?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e nin e wiengu mun e tran ɔn?

“Like nga an klo kɛ sran yo man amun’n, an yo i wunsu man be.”—LIK 6:31.

1, 2. (a) ?Zezi i ndɛ fɛfɛ ng’ɔ kannin’n, i nun kun yɛle benin? (b) ?Ngue ndɛ yɛ é wá kɛ́n i like suanlɛ nga nin ng’ɔ́ bɛ́ i sin lɛ’n nun ɔn?

NANWLƐ, Zezi Klist yɛ ɔ ti Like Klefuɛ dan’n niɔn. Cɛn kun’n, Ɲanmiɛn junman difuɛ mɔ be klomɛn i’n, be yili sran kɛ be ko trɛ i. Sanngɛ kɛ be ɔli’n b’a trɛmɛn i. Be waan: ‘Sran fi nin a kanman ndɛ kɛ bian nga sa le.’ (Zan 7:32, 45, 46) Zezi i ndɛ fɛfɛ ng’ɔ kannin be’n be nun kun yɛle Ɲanmiɛn ndɛ ng’ɔ kɛnnin i oka’n su lɔ’n. Ndɛ sɔ’n wo Matie ndɛ tre 5 lele m’ɔ́ fá jú Mt ndɛ tre 7, ɔ nin Lik 6:20-49 nun.a

² Atrɛkpa’n, oka’n su lɔ ndɛ nga Zezi kannin mɔ sran sunman si i’n, yɛle ndɛ ng’ɔ kle wafa nga e nin sran mun e kwla tran’n. Ɔ seli kɛ: “Like nga an klo kɛ sran yo man amun’n, an yo i wunsu man be.” (Lik 6:31) Kusu’n, Zezi yoli ninnge kpa mannin sran mun! Ɔ yoli tukpacifuɛ’m be juejue, yɛ ɔ cɛnnin be nga be wuli’n bɔbɔ. Sanngɛ, like ng’ɔ yoli sran’m be ye kpa’n, yɛle Ɲanmiɛn ndɛ m’ɔ kannin mɔ be fali su’n. (An kanngan Lik 7:20-22 nun.) E mɔ e ti Zoova i Lalofuɛ’n, kɛ e kusu e kan Ɲanmiɛn ndɛ’n kle sran mun’n, ɔ yo e fɛ kpa. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Like suanlɛ nga nin ng’ɔ́ bɛ́ i sin lɛ nun’n, é wá kán junman sɔ’n i su ndɛ nga Zezi kɛnnin i oka’n su lɔ’n. Kpɛkun wafa ng’ɔ kleli kɛ e nin sran mun e tran’n, é yíyí nun wie.

Maan e yo wɛtɛɛfuɛ

3. ?Ngue like yɛ sran m’ɔ ti wɛtɛɛfuɛ’n, ɔ yo ɔ?

³ Zezi seli kɛ: ‘Be nga be ti wɛtɛɛfuɛ’n, be liɛ su ti ye, afin mɛn’n ɔ́ wá yó be liɛ!’ (Mat. 5:5) Ɲanmiɛn Ndɛ nun’n, kɛ be se kɛ sran ti wɛtɛɛ’n nán kɛ ɔ ti ambɛfuɛ ti ɔ. Ɔ ijɔ amanniɛn su, ɔ yo sran’m be cɛcɛ, sanngɛ ɔ fɔnman Ɲanmiɛn mmla’n. Sran ng’ɔ ti wɛtɛɛfuɛ’n, ‘sɛ sran yo i tɛ’n, ɔ yomɛn i wie.’—Rɔm. 12:17-19.

4. ?Ngue ti yɛ be mɔ be ti wɛtɛɛfuɛ’n be liɛ su ti ye ɔ?

⁴ Be nga be ti wɛtɛɛfuɛ’n, be liɛ su ti ye, ‘afin mɛn’n ɔ́ wá yó be liɛ.’ Zezi ‘ti sran wɛtɛɛ yɛ i awlɛn’n ti flɔlɔ,’ i yɛ Ɲanmiɛn ‘seli i kɛ ɔ́ fá like kwlaa mɛ́n i’ ɔ. Ɔ maan mɛn’n ti i liɛ. (Mat. 11:29; Ebr. 1:2; Jue. 2:8) Biblu’n kannin kɛ “klɔ sran” mɔ i yɛ ɔ ti Mɛsi’n, ɔ nin sran uflɛ mun bé dí famiɛn’n ɲanmiɛn su lɔ. (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27) Sran 144.000 sɔ’m be ti wɛtɛɛfuɛ. Ɔ maan asiɛ’n mɔ Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ fá mán Klist’n, ‘bé bó be dunman nun wie.’ (Rɔm. 8:16, 17; Ngl. 14:1) Sran wie mun ekun be ti wɛtɛɛfuɛ. Be liɛ’n bé ɲán anannganman nguan asiɛ’n su wa Ɲanmiɛn famiɛn diwlɛ nun.—Jue. 37:11.

5. ?Sɛ e ti wɛtɛɛ kɛ Zezi sa’n, wafa sɛ yɛ bé wún i e nzuɛn’n nun ɔn?

⁵ Sɛ e like yolɛ yo ya’n, sran nin e su kwlá tranman, bé wánndi e. Sanngɛ, sɛ e ti wɛtɛɛ kɛ Zezi sa’n, e wun tranlɛ yó fɛ, é wlá e niaan’m be fanngan. Like nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan sran yo’n, i kun yɛle wɛtɛɛ yolɛ’n. Sɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n maan y’a ɲan nguan’n, maan e yo wɛtɛɛfuɛ kɛ nga ɔ kle e’n sa’n. (An kanngan Galasifuɛ Mun 5:22-25 nun.) Afin, e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie e!

Aunnvuɛ sifuɛ’m be liɛ su ti ye!

6. ‘?Be nga be si aunnvuɛ’n,’ wafa sɛ yɛ be bu sran mun ɔn?

⁶ Kɛ Zezi kán Ɲanmiɛn ndɛ oka’n su lɔ’n, ɔ seli ekun kɛ: ‘Be nga be si aunnvuɛ’n, be liɛ su ti ye, afin Ɲanmiɛn wá sí be aunnvuɛ!’ (Mat. 5:7) Be nga “be si aunnvuɛ’n,” sran yo be annvɔ, yɛ be bu be mɔ be leman wie’m be sran. Zezi yoli sran mɔ tukpacɛ kle be yalɛ’n be juejue, afin be “yoli i annvɔ.” (Mat. 14:14; 20:34) E kusu’n, sɛ e bu sran’m be sran kpɛkun be yo e annvɔ’n, ɔ fata kɛ e si be aunnvuɛ.—Zak 2:13.

7. ?Sran mɔ be yoli Zezi i annvɔ ti’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ?

⁷ Cɛn kun kɛ Zezi kɔ́ wunmiɛn lolɛ’n, ɔ wunnin kɛ ‘sran’m b’a bo nzra dan kpa naan b’a yo i annvɔ, afin be ti kɛ bua mɔ be leman tafuɛ’n sa.’ Ɔ maan ‘ɔ boli be like klelɛ bo.’ (Mar. 6:34) I kunngba’n, kɛ e bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n, mɔ e kan aunnvuɛ mɔ Ɲanmiɛn si e’n i ndɛ e kle sran mun’n, e klun jɔ kpa.

8. ?Ngue ti yɛ aunnvuɛ sifuɛ’m be di aklunjuɛ ɔ?

⁸ Aunnvuɛ sifuɛ’m be liɛ su ti ye, afin ‘bé sí be aunnvuɛ.’ Blɛ sunman’n, sran nga e si be aunnvuɛ’n be kusu be yo e sɔ wie. (Lik 6:38) Asa ekun’n, Zezi seli kɛ: ‘Sɛ an yaci sa nga sran’m be yo amun’n cɛ be’n, amun Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, i kusu ɔ́ yáci amun liɛ’n cɛ́ amún.’ (Mat. 6:14) Saan be mɔ be si aunnvuɛ’n yɛ Ɲanmiɛn yaci be sa tɛ’n cɛ be, kpɛkun ɔ klo be ɔ. Ɔ maan be klun jɔ.

?Ngue ti yɛ “ndɛ siesiefuɛ’m be” liɛ su ti ye ɔ?

9. ?Sɛ e ti ndɛ siesiefuɛ’n, ngue like yɛ é yó ɔ?

⁹ Zezi kannin like kun ekun m’ɔ man aklunjuɛ’n i ndɛ. I waan: ‘Be nga be ti ndɛ siesiefuɛ’n, be liɛ su ti ye, afin Ɲanmiɛn wá flɛ́ be i mma mun!’ (Mat. 5:9) Sɛ e ti ndɛ siesiefuɛ’n, e su faman e nuan wlaman abla difuɛ’m be ndɛ nun, afin i sɔ’n “saci janvuɛ nin janvuɛ be afiɛn.” (Nya. 16:28) Ɔ fata kɛ e nin e niaan mun, yɛ be nga be suman Zoova’n e nuan sɛ. (Ebr. 12:14) I li Zoova yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin naan e nin i e nuan sɛ ɔ.—An kanngan 1 Piɛr 3:10-12 nun.

10. ?Ngue ti yɛ “be nga be ti ndɛ siesiefuɛ’n,” be liɛ su ti ye ɔ?

¹⁰ Zezi seli kɛ ‘be nga be ti ndɛ siesiefuɛ’n,’ be liɛ su ti ye, ‘afin Ɲanmiɛn wá flɛ́ be i mma mun.’ Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n ‘be kaci Ɲanmiɛn wa,’ afin be lafi su kɛ Zezi ti Mɛsi. (Zan 1:12; 1 Piɛ. 2:24) ?Yɛ “bua’m be wie” mɔ be ti ndɛ siesiefuɛ wie’n be li? Kɛ be nga be kpali be sieli i ngunmin’n be nin Zezi bé wá dí famiɛn afuɛ akpi’n, Zezi wá káci be ‘Siɛ m’ɔ o lɛ titi.’ (Zan 10:14, 16; Eza. 9:5; Ngl. 20:6) Kɛ afuɛ akpi famiɛn dilɛ’n ko wie’n, yɛ bé wá káci Ɲanmiɛn wa sakpasakpa ɔ.—1 Kor. 15:27, 28.

11. ?Sɛ ‘ngwlɛlɛ m’ɔ fin ɲanmiɛn su’n’ yɛ ɔ sie e’n, wafa sɛ yɛ e nin sran mun é trán ɔn?

¹¹ Kɛ ɔ ko yo naan e nin ‘Ɲanmiɛn m’ɔ maan e wun jɔ e’n,’ e afiɛn w’a mantan’n, ɔ fata kɛ e niɛn i nzuɛn su e nanti. Yɛle kɛ e kusu e yo maan sran’m be wun jɔ be. (Fil. 4:9) Sɛ ‘ngwlɛlɛ m’ɔ fin ɲanmiɛn su’n’ yɛ ɔ sie e’n, e su kloman ndɛnngan. (Zak 3:17) Ɔ́ yó e fɛ kɛ e siesie sran’m be afiɛn.

“An yo kɛ kannin sa”

12. (a) ?Ngue ndɛ yɛ Zezi kɛnnin i ndɛ nanwlɛ m’ɔ ti kɛ kannin sa’n i su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo kɛ kannin m’ɔ kpaja’n sa ɔ?

¹² Kɛ e kle sran mun ndɛ nanwlɛ m’ɔ ti kɛ kannin sa m’ɔ kpaja be su’n, i sɔ’n yɛ ɔ ti be ukalɛ’n niɔn. (Jue. 43:3) Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be ti kɛ “kannin sa mɛn’n nun.” Ɔ seli be kɛ be kpaja naan sran’m be wun be ‘aeliɛ kpa’n,’ ye mɔ be yo sran’n ti. Ɔ maan, sran’m bé wún ndɛ nanwlɛ’n i atin weiin. (An kanngan Matie 5:14-16 nun.) Andɛ e kusu e ti kɛ kannin sa sran’m be ɲrun. Yɛle kɛ e yo sran’m be ye kpɛkun e bo jasin fɛ’n ‘nvlenvle’m be kwlaa’ nun. (Mat. 26:13; Mar. 13:10) ?Nán junman kpa yɛle i sɔ’n?

13. ?Ngue yɛ sran’m be sie i nzɔliɛ e lika ɔ?

¹³ Zezi seli kɛ ‘klɔ m’ɔ o oka su’n, ɔ fiaman.’ Klɔ kwlaa ng’ɔ o oka su’n, i wunlɛ yoman ya. I kunngba’n, e aeliɛ’n fiaman. Afin kɛ e bo jasin fɛ’n mɔ e yo sran’m be ye’n, sran’m be wun e. Asa kusu’n, be sie i nzɔliɛ kɛ e yoman sa sukusuku naan e yo sa i nuan su.—Tit 2:1-14.

14. (a) ?Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, kannin’n ti sɛ? (b) ?É yó sɛ naan b’a seman kɛ e ti kɛ kannin mɔ be fiɛ i “sɛ bo” sa ɔ?

¹⁴ Zezi seli kɛ be sɔman kannin siemɛn i sɛ bo, sanngɛ be fa sie like su nglo, naan ɔ kpaja be kwlaa nga be o sua lɔ’n be ɲrun. Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, ufa yɛ be fa yo kannin mun ɔn, kpɛkun be gua nun ngo. Titi’n, olivie ngo yɛ be fa gua nun ɔn. Kɛ be sɔ kannin nuan’n, be fa sie i like su nglo. I siewlɛ sɔ’n kwla yo waka, annzɛ blalɛ naan w’a ‘kpaja be kwlaa nga be o sua lɔ’n be ɲrun.’ Be sɔman kannin’n be siemɛn i “sɛ bo.” Zezi kusu waan nán maan i sɔnnzɔnfuɛ’m be fia. I sɔ ti’n, ɔ fata kɛ e yo kɛ kannin sa sran’m be ɲrun. Nán maan e ɲrun mɔ sran’m be tanndan’n, annzɛ yalɛ mɔ be kle e ti’n, e fa ndɛ nanwlɛ’n e fia.

15. ?E aeliɛ kpa ti’n, ngue yɛ sran wie’m be kwla yo ɔ?

¹⁵ Kɛ Zezi kannin kannin m’ɔ kpaja’n i ndɛ’n, i sin’n ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: ‘I kunngba’n niɔn, an yo kɛ kannin sa sran’m be ɲrun, maan be wun amun ɲoliɛ kpa’n naan be manman amun Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n.’ E ‘ɲoliɛ kpa’n’ ti’n, sran wie’m be kwla yo Ɲanmiɛn i sufuɛ be ‘mɛnmɛn’ i. ?Nán like mɔ i ti yɛ ɔ fata kɛ e yo kɛ ‘nzraama m’ɔ kpaja mɛn’n nun sa sran’m be nun’n,’ yɛle i sɔ’n?—Fil. 2:15.

16. ?Kɛ mɔ e ti kɛ ‘kannin sa mɛn’n nun’n,’ ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

¹⁶ Sɛ e ti kɛ ‘kannin sa mɛn’n nun’n,’ ɔ fata kɛ e bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n jasin fɛ’n naan e uka sran mun maan be yo Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Akoto Pɔlu seli e kɛ: “An yo sa ng’ɔ kle kɛ an wo wia klengle kpa’n nun’n. Afin be nga be o wia’n nun’n, be yo sran ye, be yo sa kpa, yɛ be di nanwlɛ.” (Efɛ. 5:8, 9) Ɔ fata kɛ e aeliɛ’n yo kpa kɛ Ɲanmiɛn mmla’n kle e’n sa. Ɔ ti cinnjin kɛ e fa akoto Piɛli i ndɛ nga su. I waan: ‘An yo sa ng’ɔ ti kpa’n be nga be timan Klistfuɛ’n be ɲrun naan sɛ be saci amun dunman kɛ an ti sa tɛ yofuɛ mun’n, be wun sa kpa nga an yo be’n naan cɛn nga Ɲanmiɛn bá’n, be mɛnmɛn i.’ (1 Piɛ. 2:12) ?Sanngɛ, sɛ ndɛ tɔ e nin e niaan Klistfuɛ kun e afiɛn’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

“An ko siesie amun afiɛn ka”

17-19. (a) ?Ngue yɛle “like” mɔ Matie 5:23, 24 kɛn i ndɛ’n? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ndɛ siesielɛ’n ti cinnjin ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Zezi kɛnnin i sɔ’n i ndɛ ɔ?

¹⁷ Kɛ Zezi kán ndɛ oka’n su lɔ’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ nán be fa be niaan wie i ndɛ sie be klun naan i wun yo e tɛ kpa. Sɛ be loli be niaan kun i ngasi’n, ɔ fata kɛ be siesie be afiɛn ndɛndɛ. (An kanngan Matie 5:21-25 nun.) ?E wun ndɛ nga Zezi kannin’n i wlɛ kpa? ?Sɛ é fá like wie kó mán Ɲanmiɛn’n, mɔ y’a ju i suwlɛ lɛ naan sɛ e wla kpɛn su kɛ e wun ndɛ o e niaan wie klun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? Ɔ fata kɛ e yaci like sɔ’n lɛ e ko siesie e afiɛn ka naan y’a kwla fa e like’n y’a man.

¹⁸ ‘Like’ mɔ be kɛn i ndɛ’n kwla yo tɛ mɔ be yi fa man Ɲanmiɛn’n. Nnɛn mɔ be fa yi tɛ’n ti cinnjin kpa, afin Ɲanmiɛn i mmla m’ɔ mannin Izraɛlifuɛ mun’n i kun ɔn. Sanngɛ, sɛ sran kun kó mán Ɲanmiɛn like naan i wla kpɛn su kɛ i wun ndɛ o i nian kun klun’n, ndɛ sɔ’n i siesielɛ ti cinnjin tra tɛ mɔ i waan ɔ́ yí’n. Zezi seli kɛ: “Yaci like sɔ’n lɛ, an ko siesie amun afiɛn ka, i sin bla w’a fa ɔ like sɔ’n man.” Afiɛn siesielɛ’n ti cinnjin tra like manlɛ m’ɔ o Mmla’n nun’n.

¹⁹ Zezi w’a kanman like trele kun mɔ be fa man Ɲanmiɛn annzɛ sa tɛ trele kun mɔ be yoli’n i ndɛ. Ɔ maan, like kwlaa wie ala mɔ be waan bé mán Ɲanmiɛn’n, sɛ be wla kpɛn su kɛ be wun ndɛ o be niaan kun i klun’n, ndɛ sɔ’n yɛ ɔ fata kɛ be dun mmua siesie ɔ. Sɛ nnɛn yɛ bé fá mán’n, ɔ fata kɛ be yaci nnɛn mɔ be nin a kunmɛn i’n, ‘Ɲanmiɛn i suwlɛ’n i ɲrun lɛ’ Ɲanmiɛn sua’n i awlo’n nun lɔ. Sɛ be wie ndɛ’n i siesie’n, yɛ sran’n kwla fa nnɛn’n man ɔn.

20. ?Sɛ e niaan wie loli e ngasi’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e siesie e afiɛn ndɛndɛ ɔ?

²⁰ Sɛ e waan e su Ɲanmiɛn’n, ɔ fata kɛ e nin e wiengu mun e tran kpa. I sɔ’n ti Ɲanmiɛn mmla. Sran ng’ɔ yi tɛ man Ɲanmiɛn’n, sɛ ɔ nin i niaan’m be tranman kpa’n, nn nán tɛ yɛ ɔ yili ɔ. (Mis. 6:6-8) Ɔ maan Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be ‘siesie ndɛ wɛtɛɛ su ndɛndɛ.’ (Mat. 5:25) Pɔlu kannin ndɛ kunngba sɔ’n wie. I waan: “Sɛ an fa ya’n, nán an yo sa tɛ. Nán an fa ya sɔ’n lele maan wia’n tɔ su. Nán an man mmusu’m be si Satan’n i wluwlɛ.” (Efɛ. 4:26, 27) Sɛ e ndɛ yo fɛ ti naan e fa ya e niaan kun wun’n, ɔ fata kɛ e siesie ndɛ sɔ’n ndɛndɛ. Nán maan e fa ya sɔ’n lele maan wia’n tɔ su naan Satan ɲan wluwlɛ.—Lik 17:3, 4.

Maan e bu e wiengu’m be sran

21, 22. (a) ?Wafa sɛ yɛ e kwla nanti Zezi i ndɛ nga y’a wun be yɛ’n be su ɔ? (b) ?Ngue ndɛ yɛ é wá kɛ́n i like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun ɔn?

²¹ Y’a wun ndɛ nga Zezi kɛnnin i oka’n su lɔ’n i kpɔlɛ wie mun. Ɔ fata kɛ ndɛ sɔ’n uka e naan e nin e niaan mun e tran klanman. Kannzɛ fɔ o e kwlaa e nun’n, sanngɛ e kwla fa ndɛ sɔ’n su, afin like nga e kwlá yoman’n, Zezi nin i Si be su seman e kɛ e yo. Sɛ e srɛ Ɲanmiɛn, yɛ e mian e ɲin’n naan Zoova suan e bo’n, e kwla yo wɛtɛɛfuɛ, e kwla si aunnvuɛ yɛ e nin sran e kwla tran fɔun. Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, e kwla kpaja kɛ kannin sa naan Ɲanmiɛn ɲan ɲrun. Asa ekun’n, e kwla siesie ndɛ kwlaa ng’ɔ tɔ e nin e niaan mun e afiɛn’n.

²² Sɛ e waan e su Ɲanmiɛn’n, ɔ fata kɛ e yo e wiengu’m be kpa. (Mar. 12:31) Ɲanmiɛn ndɛ mɔ Zezi kɛnnin i oka’n su lɔ’n, mɔ y’a yiyi nun yɛ’n, ɔ lemɛn i wunsu. Kɛ e bu ndɛ sɔ’n i sin’n, e kwla usa e wun kɛ: ‘?Min nin min wiengu mun e tran kpa?’ Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun’n, é wá wún i nun kpɔlɛ wie mun ekun mɔ be kwla uka e naan y’a yo e wiengu’m be kpa ɔ.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?

• ?Kɛ be se kɛ sran ti wɛtɛɛfuɛ’n, i bo’n yɛle benin?

• ?Ngue ti yɛ ‘aunnvuɛ sifuɛ’m be’ liɛ su ti ye ɔ?

• ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo kɛ kannin sa ɔ?

• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ ‘e nin e niaan e siesie e afiɛn’ ndɛndɛ ɔ?

[Foto, bue 8]

Kɛ ɔ ko yo naan y’a kpaja kɛ kannin’n sa’n, Ɲanmiɛn Sielɛ jasin fɛ’n i bolɛ’n ti cinnjin.

[Foto, bue 9]

Ɔ fata kɛ sran’m be wun kɛ e nzuɛn’n ti kpa.

[Foto, bue 10]

Maan e mian e ɲin naan e nin e niaan e siesie e afiɛn.