Klistfuɛ bla nga be lafi Ɲanmiɛn su tankaan’n, be ti i sufuɛ nanndoliɛ kpa
‘Be wunnɛn su saun yolɛ’n, nɛ́n i ɔ, ɔ laka sran. Klanman’n ti ngbɛn, ɔ yro. Bla nga i ɲin yi zoova’n, i yɛ ɔ nin ayɛ yilɛ’n fata ɔ.’—NYANNDRA MUN 31:30.
1. ?Wafa sɛ yɛ Zoova bu be wunnɛn su klanman’n niɔn? ?Yɛ mɛn nunfuɛ’m be li?
MƐN nun’n, be wunnɛn su klanman yolɛ’n ti like cinnjin kpa. I li bɔɔ bla’m be sa nun yɛ i sɔ’n ti be cinnjin kpa’n niɔn. Sanngɛ Zoova liɛ’n, like nga ɔ dun mmua fɛ i ɲin sie su’n yɛle klanman nga ɔ fin be nzuɛn nun’n, mɔ kɛ sran’n yó kpɛnngbɛn kɔ́’n, nn i ɲin’n fíte kpa ekun kɔ́ i ɲrun’n (Nyanndra Mun 16:31). I sɔ’n ti’n, Biblu’n se bla’m be kɛ: ‘Kɛ amún síesíe amun wun’n, nán maan ɔ yo be wunnɛn su like kɛ be ti yolɛ, nin sika wlalɛ, ɔ nin tralɛ klanman wlalɛ sa. Sanngɛ maan be wun amun klanman’n amun nzuɛn’n, nin amun awlɛn wɛtɛɛ’n, ɔ nin diin mɔ an ti’n nun. Klanman sɔ’n wieman, ɔ ti kpa Ɲanmiɛn ɲrun.’—1 Piɛr 3:3, 4.
2, 3. ?Wafa sɛ yɛ blɛ klikli nun’n, bla’m be yoli maan jasin fɛ’n truli ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Biblu’n dun mmua kɛnnin i sɔ liɛ’n i ndɛ ɔ?
2 Bla kpanngban kpa mɔ be yili nzuɛn kpa sɔ’n i nglo’n, Biblu’n kannin be ndɛ. Blɛ klikli nun’n, bla sɔ wie’m be niannin Zezi nin i akoto’m be lika kpa (Lik 8:1-3). I sin’n, Klistfuɛ bla’m be yoli juejue su jasin bofuɛ kpa. Wie’m be ukali Klistfuɛ yasua mɔ be ti asɔnun kpɛnngbɛn’n kɛ akoto Pɔlu sa’n, be junman dilɛ’n nun. Yɛ wie mun ekun be sikeli sran mun, kpɔkun be fali be awlo mun kacili asɔnun aɲia’m be yowlɛ.
3 Junman dan nga Zoova maan i klun sa’n i yolɛ nun’n bla’m bé wá dí’n, Biblu’n dun mmua kɛnnin i ndɛ. Zoɛl 3:1, 2 kannin kɛ, Ɲanmiɛn fɛ́ i wawɛ’n mán sran’m be kwlaa. Ɔ maan, yasua nin bla mun, yɛ gbaflɛn nin kpɛnngbɛn’m bé kán Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ klé sran mun. Afuɛ ablasan nin nsan (33) nun e blɛ liɛ’n nun Pantekɔti nun’n, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n i ndɛ sɔ’n i su kpɛnlɛ’n boli i bo (Sa Nga Be Yoli’n 2:1-4, 16-18). Bla sɔ mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be’n, be nun wie’m be ɲannin abonuan like yolɛ kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔlɛ’n sa (Sa Nga Be Yoli’n 21:8, 9). Bla sɔ mɔ be lafi Ɲanmiɛn su tankaan, be ti kpanngban kɛ sonja mun sa. Be juejue su jasin fɛ’n bolɛ’n ti’n, asɔnun’n truli ndɛndɛ kpa blɛ klikli’n nun. I sɔ’n ti’n, kɛ afuɛ ablesiɛn (60) nun e blɛ liɛ’n nun akoto Pɔlu kán jasin fɛ’n bolɛ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Be kan kleli asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa.”—Kolɔsfuɛ Mun 1:23.
Be yakpa’n nin be juejue yolɛ’n, nin be sran sikelɛ’n ti’n, be yili be ayɛ
4. ?Sa mennin ti yɛ Pɔlu lali blɛ klikli’n nun Klistfuɛ bla wie’m be ase’n niɔn?
4 Bla nga be dili Ɲanmiɛn junman’n, akoto Pɔlu yili be nun wie’m be ayɛ kpa. I sɔ kunngba’n yɛ andɛ asɔnun sunianfuɛ’m be yo ɔ. Bla sɔ mɔ Pɔlu boli be dunman’n, be nun wie yɛle ‘Mmo Trifɛni nin Mmo Trifɔzu mɔ be di junman man e Min’n,’ ɔ nin ’Mmo Pɛrsidi m’ɔ ti e sran kpa’n, m’ɔ di junman kpa man e Min’n.’ (Rɔmfuɛ Mun 16:12). Pɔlu kunngba’n klɛli kɛ Evodi nin Sɛntisi be ‘nin i be kplili jasin fɛ’n bolɛ’n i wun.’ (Filipfuɛ Mun 4:2, 3). Priska nin i wun Akilasi be nin Pɔlu be dili junman likawlɛ wie. Pɔlu ti’n, bla sɔ nin i wun’n “be fa be wun mannin wie’n.” I sɔ’n ti Pɔlu seli kɛ: ‘Ń lá be ase, yɛ be nga be timan Zuifu mɔ be ti asɔnunfuɛ’m be kwlaa bé lá be ase wie.’—Rɔmfuɛ Mun 16:3, 4; Sa Nga Be Yoli’n 18:2.
5, 6. ?Ajalɛ kpa mennin yɛ Priska man e niaanbla mun andɛ ɔ?
5 ?Ngue ti yɛ Priska kwla yoli juejue nin yakpa sɔ’n niɔn? Sa Nga Be Yoli’n 18:24-26 yiyi nun. E kɛnngɛn i lɔ kɛ, ɔ nin i wun’n be ukali Apolɔsu mɔ Ɲanmiɛn maan ɔ ti nzra nun ijɔfuɛ kpa’n. Yɛle kɛ, be kleli i Ɲanmiɛn ndɛ’n i lika nga ɔ ti i nun yiyilɛ uflɛ’n, i weinwein. Sɛ be kwla yoli sɔ’n, i sɔ’n kle kɛ Priska suannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n nin like nga akoto’m be kle’n, i kpa liɛ su. I sɔ’n yoli maan, ɔ ɲannin nzuɛn kpa. Yɛ ɔ yoli Ɲanmiɛn, ɔ nin i wun’n, ɔ nin blɛ klikli’n nun asɔnunfuɛ’m be sran nanndoliɛ kpa. I sɔ kunngba’n, andɛ Klistfuɛ bla juejuefuɛ kpanngban be ti e sran nanndoliɛ kpa wie. Afin, be tu be klun be suan Biblu’n nun ndɛ’n. Yɛ be di Ɲanmiɛn i ninnge mɔ be ti kɛ aliɛ sa’n, mɔ Zoova maan i ‘ninnge sunianfuɛ kpa’n,’ man e’n.—Lik 12:42.
6 Akilasi nin i yi Priska be yoli sran ye kpa liɛ su. Korɛnti lɔ’n, be sikeli Pɔlu, kpɔkun be nin i be dili junman likawlɛ. Yɛle kɛ, be kpa tannin sua be yo i atɛ (Sa Nga Be Yoli’n 18:1-3). Kɛ be tu ɔli Efɛzi mɔ i sin’n be ɔli Rɔmu’n, b’a yaciman be nzuɛn kpa mɔ yɛle sran’m be sikelɛ’n. Ɔ maan, be awlo’n kacili asɔnun aɲia’m be yowlɛ (Sa Nga Be Yoli’n 18:18, 19; 1 Korɛntfuɛ Mun 16:8, 19). Nɛnfasi ɔ nin Zan Marki i mmo Mali be kusu be awlo’m be yoli asɔnun aɲia’m be yowlɛ wie.—Sa Nga Be Yoli’n 12:12; Kolɔsfuɛ Mun 4:15.
Be ti andɛ bla nanndoliɛ kpa
7, 8. ?Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ nun’n, ngue yɛ andɛ Klistfuɛ bla kpanngban be yo mɔ be kan be ndɛ kpa ɔ? ?Yɛ ngue yɛ ɔ kwla gua be awlɛn su nzue ɔ?
7 Kɛ blɛ klikli’n nun sa’n, andɛ Klistfuɛ bla nga be lafi Ɲanmiɛn su tankaan be jasin fɛ’n bolɛ’n ti’n, be di junman dan kpa Ɲanmiɛn i klun sa yolɛ’n nun. Nanwlɛ, be liɛ su ti ye! Bla sɔ’m be nun kun yɛle Guini. Ɔ tuli i klun suli Zoova lele afuɛ ablenun (50) tra su naan afuɛ akpi nɲɔn nin nɲɔn (2002) nun’n, w’a saci. I wun’n kɛn i ndɛ se kɛ: “Guini yoli juejue su jasin fɛ’n bofuɛ dan kpa e tranwlɛ’n nun lɔ. I ɲrun’n, Zoova kwla yi i sran klolɛ’n i nglo sran kwlaa be lika naan be ɲan kasiɛ nga ɔ boli’n i nun ninnge’m be wie. Ɔ kloli Ɲanmiɛn nin i anuannzɛ’n, ɔ nin e awlobo’n i kpa. Kɛ e wla bo e wun’n, wafa nga ɔ wla e fanngan klolɛ su’n, i liɛ’n, n kɛnmɛn i ndɛ lele. Ɔ ukali min nin ba mun dan kpa, ɔ maan e dili aklunjuɛ e awlobo’n nun. E wla lo i dan kpa liɛ su.” Guini nin i wun’n be aja’n dili afuɛ ablesiɛn nin kun (61).
8 Klistfuɛ bla kpanngban kpa mɔ be le bian, annzɛ be leman bian’n, be ti atin bofuɛ nin ngaliɛ difuɛ. Kɛ ɔ ko yo naan b’a kwla kan Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ klɔklɔ nin lika mmuammua kpa nga be nin a boman jasin fɛ’n lɔ le’n be nun’n, like nga be ɲɛn i’n ju be (Sa Nga Be Yoli’n 1:8). Kɛ ɔ ko yo naan b’a su Zoova kpa liɛ su’n ti’n, be nun kpanngban b’a kunndɛman kɛ bé táka awlobo. E niaanbla sɔ wie’m be uka be wun mun, akpasua sunianfuɛ junman dilɛ’n nun. Kpɔkun be nun wie’m be di junman Betɛli’m be nun. Nanwlɛ, bla sɔ mɔ be klɛn be wun’n, be o “ninnge kpakpa” mɔ Zoova yo maan i sua’n ɲan ɲrun’n be nun wie.—Aze 2:7.
9, 10. ?Wafa sɛ yɛ awlo nunfuɛ wie’m be yili Klistfuɛ bla nga be ti be yi’n, annzɛ be nin’n be ajalɛ kpa’n i ayɛ ɔ?
9 Nanwlɛ, e niaanbla kpanngban kpa be le be awlobo’n nun trɔ mun. Sanngɛ, be dun mmua fa Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ ninnge mun sie i like kwlaa be yolɛ’n, i ɲrun (Matie 6:33). E niaanbla atin bofuɛ kun m’ɔ nin a jaman bian’n seli kɛ: “Sɛ n ti titi atin bofuɛ’n, ɔ fin min nin’n i Ɲanmiɛn sulafilɛ tankaan ɔ nin i ajalɛ kpa’n. I sɔ’n ti’n, min wiengu atin bofuɛ’m be nun’n, i yɛ ɔ ti min wiengu junman difuɛ kpafuɛ’n niɔn.” Kɛ yasua kun kɛ́n i yi’n m’ɔ nin i be tali ba bla nnun (5) i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Cɛn kwlaa e awlo’n nun yoli saun, kpɔkun ninnge kwlaa wo i siewlɛ’n nun sɛsɛsɛ. Bonnie i ninnge sɛsɛsɛ yolɛ awlo nun’n, mɔ maan awlo’n timan sukusuku’n, ɔ yoli maan e awlobo’n kwla fɛli i ɲin sieli i Ɲanmiɛn ninnge’m be yolɛ’n su. Kɛ m’ɔ si sika cɛcɛ yo’n ti’n, n kwla dili junman nglɛmun ngunmin, annzɛ nnɔsua ngunmin lele afuɛ ablasan nin nɲɔn (32). Ɔ maan, n kwla ɲannin blɛ n niannin e awlobo’n i lika Ɲanmiɛn ninnge’m be nun. Min yi’n kleli ba’m be kɛ, junman dilɛ juejue su’n ti like cinnjin kpa. Like nga n kwla yo’n yɛle i mo yolɛ.” Andɛ’n, Bonnie nin i wun’n be di junman Zoova i Lalofuɛ’m be sua dan nga ɔ ti be anuannzɛ’n i bo bia’n, i nun lɔ.
10 Kɛ yasua kun ɔ́ kɛ́n i yi’n m’ɔ nin i be wuli ba yasua nin ba bla mun mɔ be kwlaa b’a wie ɲin’n, i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Like nga n klo i kpa Suzani i lika’n, yɛle i Ɲanmiɛn nin sran be klolɛ dan kpa’n. Ɔ si sran aunnvuɛ, yɛ ɔ di nanwlɛ. I liɛ’n, Zoova i junman liɛ’n yɛ ɔ fata kɛ be dun mmua be di i kpa ɔ. Angunndan sɔ’n yɛ ɔ fa suli Ɲanmiɛn, yɛ ɔ fa tali ba mun ɔn.” Kɛ mɔ bla sɔ’n ɔ uka i wun’n i kpa liɛ su’n ti’n, i wun’n ɲannin Ɲanmiɛn ninnge’m be yolɛ’n nun junman kpanngban kpa. Yɛle kɛ, ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn, nin atin bofuɛ, nin akpasua sunianfuɛ i ja nunfuɛ, kpɔkun ɔ di Comité de Liaison Hospitalier nun junman. Nanwlɛ, bla kɛ ngalɛ sa’m be ti be wun mun, ɔ nin be niaan Klistfuɛ mun, yɛ Zoova be sran nanndoliɛ dan kpa!—Nyanndra Mun 31:28, 30.
Bla nanndoliɛ nga be leman bian’n
11. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ bla nga be lafi i su tankaan, yɛ angbeti bla mun bɔbɔ’n, be ndɛ lo i kpa ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ gua Klistfuɛ bla nga be ti angbeti’n, ɔ nin e niaanbla nga be sro Ɲanmiɛn mɔ be leman bian’n be awlɛn su nzue ɔ?
11 Zoova kleli kɛ angbeti bla’m be ndɛ lo i kpa liɛ su (Mmla’n 27:19; Jue Mun 68:6; Ezai 10:1, 2). I lɛ nun’n, w’a kaciman. Angbeti bla’m be ndɛ te lo i kpa. Ɔ maan, bla nga be leman bian mɔ be ngunmin be ta be mma mun’n, ɔ nin be nga be tali nda kɛ be jaman bian’n, annzɛ be nga be nin a ɲanman Klistfuɛ kpa kun naan w’a ja be’n, be ndɛ lo i wie kpa (Malasi 3:6; Zak 1:27). Sɛ amun o bla sɔ mɔ be su Zoova tankaan kpa’n mɔ sanngɛ be leman bian’n be nun wie’n, maan amun si kɛ amun ti sran nanndoliɛ Ɲanmiɛn ɲrun.
12. (a) ?Wafa sɛ yɛ e niaanbla wie’m be yi be Zoova sulɛ tankaan i nglo ɔ? (b) ?Ngue yɛ kɛ e niaanbla wie’m be bu su angunndan’n, ɔ ti kekle man be ɔ?
12 Zoova i mmla’n se kɛ ‘maan bian aja’n ɔ yo e Min’n i klun su.’ Zoova i mmla sɔ’n i su falɛ’n ti’n, e niaanbla wie’m be nin a jaman bian (1 Korɛntfuɛ Mun 7:39; Nyanndra Mun 3:1). Ɲanmiɛn Ndɛ’n gua be awlɛn su nzue kɛ: ‘Sran nga ɔ ti sran ndɛnman su’n, [Zoova, NW] nin i be nanti ye.’ (2 Samiɛl 22:26). Sanngɛ, e niaanbla kpanngban kpa wie’m be liɛ’n, kɛ be ka lɛ sa trilili mɔ be jaman bian’n, nanwlɛ, i sɔ’n timan pɔpɔ. E niaanbla kun seli kɛ: “N tali nda kɛ min bian nga ń jɛ́ i’n, ɔ́ yó e Min’n i klun su. Kusu’n, kɛ min wiengu’m be ɲan Klistfuɛ kpa be jɛ i mɔ sanngɛ n nin a ɲanman wie’n, sunlɛ yɛ n sun ɔn.” Kun ekun waan: “M’an su Zoova lele afuɛ ablaɔn nin nnun (25). Yɛ n fuali kɛ n su kpɔcimɛn i le. Sanngɛ, kɛ n leman bian mɔ n kunngba n tran’n, kɛ m bu i lɛfuɛ’n i su angunndan’n, min wla bo min wun.” Ɔ kan guali su kɛ: “Nán min ngunmin yɛ ɔ yo min sɔ ɔ, aniaan bla kwlaa nga be ti kɛ min sa’n, fanngan yɛ e kunndɛ kɛ be wla e ɔ.” ?Wafa sɛ yɛ e kwla uka e niaan ndɛnmanfuɛ sɔ mun ɔn?
13. (a) ?Ajalɛ mennin yɛ be nga be kɔ Zɛfte i wa bla’n i wun wunlɛ’n be kle e ɔ? (b) ?Wafa sɛ ekun yɛ e kwla kle kɛ e asɔnun’n nun bla nga be leman bian’n be ndɛ lo e ɔ?
13 Laa sa’n kun kle e ajalɛ kun. Kɛ Zɛfte i wa bla’n w’a jaman bian’n, nvlefuɛ’m be wunnin kɛ ɔ klɛnnin i wun. ?I sɔ’n ti’n, wafa sɛ yɛ be wlɛli i fanngan ɔn? ‘Afuɛ kwlaa nun kɛ i blɛ ko ju’n, Izraɛli talua’m be ko di Galaadi bian’n i wa bla’n i ti cɛn. Be di i le nnan.’ (Jɔlɛ Difuɛ Mun 11:30-40). I sɔ kunngba’n, ɔ fata kɛ e tu e klun e yi e niaanbla nga Ɲanmiɛn i Mmla’n i su falɛ tankaan ti be nin a jaman bian’n, be ayɛ.a ?Wafa sɛ ekun yɛ e kwla kle kɛ be ndɛ lo e ɔ? Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn’n, e kwla se i kɛ ɔ man e niaanbla sɔ’m be fanngan naan be su i titi. Afin, ɔ nin i fata kɛ e kle be kɛ e klo be sa, naan Zoova nin Klistfuɛ’m be kwlaa be klun jɔ be wun.—Jue Mun 37:28.
Be nga be ngunmin be ta be mma mun’n
14, 15. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ bla nga be ngunmin be ta be mma mun’n, be srɛ Zoova kɛ ɔ uka be ɔ? (b) ?Kɛ be nga be ngunmin be ta be mma mun’n be ko srɛ Ɲanmiɛn’n, like mennin yɛ be kwla yo ɔ?
14 Klistfuɛ bla nga be ngunmin be ta be mma mun’n, ɔ ti kekle man be wie. Sanngɛ, be kwla kpɛ be ɲin Zoova su lɔ naan ɔ uka be naan b’a fa Biblu’n nun mmla’m b’a ta be mma mun. Kɛ bla kun i ngunmin tɛ i mma mun, m’ɔ́ dí niɛn junman naan w’a di siɛ junman’n, e si kɛ amun kwlá yomɛn i sɔ liɛ’n kɛ ɔ nin i fata’n sa. Sanngɛ, sɛ amun lafi Zoova su naan amun srɛ i’n, ɔ́ úka amun yɛ ɔ́ nían amun lika. Amun e fa sunnzun ase kun e nian: ?Sɛ amun le trɔ nɔnnin wie naan amun sifuɛ wie fɛ i kpanngɔ’n man amun kɛ amun fa sua trɔ sɔ’n, amún kplín su annzɛ amún sé kɛ saan fii amún súa trɔ’n amun ti su? Saan amun sifuɛ sɔ’n i kpanngɔ’n cɛ, yɛ amún fá ɔ! I sɔ kunngba’n, sa nga be su tin amun su’n, nán amun tran lɛ naan be kun amun, afin amun kwla se Zoova kɛ ɔ de amun. I sɔ yɛ Zoova bɔbɔ se e kɛ e yo ɔ. Jue Mun 68:20 se kɛ: ‘Maan be la e Min’n i ase cɛn kwlakwla. Ɔ nian e lika.’ I sɔ kunngba’n, 1 Piɛr 5:7 se amun kɛ amun koko amun ngokoɛ’n kwlaa kle Zoova, ‘afin i yɛ ɔ nian amun lika ɔ.’ I sɔ’n ti’n, sɛ sa nin ngokoɛ’n su tin amun su’n, amun kan kle amun Si m’ɔ o nglo lɔ’n i titi, ‘nán amun yaci.’—1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:17; Jue Mun 18:7; 55:23.
15 I wie yɛle kɛ, sɛ amun ti niɛn’n, kɛ mɔ suklu ba’m be nzuɛn tɛ’n kwla saci amun mma’m be nzuɛn kpa’n, annzɛ ninnge wie’m be kwla sa be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n nian’n ti’n, e si kɛ i sɔ’n ti amun ngokoɛ like (1 Korɛntfuɛ Mun 15:33). I sɔ’n ngokoɛ liɛ’n, i su ɔ. Sanngɛ, amun koko kle Ɲanmiɛn. I lɛ nun’n, ka naan ba’m b’a ɔ suklu’n, kɛ amun nin be ko wie cɛn kwlaa Biblu’n nun ndɛ mma kun i su yalɛ koko mɔ amún srɛ́ Ɲanmiɛn’n, amun kan sa sɔ’m be ndɛ. Kɛ amún srɛ́ Ɲanmiɛn’n, ndɛ trele kun nga amun tu an klun kan kle i’n, ɔ kwla ɲan ta kpa amun mma’m be su. Ɔ maan, ɔ ka be angunndan’n nun. I kwlaa yoli o, sɛ amun tra amun awlɛn naan amun fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n ta amun mma mun’n, saan Zoova yrá amun su (Mmla’n 6:6, 7; Nyanndra Mun 22:6). Maan ɔ kpɛn amun klun titi kɛ: ‘E Min’n i ɲin o i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be su. Yɛ i su o yalɛ nga be koko kle i’n su.’—1 Piɛr 3:12; Filipfuɛ Mun 4:6, 7.
16, 17. (a) ?wafa nga ba yasua kun i nin’n fa kloli be’n, i su ndɛ mennin yɛ ɔ kannin ɔn? (b) ?Kɛ niɛn kun klo Ɲanmiɛn ninnge mun’n, wafa sɛ yɛ ɔ ɲan ta ba’m be su ɔ?
16 Olivia ti niɛn, yɛ ɔ le ba nsiɛn, yasua kun nin bla nnun. Kɛ Olivia wuli i wa kasiɛn’n cɛ’n, yɛ i wun’n m’ɔ timan Klistfuɛ’n ɔ tu kpɛnnin ɔn. Ɔ yacili ba mun bla’n i sa nun. Sanngɛ, Olivia w’a tranman lɛ sa ngbɛn. Ɔ tali ba mun Ɲanmiɛn i liɛ’n su. I blɛ sɔ nun’n, nn Darɛni m’ɔ ti Olivia i wa yasua’n ɔ le afuɛ nnun (5) kpɔkun ɔ ti fukɛfuɛ kpa. I sɔ’n ukali Olivia i ngokoɛ’n su. Siɛn’n, Darɛni le afuɛ ablasan nin kun (31) yɛ ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn nin atin bofuɛ. Kɛ ɔ́ kán i bakan nun sa’n sɔ’n i ndɛ’n, i waan: “Min wla te kpɛn blɛ mɔ be lali min dɔɔtrɔ lɔ’n su. Cɛn kwlaa nga min mmo ba min lika nianlɛ’n, ɔ tran bɛ’n su min wun lɛ. Ɔ kanngan Biblu’n nun kle min. Kpɔkun jue nga be flɛ i kɛ ‘Ee Zoova, nja kwla,’ ɔ to gua su.b Lele nin andɛ’n, jue nga n klo i’n yɛ ɔ o lɛ.”
17 Zoova klolɛ’n, ɔ nin i su mɔ Olivia lafi’n, i ti yɛ maan i ngunmin ɔ kwla tali i mma mun ɔn (Nyanndra Mun 3:5, 6). Like nga ɔ kleli kɛ i nzuɛn’n ti kpa’n, yɛle ajalɛ nga ɔ wlɛli i mma’m be fanngan kɛ be fa’n. Darɛni waan: “Cɛn kwlaa e mmo wla e fanngan kɛ cɛn wie lele’n, e di blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman. Ɔ maan i agualiɛ su’n, min nin min niaanbla nnan e di i sɔ junman. Sanngɛ, e mmo nin a fa dimɛn i nuan sran fi ɲrun le. Ń mían min ɲin ń níɛn i nzuɛn kpa sɔ’n su.” Nanwlɛ, nán ba ngba yɛ kɛ bé ɲín be su Ɲanmiɛn kɛ Olivia i mma mun sa ɔ. Sanngɛ, sɛ niɛn kun fa Biblu’n nun mmla’m be su nanti’n, ɔ kwla lafi su kɛ Zoova bó i ɲrun atin’n, yɛ ɔ́ níɛn i lika.—Jue Mun 32:8.
18. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klun jɔ wafa nga Zoova fa asɔnun’n nian e lika’n, i su ɔ?
18 Ɲanmiɛn fa asɔnun aɲia mun, ɔ nin ninnge nga e suan be aɲia’m be bo lɔ’n, ɔ nin e niaan Klistfuɛ mun, yɛ sran nga b’a tin Ɲanmiɛn ninnge’m be nun mɔ be ti sran mɔ Ɲanmiɛn ‘mannin’n,’ ɔ nian e lika kpa liɛ su (Efɛzfuɛ Mun 4:8). Asɔnun kpɛnngbɛn’m be nian asɔnunfuɛ’m be kwlaa be lika. Sanngɛ, ‘aika mun nin angbeti mmla mun mɔ be wun ɲrɛnnɛn’n,’ be nian be lika kpa liɛ su ekun (Zak 1:27). I sɔ’n ti’n, amun fa amun wun mantan Zoova i sran mun, nán amun cuɛn amun wun be tran ngunmin.—Nyanndra Mun 18:1; Rɔmfuɛ Mun 14:7.
Kɛ bla’m be ti aɲinyiɛfuɛ’n, i sɔ’n ti klanman kpa
19. ?Ngue ti yɛ kɛ yasua’n sie bla’n, i sɔ’n kleman kɛ i kpa tra bla’n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Biblu’n yi i sɔ liɛ’n i nglo ɔ?
19 Zoova yili bla mun naan be yo yasua’m be ukafuɛ (Bo Bolɛ 2:18). Ɔ maan kɛ yasua sie bla’n, i sɔ’n kleman kɛ yasua’n i kpa tra bla’n. Ɲanmiɛn kle kɛ ɔ yɛyɛ bla mun. Afin, ɔ man bla’m be atin naan be fa be bla ayeliɛ kpanngban mɔ Ɲanmiɛn mannin be’n, be yo i klun sa’n. Nyanndra Mun ndɛ tre 31 kan junman fanunfanun nga Izraɛli blɛ su bla kpa’m be di’n, be ndɛ. Bla’n uka be nga be o ɲrɛnnɛn nun’n, ɔ di fie, kpɔkun ɔ to asiɛ. Nanwlɛ, ‘i wun fɛ i wla’n guɛ i su. Like kwlaa nga bian sɔ’n kunndɛ’n ɔ ɲɛn i.’—Ndɛ mma 11, 16, 20.
20. (a) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ bla’m be bu be bla ayeliɛ mɔ Ɲanmiɛn mannin be’n niɔn? (b) ?Nzuɛn kpa mennin yɛ Ɛstɛli yili i nglo ɔ? ?Yɛ like nga Zoova maan ɔ yoli’n, yɛle mennin?
20 Bla nga ɔ sro Ɲanmiɛn’n, ɔ tumɛn i wun, yɛ ɔ kunndɛman kɛ i yɛ ɔ́ síe i wun’n niɔn (Nyanndra Mun 16:18). Ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ dí junman naan ɔ́ bú i bɔbɔ i wun angunndan. Sanngɛ, ɔ fɛ i sa nun like nga Ɲanmiɛn maan ɔ ɲɛnnin i’n, ɔ nian i awlofuɛ mun nin i niaan Klistfuɛ mun, ɔ nin i mantanfuɛ’m be lika. Kpɔkun, ɔ fa suan Zoova i junman’n i bo (Galasifuɛ Mun 6:10; Tit 2:3-5). Amun e fa Ɛstɛli m’ɔ yoli Famiɛn bla’n, mɔ Biblu’n kɛn i ndɛ’n i su sunnzun ase naan e nian. Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti bla klanman’n, sanngɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ yɛ i ɲin yi sran (Ɛstɛr 2:13, 15). Kɛ Famiɛn Asierisi jɛli i sieli i yi Vasti mɔ i ɲin yiman sran’n i osu’n, i liɛ i ɲin yili Famiɛn’n kpa (Ɛstɛr 1:10-12; 2:16, 17). Kpɔkun kannzɛ bɔbɔ ɔ yoli famiɛn bla’n, sanngɛ ndɛ nga i niaan yasua Mardose kan kle i titi’n, ɔ tili. W’a yoman bla tɛfuɛ mlɔnmlɔn! Kɛ Aman m’ɔ le ɲrun’n, sanngɛ m’ɔ ti klunwifuɛ’n, ɔ cicili Zuifu’m be wun sa kɛ ɔ́ núnnún be kwlaa’n, Ɛstɛli tuli i klun yiyili sa sɔ’n nun. Zoova sinnin Ɛstɛli lika kpa liɛ su, ɔ maan i nvle’n fiteli nun.—Ɛstɛr 3:8–4:17; 7:1-10; 9:13.
21. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ bla kun kwla yo sran nanndoliɛ kpa Zoova sa nun ɔn?
21 Nanwlɛ, laa nun nin andɛ’n, bla nga be sro Zoova’n, be kleli kɛ i kunngba cɛ yɛ be su i ɔ. Ɔ maan, bla nga be lafi Zoova su tankaan’n, be ti i sran nanndoliɛ kpa. E niaan Klistfuɛ bla mun, an yo maan Zoova wawɛ’n i fanngan nun’n, an yo kɛ “talie” klanman sa mɔ “be fa yo like kwlaa ng’ɔ ti kpa’n.” (2 Timote 2:21; Rɔmfuɛ Mun 12:2). Kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kán i sufuɛ kpa sɔ’m be ndɛ’n, ɔ se kɛ: ‘I junman klanman m’ɔ di’n ti maan be yo i mo, yɛ be yo i kwla. I sa ti like nga ɔ yo be’n be ti maan klɔ wunmuan’n be yi i ayɛ.’ (Nyanndra Mun 31:31). Maan i sɔ ndɛ liɛ’n yo sɔ amun nun kunngunngun be lika.
[Ja ngua lɛ ndɛ mun]
a La Tour de Garde 15 mars 2002 i bue 26-28 kle e wafa nga e kwla yi be ayɛ sɔ’n.
b Jue 26 (212) ɔ o Zoova i Lalofuɛ’m be jue tolɛ fluwa nga i flɛlɛ’n yɛle E to jue e manman Zoova, i nun.
?Amun wla kwla kpɛn su?
• ?Wafa sɛ yɛ blɛ klikli’n nun Klistfuɛ bla wie’m be kleli kɛ be ti sran nanndoliɛ Zoova ɲrun ɔn?
• ?Wafa sɛ yɛ e blɛ liɛ nun’n, e niaanbla kpanngban be kle kɛ be ti bla nanndoliɛ Ɲanmiɛn ɲrun ɔn?
• ?Like mennin nun yɛ Zoova nian niɛn nga be ngunmin be ta be mma mun’n, ɔ nin e niaanbla nga be leman bian’n be lika ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ bla kun kwla tu i klun kle kɛ i ɲin yi i siefuɛ’n mɔ Zoova mɛnnin i’n niɔn?
[Kuku, bue 30]
AJALƐ KPA WIE’M BE SU ANGUNNDAN BULƐ
?Amun kunndɛ kɛ amún sí bla nga be sro Ɲanmiɛn mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be nun wie mun ekun be ajalɛ kpa mun? Sɛ ɔ ti sɔ’n, amun kanngan Biblu’n nun ndɛ mma nga be lɔngɔ su yɛ’n be nun. Kɛ amún kánngan be nun mɔ amún bú be su angunndan’n, amun mian amun ɲin be kunndɛ mmla i wun angunndan nga amun kwla fa su kpa kɔ i ɲrun’n.—Rɔmfuɛ Mun 15:4.
◆ Sara: Bo Bolɛ 12:1, 5; 13:18a; 21:9-12; 1 Piɛr 3:5, 6.
◆ Izraɛli bla aklunyefuɛ mun: Ezipt Lɔ Tulɛ 35:5, 22, 25, 26; 36:3-7; Lik 21:1-4.
◆ Debora: Jɔlɛ Difuɛ Mun 4:1–5:31.
◆ Riti: Rit 1:4, 5, 16, 17; 2:2, 3, 11-13; 4:15.
◆ Sinɛmu bla’n: 2 Famiɛn Mun 4:8-37.
◆ Fenizi bla’n: Matie 15:22-28.
◆ Marti nin Mali: Mark 14:3-9; Lik 10:38-42; Zan 11:17-29; 12:1-8.
◆ Tabita: Sa Nga Be Yoli’n 9:36-41.
◆ Filipu i wa bla nnan mun: Sa Nga Be Yoli’n 21:9.
◆ Febe: Rɔmfuɛ Mun 16:1, 2.