Sa’m be ɲrun kekle jranlɛ’n manman Zoova

‘Sanngɛ sɛ an yo kpa mɔ be blu su be kle amun ɲrɛnnɛn’n, mɔ ɲrɛnnɛn sɔ’n ɔ sɔn amun nun’n, i sɔ’n yɛ ɔ yo Ɲanmiɛn fɛ ɔ.’—1 PIƐR 2:20.

1. ?Kɛ mɔ Klistfuɛ kpa’m be fali be wun mannin Zoova kɛ bé yó i klun sa’n ti’n, kosan mennin yɛ ɔ fata kɛ e fa usa e wun ɔn?

KLISTFUƐ’M be fali be wun mannin Zoova, yɛ be kunndɛ kɛ bé yó i klun sa’n. I sɔ’n ti’n, be nian ajalɛ kpa nga Zezi Klist kleli be’n i su be nanti. Yɛle kɛ, be kan ndɛ nga ɔ ti nanwlɛ’n kle sran mun (Matie 16:24; Zan 18:37; 1 Piɛr 2:21). Sanngɛ, Zezi nin Klistfuɛ kpa wie’m be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti’n, be kplinnin su kɛ be kun be. ?I sɔ’n kle kɛ, Klistfuɛ’m be kwlaa be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti’n, be kunndɛ kɛ be kun be wie?

2. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ’m be bu yalɛ klelɛ’n nin ɲrɛnnɛn’n niɔn?

² E mɔ e ti Klistfuɛ’n, be wlali e fanngan kɛ sɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti’n, kunlɛ yɛ bé kún e’n, maan e jran kekle. Sanngɛ, b’a wlaman e fanngan kɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti e wu (2 Timote 4:7; Sa Nglo Yilɛ 2:10). Fanngan wlalɛ sɔ’n kle kɛ, kannzɛ é wún ɲrɛnnɛn naan wie liɛ bɔbɔ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti e kwla wu’n, sanngɛ e kunndɛman kɛ be kle e ɲrɛnnɛn, annzɛ be kun e. E kunndɛman kusu kɛ be kle e yalɛ, annzɛ be gua e ɲin ase. Sanngɛ, kɛ mɔ yalɛ klelɛ nin ɲrɛnnɛn’n be kwla ju e su’n ti’n, ajalɛ nga e kwla fa naan y’a jran kekle blɛ sɔ nun’n, ɔ fata kɛ e wun i wlɛ kpa.

Yalɛ klelɛ nun’n, b’a kpɔciman Ɲanmiɛn

3. ?Yalɛ klelɛ’n i ɲrun ajalɛ kpa mennin falɛ yɛ e kwla kan be ndɛ ɔ? (An nian kuku’n nun.)

³ Wafa nga Ɲanmiɛn i sufuɛ laa’m be yoli mɔ be kwla jrannin kekle sa nga ɔ juli be su’n be nun’n, Biblu’n kɛn i ndɛ kpa. Ɔ maan, sɛ sa kunngba sɔ’m be ju andɛ Klistfuɛ’m be su’n, be kwla nian ajalɛ sɔ’m be su. Amun e fa sa nga be kan be ndɛ kuku nga be flɛ i “Like nga yalɛ klelɛ’n nun be yoli’n” nun, naan e nian ajalɛ nga e kwla fa su’n.

4. ?Yalɛ klelɛ nun’n, ngue yɛ e kwla se kɛ Zezi nin Klistfuɛ kpa’m be yoli ɔ?

⁴ Kannzɛ ɲrɛnnɛn nun Zezi nin Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa wie’m b’a faman ajalɛ kunngba’n, sanngɛ e wun i wlɛ weiin kɛ be sasali be wun. Be jrannin kekle ɲrɛnnɛn’n i ɲrun, kpɔkun be yoli ngwlɛlɛfuɛ wie (Matie 10:16, 23). Be kunndɛ kɛ bé jrán Zoova sin bé bó jasin fɛ’n naan ɔ wɔ i ɲrun titi. Yalɛ klelɛ nin ɲrɛnnɛn’n be ɲrun’n, ajalɛ fanunfanun nga be fali’n, be man andɛ Klistfuɛ’m be afɔtuɛ kpa yalɛ klelɛ blɛ’n nun.

5. ?Afuɛ 1960 nun’n, wafa sɛ yɛ be kleli Malawi lɔ Zoova i Lalofuɛ’m be yalɛ ɔ? ?Yɛ ajalɛ mennin yɛ be fali ɔ?

⁵ E blɛ liɛ nun’n, alɛ kunlɛ’n nin e Ɲanmiɛn sulɛ’n i jranlɛ’n, yɛ e yalɛ klelɛ’n ti’n, Zoova i sufuɛ’m be wunnin be ɲrun tɛtɛ kpa wie. I wie yɛle kɛ afuɛ 1960 nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be wunnin be ɲrun tɛtɛ kpa Malawi mɛn’n nun lɔ. Be sacili be Sielɛ Blɛ Sua mun nin be bɔbɔ be sua mun, ɔ nin be junman mun nin be aata diwlɛ mun, sɛ é kwlá sé’n, be sacili be bo ninnge’m be kwlaa. Bolɛ mɔ be boli be’n ti’n, be wunnin be kplo’n nun ɲrɛnnɛn, ɔ nin ɲrɛnnɛn’n i wafa wie mun ekun. ?Ajalɛ mennin yɛ aniaan’m be fɛli i blɛ sɔ’n nun ɔn? Be nun kpanngban kpa be tuli be klɔ’m be su. Wie’m be tɔli blo, yɛ wie mun ekun be ɔli mɛn nga ɔ mantan be koko lɛ’n mɔ be flɛ i Mozambiki’n i nun lɔ. Aniaan kpanngban be wuli. Ɔ maan, wie’m be wunnin kɛ like nga ɔ nin yolɛ fata’n, yɛle kɛ be jaso yalɛ klelɛ lika’n nun. I lɛ nun’n, aniaan’m be fali Zezi nin Pɔlu be ajalɛ’n su.

6. ?Kannzɛ bɔbɔ be kleli Malawi lɔ Zoova i Lalofuɛ’m be yalɛ’n, sanngɛ ngue yɛ b’a yacimɛn i yolɛ ɔ?

⁶ Kannzɛ bɔbɔ e niaan Malawifuɛ’m be wanndi ɔli lika uflɛ nun’n annzɛ be ko fiali lika wie’n, sanngɛ be srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ kle be atin nga be ko fa su’n, kpɔkun be dili be Klistfuɛ junman’n titi maan ɔ bali nvlɛ kpa. I sɔ’n ti’n, kɛ afuɛ 1967 nun bé jrán be jasin fɛ’n i bolɛ’n nin be aɲia mun’n, nn be ti Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n bofuɛ akpi blu nin mɔcuɛ sran ya nnun blu nin ngwlan (18.519). Afuɛ 1972 nun’n, kannzɛ bɔbɔ be nun kpanngban kpa be ɔli Mozambiki’n, sanngɛ be juli jasin bofuɛ akpi ablaɔn nin nsan sran ya nsan ablagwlan nin mɔcuɛ (23.398). Anglo kwlaa nun’n, dɔ nga be dili’n kle kɛ be fali dɔ blu nin nsiɛn (16) be boli jasin fɛ’n. Be ayeliɛ sɔ’n, manmanlɛ cɛ yɛ ɔ manman Zoova ɔ. Yɛ Zoova kusu yrali i sufuɛ kpa sɔ mɔ be o ɲrɛnnɛn nun’n, be su tititi.a

7, 8. ?Kannzɛ e niaan wie’m be ɲrun tanndanlɛ’n ti’n, lika’n yo kekle be su’n, sanngɛ ngue ti yɛ be ka be tranwlɛ kunngba’n nun ɔn?

⁷ Wie kusu’n, kɛ be tanndan e niaan’m be ɲrun nvle kun mɔ lika’n yo kekle be su’n, i nun’n, wie’m be ka be tranwlɛ kunngba’n nun lɛ. Ɔ ti su kɛ, sɛ be tu be tranwlɛ nun’n, be kwla kpɛ be yalɛ klelɛ’n i sin, sanngɛ be kwla ko tɔ uflɛ nun. I wie yɛle kɛ, be nin be niaan Klistfuɛ’m be afiɛn kwla ti nun, kpɔkun Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, be kwla kpɔnzɔ. Sɛ kusu be tu be tranwlɛ’n nun be kɔ aboje klɔ kun su’n, annzɛ lika nga be kwla ɲan aɲanbeun ninnge mun i nun’n, be Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n nzuɛn kpa’n kwla saci.—1 Timote 6:9.

⁸ Wie’m be liɛ kusu’n, be niaan Klistfuɛ’m be juejue yolɛ Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n i ndɛ m’ɔ lo be ti’n, be ka be tranwlɛ kunngba’n nun. Kɛ be yo sɔ’n, be jran kekle yalɛ klelɛ’n i ɲrun, be bo jasin fɛ’n titi be tranwlɛ’n nun. Be ka lɛ naan b’a wla be niaan Klistfuɛ’m be fanngan kpa (Filipfuɛ Mun 1:14). I sɔ ajalɛ mɔ e niaan’m be fa’n ti’n, be nun wie’m be yoli maan awa’n mannin be atin maan be di be Ɲanmiɛn junman’n.b

9. ?Sɛ é ká e tranwlɛ kunngba’n nun, annzɛ é tú é kɔ́ lika uflɛ o, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e ɲin kpa su ɔ?

⁹ Sɛ é ká e tranwlɛ kunngba’n nun o, annzɛ é tú é kɔ́ lika uflɛ o, i lɛ nun’n, sran kun bɔbɔ yɛ ɔ fɛ i su ajalɛ’n niɔn. Sanngɛ i kwlaa yoli o, ɔ fata kɛ e dun mmua e srɛ Zoova naan ɔ kle e ajalɛ nga e ko fa’n. Yɛ maan e wla kpɛn ndɛ nga akoto Pɔlu kannin’n su. I waan: ‘E kwlaa é wá kán sa nga e yoli be’n klé Ɲanmiɛn.’ (Rɔmfuɛ Mun 14:12). Kɛ nga e dun mmua kannin’n sa’n, e wun kɛ like nga Zoova kunndɛ’n yɛle kɛ, sa’n kwlaa nun’n, maan i sufuɛ’m be ka nanwlɛ’n nun titi. Kɛ é sé yɛ’n, be kle i sufuɛ wie’m be yalɛ nin ɲrɛnnɛn. Wie’m be liɛ’n kusu te o siɛn. Sanngɛ i kwlaa yoli o, saan bé klé e yalɛ. Sran fi kwlá seman kɛ yalɛ klelɛ’n, ɔ́ tó fúɛn i (Zan 15:19, 20). Kɛ mɔ e fali e wun mannin Zoova ti’n, i dunman’n i saun yolɛ’n, ɔ nin i sielɛ’n be sin jranlɛ’n be su akplowa mɔ Satan si’n, i liɛfuɛ’n e ɲin kwlá kpaman su.—Ezekiɛl 38:23; Matie 6:9, 10.

“Sɛ sran yo amun tɛ’n, nán an yo i wie”

10. ?Yalɛ klelɛ nin e ɲrun tanndanlɛ blɛ nun’n, ajalɛ cinnjin kpa mennin yɛ Zezi nin akoto’m be kleli e ɔ?

¹⁰ Like cinnjin kpa kun ekun nga yalɛ klelɛ nun’n, Zezi nin akoto’m be ayeliɛ kle e’n, yɛle kɛ b’a yoman be yalɛ klefuɛ’m be tɛ wie. Biblu’n i nun ndɛ kun sa kleman e kɛ Zezi, annzɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be kpɛli be anuannzɛ kun naan, bé fá jáso be yalɛ klefuɛ’m be wun, annzɛ be nin i sɔfuɛ’m bé kún. Pɔlu seli Klistfuɛ’m be kɛ: ‘Sɛ sran yo amun tɛ’n, nán an yo i wie. [...] Nán amun se kɛ amun bɔbɔ amún tú amun klunngbɔ’n, sanngɛ an yaci man Ɲanmiɛn, afin be klɛli i kɛ: “E Min’n se kɛ: ‘Min yɛ n tu klunngbɔ’n niɔn, min yɛ ń túa be kalɛ ɔ.’”’ Asa ekun’n, ɔ seli kɛ: “Nán maan be nga be yo amun tɛ’n be kwla amun, sanngɛ an yo be kpa lele an kwla be.”—Rɔmfuɛ Mun 12:17-21; Jue Mun 37:1-4; Nyanndra Mun 20:22.

11. ?Klistfuɛ klikli’m be ayeliɛ’n i su ndɛ mennin yɛ laa sa’m be su junman difuɛ’n kun kannin ɔn?

¹¹ Afɔtuɛ sɔ mɔ Pɔlu mannin’n, ɔ kali Klistfuɛ klikli’m be klun kpa. Kɛ ɔ fɛ i e blɛ liɛ nun’n afuɛ ablasan (30) nun lele m’ɔ́ fá jú afuɛ ableso (70) nun’n, ayeliɛ nga Klistfuɛ’m be yili i nglo awa’m be lika’n, Cecil Jean Cadoux m’ɔ di laa sa’m be su junman’n, ɔ kannin i ndɛ i fluwa L’Église primitive et le monde (angl.) nun. I waan: “E wunman sa trele kun sa m’ɔ kwla kle e kɛ Klistfuɛ’m be fali wunmiɛn be jrannin kekle be yalɛ klefuɛ’m be ɲrun ɔn. Like nga be yoli’n yɛle awa’m be ayeliɛ’n i fɔ bulɛ, annzɛ kusu be ɲrun fialɛ. Yalɛ klelɛ nun’n, nán i sɔ ajalɛ’n i ngunmin yɛ Klistfuɛ’m be fali ɔ. Sanngɛ, like kwlaa nga awa’m be se sran’m be kɛ be yo mɔ sɛ be yo ɔ, bé fɔ́n Klist wun’n, be yomɛn i lifuɛ’n mlɔnmlɔn.”

12. ?Ngue ti yɛ kɛ sran’m be yo e sa’n, e yoman be wie’n niɔn?

¹² ?Kɛ be lo be wun sa’m be ɲrun sɔ’n, ɔ ti ajalɛ kpa? ?Be ayeliɛ sɔ’n ɔ wlaman sran nga ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó be tɛtɛ kpa’n i fanngan kɛ ɔ yo be tɛ? ?Ɔ flunmanman kɛ be kpli be ti? Klɔ sran ɲrun’n, i sɔ yolɛ’n yɛ ɔ nin i fata ɔ. Sanngɛ, e mɔ e ti Zoova sufuɛ’n e liɛ’n, e lafi su kɛ sa kwlaa nun’n, Zoova i atin liɛ’n i su falɛ’n yɛ ɔ ti kpa ɔ. E wla fiman ndɛ nga Piɛli kannin’n su. I waan: ‘Sɛ an yo sa kpa mɔ be blu su be kle amun ɲrɛnnɛn’n, m’ɔ ɲrɛnnɛn sɔ’n sɔn amun nun’n, i sɔ’n yɛ ɔ yo Ɲanmiɛn fɛ ɔ.’ (1 Piɛr 2:20). E si kɛ sa kun sa ɔ fiaman Zoova ɲrun. Ɔ maan, sa nga ɔ ju’n, ɔ su niɛnmɛn i sa trilili ngbɛn. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su sɔ ɔ? Sa nga ti yɛ e lafi su’n yɛle kɛ, i nun mɔ Zoova i nvle’n wo lomuɛn nun Babilɔni lɔ’n, ɔ seli be kɛ: ‘Sran nga ɔ kan amun’n, nn w’a fɛ i sa w’a wɔ min ɲin su.’ (Zakari 2:12). ?Wan yɛ ɔ kwla kplin su kɛ sran kun fɛ i sa wɔ i ɲin su sa trilili ɔ? Kɛ i blɛ ju’n, Zoova fɔ́nvɔ e. E kwla lafi i sɔ liɛ’n su.—2 Tɛsalonikfuɛ Mun 1:5-8.

13. ?Kɛ Zezi i kpɔfuɛ’m be bɛli i tralɛ’n, ngue ti yɛ ɔ nin be w’a kunman’n niɔn?

¹³ I lɛ nun’n, e kwla nian Zezi i ayeliɛ’n su. Kɛ i kpɔfuɛ’m be bɛli i tralɛ Zɛtsemane fie’n nun lɔ’n, sɛ i waan ɔ nin be kún’n, nn ɔ kwla yoli sɔ. I sɔ’n ti’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: ‘?An bu i kɛ n kwlá flɛman n Si kɛ ɔ blɛ min anzi mɔ be tra akpi fa blu nin nɲɔn icra’n? ?Sɛ w’a yoman sɔ’n, ɔ́ yó sɛ naan ndɛ nga be klɛli i kɛ bé yó kɛ nga sa’n, w’a kpɛn su?’ (Matie 26:53, 54). Zoova i klun sa’n i su kpɛnlɛ’n yɛ ɔ loli Zezi ɔ, ɔ maan kannzɛ ɔ́ wún ɲrɛnnɛn’n, ɔ bumɛn i ndɛ. Ɔ fɛli i wla’n kwlaa guali ndɛ nga jue tofuɛ Davidi kannin’n su. I waan: ‘A su yaciman min blɔlɔ lɔ. A su yaciman min mɔ n ti ɔ sran’n min lɛ kɛ n kplɔ.’ (Jue Mun 16:10). Kɛ afuɛ kpanngban sinnin mɔ akoto Pɔlu kán Zezi ndɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘Kɛ ɔ bu i klun m’ɔ́ wá jɔ́’n i angunndan’n, ɔ kplinnin su maan be kunnin i waka’n su, w’a bumɛn i ɲin ase gualɛ’n i like fi, kɛ é sé yɛ’n, w’a ko tran Ɲanmiɛn i bia’n i fama su.’—Ebre Mun 12:2.

Zoova dunman’n i saun yolɛ’n i su aklunjuɛ dilɛ

14. ?Sa kwlaa nga be juli Zezi su’n be nun’n, like mennin su aklunjuɛ dilɛ’n yɛ ɔ suɛnnin i bo ɔ?

¹⁴ ?Aklunjuɛ dilɛ mennin yɛ ɔ suannin Zezi bo ɲrɛnnɛn’n i tɛ kpa nun’n niɔn? Zoova i sufuɛ kwlaa be nun’n, sran nga Satan i ɲin ci i tɛ kpa’n, yɛle Zezi m’ɔ ti Ɲanmiɛn i awlɛn su ba’n. I sɔ’n ti’n, Zezi i kekle jranlɛ’n kusu yɛ ɔ́ kpɛ́ suɛn nga Satan tɔn Zoova’n, i nun ɔn (Nyanndra Mun 27:11). Kɛ Zoova cɛnnin Zezi’n, Zezi bɔbɔ wunnin kɛ ɔ kwla tɛli suɛn nga Satan fa tɔnnin Zoova’n i su. Ɔ maan, Zoova i dunman’n ɔ nin i Sielɛ’n be yoli saun, kpɔkun ɔ wunnin junman nga ɔ́ wá di’n. Sa kwlaa sɔ’m be su aklunjuɛ nga ɔ dili’n, amun bɔbɔ amun bu i sin be nian. Asa ekun’n, like nga Zezi dili su aklunjuɛ dan kpa’n yɛle kɛ, ‘w’a ko tran Ɲanmiɛn i bia’n i fama su.’—Jue Mun 110:1, 2; 1 Timote 6:15, 16.

15, 16. ?Yalɛ klelɛ tɛ kpa mennin yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be wunnin i Zaksɛnaozɛn lɔ ɔ? ?Yɛ ngue yɛ ɔ mannin be wunmiɛn mɔ i ti yɛ be kwla jrannin kekle’n niɔn?

¹⁵ Klistfuɛ’m be kusu’n, kɛ be nian Zezi i ayeliɛ’n su mɔ be jran kekle yalɛ klelɛ’n nin ɲrɛnnɛn’n be ɲrun’n, ɔ maan be yo Zoova dunman’n i saun’n, be klun jɔ wie. I lɛ nun’n, Zoova i Lalofuɛ nga be wunnin be ɲrun lika nga be flɛ i Zaksɛnaozɛn i sran ɲrɛnnɛn klewlɛ (camp de concentration) nun lɔ’n, be kleli nzɔliɛ klanman kpa. Kpɔkun, be nga kɛ mɛn wunmuan’n i alɛ dan’n i nɲɔn su’n ɔ wieli’n mɔ be fa be nantili be wie atin’n su’n, be kleli nzɔliɛ klanman kpa wie ekun. Kɛ bé nánti bé kɔ́’n, awe’n nin tukpaciɛ’n nin be ɲrɛnnɛn klelɛ’n ti’n, sran kpanngban kpa be wuli. Wie liɛ kusu’n, Hitlɛr i sonja mɔ be flɛ be SS, be yɛ be kunnin be ɔ. Sanngɛ Zoova i Lalofuɛ’m be kwlaa, be sran ya nɲɔn ablasan (230), be nun kun sa w’a wuman. Afin, kannzɛ kunlɛ yɛ bé kún be’n, sanngɛ be ukali be wiengu.

¹⁶ ?Ngue yɛ ɔ wlali Zoova i Lalofuɛ sɔ’m be fanngan mɔ i ti yɛ be kwla jrannin kekle yalɛ klelɛ tɛ kpa sɔ’n i ɲrun’n niɔn? Kɛ be ɲannin be ti cɛ’n, be sran ya nɲɔn ablasan (230) sɔ’m be yili be aklunjuɛ nin ye dan nga Zoova yoli be’n i nglo fluwa kun mɔ be klɛli’n nun. Be flɛli fluwa sɔ’n kɛ: “Nda nga Zoova i Lalofuɛ ya nɲɔn ablasan (230) mɔ be fin nvle fanunfanun nsiɛn (6) nun’n be tali’n (résolution), i nun be o bo nga ɔ o Mɛklebu (Mecklenburg) m’ɔ mantan Schwerin nun lɔ’n.” Fluwa sɔ nun’n, be seli kɛ: “E wunnin e ɲrun ɔ cɛli kpa yɛ be nga be fiteli nun’n, ɔ ti kɛ be fali e yili i sin dan’n nun naan sanngɛ sin’n w’a yoman e wunnɛn’n su like fi sa. (An nian Daniɛl 3:27 nun.) I sɔ’n ti’n, Zoova dunman nun e le wunmiɛn yɛ e su minndɛ kɛ e Famiɛn’n ɔ kle e ajalɛ uflɛ nga é fá su’n naan Ɲanmiɛn ninnge’m be wɔ i ɲrun.”c

17. ?Ngue yɛ ɔ kwla yo Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be sa nianlɛ like andɛ ɔ?

¹⁷ Kɛ Klistfuɛ ya nɲɔn ablasan (230) sɔ’m be sa’n, kannzɛ bɔbɔ e nin a ‘tuman lele e mmoja nin a guaman’n,’ sanngɛ be kwla sa e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n liɛ’n be nian (Ebre Mun 12:4). Sa nianlɛ like sɔ’n ti fanunfanun. Ɔ kwla yo srilɛ mɔ suklu lɔ e wiengu’m be sri e’n, annzɛ mianlɛ mɔ be kwla mian e kɛ e yo sa tɛ wie kɛ bla nin bian kunndɛlɛ sukusuku’n sa’n. Asa ekun’n, kɛ mɔ e kplinman su kɛ be wla e nun mmoja’n, yɛ bian aja annzɛ bla aja annzɛ ba’m be talɛ m’ɔ fata kɛ ɔ yo e Min liɛ’n su’n, awlo nga i nun siɛ’n annzɛ niɛn’n ɔ suman Ɲanmiɛn’n, i kwlaa ngalɛ’n be ti’n, cɛn kunngun be kwla kle e yalɛ yɛ e wun ɲrɛnnɛn kpa.—Sa Nga Be Yoli’n 15:29; 1 Korɛntfuɛ Mun 7:39; Efɛzfuɛ Mun 6:4; 1 Piɛr 3:1, 2.

18. ?Kannzɛ bɔbɔ yalɛ klelɛ’n yo tɛ kpa sɛ’n, ndɛ mennin yɛ ɔ gua e awlɛn su nzue mɔ i ti yɛ e kwla jran kekle’n niɔn?

¹⁸ Sa kwlaa nga ɔ ti e sa nianlɛ like m’ɔ ju e su’n be nun’n, e si kɛ Zoova nin i Sielɛ Blɛ’n mɔ e jrɛn i sin’n, i ti yɛ e wun ɲrɛnnɛn ɔn. Sanngɛ i sɔ’n ti e cenjele nun, yɛ e di su aklunjuɛ. Ndɛ nga Piɛli kannin’n, e fa su yɛ ɔ gua e awlɛn su nzue. Ɔ seli kɛ: ‘Sɛ be kpɛ amun nzowa Klist dunman m’ɔ o amun su’n ti’n, amun liɛ su ti ye, afin Ɲanmiɛn wawɛ’n m’ɔ lɛ ɲrun’n ɔ nin amun o nun.’ (1 Piɛr 4:14). Zoova wawɛ’n i fanngan nun’n, sɛ yalɛ klelɛ’n yo tɛ kpa sɛ o, e ɲan wunmiɛn e jran kekle. Ɔ maan, i kwlaa sɔ’n yi Zoova i ayɛ kpɔkun ɔ mɛnmɛn i.—2 Korɛntfuɛ Mun 4:7; Efɛzfuɛ Mun 3:16; Filipfuɛ Mun 4:13.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

?Amun kwla yiyi nun?

• ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ’m be bu ɲrɛnnɛn’n nin yalɛ klelɛ’n niɔn?

• ?Yalɛ klelɛ’n nun’n, ngue yɛ ajalɛ nga Zezi nin Klistfuɛ kpa’m be fali’n, ɔ kle e ɔ?

• ?Kɛ sran’m be kle e yalɛ’n, ngue ti yɛ sɛ y’a yoman be wie’n i sɔ’n ti ngwlɛlɛ ayeliɛ ɔ?

• ?Like mennin su aklunjuɛ dilɛ yɛ ɔ suannin Zezi bo ɔ? ?Yɛ ngue yɛ i sɔ’n kwla kle e ɔ?

[Kuku, bue 26]

Like nga yalɛ klelɛ’n nun be yoli’n

• Ka naan Erɔdu i sonja’m b’a ju Bɛtleɛmu lɔ naan b’a kun ba yasua kwlaa nga be nin a diman afuɛ nɲɔn’n, ɔ nin nga b’a di afuɛ nɲɔn’n, anzi kun kleli like nga ɔ fata kɛ ­Zozɛfu nin Mali bé yó’n. Ɔ maan, be fali Zezi be wanndi ɔli Ezipti.​—Matie 2:13-16.

• Blɛ kpanngban nun’n, jasin fɛ’n mɔ Zezi bo ɔ, ɔ wluwlu sran wun’n ti’n, i kpɔfuɛ’m be kunndɛli kɛ be kun i. Sanngɛ i kwlaa sɔ nun’n, Zezi floli be sa nun.​—Matie 21:45, 46; Lik 4:28-30; Zan 8:57-59.

• Kɛ sonja’m be ɔli Zezi tralɛ Zɛtsemane fie’n nun lɔ mɔ be kunndɛli i’n, ɔ yili i wun nglo, yɛ ɔ seli be kpɛ nɲɔn kɛ: “Min yɛ.” Kpɔkun ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ nán be yo like fi. Ɔ maan, sonja’m be trɛli i ɔli.​—Zan 18:3-12.

• Zerizalɛmu lɔ’n, be trali Piɛli nin i wiengu mun. Kɛ be boli be’n, be seli be kɛ nán be kan ndɛ Zezi dunman nun kun. Sanngɛ kɛ be yacili be nun cɛ’n, ‘cɛn kwlaa be yaciman Zezi Klist jasin fɛ’n i bolɛ nin i klelɛ Ɲanmiɛn i sua’n nun nin awlo’m be nun.’​—Sa Nga Be Yoli’n 5:40-42.

• Kɛ Sɔlu, mɔ i sin’n ɔ yoli akoto Pɔlu’n, ɔ tili i kɛ Damasi lɔ Zuifu’m b’a cici kɛ bé kún i. Kɔnguɛ’n i niaan Klistfuɛ’m be kpɛli talɛ’n nun buɛ, kpɔkun be fɛ i wlali gbogbo kun nun be jrɛli i klɔ’n i sin lɔ naan w’a wanndi.​—Sa Nga Be Yoli’n 9:22-25.

• Kɛ afuɛ kpanngban sinnin’n, sa kun nun Pɔlu fɛli i ndɛ liɛ’n ɔli Sezali ja su. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Fɛstisi nin Famiɛn Agripa be nɲɔn’n b’a ‘wunman kɛ ɔ yoli sa kun ti yɛ be waan bé kún i ɔ.’​—Sa Nga Be Yoli’n 25:10-12, 24-27; 26:30-32.