Ndɛ tre blu nin mɔcuɛ
‘Be timan mɛn nunfuɛ’
1. (a) ?Ka naan Zezi w’a wu’n, like benin ti yɛ ɔ srɛli Ɲanmiɛn mannin i sɔnnzɔnfuɛ mun ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ ‘nán e yo mɛn nunfuɛ’ ɔ?
KƆNGUƐ kasiɛn ka naan b’a kun Zezi’n, ɔ srɛli Ɲanmiɛn mannin i sɔnnzɔnfuɛ mun. Zezi si kɛ Satan wá klé be ɲrɛnnɛn dan kpa. Ɔ maan ɔ srɛli i Si kɛ: ‘N srɛman wɔ kɛ a yi be mɛn’n nun, sanngɛ n srɛ wɔ kɛ Klunwifuɛ’n ti a nian be su. Be timan mɛn nunfuɛ kɛ n kusu n timan mɛn nunfuɛ’n sa.’ (Zan 17:15, 16) ?Ngue ti yɛ ɔ nin i fataman mlɔnmlɔn kɛ e yo mɛn nunfuɛ ɔ? Afin Satan yɛ ɔ sie mɛn nga ɔ. Klistfuɛ’m be kusu be kunndɛman kɛ bé yó mɛn sɔ mɔ Satan sie’n, i nunfuɛ.—Lik 4:5-8; Zan 14:30; 1 Zan 5:19.
2. ?Ninnge benin wie’m be nun yɛ Zezi kleli kɛ ɔ timan mɛn nunfuɛ ɔ?
2 Kɛ be se kɛ Zezi w’a yoman mɛn nunfuɛ’n, i sɔ’n kleman kɛ w’a kloman sran mun. Afin, Zezi yoli sran’m be juejue, ɔ cɛnnin be nga be wuli’n be nguan. Kpɛkun ɔ kannin Sielɛ Blɛ’n i su ndɛ kleli sran mun. I li bɔbɔ, klɔ sran’m be ti’n, ɔ fɛli i nguan’n mannin. Sanngɛ ayeliɛ nga be timan Ɲanmiɛn liɛ’n su’n, ɔ nin ninnge nga be yi Satan i mɛn nga i nglo’n w’a kloman be. I sɔ’n ti’n, ɔ kan kleli sran’m be kɛ sa sukusuku yolɛ’n, ɔ nin aɲanbeun ninnge’m be kunndɛlɛ ngboko’n, ɔ nin sran dan yolɛ’n nun’n, be nian be wun su. (Matie 5:27, 28; 6:19-21; Lik 20:46, 47) Ɔ maan, kɛ Zezi w’a fɛmɛn i wun w’a wlaman mɛn nun ninnge mun nin politiki ninnge’m be nun’n, ɔ boman e nuan. Sɛ kannzɛ bɔbɔ Zezi ti Zuifu’n, sanngɛ kɛ Rɔmufuɛ nin Zuifu’m bé yó be politiki ninnge mun’n, w’a jranman be nun wie fi sin.
‘Nán mɛn nga nunfuɛ mun yɛ be sieli min famiɛn ɔn’
3. (a) ?Zezi i suɛn benin yɛ Zuifu kpɛnngbɛn’m be tɔnnin kleli Pilati ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ klɔ sran’m be famiɛn yolɛ’n timan Zezi i cinnjin ɔn?
3 Kɛ Zuifu kpɛnngbɛn’m be yoli mɔ be trali Zezi be fɛ i ɔli Pɔnsu Pilati m’ɔ ti Rɔmufuɛ’m be siefuɛ’n i ja su’n, amun bu sa ng’ɔ juli’n i akunndan be nian. Like ng’ɔ yo Zuifu kpɛnngbɛn sɔ’m be ya’n, yɛle kɛ Zezi yiyili be gblɛ’n bo kleli sran mun. Kɛ ɔ ko yo naan b’a su famiɛn’n i bo naan w’a yo Zezi i like’n, be tɔnnin i suɛn kɛ: ‘E wun kɛ bian nga saci e nvle’n, i waan, nán maan be su lapo man Sezali, yɛ i li waan ɔ ti Klist, i waan ɔ ti famiɛn.’ (Lik 23:2) Nanwlɛ, ndɛ sɔ mɔ be kannin’n ti ato. Afin, i nun mɔ nvlefuɛ’m be waan bé síe Zezi famiɛn’n w’a kplinman su. (Zan 6:15) Zezi si kɛ cɛn wie lele’n, ɔ́ káci Famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. (Lik 19:11, 12) Ɔ si kusu kɛ nán sran mun yɛ bé síe i famiɛn ɔn. Sanngɛ Zoova bɔbɔ yɛ ɔ́ síe i famiɛn ɔn.
4. ?Ngue ndɛ yɛ Zezi kɛnnin i lapo sulɛ’n su ɔ?
4 Cɛn nsan ka naan b’a tra Zezi’n, Farizifuɛ’m be waan bé yó naan bé trá Zezi lapo sulɛ’n su. Sanngɛ Zezi seli be kɛ: ‘An fa denie kun bla n nian, yɛ be fa blɛli i ɔ. Ɔ usali be kɛ: “?Wan yɛle ng’ɔ o su yɛ’n? ?Yɛ wan sa nuan yɛle ng’ɔ klɛ su lɛ’n?” Yɛ be waan: “Sezali yɛ ɔ o su ɔ, yɛ i sa nuan yɛ ɔ o su ɔ.” Yɛ ɔ seli be kɛ: “Sɛ ɔ ti sɔ’n, an fa ng’ɔ ti Sezali liɛ’n mɛn i, yɛ ng’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ’n, an fa mɛn i.”’—Lik 20:20-25.
5. (a) ?I nun mɔ bé trá Zezi’n, ajalɛ kpa benin yɛ Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zezi yiyili ajalɛ ng’ɔ fali’n nun ɔn? (c) ?Kɛ be fali Zezi ɔli Pilati ja su’n, wafa sɛ yɛ i bo’n guali ɔ?
5 Zezi w’a seman kɛ sran’m be jaso kpɛnngbɛn’m be wun. Kɛ sonja nin sran wie’m be bali Zezi tralɛ’n, Piɛli yili i tokofi’n, kpɛkun ɔ fa kpɛli sran sɔ’m be nun kun i su’n. Sanngɛ Zezi seli kɛ: ‘Fa ɔ tokofi’n wlɛ i bua’n nun, sran kwlaa ng’ɔ tra tokofi nun’n, tokofi’n i nuan yɛ ɔ́ kɔ́ ɔ.’ (Matie 26:51, 52) Kɛ i lika cɛnnin’n, Zezi i ninnge ng’ɔ yo be’n, ɔ yiyili nun kleli Pilati. Ɔ seli kɛ: ‘Nán mɛn nga nunfuɛ mun yɛ be sieli min famiɛn ɔn. Sɛ be yɛ be sieli min’n, nn bé jrán n sin kún min ti alɛ, yɛ kusu nn be su faman min manman Zuifu mun.’ (Zan 18:36) Pilati bɔbɔ kɛnnin i weiin kɛ ‘m’an wunman kɛ sa nga ti yɛ an sɛnmɛnnin i’n i wie fi ti i nzuɛn.’ Sanngɛ sran’m be wun srɛ ti’n, Pilati maan be boboli Zezi waka’n su.—Lik 23:13-15; Zan 19:12-16.
Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fɛ i ajalɛ’n su
6. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ klikli’m be kleli kɛ be faman mɛn’n nunfuɛ’m be akunndan’n wie, naan be klo sran ɔn?
6 Kɛ be se kɛ be timan mɛn nunfuɛ’n, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be wa wunnin i wlɛ kpa. Yɛle kɛ nán maan be fa mɛn nun akunndan nin i ninnge yolɛ’m be su. Mɛn’n nun ayeliɛ’n wie yɛle sa kekleekle mun, ɔ nin sa sukusuku yolɛ mɔ Rɔmufuɛ’m be fa yiyi be ɲin su’n. Kɛ mɔ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yomɛn i sɔ ninnge mun ti’n, be waan be ti sran kpɔfuɛ. Sanngɛ nn ɔ timan sɔ mlɔnmlɔn. Afin i kpa bɔɔ’n, be uka be wiengu mun naan be fa Ɲanmiɛn i atin’n su naan be ɲan nguan.
7. (a) ?Kɛ mɔ be timan mɛn nunfuɛ’n ti’n, ngue sa yɛ ɔ juli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be buli mɛn nun ngbɛnngbɛn mun nin lapo sulɛ’n niɔn? ?Yɛ ngue ti ɔ?
7 Kɛ Zezi sa’n, be kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲrɛnnɛn wie. Wie liɛ’n, ato ndɛ’m be su yɛ awa junman difuɛ wie’m be jrannin be kleli be ɲrɛnnɛn ɔn. Sanngɛ, i sɔ ngalɛ nun’n, afuɛ nga be flɛ i 56 nun Klistfuɛ’m be blɛ su’n, akoto Pɔlu kannin ndɛ wie kleli Rɔmu lɔ Klistfuɛ mun. Ɔ seli be kɛ: ‘Maan sran’m be kwlaa be ɲin yi ngbɛnngbɛn mun, afin sran fi kwlá diman kpɛnngbɛn mɔ nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ sieli i ɔ.’ Ndɛ ngalɛ’n kleman kɛ Zoova yɛ ɔ sie mɛn’n nun ngbɛnngbɛn mun ɔn. Sanngɛ ɔ man atin kɛ be ka lɛ lele naan sɛ i cɛn liɛ’n ju’n, i Sielɛ Blɛ’n kunngba cɛ yɛ ɔ́ síe mɛn wunmuan’n niɔn. I sɔ’n ti yɛ Pɔlu mannin Klistfuɛ’m be afɔtuɛ kɛ be ɲin yi ngbɛnngbɛn mun naan be su lapo’n niɔn.—Rɔmfuɛ Mun 13:1-7; Tit 3:1, 2.
8. (a) ?Klistfuɛ’m be ɲin m’ɔ fata kɛ ɔ yi ngbɛnngbɛn mun’n, ɔ le awɛ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ klikli’m be fali Zezi i ajalɛ’n su ɔ?
8 Sanngɛ, e ɲin m’ɔ yi mɛn nun ngbɛnngbɛn sɔ mun’n, ɔ le awɛ. Sɛ blɛ wie nun’n, Ɲanmiɛn i mmla’n nin klɔ sran liɛ’n be sansan be wun’n, ɔ fata kɛ be nga be su Zoova’n, be nanti Ɲanmiɛn i mmla liɛ’n su. Maan e nian Klistfuɛ klikli’m be su ndɛ nga fluwa kun kannin’n. Ɔ seli kɛ: “Junman wie m’ɔ nin i fata kɛ Rɔmufuɛ kun di’n, Klistfuɛ’m b’a kplinman su kɛ bé dí wie. Klistfuɛ’m be waan sɛ be kaci sonja’n, i sɔ’n nin be Ɲanmiɛn sulɛ’n kɔman likawlɛ. Be diman Politiki junman. Yɛ be suman famiɛn’n kɛ be fa su Ɲanmiɛn sa.” (Sur le chemin de la civilisation — Histoire du monde, anglais) Kɛ Zuifu’m be jɔlɛ difuɛ’m be ‘wlali Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be su nun kpa’ kɛ nán maan be bo jasin fɛ’n kun’n, be seli be kɛ: ‘Sɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn tra sran mun’n, ɔ ti kpa tra kɛ e ɲin yi sran’n.’—Sa Nga Be Yoli’n 5:27-29.
9. (a) ?Afuɛ nga be flɛ i 66 nun Klistfuɛ’m be blɛ su’n, ngue yɛ Zerizalɛmu lɔ Klistfuɛ’m be yoli ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ be kleli e ajalɛ kpa ɔ?
9 Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a faman be wun b’a wlɛmɛn i politiki ninnge mun nin sonja junman dilɛ’n nun kaan sa. Afuɛ nga be flɛ i 66 nun Klistfuɛ’m be blɛ su’n, Zuifu nga be o Zida lɔ’n be jasoli Sezali wun. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Rɔmu sonja’m be wa bo sin yiali Zerizalɛmu klɔ’n. ?Ngue yɛ Klistfuɛ nga be o klɔ sɔ’n su’n, be yoli ɔ? Zezi i ndɛ ng’ɔ kɛnnin i kɛ sɛ be wun i sɔ like’n maan be jaso klɔ’n su’n, be wla wa kpɛnnin su. Kɛ Rɔmu sonja’m be cuɛnnin be wun kan’n, Klistfuɛ’m be wanndili be kpɛli Zurdɛn Nzue’n, yɛ be ɔli Pela akpasua’n su lɔ oka’m be su ɔ. (Lik 21:20-24) Klistfuɛ sɔ’m be wun mɔ b’a fa wlɛmɛn i ninnge sɔ’m be nun’n, ɔ kleli be nga be bali kasiɛn’n be ajalɛ.
Blɛ kasiɛn nga nun’n Klisftuɛ’m be timan mɛn nunfuɛ
10. (a) ?Junman benin yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be di ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ? (b) ?Ninnge benin nun yɛ be kle kɛ be timan mɛn nunfuɛ ɔ?
10 ?Sa wie’m be kle kɛ blɛ kasiɛn nga nun’n, sran wie’m be o lɛ mɔ be yoman mɛn nun ninnge mun kɛ Klistfuɛ klikli’m be yoli’n sa ɔ? Ɛɛn, Zoova i Lalofuɛ mun ɔn. Be yɛ blɛ kasiɛn nga nun’n, be bo Sielɛ Blɛ’n jasin fɛ’n titi ɔ. Be yɛ be kan kle sran mun kɛ Sielɛ Blɛ’n i kunngba cɛ yɛ maan sran kpa’m bé ɲán fɔundi, bé ɲán be sa nun like, yɛ bé dí aklunjuɛ ɔ. (Matie 24:14) Sanngɛ nvlenvle mɔ be nuan sɛman be wun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be faman be wun wlaman be ndɛ nun kaan sa bɔbɔ.
11. (a) ?Kɛ mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be timan mɛn nunfuɛ ti’n, ngbaciɛ benin yɛ ɔ o be nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be kpɛnngbɛn’m be afiɛn ɔn? (b) ?Zoova i Lalofuɛ’m be kwla se sran kun kɛ nán maan ɔ yo politiki?
11 Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be kpɛnngbɛn’m be liɛ’n, be sa o politiki ninnge’m be nun. Nvle wie’m be nun’n, be su sran’m be bo naan be yo vote. Wie’m be bɔbɔ be di politiki junman. Asa ekun wie mun yɛ be kle politikifuɛ’m be ajalɛ ng’ɔ fata kɛ be fa’n niɔn. Zoova i Lalofuɛ’m be liɛ’n, be faman be wun wlɛmɛn i politiki nun kaan sa. Sanngɛ kusu be su seman sran kun kɛ nán kɔ politiki anuannzɛ nga nun, annzɛ nán di politiki junman nga, annzɛ nán yo vote. Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ ɔ nin i fataman kɛ be yo mɛn nunfuɛ. Ɔ maan, Zoova i Lalofuɛ’m be yoman politiki.
12. ?Kɛ mɔ Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be fa be wun be wlɛ i mɛn nun ninnge’m be nun ti’n, i bo’n gua sɛ?
12 Kɛ nga Zezi fa kannin’n sa’n, nvle kun wá jáso nvle kun wun. Wie liɛ bɔbɔ nvle kunngba nun sran’m be bubu be wun nun be kun alɛ. (Matie 24:3, 6, 7) Alɛ’m be nun’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be kpɛnngbɛn’m be jran nvle wie annzɛ akpasua wie’m be sin. Kpɛkun be se be nga be su be su mun kɛ be yo kɛ be sa wie. ?Kɛ ɔ yo sɔ’n i bo’n gua sɛ? Asɔnun kunngba nunfuɛ’m be kunkun be wiengu asɔnunfuɛ mun. Afin be timan nvle kunngba nunfuɛ annzɛ be kanman aniɛn kunngba’n. I sɔ’n nin Ɲanmiɛn klun sa yolɛ’n kɔman likawlɛ.—1 Zan 3:10-12; 4:8, 20.
13. ?Ngue yɛ ɔ kle weiin kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be timan mɛn nunfuɛ ɔ?
13 Zoova i Lalofuɛ’m be liɛ’n, be faman be wun wlɛmɛn i alɛ nun mlɔnmlɔn. Fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ’n se kɛ: “Ɔ nin i fataman kɛ be kwlaa nga be ti e Min Ɲanmiɛn liɛ’n, be fa be wun wlɛ i alɛ wie fi nun.” (Afuɛ 1939 Novamblu 1, anglais; Zanvie 1940, français.) Zoova i Lalofuɛ nga be o asiɛ wunmuan’n su’n, sa kwlaa nun’n, be nanti ndɛ ngalɛ’n su. Be manman mɛn nun politiki nin alɛ’m be atin kɛ be saci be aniaan tranlɛ’n. Be fa be ‘tokofi’m be bo tokpo, yɛ be fa be cua’m be yo wlɔsɔ.’ Kɛ mɔ be nunman mɛn nun ninnge’m be nun ti’n, be suanman alɛ kunlɛ.—Ezai 2:3, 4; 2 Korɛntfuɛ Mun 10:3, 4.
14. ?Kɛ mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be timan mɛn nunfuɛ ti’n, ngue yɛ be yo be ɔ?
14 ?Kɛ mɔ be timan mɛn nunfuɛ ti’n, i bo’n gua sɛ? Zezi seli kɛ: ‘N yili amun mɛn nunfuɛ’m be nun, i ti yɛ maan be kpɔ amun’n niɔn.’ (Zan 15:19) I sɔ’n ti’n, be wlali be nun kpanngban bisua. Kɛ nga be fa kleli Klistfuɛ klikli’m be yalɛ sa’n, be kleli Zoova sufuɛ wie’m be ɲrɛnnɛn tɛ kpa. Be kunnin wie mun bɔbɔ. Afin Satan m’ɔ ti ‘mɛn nga i min’n,’ ɔ ti be kpɔfuɛ. Yɛ Zoova i sufuɛ’m be kusu be timan Satan i mɛn’n nunfuɛ.—2 Korɛntfuɛ Mun 4:4; Sa Nglo Yilɛ 12:12.
15. (a) ?Ninfan yɛ nvlenvle’m be su kɔ ɔ? ?Yɛ ngue yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be kunndɛman kɛ ɔ ɲan be wie ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ nin i fataman mlɔnmlɔn kɛ e yo mɛn nunfuɛ ɔ?
15 Kɛ mɔ Zoova i sufuɛ’m be timan mɛn nunfuɛ ti’n, ɔ yo be fɛ. Afin, Armagedɔn alɛ’n nun’n, mɛn’n nun nvle sɔ’m be kwlaa bé wíe núnnún. (Daniɛl 2:44; Sa Nglo Yilɛ 16:14, 16; 19:11-21) Be su nunnunman e wie, afin e timan mɛn nunfuɛ. E Zoova sufuɛ nga e o asiɛ wunmuan’n su’n, e bo ti kun. Yɛle kɛ e lafi Ɲanmiɛn i Sielɛ Blɛ’n su. Nanwlɛ, e si kɛ, kɛ mɔ e timan mɛn nunfuɛ ti’n, sran’m be sri e yɛ be kle e ɲrɛnnɛn. I sɔ liɛ’n, ɔ ka kaan sa’n, ɔ́ wá wíe. Yɛle kɛ mɛn tɛ nga nin i siefuɛ Satan bé núnnún mlɔnmlɔn. Sanngɛ be nga be su Zoova’n, bé trán nguan nun tititi mɛn uflɛ’n nun. Yɛ Ɲanmiɛn Síe be.—2 Piɛr 3:10-13; 1 Zan 2:15-17.
I nun flanlɛ
• ?Wafa sɛ yɛ Zezi yili i nglo kɛ ‘e timan mɛn nunfuɛ’ ɔ?
• ?Akunndan benin yɛ Klistfuɛ klikli’m be buli i (a) akunndan nga sran’m be bu’n i lika ɔ, (b) ngbɛnngbɛn nga be sie mɛn’n be lika, ɔ nin (c) lapo sulɛ’n i lika ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e blɛ liɛ’n nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be kle kɛ be timan mɛn nunfuɛ ɔ?
[Foto i su ndɛ, bue 165]
Zezi yiyili nun kɛ i bɔbɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be ‘timan mɛn nunfuɛ.’