Kanaan pinompar ni si Abraham, saut ma angka janji ni Debata tu si Abraham. Alai didok di Bibel, ndang holan di tingki i janji ni Debata dipasaut. Saut do muse i di ari na naeng ro. (Gal. 4:22-25) Alana didok apostel Paulus, Jesus Kristus do bagian na rumingkot sian pinompar ni si Abraham. Asing ni i, adong muse 144.000 halak Kristen na miniahan na gabe bagian sian pinompar i. (Gal. 3:16, 29; Pgk. 5:9, 10; 14:1, 4) Borua na didok tingki di porlak Eden, i ma organisasi ni Debata na di surgo. Borua on ma na didok “Jerusalem na di banua ginjang”, i ma angka suru-suruan na setia. (Gal. 4:26, 31) Jadi songon janji ni Debata tu si Abraham, pinompar ni borua on ma na laho mangalehon pasu-pasu tu sude jolma.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
w09-IN 1/4 13
Diboto Hamu do?
Tingki martangiang, boasa didok Jesus tu Jahowa “Abba, Amang”?
Di bahasa Aram, hata ‘abbaʼ boi do lapatanna “amang” manang “Ale Amang”. Tolu hali ma hata on dipaboa di Bibel. Jala hata on didokkon tingki martangiang tu Jahowa. Aha do lapatan ni hata on?
Didok di International Standard Bible Encyclopedia, “Tingki di tano on dope Jesus, jotjot do hata ʼabbāʼ dipangke laho patuduhon na jonok do sahalak dakdanak tu bapakna.” Biasana hata on do na parjolo didokkon dakdanak. Molo didok dakdanak hata on, na holong do rohana tu bapakna. Didokkon Jesus do hata on tingki martangiang tu Bapakna. Piga-piga jom andorang so mate ibana, martangiang do ibana di porlak Getsemane. Didok ibana do tu Jahowa, “Abba, Amang”.—Markus 14:36.
Didok muse di ensiklopedia i, “Di jaman ni halak Junani dohot Rom, ndang somal nasida mandokkon hata ‘Abbāʼ tu Debata. Didok nasida, ndang sopan manjou Debata mamangke hata on.” Alai didok muse, “Sasintongna, Jesus pe . . . dipangke do hata on tingki martangiang ibana. On patuduhon tutu do ibana jonok tu Debata.” Hata “Abba” on pe adong do disurat di dua ayat na asing, jala apostel Paulus do na manurat i. Jadi, dipangke halak Kristen di abad na parjolo do hata on tingki martangiang nasida.—Rom 8:15; Galatia 4:6.
w10-IN 1/11 15
Diboto Hamu do?
Aha do maksud ni si Paulus tingki mandok, “Adong tanda di dagingku na patuduhon hatoban ni Jesus do ahu”?—Galatia 6:17.
▪ Ra di roha ni angka halak na mambege on, adong do piga-piga lapatan ni hata ni si Paulus on. Umpamana, dipangke do najolo bosi na mohop laho mambahen tanda tu daging ni angka tahanan porang, perampok kuil, dohot hatoban na lari sian tuanna. Molo adong tanda sisongon i di daging ni sasahalak, gabe lea do nasida diida halak.
Alai ndang sude songon i pandapot ni halak mangida tanda on. Alana najolo, adong do na mamangke tanda songon on laho patuduhon sian suku dia nasida manang aha agama ni nasida. Umpamana, didok di Theological Dictionary of the New Testament, “Dibahen angka halak Siria do tanda sisongon on di tanganna dohot leherna laho patuduhon na manomba dewa Hadad dohot dewi Atargatis do nasida . . . Angka halak na manomba Dionisus pe mamangke tanda daun ivy do di dagingna.”
Godang komentator na mandok, hata ni si Paulus on maksudna angka luka di dagingna, ala gok sitaonon tingki gabe misionaris ibana. (2 Korint 11:23-27) Sasintongna na dimaksud si Paulus, ndang taringot tanda di dagingna i. Alai taringot situasi parngoluonna dung gabe halak Kristen ibana.
10-16 JUNI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL EPESUS 1-3
“Pengaturan ni Jahowa dohot Ulaonna”
it-2-IN 610 ¶3
Rahasia na Badia
Harajaon ni Messias. Dipaboa si Paulus do lapatan ni rahasia na badia taringot Kristus. Di Epesus 1:9-11, dipaboa ibana do “rahasia na badia” taringot lomo ni roha ni Debata. Didok ibana muse, “Hombar tu sangkapna, nunga ditontuhon Ibana hian asa dibahen pengaturan laho papunguhon saluhut na di banua ginjang dohot na di tano on di bagasan Kristus, dung salpu tingki naung tinontuhonna. Di bagasan Kristus do hita marsada jala manjalo janji ni Debata. Nunga dipillit Debata hian hita hombar tu sangkapna. Ibana do Debata na sai mangulahon saluhutna hombar tu lomo ni rohana.” Na didok si Paulus taringot “rahasia na badia”, termasuk do i Harajaon ni Messias. “Saluhut na di banua ginjang”, maksudna angka halak na laho mamarenta dohot Jesus Kristus. Angka “na di tano on”, maksudna angka rakyat di Harajaon i. Jadi, tutu do rahasia on adong hubunganna tu Harajaon i? Tutu. Alana, hea do didok Jesus, “Dipaboa do tu hamu rahasia na badia taringot tu Harajaon ni Debata.”—Mrk 4:11.
w12-IN 15/7 27-28 ¶3-4
Dipapungu Jahowa ma Keluargana
3 Didok si Musa tu bangso Israel, “Jahowa Debatanta i, Jahowa Sasadasa do.” (5 Mus 6:4) Diulahon Jahowa do sude ulaonna hombar tu sangkapna. Umpamana, naeng dibahen Ibana do asa gabe sada keluarga angka suru-suruan dohot jolma. Didok do on sada “pengaturan”. (Jaha Epesus 1:8-10.) Adong dua na laho diulahon Jahowa taringot pengaturan on. Na parjolo, naeng dipapungu Ibana ma angka halak na miniahan na laho mangolu di surgo rap dohot Jesus, Pamimpin ni nasida. Dimulai ma on di ari Pentakosta taon 33 M. (Ul. 2:1-4) Ala adong tobusan ni Jesus, gabe sintong ma angka halak na miniahan i di adopan ni Jahowa. Dilehon ma tu nasida hangoluan na salelengna. Diboto nasida do naung gabe “anak ni Debata” nasida.—Rom 3:23, 24; 5:1; 8:15-17.
4 Na paduahon, i ma papunguhon angka halak na laho maringanan di Paradeiso di tano on. Harajaon ni Messias ma na mamarenta disi. Mulana holan “punguan bolon” do na laho gabe rakyat ni Harajaon i. (Pgk. 7:9, 13-17; 21:1-5) Alai saleleng di Pamarentaon Saribu Taon, adong dope marmiliar halak na laho dipahehe jala boi gabe rakyatna. (Pgk. 20:12, 13) Bayangkon ma, rap ma hita annon dohot angka halak na laho dipahehe! Jadi angka “na di tano on”, i ma punguan bolon dohot angka halak na laho dipahehe. Diuji ma nasida sude di ujung ni Pamarentaon Saribu Taon i. Molo tongtong setia, boi ma nasida gabe “anak ni Debata” di tano on.—Rom 8:21; Pgk. 20:7, 8.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
w13-IN 15/2 28 ¶15
Marsitutu ma Hamu Mangulahon Tugasmuna
15 Didok si Paulus do tu huria na di Epesus, “Hupangido ma asa unang marmetmet ni roha hamu alani hasusaan na hutaon humongkop hamu. Ai gabe sangap do hamu dibahen i.” (Eps. 3:13) Jadi nang pe gabe susa hita, alai molo marsitutu mangulahon lomo ni roha ni Jahowa, boi do i mambahen angka donganta gabe sangap. Boasa didok si Paulus hasusaan na ditaon ibana mambahen “gabe sangap” halak Kristen di Epesus? Alana, marsitutu do si Paulus mangulahon tugasna di huria i, nang pe gabe susa ibana. On patuduhon, ingkon diargai halak Kristen di Epesus do tugas na dilehon tu nasida. Autsugari ma ndang marsitutu si Paulus mangulahon tugasna, tontu gabe ndang diargai halak Kristen na di Epesus be hubungan ni nasida tu Jahowa, tugas ni nasida, dohot pangkirimon ni nasida. Jadi, na diulahon si Paulus on mangurupi hita asa taargai tugasta gabe halak Kristen. Alani i, ingkon marsitutu do hita mangulahon i nang pe godang hasusaanta.
cl-IN 299 ¶21
“Asa Diboto Hamu Holong ni Kristus”
21 Molo tatiru cara ni Jesus Kristus patuduhon holong, gabe lam taboto ma taringot holong ni rohana. Umpamana, ndang holan mamingkirhon diri sandiri, rade mangurupi na asing, jala rade manalpuhon hasalaan. Molo taulahon on, gabe taboto ma “holong ni Kristus na tumimbo sian sude parbinotoan”. Tongtong do ditiru Jesus parange ni Jahowa. Jadi taingot ma, molo marsitutu hita maniru Kristus, gabe lam jonok ma hita tu Debata Jahowa.
17-23 JUNI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL EPESUS 4-6
“Pangke Hamu ma Perlengkapan Porang na sian Debata”
Hamu Angka Na Poso—Alo ma Sibolis i
DIPATUDOS apostel Paulus do halak Kristen songon sahalak tentara. Alana, na marporang do hita mangalo Sibolis dohot angka suru-suruanna. Jala nunga marpengalaman nasida marporang saleleng marribu taon. Ra, hira na so boi do hita monang mangalo nasida, tarlumobi angka na poso. Alai, boi do angka na poso monang mangalo musu sisongon i? Boi do. Alana, dapot nasida do gogo sian Jahowa. Songon tentara na tarlatik, porlu do nasida mamangke “pangkean sinjata na sian Debata” asa boi rade marporang.—Jaha Epesus 6:10-12.
Hamu Angka Na Poso—Alo ma Sibolis i
4 Songon tali pinggang i, parbinotoan na tadapot sian Hata ni Debata boi mangondingi hita sian ajaran na so sintong. (Joh. 8:31, 32; 1 Joh. 4:1) Lam lomo rohanta mamparsiajari Hata ni Debata, lam mura ma hita mangihuthon uhumNa. Dos ma i songon na mamangke “bajubaju partahanan”. (Ps. 111:7, 8; 1 Joh. 5:3) Jala, molo lam taantusi Hata ni Debata, gabe boi ma taalo Sibolis.—1 Ptr. 3:15.
7 Songon baju-baju partahanan i, songon i ma uhum ni Jahowa boi mangalinggomi ‘rohanta’. (Poda 4:23) Ndang olo sahalak tentara manukar bosi-bosi ni bajuna i tu bosi-bosi na so denggan. Suang songon i ma, ndang olo hita manukar uhum ni Jahowa tu pamingkirionta sandiri. Ndang boi holan hita sandiri na manjaga rohanta. (Poda 3:5, 6) I do alana, ringkot do molo tapareso “bajubaju partahanan” na tadapot sian Jahowa, asa tongtong i manjaga rohanta.
10 Dos songon sipatu i, na ingkon dipangke laho marporang, hita pe ingkon tongtong do “mangkaringgashon barita na uli, pardamean i”. (Jes. 52:7; Rom 10:15) Alai, ingkon barani do hita marbarita. Si Bo, na marumur 20 taon mandok, “Mabiar do ahu marbarita tu dongan singkolangku. Maila do ahu. Alai molo hupingkiri, ndang huboto boasa songon i ahu. Saonari las do rohangku ala boi marbarita tu angka donganku.”
Hamu Angka Na Poso—Alo ma Sibolis i
13 “Sumbia api” na ditembakhon Sibolis tu hita, i ma gabus taringot Jahowa. Didok ibana do molo Jahowa ndang mangkaholongi hita, jala ndang parduli tu hita. Si Ida, na marumur 19 taon mandok, “Jotjot do huhilala hira na ndang jonok Jahowa tu ahu jala ndang olo Ibana gabe Ale-alengku.” Aha ma na diulahon ibana molo songon i pangkilalaanna? “Parpunguan do na balga pangkorhonna tu haporseaonku. Najolo, holan hundul do ahu tingki marpungu, ndang hea mangalehon komentar. Hurimpu ndang olo halak manangihon komentarhu. Alai saonari, huparade hian do bahan tu parpunguan asa boi ahu markomentar dua manang tolu hali. Maol do on huhilala. Alai las do rohangku dung huulahon i. Dipatogu angka dongan do ahu. Marhite parpunguan, huboto ma na holong do Jahowa tu ahu.”
16 Songon tahuluk na manjaga ulu ni sahalak tentara, “pangkirimon ni roha di haluaon” boi manjaga pingkiranta. (1 Tes. 5:8; Poda 3:21) Pangkirimon i mangurupi hita asa tongtong mangingot janji ni Debata. Jala on mambahen hita asa ndang mura marmetmet ni roha nang pe adong parungkilanta. (Ps. 27:1, 14; Ul. 24:15) Asa boi pangkirimon i manjaga pingkiranta, ingkon porsea do hita na laho masa i. Jadi, tapangke ma “tahuluk” i di ulunta, unang holan tatiop-tiop!
20 Didok si Paulus do molo Hata ni Debata dos songon podang, na dilehon Jahowa tu hita. Alani i, ingkon jotjot do taparsiajari i asa boi tongtong togu haporseaonta, manang asa boi denggan caranta marpingkir. (2 Kor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Jadi, songon dia do asa lam denggan hita mamangke i? Si Sebastian, na marumur 21 mandok, “Husurat do sada ayat sian ganup bindu tingki manjaha Bibel. Jala hususun do sude angka ayat favorithu.” On mambahen ibana lam mangantusi aha na dihalomohon Jahowa. Asing ni i, si Daniel mandok, “Tingki manjaha Bibel, hupillit do ayat na boi mangurupi ahu laho marbarita. Jala boi ma diida halak songon dia hamu mangargai Hata ni Debata jala mambahen na dumenggan laho mangurupi nasida.”
Mangalului Arta na Adong di Bibel
it-1-IN 1353-1354 ¶5
Badia
Tondi parbadia. On ma huaso manang gogo na dipangke Jahowa laho mangulahon lomo ni rohana. Ias do on, badia, jala dipangke laho mangulahon angka na denggan. I do umbahen didok ma on “tondi parbadia”. (Ps 51:13; Luk 11:13; Rom 1:4; Eps 1:13) Jadi tondi parbadia on manggombarhon Debata dohot pangkilalaanna. Molo dilehon on tu sasahalak, boi ma sasahalak i gabe badia manang ias. Alai, molo diulahon sasahalak i do na sala manang dosa, didok do i mangalo tondi parbadia, manang mambahen “lungun roha ni Debata”. (Eps 4:30) Asing ni i, dosa na dibahen sasahalak boi ‘mangambati tondi parbadia karejo di dirina’. (1Tes 5:19) Molo ndang olo muba, gabe lungun ma tondi parbadia ni Debata. Jala gabe musu ni Debata ma ibana. (Jes 63:10) Didok Jesus, sasahalak na mambahen lungun tondi parbadia ni Debata boi do sampe mangaleai tondi parbadia i. Didok ibana muse, ndang sesaon ni Debata dosa sisongon i.—Mat 12:31, 32; Mrk 3:28-30; ida ma ROH.
it-2-IN 961 ¶4
Hahisapon
Tarida sian Parniulaon. Didok si Jakobus, molo sai dipingkiri sasahalak sangkap-sangkap na roa, boi do gabe diulahon ibana dosa. (Jak 1:14, 15) Jadi, halak na mangulahon hahisapon boi do taboto sian angka parniulaonna. Apostel Paulus mandok, halak na mangulahon hahisapon dipatudos songon na manomba gana-ganaan. (Eps 5:5) Ala rumingkot do hahisapon i di ibana, gabe i ma debatana. Ndang dipingkirhon be hubunganna tu Jahowa.—Rom 1:24, 25.
24-30 JUNI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL PILIPPI 1-4
“Unang ma Holsohon Hamu Manang Aha”
“Dame ni Debata . . . Sumurung sian Saluhut Roha”
10 Aha do na boi mangurupi hita asa ‘unang mangkolsohon agia aha’ jala mangkilala “dame ni Debata”? Hata ni si Paulus tu angka dongan di Pilippi patuduhon, ingkon martangiang do hita tingki holsoan. Paboa ma holso ni rohamuna di bagasan tangiang. (Jaha 1 Petrus 5:6, 7.) Molo nunga martangiang tu Jahowa, pos ma rohamuna na ramotanNa do hamu. Unang ma lupa mandok mauliate alani pasu-pasu naung tajalo. Jala ingot ma, na “tarpatupa [Jahowa] do andul lumobi sian na tapangido manang tapingkiri”.—Eps. 3:20.
“Dame ni Debata . . . Sumurung sian Saluhut Roha”
7 Tingki dijaha angka dongan di Pilippi surat ni si Paulus, aha do na diingot nasida? Ra diingot nasida do na masa tu si Paulus dohot si Silas, jala diingot do ra halongangan na binahen ni Jahowa laho mangurupi nasida. Aha do poda ni si Paulus tu nasida? ‘Unang ma holsoan, martangiang ma jala hilalaonmu ma dame ni Debata.’ Si Paulus paboahon, “sumurung sian saluhut roha” do dame ni Debata. Aha do lapatan ni hata on? Piga-piga terjemahan ni Bibel paboahon lapatanna, i ma “dumenggan sian sude na sinangkap ni jolma” manang “sumurung sian sude pamingkirion ni jolma”. Jadi na nidok ni si Paulus disi, “dame ni Debata” lobi sian na boi tapingkirhon. Tingki masa sitaonon, olo do ndang taboto songon dia cara mangadopi i, alai Jahowa mamboto songon dia carana. Urupanna do hita marhite cara na so panagamanta.—Jaha 2 Petrus 2:9.
“Dame ni Debata . . . Sumurung sian Saluhut Roha”
16 Aha do na masa molo nunga tadapot “dame ni Debata na sumurung sian saluhut roha”? Bibel paboahon on boi mangaramoti rohanta dohot pingkiranta. (Plp. 4:7) Bahasa asli ni hata “mangaramoti” dibuat sian istilah militer, lapatanna sada kelompok tentara na ditugashon laho manjaga sada kota. Angka halak na tinggal di kota Pilippi dijaga punguan tentara sisongon i. Boi ma nasida renges modom ala diboto adong na manjaga kotanasida. Suang songon i ma, molo adong “dame ni Debata” di hita, ndang mabiar jala ndang holsoan be hita. Diramoti Jahowa do hita jala lomo do rohaNa asa marhasil hita. (1 Ptr. 5:10) Gabe ndang marsak be hita jala ndang marmetmet ni roha.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 504-505 ¶8
Pelean
Pelean siinumon. Dung di Tano Kanaan halak Israel, disi ma mulai dibahen pelean siinumon dohot angka pelean na asing. (4Mus 15:2, 5, 8-10) Pelean siinumon on, i ma anggur (“minuman keras”) na diusehon di langgatan. (4Mus 28:7, 14; bandingkon tu 2Mus 30:9; 4Mus 15:10.) Didok apostel Paulus tu halak Kristen di Pilippi, “Nang pe diusehon ahu songon pelean siinumon laho marhobas tu Debata, alai rap marlas ni roha do ahu dohot hamu.” Di ayat on, didok ibana do dirina songon pelean siinumon. Lapatanna, rade do ibana mangurupi angka dongan sahaporseaonna. (Plp 2:17) Andorang so mate, dibahen ibana do surat tu si Timoteus na mandok, “Nunga diusehon ahu songon pelean siinumon, jala nunga jonok tingki haluaonku.”—2Tim 4:6.
w07-IN 1/1 26-27 ¶5
Nunga Masa be “Haheheon na Parjolo”
5 Dung i, angka halak na miniahan na didok “Israel ni Debata” dipahehe asa rap dohot Jesus Kristus di surgo. Tongtong ma nasida rap dohot Jesus di surgo. (Galatia 6:16; 1 Tessalonik 4:17) Didok ma on “haheheon na parjolo” manang “haheheon na parjolo sian angka na mate”. (Pilippi 3:10, 11; Pangungkapon 20:6) Dungkon i, masa ma haheheon tu marjuta halak di tano on. Boi ma nasida mangolu salelengna di Paradeiso di tano on. Jadi manang tudia pe pangkirimonta, lomo do rohanta mamboto taringot “haheheon na parjolo”. Alai haheheon na songon dia ma i? Jala andigan do i masa?