Zoova yi i wun nglo ɲanɲanɲan’n kle wun ase kanfuɛ mun
‘Sran nga m’ɔ kɛn i wun ase m’ɔ i ɲin yi Anannganman’n, ɔ ɲɛn i wun. Sran wun i ɔ, i ɲin yi i. Ɔ cɛ.’—NYANNDRA MUN 22:4.
1, 2. (a) ?Wafa sɛ yɛ Sa Nga Be Yoli’n i fluwa’n kle kɛ Etiɛni ‘lafi Ɲanmiɛn su kpa naan Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’ ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Etiɛni ti wun ase kanfuɛ ɔ?
ETIƐNI ‘lafili Ɲanmiɛn su kpa yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sieli i.’ Asa ekun’n, Ɲanmiɛn maan ɔ “yoli klun ufuefuɛ kpa yɛ ɔ tinnin i.” Etiɛni yoli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ klikli’m be nun kun. Ɔ maan, ɔ yoli abonuan sa mun, ɔ yili atrɛ kpɔkun ɔ yoli sran’m be ye. Cɛn kun’n, sran kpakpa wie’m be nin i be sili akplowa, ‘sanngɛ b’a kwlá kpalomɛn i ndɛ’n, afin Ɲanmiɛn wawɛ’n yɛ ɔ mɛn i ngwlɛlɛ m’ɔ fa ijɔ’n niɔn.’ (Sa Nga Be Yoli’n 6:5, 8-10). Nanwlɛ, Etiɛni yoli Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun like suanfuɛ kpa. Ɔ maan blɛ sɔ nun’n, ɔ kannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n i weinwein kpa Zuifu’m be kpɛnngbɛn’m be ɲrun. Etiɛni i su ndɛ ng’ɔ o Sa Nga Be Yoli’n ndɛ tre 7 nun’n, ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn klun sa mɔ Ɲanmiɛn bɔbɔ yi i nglo blɛblɛblɛ’n, Etiɛni fɛ i ɲin sieli su kpa.
2 Etiɛni w’a yoman kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ ti tɛ’n be su kpɛnngbɛn mun mɔ be fa be sa silɛ’n be yo be wun dandan sran’m be su’n sa. Sanngɛ ɔ yoli wun ase kanfuɛ (Matie 23:2-7; Zan 7:49). Kannzɛ bɔbɔ ɔ si Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun like kpa’n, sanngɛ kɛ be seli i kɛ ɔ “ko cɛ aliɛ’n,” ɔ yoli i fɛ kpa. Ɔ maan akoto’m be nin Ɲanmiɛn be kwla ‘kokoli yalɛ, yɛ be kɛn i ndɛ’n tititi.’ Etiɛni i niaan Klistfuɛ’m be nun’n, be bo i dunman kpa. Ɔ maan kɛ bé kpá sran nso ng’ɔ fata kɛ cɛn kwlaa be cɛ aliɛ’n, be fɛli i wie. Kpɔkun, i kusu ɔ sɔli junman’n nun klanman.—Sa Nga Be Yoli’n 6:1-6.
3. ?Ngue yɛ Etiɛni wunnin i m’ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn yili i aklunye m’ɔ nin e fataman’n i nglo i lika ɔ?
3 Etiɛni i wun ase kanlɛ’n, ɔ nin i Ɲanmiɛn ninnge’m be klolɛ, ɔ nin i seiin nantilɛ’n, w’a fiman Zoova ɲin. Kɛ jɔlɛ difuɛ’m be ɲrun’n Etiɛni kán Ɲanmiɛn ndɛ’n, i kpɔfuɛ nga be o lɛ’n be ‘niɛn i siin, i ɲrun’n kacili be ɲrun kɛ anzi’m be liɛ’n sa.’ (Sa Nga Be Yoli’n 6:15). Alaje mɔ Ɲanmiɛn Zoova maan i nuan ijɔfuɛ’n ɔ di’n, Etiɛni i ɲrun’n yili i nglo. Kɛ Etiɛni tuli i klun kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n kleli jɔlɛ difuɛ mun wieli’n, Ɲanmiɛn yili i aklunye m’ɔ nin e fataman’n i nglo klanman kpa kleli i. ‘Etiɛni mɔ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n, ɔ niannin ɲanmiɛn su lɔ siin, yɛ ɔ wunnin kɛ Ɲanmiɛn yi i wun nglo ɲanɲanɲan yɛ Zezi jin Ɲanmiɛn’n i fama su.’ (Sa Nga Be Yoli’n 7:55). Abonuan sa sɔ mɔ Etiɛni wunnin i’n, ɔ kleli i ekun kɛ Zezi ti Ɲanmiɛn Wa naan ɔ ti Mɛsi sakpa. Sa sɔ’n wlali Etiɛni m’ɔ ti wun ase kanfuɛ’n i fanngan maan ɔ wunnin i wlɛ kpa kɛ Zoova klun jɔ i wun.
4. ?Sran mennin mun yɛ Zoova yi i wun nglo ɲanɲanɲan’n kle be ɔ?
4 Aolia nun like nga Etiɛni wunnin i’n, ɔ kle kɛ sran nga be ti wun ase kanfuɛ mɔ be ɲin yi Ɲanmiɛn mɔ be nin i be nanti’n, Ɲanmiɛn yi i wun nglo ɲanɲanɲan’n kle be. Biblu’n waan: ‘Sran nga m’ɔ kɛn i wun ase mɔ i ɲin yi Anannganman’n, ɔ ɲɛn i wun. Sran wun i ɔ, i ɲin yi i. Ɔ cɛ.’ (Nyanndra Mun 22:4). I sɔ’n ti’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ e wun be wun ase kanlɛ kpafuɛ’n i wlɛ kpa, naan e si wafa nga e kwla suɛn i yolɛ’n, ɔ nin mmlusuɛ nga e mɛn dilɛ’n i wafa kwlaa nun’n, e kwla ɲɛn i i sɔ yolɛ’n nun’n.
Ɲanmiɛn yi wun ase kanlɛ’n i nglo
5, 6. (a) ?Wun ase kanlɛ’n i bo’n yɛle mennin? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zoova yi i nglo ɔ? (c) ?Wafa ng’ɔ fata kɛ Zoova i wun ase kanlɛ’n ɔ ɲan ta e su’n yɛle mennin?
5 Kɛ be se kɛ Zoova m’ɔ ti nglo nin asiɛ’n be Min’n, ɔ kle wun ase kanlɛ kpafuɛ’n i ajalɛ’n, i sɔ’n kwla bo sran wie’m be nuan. Kɛ Famiɛn Davidi kán Zoova ndɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘Anannganman, a ti kɛ ɲrɛn sa, a sasa min, a de min, a yo min kpa [ɔ wun ase kanlɛ’n, NW] ti n yo dan n kɔ min ɲrun tititi.’ (Jue Mun 18:36). Ebre aniɛn’n nun ndɛ mma nga Davidi fa kleli kɛ Zoova kɛn i wun ase’n, i bo’n yɛle “sran bo kotolɛ.” Ndɛ mma wie mun ekun mɔ be nin “wun ase kanlɛ’n” be afiɛn’n ti kun’n, be yɛle “aenvuɛ yolɛ,” ɔ nin “wɛtɛɛ yolɛ,” yɛ “be ɲin ase mɔ be kpɛ be nian like’n.” Ɔ maan, blɛ mɔ Zoova nin Davidi mɔ fɔ’n wo i nun’n bé nánti m’ɔ́ fá Davidi kɛ ɔ yo famiɛn i ja nun’n, ɔ kɛnnin i wun ase, ɔ yoli i wun aenvuɛ. Kɛ nga Jue Mun 18 i su fitilɛ’n fa kan sa’n, Zoova sasali Davidi, kpɔkun ɔ deli i “kpɔfuɛ’m be sa nun nin Saili sa nun.” Davidi kusu wunnin i wlɛ kɛ sɛ ɔ kwla yoli sran dan annzɛ famiɛn’n, i sɔ’n fin Zoova m’ɔ kpɛli i ɲin ase yoli i kpa’n. Wafa nga Davidi wunnin i wlɛ sɔ’n, ɔ ukɛli i maan ɔ yoli wun ase kanfuɛ titi.
6 ?Yɛ e li? Zoova bɔbɔ i klunklo su ɔ kle e ndɛ nanwlɛ’n, kpɔkun atrɛkpa’n, ɔ mannin e i anuannzɛ’n nun junman kun kɛ e di, annzɛ kusu ɔ fa e di i junman wie mun naan i klun sa’n kpɛn su. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu i kwlaa sɔ’n niɔn? ?Ɔ fataman kɛ e yo wun ase kanfuɛ? ?Yɛ ɔ fataman kɛ Zoova i wun ase kanlɛ’n ti’n, e lɛ i ase naan e kpalo e wun tulɛ’n mɔ maan awieliɛ’n kwla wie e’n?—Nyanndra Mun 16:18; 29:23.
7, 8. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zoova i wun ase kanlɛ’n i ɲin’n fiteli ɔ nin Manase be nantilɛ’n nun ɔn? (b) ?be wun ase kanlɛ’n nun’n, wafa sɛ yɛ Zoova nin Manase be ayeliɛ’n ɔ man e ajalɛ ɔ?
7 Kɛ Zoova nin sran mɔ fɔ’n wo be nun’n bé nánti’n, nán i wun ase kanlɛ ngunmin yɛ ɔ yi i nglo be lika ɔ. Sanngɛ ɔ si wun ase kanfuɛ’m be aunnvuɛ wie. I kpa bɔbɔ’n, ɔ yo maan be ɲan ɲrun (Jue Mun 113:4-7). Amun e fa Manase m’ɔ yoli Zida famiɛn’n i ndɛ naan e nian. Kɛ Manase yoli famiɛn’n, ɔ takali amuɛn sɔwlɛ mun, kpɔkun ɔ ‘yoli sa sunman mɔ Anannganman kloman be’n, ɔ fa be fɔkɔli i awlɛn.’ (2 Be Nyoliɛ 33: 6). I sɔ’n ti’n, Zoova tuli i fɔ kekle kpa. Yɛle kɛ ɔ yoli maan Asiri famiɛn’n wa tuli Manase famiɛn bia’n su kekle nun, ɔ ko wlɛli i bisua. Kɛ Manase o bisua lɔ’n, ɔ ‘kpan flɛli Zoova i Ɲanmiɛn’n. Ɔ kɛnnin i wun ase Anannganman [Zoova, NW] ɲrun.’ Ɔ maan, Zoova sieli famiɛn i osu’n nun Zerizalɛmu lɔ ekun. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, Manase ‘wunnin i wlɛ kɛ Zoova kunngba yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn’n niɔn.’ (2 Be Nyoliɛ 33:11-13). Zoova m’ɔ ti wun ase kanfuɛ’n i klun jɔli Manase i wun ase kanlɛ’n su. Ɔ maan ɔ yacili Manase i wun sa cɛli i kpɔkun ɔ sieli i famiɛn ekun.
8 Kɛ Manase wlali sa tɛ yolɛ’n i ase mɔ Zoova kusu yacili i wun sa’n cɛli i’n, i sɔ’n man e afɔtuɛ dan kpa kun be wun ase kanlɛ ndɛ’n su. Yɛle kɛ, maan ɔ kpɛn e klun titi kɛ, wafa nga e yo e wiengu nga be yo e sa’n, ɔ nin ayeliɛ nga kɛ e bɔbɔ e yo sa tɛ’n e yi i nglo’n, be kwla yo e wun sa ye annzɛ kusu be kwla saci e nin Zoova e afiɛn. Sɛ e yaci sa nga e wiengu’m be yo e’n cɛ be’n, naan e kusu e kan e wun ase e di sa tɛ nga e bɔbɔ e yo be’n be nanwlɛ’n, Zoova kusu kwla si e aunnvuɛ.—Matie 5:23, 24; 6:12.
Ɲanmiɛn yili i wun nglo ɲanɲanɲan’n kleli wun ase kanfuɛ mun
9. ?Be wun ase kanlɛ’n ti lufle yolɛ? Amun yiyi nun.
9 Be wun ase kanlɛ’n nin nzuɛn wie mun kɛ aenvuɛ yolɛ’n sa’n, ɔ fataman kɛ e bu i kɛ be ti lufle ayeliɛ, annzɛ kusu be ti kɛ be ɲin su kpa sa tɛ yolɛ’n su sa. Afin, Biblu’n kle weiin kɛ Zoova ti wun ase kanfuɛ, sanngɛ sɛ sa tɛ wie ti’n, ɔ fata kɛ ɔ fa ya naan ɔ yi i tinmin dan’n i nglo’n, ɔ yo sɔ. Kɛ mɔ Zoova ti wun ase kanfuɛ’n ti’n, ɔ nian be nga be kan be wun ase’n be lika kpa. Sanngɛ wun tufuɛ’m be liɛ’n, ɔ jran be wun mmua (Jue Mun 138: 6). ?Wafa sɛ yɛ ɔ nian i sufuɛ wun ase kanfuɛ’m be lika kpa ɔ?
10. ?Kɛ nga 1 Korɛntfuɛ Mun 2:6-10 fa kannin’n sa’n, ngue yɛ Zoova yi nglo kle wun ase kanfuɛ mun ɔn?
10 Like nga Zoova wá yó naan i klun sa’n w’a kpɛn su’n, blɛ ng’ɔ ti i bɔbɔ i liɛ’n su’n i nun’n, ɔ yi be nglo kle wun ase kanfuɛ mun . Sanngɛ sran nga be lafi be klɔ sran ngwlɛlɛ’n su annzɛ kusu be bu be wun kɛ be ti ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ fa sa sɔ mun fia be ɲrun (1 Korɛntfuɛ Mun 2:6-10). Wun ase kanfuɛ’m be liɛ’n, kɛ mɔ Zoova bɔbɔ maan be wun i klun sa’n i wlɛ kpa ti’n, be manman Zoova kpa liɛ su.
11. ?Blɛ klikli nun’n, wafa sɛ yɛ sran wie’m b’a yoman wun ase kanfuɛ ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n w’a yoman be wun sa ye ɔ?
11 Blɛ klikli nun’n, sran kpanngban kpa, ɔ nin be nga be waan be ti Klistfuɛ bɔbɔ’n, be nun wie’m b’a yoman wun ase kanfuɛ. Ɔ maan Ɲanmiɛn i klun sa’n i su like nga akoto Pɔlu yiyili nun kleli be’n, b’a faman su. Nán Pɔlu i finwlɛ’n, annzɛ i like ng’ɔ si i’n, annzɛ i afuɛ ng’ɔ le i’n, annzɛ kusu junman kpa ng’ɔ dili’n i su ndɛ mɔ be kannin’n, i ti yɛ ‘Ɲanmiɛn sunmɛnnin i be mɔ be timan Zuifu’n be sin’ ɔn (Rɔmfuɛ Mun 11:13). Be nga be bu klɔ sran angunndan’n, be bu i kɛ ninnge kɛ ngalɛ sa mun yɛ Zoova nian naan w’a fɛ i junman’n w’a wlɛ i sran kun sa nun ɔn (1 Korɛntfuɛ Mun 1:26-29; 3:1; Kolɔsfuɛ Mun 2:18). Sanngɛ, Zoova bɔbɔ i klun ufue’n m’ɔ nin i klun sa’n be kɔ likawlɛ’n, i su yɛ ɔ jrannin naan w’a fa Pɔlu kɛ ɔ di i junman’n niɔn (1 Korɛntfuɛ Mun 15:8-10). Be nga Pɔlu kannin be ndɛ kɛ be ti ‘sran kpakpa mɔ be bu i kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ sunmannin be’n,’ be nin Pɔlu i kpɔfuɛ wie mun ekun b’a sɔman Pɔlu nun naan se kɛ ndɛ ng’ɔ jrannin Biblu’n su kannin’n yɛ bé tíe ɔ. Be wun tulɛ’n tanndannin be like silɛ’n i ɲrun, kpɔkun b’a wunman wafa klanman nga Zoova yiyi i klun sa’n i su kpɛnlɛ’n i nglo’n, i wlɛ. I sɔ’n ti’n, be nga Zoova fali be kɛ be yo i klun sa’n, nán maan e nun wie fi e se kɛ be bɔnman like fi.—2 Korɛntfuɛ Mun 11:4-6.
12. ?Wafa sɛ yɛ Moizi i ajalɛ’n kle kɛ be nga be yo wun ase kanfuɛ’n be wun yo Zoova fɛ kpa ɔ?
12 Sanngɛ sran kpanngban kpa mɔ be wun ase kanlɛ’n ti Ɲanmiɛn yili i wun nglo ɲanɲanɲan’n kleli be’n, Biblu’n kan be ndɛ wie. Moizi m’ɔ ti “wun ase kanfuɛ dan” mɔ asiɛ nga su wa sran fi tomɛn i’n, ɔ wunnin Ɲanmiɛn i ɲrun m’ɔ le i’n, kpɔkun ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn mantannin dan kpa (Kalɛ 12:3). I m’ɔ ti wun ase kanfuɛ m’ɔ yoli bua kankanfuɛ wɛtɛɛfuɛ afuɛ lele 40 Arabu mɛn’n nun lɔ’n, Like Yifuɛ’n maan ɔ ɲannin ɲrun kpa sa sunman nun (Ezipt Lɔ Tulɛ 6:12, 30). Yɛle kɛ Zoova fanngan nun’n, Moizi sieli Izraɛli nvle’n. Ɔ nin Ɲanmiɛn be kokoli yalɛ trele. Aolia nun’n, ɔ wunnin ‘wafa nga Anannganman [Zoova, NW] fa ti’n.’ (Kalɛ 12:7, 8; Ezipt Lɔ Tulɛ 24:10, 11). Ɲanmiɛn i sufuɛ wun ase kanfuɛ sɔ’n mɔ Ɲanmiɛn fɛli i kɛ ɔ yo i ja nunfuɛ’n, be nga be ɲin yili i’n, Ɲanmiɛn yrali be su wie. Sɛ e kusu e ɲin yi Zezi mɔ i dan tra Moizi’n, ɔ nin i ‘sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n,’ Ɲanmiɛn yrá e su wie.—Matie 24:45, 46; Sa Nga Be Yoli’n 3:22.
13. ?Blɛ klikli nun’n, wafa sɛ yɛ Zoova yili i wun nglo ɲanɲanɲan’n kleli bua sunianfuɛ wun ase kanfuɛ mun ɔn?
13 ?Sran mennin mun yɛ anzi’m be boli e ‘Defuɛ kun, m’ɔ ti Klist, m’ɔ ti e Min’n,’ i awuliɛ’n i jasin fɛ’n kleli be, mɔ ‘Ɲanmiɛn [Zoova, NW] yili i wun nglo ɲanɲanɲan’n kleli be’ ɔ? Nán Zuifu kpɛnngbɛn wun tufuɛ mun, annzɛ wlengbi mun ɔn. Sanngɛ bua sunianfuɛ wun ase kanfuɛ mɔ be ‘la blo lɔ bé nían be bua’m be su kɔnguɛ’n,’ be yɛ ɔ yili i wun nglo kleli be ɔ (Lik 2:8-11). Sran sɔ’m be junman nga be di’n ti’n, sran’m be yo be finfin. Sanngɛ be yɛ Zoova kpɛli i ɲin be su kpɔkun ɔ dun mmua boli Mɛsi i awuliɛ’n i su jasin’n kleli be ɔ. Nanwlɛ, Zoova yi i wun nglo ɲanɲanɲan’n kle wun ase kanfuɛ nin be nga be ɲin yi i’n mun.
14. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn yra wun ase kanfuɛ’m be su ɔ?
14 ?Ngue yɛ sa kwlaa sɔ’m be kle e ɔ? Be kle e kɛ be nga be ti wun ase kanfuɛ’n, Zoova klun jɔ be wun, naan ɔ yi i wun nglo kle be, kpɔkun be wun i klun sa’n i wlɛ. Be nga mɔ wie liɛ’n be buman be sran’n, be yɛ Zoova sunman be kɛ be ko kan abonuan sa ng’ɔ́ wá yó be’n, be ndɛ kle be wiengu mun ɔn. Ɔ fata kɛ i sɔ’n wla e fanngan naan e nian Zoova nin i nuan ndɛ’n, ɔ nin i anuannzɛ’n be ɲrun titi. Afin, be yɛ be bo e ɲrun atin’n niɔn. E kwla lafi su kpa kɛ Zoova yí i klun sa’n i su abonuan ninnge ng’ɔ́ wá yó’n i nglo klé i sufuɛ wun ase kanfuɛ mun tititi. I nuan ijɔfuɛ Amɔsu seli kɛ: ‘Nanwlɛ, sa kwlaa nga Anannganman waan ɔ́ yó’n, saan ɔ́ dún mmua kán klé i sufuɛ nga be ijɔ i nuan’n.’—Amɔs 3:7.
Maan e suan wun ase kanlɛ naan Ɲanmiɛn klun jɔ e wun
15. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo wun ase kanfuɛ titi’n niɔn? ?Wafa sɛ yɛ Saili m’ɔ yoli Izraɛli Famiɛn’n i ndɛ’n kle kɛ i sɔ yolɛ’n ti cinnjin ɔn?
15 Sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ e wun’n, ɔ fata kɛ e yo wun ase kanfuɛ cɛn kwlaa. Afin be wun ase kanlɛ’n timan cɛn kunngba like. Yɛle kɛ sran kun kwla yo wun ase kanfuɛ kpɔkun i sin’n, tutre dilɛ mɔ maan awieliɛ’n wie be’n, ɔ tɔ nun. I sɔ yɛ Saili m’ɔ yoli Izraɛli famiɛn klikli’n ɔ yoli ɔ. I klikli nun mɔ Ɲanmiɛn síe i famiɛn’n, ‘w’a bumɛn i wun sran dan.’ (1 Samiɛl 15:17). Sanngɛ kɛ ɔ yoli famiɛn afuɛ nɲɔn cɛ’n, ɔ dili tutre. Tɛ’m be yilɛ’n i siesielɛ nga Zoova sieli Samiɛli kɛ i yɛ ɔ yo be’n, Saili w’a nianman su. Sa wie nun’n, ɔ buli i kɛ i ndɛ’n yo fɛ ti’n, ɔ ko yili tɛ’n (1 Samiɛl 13:1, 8-14). Sanngɛ, Saili i sa tɛ yolɛ’n w’a kaman nga ɔ yoli i lɛ’n su. Sa wie mun mɔ Saili yoli be ekun’n, be kleli kɛ ɔ timan wun ase kanfuɛ’n i kpafuɛ’n wie. I agualiɛ su’n, Ɲanmiɛn yili i wawɛ’n i su, ɔ maan ɔ wuli ɲrɛnnɛn wie (1 Samiɛl 15:3-19, 26; 28:6; 31:4). Afɔtuɛ nga sa sɔ’n man e’n, ɔ ti weiin. Yɛle kɛ, ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo wun ase kanfuɛ cɛn kwlaa, naan e kpalo e wun dandan yolɛ nin tutre dilɛ’n mɔ maan Zoova klun su jɔman e wun kun’n.
16. ?Wafa sɛ yɛ e nin Zoova ɔ nin e wiengu Klistfuɛ mun e nantilɛ’n i su angunndan bulɛ’n, ɔ kwla uka e naan y’a suan e wun ase kanlɛ ɔ?
16 Kannzɛ wun ase kanlɛ’n nunman sa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan sran yo’n be nun’n wie’n, sanngɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i nzuɛn’n kun m’ɔ fata kɛ e suɛn i yolɛ ɔ (Galasifuɛ Mun 5:22, 23; Kolɔsfuɛ Mun 3:10, 12). Kɛ mɔ wun ase kanlɛ’n ti angunndan nun like’n, mɔ wafa nga e bu e bɔbɔ e wun’n ɔ nin e wiengu mun’n yɛ e yi i nglo ti’n, saan é mían e ɲin naan y’a suɛn i yolɛ. Sɛ e bu wafa nga e nin Zoova ɔ nin e wiengu Klistfuɛ mun e nanti’n i su angunndan kpa’n, ɔ kwla uka e naan y’a yo wun ase kanfuɛ tititi. Ɲanmiɛn ɲrun’n, sran’m be kwlaa be ti kɛ ijre sa. Blɛ kun nun’n, ijre’n fu kpɔkun i sin’n ɔ wu kee. Asiɛ’n su sran’m be ti kɛ lalo ngbɛn mun sa (Ezai 40:6, 7, 22). ?Sran m’ɔ ti kɛ ijre sa’n, ɔ le atin se kɛ, kɛ mɔ w’a fu w’a tra be nga mun be su kan ti’n, ɔ tu i wun? ?Lalo’n ɔ le atin se kɛ, kɛ m’ɔ kwla tu trɛ i wiengu’n ti’n, ɔ́ tú i wun? Ɔ kwlá seman sɔ mlɔnmlɔn. ?Nɛ́n i ɔ? I sɔ yɛ akoto Pɔlu fa kpɛnnin i niaan Klistfuɛ’m be wla ɔ. Ɔ seli be kɛ: ‘?Wan yɛ ɔ se ɔ kɛ a ti kpa tra ɔ wiengu ɔ? ?Ngue yɛ a lɛ i mɔ nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ mannin wɔ ɔ? ?Sɛ i yɛ ɔ mannin wɔ’n, ngue ti yɛ a fa di ɔ nuan kɛ ɔ bɔbɔ ɔ sa ti like sa’n niɔn?’ (1 Korɛntfuɛ Mun 4:7). Biblu’n nun ndɛ mma kɛ ngalɛ sa’n i su angunndan bulɛ’n kwla uka e naan y’a suan e wun ase kanlɛ naan y’a yi i nglo.
17. ?Ngue yɛ ɔ ukali Daniɛli m’ɔ suɛnnin i wun ase kanlɛ’n niɔn? ?Yɛ ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a yo sɔ wie ɔ?
17 Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli yoli Ɲanmiɛn i ‘awlɛn su sran,’ afin ɔ ‘kɛnnin i wun ase.’ (Daniɛl 10:11, 12). ?Ngue yɛ ɔ ukali Daniɛli m’ɔ suɛnnin i wun ase kanlɛ’n niɔn? Like klikli ng’ɔ ukɛli i’n, yɛle kɛ ɔ fɛli i wla’n kwlaa guali Zoova su, kpɔkun ɔ koto srɛli Ɲanmiɛn tititi (Daniɛl 6:10, 11). Like ng’ɔ ukɛli i ekun yɛle kɛ, Daniɛli miɛnnin i ɲin suannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun like kpa. I sɔ’n ukɛli i maan ɔ wunnin Ɲanmiɛn i klun sa’n m’ɔ le ɲrun dan’n i wlɛ naan i ɲin w’a tran su tititi. W’a kɛnmɛn i niaan’m be sa tɛ yolɛ’n i ngunmin ndɛ. Sanngɛ ɔ kɛnnin i bɔbɔ liɛ’m be ndɛ wie. Kpɔkun w’a kɛnmɛn i bɔbɔ ba’n i ndɛ, sanngɛ Ɲanmiɛn i sa nuan su yolɛ’n i ndɛ yɛ ɔ kannin ɔn (Daniɛl 9:2, 5, 7). ?Ɔ nin i fataman kɛ e nian Daniɛli i ajalɛ kpa’n su naan e mian e ɲin e suan e wun ase kanlɛ naan e yi i nglo e mɛn dilɛ’n i wafa kwlaa nun?
18. ?Aɲrunɲan mennin yɛ be nga andɛ be ti wun ase kanfuɛ’n bé ɲɛ́n i ɔ?
18 Nyanndra Mun 22:4 waan: ‘Sran nga m’ɔ kɛn i wun ase mɔ i ɲin yi Anannganman’n, ɔ ɲɛn i wun. Sran wun i ɔ, i ɲin yi i. Ɔ cɛ.’ Ɛɛn, Zoova klun jɔ wun ase kanfuɛ’m be wun. Ɔ maan i agualiɛ su’n, be ɲan ɲrun, be cɛ. Kɛ jue tofuɛ Azafu yacili i Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n mɔ i sin Zoova maan ɔ kacili i angunndan’n, aenvuɛ su ɔ seli kɛ: ‘Ɔ bɔbɔ wɔ angunndan liɛ’n yɛ a fa tinngɛ min ɔn, yɛ cɛn kun á fá min kɔ́ wɔ aɲrunɲan dan’n i lika’n nun lɔ.’ (Jue Mun 73:24). ?Yɛ e li? ?Sɛ e ti wun ase kanfuɛ’n, ngue yɛ é ɲɛ́n i ɔ? Aklunjuɛ nga kɛ be nin Zoova be nanti’n ti be di’n, sɛ e fa e sie i bue kun’n, e kwla lafi su kɛ jue nga Ɲanmiɛn maan Famiɛn Davidi toli’n ɔ́ kpɛn su e lika. Ɔ seli kɛ: ‘Yalɛfuɛ [wun ase kanfuɛ, NW] mun yɛ mɛn’n ɔ́ wá yó be liɛ ɔ. Be wun jɔ́ be kpa fɔuun.’ Nanwlɛ, aɲrunɲan dan kpa yɛ ɔ o e ɲrun lɛ ɔ!—Jue Mun 37:11.
?Amun wla kwla kpɛn su?
• ?Wafa sɛ yɛ Etiɛni kleli kɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ mɔ i sɔ’n ti Zoova yili i wun nglo ɲanɲanɲan’n kleli i ɔ?
• ?Wafa fanunfanun mennin yɛ Ɲanmiɛn Zoova kleli kɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ ɔ?
• ?Sa mennin mun yɛ be kle kɛ Zoova yi i wun nglo ɲanɲanɲan’n kle wun ase kanfuɛ mun ɔn?
• ?Wafa sɛ yɛ Daniɛli i ajalɛ’n kwla uka e naan y’a suan e wun ase kanlɛ ɔ?
[Kuku, bue 22]
Ɔ ti yasua sran, sanngɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ
Afuɛ 1919 nun’n, Biblu’n nun like suanfuɛ mun (mɔ andɛ be flɛ be Zoova i Lalofuɛ mun’n) be nvle kun aɲia nga be yoli i Cedar Point, Ohio, U.S.A lɔ’n, J. F. Rutherford m’ɔ ti junman’n sunianfuɛ’n mɔ i blɛ sɔ’n nun ɔ le afuɛ 50, ɔ ko sɔli sran nga be bali’n be nun wie. Ɔ isali be nga be bali aɲia’n i bo’n be trɔ mun, kpɔkun ɔ ko sunmannin be, be sikewlɛ’m be nun. Aɲia’n i cɛn kasiɛn’n nun’n, ndɛ nga aniaan bian J. F. Rutherford kannin’n ɔ wluwluli nzrafuɛ 7 000 be wun dan kpa. Ɔ seli kɛ: “Amun ti famiɛn’m be Famiɛn nin sran’m be min’m be Min’n i ja nun jranfuɛ [...], amun kan e Min’n i sielɛ m’ɔ le ɲrun dan’n i ndɛ kle sran mun.” Kannzɛ bɔbɔ aniaan Rutherford ti yasua sran naan wunmiɛn su yɛ ɔ ijɔ’n naan ndɛ ng’ɔ bu i kɛ ɔ ti nanwlɛ’n ɔ jran su kpa’n, sanngɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ dan Ɲanmiɛn ɲrun. I wun ase kanlɛ’n sɔ’n i ɲin fite wafa ng’ɔ fa srɛ Ɲanmiɛn Betɛli lɔ nglɛmun Biblu’n nun ndɛ mma kun nun nianlɛ’n i nun.