?KƐ E AKUNNDAN’N SANNGAN’N NGUE YƐ Ɔ KWLA UKA E-Ɔ?

?Kɛ e akunndan’n sanngan’n ngue sa yɛ ɔ ju-ɔ?

Kɛ sa kekle wie tɔ e su’n, e akunndan’n kwla sanngan. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, e ti nun miɛn’n maan e kplo nun ninnge wie’m be yo maan e awlɛn ba’n si ndɛndɛ. I sɔ’n ti’n, e tansiɔn’n fu annzɛ ɔ jra dan, e afɔkɔ’n di junman tratra su annzɛ ɔ diman junman kpa kun yɛ e wunnɛn’n yo zizrizi. Ka naan y’a wun sa ng’ɔ o e su i wlɛ bɔbɔ’n, e wunnɛn’n w’a dun mmua w’a siesie i wun w’a sie. Kpɛkun kɛ sa sɔ’n ko wie’n, e wunnɛn’n sɛ i sin i osu laa’n nun.

KOKOLƐ NG’Ɔ TI KPA’N Ɔ NIN NG’Ɔ TI TƐ’N

Kokolɛ mɔ sa wie ti’n e koko’n, e nin i sɔ’n fin e nin klun. I sɔ’n kwla yo maan e jran sa wie ɲrun kekle. E ti nun miɛn’n nun like kun ti yɛ maan e bo kokolɛ bo-ɔ. Kokolɛ ng’ɔ ti kpa’n, ɔ kwla yo maan e yo ninnge wie mun ndɛndɛ annzɛ e yo be kpa tra laa’n. I wie yɛle kɛ sɛ be bo e ta’n e kwla di junman kpa, annzɛ sɛ e kɔ junman kunndɛlɛ’n, e nin junman su kpɛn’n e kwla koko yalɛ kpa, annzɛ sɛ e su si be wun kpinngbinlɛ nun akplowa’n e kwla ɲan akatua’n.

Sanngɛ sɛ e koko dan’n i bo kwla gua tɛ. I wie yɛle kɛ e kwla fa ya ndɛndɛ, e wla kwla fi ninnge’m be su ndɛndɛ yɛ e su wunman sa wlɛ kpa kun kpɛkun e kwla tɔ su tukpacɛ bɔbɔ. Asa ekun’n, e ayeliɛ’n annzɛ wafa nga e nin e wiengu mun e tran’n ɔ kwla kaci. Wie liɛ kusu’n, e kwla nɔn nzan dan annzɛ drɔgi annzɛ siklɛti annzɛ ayre mma tɛtɛ wie mun. Kpɛkun e kwla yo ninnge tɛtɛ wie mun ekun. Asa’n, e ti’n nun kwla sanngan annzɛ afɛ’n tin e su mlɔnmlɔn annzɛ kusu e bu e wun kunlɛ akunndan.

Kɛ sran kun i akunndan’n sanngan’n wafa nga i wun yo i’n, ɔ nin sran uflɛ liɛ’n timan kun. Sanngɛ i sɔ’n kwla man tukpacɛ fanunfanun. Yɛ ɔ kwla ɲan ta e wunnɛn’n su.

WAFA NGA NGOKƆƐ’N KWLA ƝAN TA E WUNNƐN’N SU’N

E nduin mun

E nduin’m be nun ninnge wie’m be yo maan e awlɛn ba’n si ndɛndɛ, e tansiɔn’n fu annzɛ ɔ jra dan, e mmoja nun sukwla’n sɔn dan. I kwlaa sɔ’n yo maan sɛ sa wie tɔ e su’n e kwla fa ajalɛ e jrɛn i ɲrun ndɛndɛ. Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan:

e fa ya ndɛndɛ, e wla guaman ase, e ti’n nun sanngan, e ti kpuke e, yɛ e lafiman kpa.

E wunnɛn’n nun ninnge kɛ e sa ndowa annzɛ e ja ndowa mun sa’n

E wunnɛn’n nun ninnge sɔ’m be sasa e naan like wie w’a yoman e abɔlɛ. Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan:

e kplo’n nun yo e ya, e ɲan atrebue, annzɛ e wun usu e.

E wunmiɛn lolɛ’n

E lo wunmiɛn ndɛndɛ naan aunmuan wlu e afɔkɔ’n nun kpa. Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan:

e lo wunmiɛn-ɔn ɔ guaman ase annzɛ e wunmiɛn’n kpu e wun.

E awlɛn ba’n nin e mmoja’n i sinwlɛ mun

Kɛ ɔ ko yo naan e mmoja’n w’a wluwlu e wunnɛn wunmuan’n nun’n, e awlɛn ba’n si ndɛndɛ. E mmoja’n i sinwlɛ’m be nun trɛ annzɛ be mian su naan mmoja’n w’a ju e wunnɛn’n i lika ng’ɔ miɛn i wun kpa’n i nun. Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan:

e awlɛn ba’n wanndi e klun, annzɛ ɔ yaci silɛ, annzɛ tansiɔn’n yi e ase.

E konviabo lɔ ninnge mun

Kɛ e akunndan sanngan’n e konviabo lɔ ninnge’m be yo maan e wla gua ase. Kpɛkun e buɛ’n yo maan e mmoja’n nun sukwla’n uka su. Ɔ maan e ɲan wunmiɛn. Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan:

e ɲan diabɛti, e kplo nun ninnge nga be sasa e tukpacɛ’m be lika’n be kwlá diman junman kpa kun, annzɛ ɔ ju wie’n e klun jɔ kpɛkun e wla ka lɛ bo e wun, annzɛ e cɛn dan.

E ku fle’n nin e aya mun

E ku fle’n nin e aya’m be kwlá diman junman kpa kun. Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan:

fiɛ kun e, e fi, e klun tu annzɛ ɔ kete.

E kplo nun ninnge nga be yo maan e wu ba’n

Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan e konvi su sɔman bian annzɛ bla kun. Kɛ e koko dan’n, i sɔ’n kwla yo maan:

yasua’m be yasua lika’n wu, annzɛ bla’m be sa buman kɛ titi’n sa kun.