E kpa yolɛ ti’n, Zoova nian e
‘[Zoova] niannian asiɛ wunmuan’n su naan ɔ́ súan be nga be fa be wla’n kwlaa guɛ i su’n be bo.’—2 NYO. 16:9.
1. ?Ngue ti yɛ Zoova nian e ɔ?
ZOOVA ti e Si. Ɔ leman wunsu. Ɔ si e kpa ti’n, e “akunndan’n kwlaa” bɔbɔ’n, ɔ si be. (1 Nyo. 28:9) Sanngɛ nán kɛ ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ wún sa tɛ nga e yo be’n ti yɛ ɔ nian e ɔ. (Jue. 11:4; 130:3) Ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sásá e sa tɛ kwlaa nga be kwla yo naan e nin i e afiɛn w’a saci’n, annzɛ naan y’a ɲanman anannganman nguan’n be lika.—Jue. 25:8-10, 12, 13.
2. ?Wan mun yɛ Zoova uka be ɔ?
2 Sran fi leman tinmin traman Zoova. Ɔ wun ninnge’m be kwlaa. Ɔ maan, blɛ kwlaa nga i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be kpan flɛ i’n, ɔ kwla uka be. Ɲrɛnnɛn blɛ nun’n, ɔ kwla suan be bo. 2 Be Nyoliɛ 16:9 waan: ‘[Zoova] niannian asiɛ wunmuan’n su naan ɔ́ súan be nga be fa be wla’n kwlaa guɛ i su’n be bo.’ Maan e sie i nzɔliɛ kɛ saan be nga be fa be wla’n kwlaa guɛ i su’n, mɔ be akunndan’n ti kpa’n, yɛ ɔ uka be ɔ. Be nga be ti gblɛfuɛ’n mɔ be diman nanwlɛ, ɔ yoman be sɔ.—Zoz. 7:1, 2, 21, 25; Nya. 1:23-33.
Maan e nin Ɲanmiɛn e nanti
3, 4. ?Kɛ be se kɛ be nin ‘Ɲanmiɛn nanti’n,’ i bo’n yɛle benin? ?Yɛ Biblu’n nun sran benin yɛ be ndɛ’n kwla uka e naan y’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ ɔ?
3 Sran sunman be bu i kɛ nglo nin asiɛ’n i Yifuɛ’n, ɔ nin klɔ sran mun nanti ɔ, ɔ yoman ye. Sanngɛ, i sɔ li yɛ Zoova klo kɛ be yo ɔ. Laa’n, Enɔku nin Nowe be nin Ɲanmiɛn be nantili. (Bob. 5:24; 6:9, 10) Moizi ‘trɛli i awlɛn, ɔ ti kɛ w’a wun Ɲanmiɛn mɔ be wunmɛn i’n sa.’ (Ebr. 11:27) Famiɛn Davidi nin i Si Ɲanmiɛn be nantili. Ɔ seli kɛ: ‘Sɛ Anannganman nin min wo nun’n, srɛ kunman min, min wun usuman min.’—Jue. 16:8.
4 E si kɛ e nin Zoova kwlá nantiman kɛ sran nɲɔn mɔ be tratra be sa nun be nanti sa. Sanngɛ wafa nga e nin i kwla nanti’n, Azafu m’ɔ ti jue tofuɛ’n kɛnnin i ndɛ seli kɛ: “Sanngɛ e nin wɔ yɛ e o nun titi ɔ. A trali min sa’n, yɛ e nin wɔ e nanti titi ɔ. Ɔ bɔbɔ wɔ akunndan liɛ’n yɛ a fa tinngɛ min ɔn.” (Jue. 73:23, 24) Afɔtuɛ nga Biblu’n man e’n, ɔ nin nga ‘sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n’ man’n, sɛ e nian su e nanti’n, i sɔ’n yɛ be flɛ i kɛ be nin Ɲanmiɛn nanti’n niɔn.—Mat. 24:45; 2 Tim. 3:16.
5. ?Wafa sɛ yɛ Zoova niɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ mun kɛ siɛ kun m’ɔ klo i mma mun’n, ɔ nian be’n sa ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu Zoova ɔ?
5 Zoova klo sran nga be nin i nanti’n. Ɔ maan, ɔ nian be su kɛ siɛ kun m’ɔ klo i mma mun yɛ ɔ kle be like’n sa. I bɔbɔ seli kɛ: ‘Ń wá klé wɔ like, yɛ ń wá klé wɔ atin ng’ɔ ti mɔ a fa sun’n. Ń wá mán wɔ afɔtuɛ, ń nían wɔ su.’ (Jue. 32:8) I sɔ’n ti’n, maan e fa kosan yɛ mun e usa e wun: ‘?Kɛ n niɛn i sa’n, ɔ ti kɛ Zoova tra min sa’n ɔ nin min nanti? ?N sie min su n tie ngwlɛlɛ ndɛ m’ɔ kan kle min’n, yɛ n wun i wlɛ kɛ klolɛ m’ɔ klo min ti’n, i ɲin ta min? ?Kɛ mɔ n si kɛ ɔ o lɛ’n ti’n, akunndan nga n bu’n, ɔ nin ndɛ nga n kan be’n, ɔ nin min aeliɛ’n, n bu be sin? ?Yɛ sɛ n yo sa tɛ wie’n, n wun i wlɛ kɛ Zoova ɲin timan saa, naan sanngɛ ɔ ti Siɛ kun m’ɔ klo kɛ be nga be yo sa tɛ’n be kaci be nzuɛn’n naan be nin i be san nun ekun?’—Jue. 51:19.
6. ?Ngue yɛ Zoova kwla yo mɔ siɛ nin niɛn’m be kwlá yoman ɔn?
6 Wie liɛ’n, ka naan y’a yo sa tɛ wie’n, Zoova bu e ɲrun naan y’a yoman sa sɔ’n. Wienun ɔn, Zoova kwla wun kɛ e awlɛn’n mɔ i li ti tɛ laa’n ti’n, e su bu sa tɛ wie i yolɛ akunndan. (Zer. 17:9) Kɛ ɔ yo sɔ’n, wafa nga Zoova kwla bu e ɲrun ndɛndɛ’n, e si’m be bɔbɔ be kwlá yoman sɔ. Afin i liɛ’n, ɔ kwla “nian” lele e awlɛn’n nun lɔ. Ɔ si akunndan nga e bu’n. (Jue. 11:4; 139:4; Zer. 17:10) Bariki ti Zeremi i fluwa klɛfuɛ nin i janvuɛ kpa kun. Sa kun m’ɔ buli i akunndan’n, ɔ nin wafa nga Zoova nin i be kannin’n, maan e fa naan e nian.
Zoova yoli Bariki kɛ i wa sa
7, 8. (a) ?Wan yɛle Bariki? ?Yɛ akunndan tɛ benin yɛ ɔ buli ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ ɔ klo Bariki kɛ siɛ kun fa klo i wa sa ɔ?
7 Zoova mannin Zeremi junman kekle kun kɛ ɔ di. I waan Zeremi kan jɔlɛ nga ɔ́ wá dí Zidafuɛ mun’n kle be. Kɛ ɔ́ dí junman sɔ’n, ɔ nin Bariki m’ɔ ti fluwa klɛfuɛ’n yɛ be nantili ɔ. (Zer. 1:18, 19) Ɔ juli blɛ wie’n, Bariki mɔ i osufuɛ’m be kwla yo aɲanbeunfuɛ’n, ɔ kunndɛli “pɔɔ nun tranlɛ.” Atrɛkpa’n, ɔ buli i bɔbɔ i wun akunndan ti yɛ ɔ yoli sɔ ɔ. Sanngɛ, Zoova wunnin kɛ akunndan nga Bariki buli’n, ɔ timan kpa. Ndɛndɛ kpa Zoova seli Zeremi kɛ ɔ kan ndɛ kle Bariki. Ɔ seli i kɛ: ‘A waan: “M’an wun min ɲrun ngboko! Laa min waan n wo afɛ nun, kannzu ato yɛ m buali ɔ, sanngɛ Anannganman w’a uka su siɛn’n. M’an kplin lele m’an fɛ ngbɛn, nán wunmiɛn bɔ kan sa yɛ n ko ɲɛn i n ko lo ɔ.”’ Ɲanmiɛn seli i kɛ: ‘Pɔɔ yɛ á kúnndɛ kɛ á trán nun ɔn. Nán kunndɛ pɔɔ nun tranlɛ.’—Zer. 45:1-5.
8 Wafa nga Zoova nin Bariki kannin’n, w’a fa kanman ngowa. Sanngɛ w’a yomɛn i ya su. Ɔ nin i be kɛnnin i kɛ siɛ kun m’ɔ klo i wa’n ɔ fa yo’n sa. Ɲanmiɛn wunnin kɛ akunndan nga Bariki buli’n, kannzɛ ɔ timan kpa mɛnmɛn i’n, sanngɛ nán klunwi su yɛ ɔ buli i ɔ. Zoova kusu si kɛ Zerizalɛmu i awieliɛ blɛ’n w’a ju, yɛ ɔ kunndɛman kɛ i sɔ blɛ’n nun’n, Bariki saci. Ɔ maan, kɛ ɔ ko yo naan Bariki w’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ’n, ɔ seli i kɛ ‘ɲrɛnnɛn nga ɔ́ fá yí i mɛn’n su’n, like kun ng’ɔ su ɲɛnmɛn i’n, ɔ nunman lɛ.’ Ɔ seli i ekun kɛ sɛ ɔ yo ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ su wuman. (Zer. 45:5) Ɔ ti kɛ Ɲanmiɛn su se i kɛ: ‘?Ngue yɛ a su yo i yɛ’n? Bu sa ng’ɔ su wa ju Zida nin Zerizalɛmufuɛ’m be su’n i akunndan nian e. Sɛ ɔ ɲin yi min’n, a su wuman. Ń sásá wɔ.’ Ndɛ nga Zoova kannin’n, ɔ kannin Bariki i awlɛn’n, afin ɔ kacili i akunndan’n. Kɛ ɔ dili afuɛ 17 mɔ sran’m be nunnunnin Zerizalɛmu’n, Bariki fiteli nun.
9. ?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan nga be o ndɛ kpɔlɛ’n nun’n, be su ɔ?
9 Maan e bu Bariki i ndɛ’n i akunndan naan e fa kosan yɛ mun e usa e wun: ?Ngue yɛ wafa nga Zoova nin Bariki yoli’n, ɔ kle e Zoova su ɔ? ?I sɔ’n kle e kɛ Zoova bu i sufuɛ’m be sɛ? (An kanngan Ebre Mun 12:9 nun.) ?Blɛ kekle nga e wo nun yɛ’n nun’n, ngue yɛ afɔtuɛ nga Ɲanmiɛn mannin Bariki’n, ɔ nin wafa nga Bariki fa tɛli su’n, ɔ kle e ɔ? (An kanngan Lik 21: 34-36 nun.) ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla nian Zeremi liɛ’n su naan Zoova i sufuɛ’m be ndɛ w’a lo be kɛ ng’ɔ fa lo Zoova’n sa ɔ?—An kanngan Galasifuɛ Mun 6:1 nun.
Ɲanmiɛn i Wa’n klo sran kɛ i Si’n sa
10. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ Zezi m’ɔ ti asɔnun’n i su Kpɛn’n kwla di i junman’n niɔn?
10 Ka naan y’a ju Klistfuɛ’m be blɛ su’n, wafa nga Zoova fa kloli i sufuɛ mun’n, i ɲrun jranfuɛ mun nin i sufuɛ nanwlɛfuɛ mun yɛ be yili i nglo ɔ. E blɛ liɛ nun’n, Zezi Klist m’ɔ ti asɔnun’n i su Kpɛn’n, yɛ ɔ yi klolɛ sɔ’n i nglo ɔ. (Efɛ. 1:22, 23) Ɔ maan, Sa Nglo Yilɛ fluwa’n nun’n, be seli kɛ Zezi ti bua gbanflɛn kun mɔ ‘i ɲinma’n ti nso, be yɛ be ti Ɲanmiɛn wawɛ nso m’ɔ sunmannin be mɛn wunmuan’n nun’n niɔn.’ (Ngl. 5:6) Yɛle kɛ, kɛ mɔ Ɲanmiɛn wawɛ’n o Zezi su’n, Zezi wun sa wlɛ kpa. I kusu ɔ wun akunndan ng’ɔ o e klun’n, ɔ leman sa kun sa m’ɔ simɛn i ɔ.
11. ?Ngue junman yɛ Klist di ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ, wafa ng’ɔ nin e tran’n, ɔ fɛ i Si liɛ’n niɔn?
11 Kɛ Zoova sa kusu’n, Zezi timan kɛ polisi bian kun sa yɛ ɔ o nglo lɔ nian e ɔ. Sanngɛ, klolɛ su yɛ ɔ nian e ɔ. Kɛ be flɛ Zezi ‘Siɛ m’ɔ o lɛ titi’n,’ i sɔ’n ti i manmanlɛ wafa’n kun. I sɔ’n kpɛn e wla kɛ Zezi yó naan sran kwlaa nga be lafi i su’n, b’a ɲan anannganman nguan. (Eza. 9:5) Asa ekun’n, kɛ mɔ Klist yɛ ɔ ti asɔnun’n i su Kpɛn’n, ɔ kwla yo naan asɔnunfuɛ nga b’a tin kpa’n, i li be nga be ti asɔnun kpɛnngbɛn mun’n, sɛ e sa mian’n, b’a fɔnvɔ e, annzɛ b’a man e afɔtuɛ.—1 Tɛs. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.
12. (a) ?Ngue like yɛ fluwa nga be fa ko mannin asɔnun nso nga be o Azi Minɛli lɔ’n, ɔ kle i Zezi su ɔ? (b) ?Ngue yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be aeliɛ’n yi i nglo wafa nga Klist bu bua fa mun’n i su ɔ?
12 Fluwa nga Klist klɛli ko mannin asɔnun kpɛnngbɛn nga be o asɔnun nso nga be o Azi Minɛli lɔ’n be nun’n, be kle kɛ bua fa’m be ndɛ lo i. (Ngl. 2:1–3:22) Fluwa sɔ’m be nun’n, Zezi kleli kɛ sa nga be o asɔnun sɔ’m be nun’n, ɔ si be ngba. Ɔ kleli ekun kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be ndɛ lo i kpa. E mɔ e o e “Min’n i cɛn’n”a nun’n, ndɛ sɔ’n ti e liɛ wie tratra su bɔbɔ. Afin e blɛ liɛ’n nun yɛ Sa Nglo Yilɛ fluwa’n i ndɛ’n, ɔ kpɛn su ɔ. (Ngl. 1:10) Asɔnun kpɛnngbɛn’m be nian e su asɔnun’n nun. Be aeliɛ’n kle kɛ Klist klo e. Afin i dunman nun ti maan ‘sran sɔ m’ɔ mannin be like kɛ be yo’n,’ be fɔnvɔ e, be wla e fanngan, annzɛ be man e afɔtuɛ ng’ɔ nin e fata’n. (Efɛ. 4:8; Yol. 20:28; an kanngan Ezai 32:1, 2 nun.) ?Kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be mian be ɲin be di junman sɔ’n, e wun i kɛ e ndɛ m’ɔ lo Klist ti yɛ be yo sɔ ɔ?
E ɲan ukalɛ blɛ ng’ɔ ti i nuan su’n su
13-15. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn kwla tɛ e srɛlɛ’m be su ɔ? An fa sa wie’m be yiyi nun.
13 Ɔ ju blɛ wie’n, kɛ e srɛ Ɲanmiɛn tankaan kpa kɛ ɔ uka e’n, kpɛkun e niaan nga b’a tin Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n kpa’n, be wa nian e osu be uka e. ?Ɔ nin a yoman e sɔ le? (Zak 5:14-16) Asa kusu’n, asɔnun aɲia’m be bo lɔ, annzɛ Biblu’n i akua’m be nun yɛ ndɛ kun kwla kle e atin ng’ɔ fata kɛ e fa’n niɔn. Kpɛ sunman kɛ Zoova tɛ e srɛlɛ’m be su kɛ ngalɛ’n sa. I wie yɛle aniaan bla kun i liɛ’n. Cɛn kun’n, aniaan bian kun mannin ijɔlɛ wie asɔnun lɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn b’a bu aniaan bla’n i lufle tɛ kpa w’a di le mɔcuɛ nɲɔn kun. Sanngɛ w’a boman su w’a kleman aniaan bian’n. Biblu’n nun ndɛ nga aniaan’n fa kannin ndɛ’n, i fɛ m’ɔ yoli i’n, yɛ ɔ boli su ɔ. Afin sa ng’ɔ juli i su’n nin aniaan’n i ndɛ’n be kɔ sɛsɛ. Ɔ maan ɔ fɔnvɔli i kpa. Aɲia sɔ’n m’ɔ bɛli i bo’n yoli i fɛ dan!
14 Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n, ɔ uka e. I sɔ liɛ’n nun’n, maan e fa sran nsan mɔ bisua lɔ yɛ be sili Zoova’n, be ndɛ kun naan e nian. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, be ti jasin bofuɛ sanngɛ be nin a yoman be batɛmu. Sa kun juli bisua lɔ ti’n, ninnge nga be man bisuafuɛ’m be ngba’n be atin kɛ be yo’n, be tanninnin be be nun wie’m be yolɛ. I sɔ’n w’a yoman bisuafuɛ’m be fɛ. I sɔ’n ti’n, be waan sɛ i aliɛ cɛn’n, sɛ be di like nglɛmun’n, be su faman be talie mun manman. ?Ngue yɛ jasin bofuɛ nsan’n bé yó ɔ? Afin sɛ be yo kɛ be onga’m be sa’n, bé tɔ́n Zoova i mmla ng’ɔ o Rɔmfuɛ Mun 13:1 nun. Sɛ b’a yoman kɛ be nga’m be sa kusu’n, bisuafuɛ’m be su yaci cɛman be.
15 Kɛ mɔ be sran nsan’n be leman atin be kokoman yalɛ’n, be srɛli Zoova kɛ ɔ kle be ngwlɛlɛ. Kɛ lika’n cɛnnin’n, be wunnin kɛ ajalɛ kunngba’n yɛ be nsan’n be fali ɔ. Yɛle kɛ b’a diman like. Kɛ gladi difuɛ’m be bali talie’m be isalɛ’n, be leman wie naan b’a fa man. Ɔ yoli be fɛ dan, afin Ɲanmiɛn mɔ be ‘srɛ i ɔ, ɔ ti’n,’ w’a yiman be ase!—Jue. 65:3.
Nán e ɲrun lɔ sa’m be ti srɛ kun e
16. ?Wafa sɛ yɛ jasin fɛ’n mɔ e bo’n, ɔ kle kɛ be nga be klo nanwlɛ’n be ndɛ lo Zoova ɔ?
16 Mɛn wunmuan nun jasin fɛ’n nga e bo’n, ɔ kle weiin kɛ, kan kwlaa nga sran nga be awlɛn’n ti kpa’n be o’n, be ndɛ lo Zoova. (Bob. 18:25) Kpɛ sunman’n, Zoova maan anzi’m be kle i Lalofuɛ mun sran nga be klo nanwlɛ’n be sin atin. Wie liɛ bɔbɔ’n, sran sɔ’m be o lika nga be nin a boman jasin fɛ’n lɔ le’n be nun. (Ngl. 14:6, 7) Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, anzi kun yɛ ɔ seli Filipu m’ɔ ti jasin fɛ bofuɛ’n kɛ ɔ ko to Etiopi bian’n naan ɔ yiyi Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun kle i ɔ. ?Kɛ ɔ yoli sɔ’n i bo’n guali sɛ? Bian’n fali Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. Ɔ maan be yoli i batɛmu naan w’a kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n kun.b—Zan 10:14; Yol. 8:26-39.
17. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e ɲrun lɔ sa’m be ti’n, e koko ngboko ɔ?
17 Kɛ mɛn’n kɔ́ i bue nuan’n, ‘ɲrɛnnɛn’n’ úka su kɔ́ i ɲrun. (Mat. 24:8) Nzue m’ɔ tɔman’n, annzɛ alɛ dilɛ ti’n, be kwlaman aliɛ gua’n nun kun. Nán junman kusu yɛ be ɲɛn i be di ɔ. Wie liɛ kusu’n, junman’m be su kpɛn’m be mian sran mun kɛ be di junman’n tra su. Kannzɛ ɔ ti sɔ o, sran nga Zoova i junman’n yɛ ɔ ti be cinnjin tra like uflɛ’n, ‘be ɲinma’n ti kpa.’ Ɔ maan be kokoman traman su. Be si kɛ Ɲanmiɛn klo be ti’n, ɔ́ nían be lika. (Mat. 6:22-34) Afuɛ nga be flɛ i 607 ka naan y’a ju Zezi blɛ su’n, kɛ lika’n jrannin kpa Zerizalɛmu lɔ’n, wafa nga Zoova niannin Zeremi lika’n, maan e kɛn i ndɛ e nian.
18. ?Blɛ mɔ be utuli Zerizalɛmu klɔ’n, wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ ɔ klo Zeremi ɔn?
18 Kɛ be utuli Zerizalɛmu klɔ’n mɔ blɛ sɔ’n ɔ́ fá wíe’n, be wlali Zeremi bisua gladi difuɛ’m be awlo’n nun. ?Ɔ́ yó sɛ naan w’a ɲan like w’a di? Sɛ ɔ ti kɛ b’a wlɛmɛn i bisua’n, nn i bɔbɔ kúnndɛ i nuan nun aliɛ. Sanngɛ ɔ timan sɔ. Sɛ ɔ́ dí like’n, saan be nga be o i wun lɛ’n yɛ bé mɛ́n i ɔ. Kusu’n, be nun sunman be ti i kpɔfuɛ! Sanngɛ Zeremi w’a lafiman sran su. Ɔ fɛli i wla’n kwlaa guɛli i Ɲanmiɛn m’ɔ seli kɛ ɔ́ níɛn i lika’n su. ?Zoova niɛnnin i lika sakpa? Kpa! Ɲanmiɛn yoli maan cɛn kwlaa be mannin Zeremi ‘kpaun kukluku kun. Ɔ dili i lele saan be ɲanman kpaun klɔ’n nun kun.’ (Zer. 37:21) I Zeremi o, i Bariki o, i Ebɛd Melɛki o, be nin sran wie mun ekun be fiteli nun awe blɛ nin tukpacɛ blɛ nin wie blɛ sɔ’n nun.—Zer. 38:2; 39:15-18.
19. ?Kɛ é bú e ɲrun lɔ sa’m be akunndan’n, nda benin yɛ ɔ fata kɛ e ta ɔ?
19 Nanwlɛ, Zoova ‘ɲin wo i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be su. Yɛ i su o yalɛ nga be koko kle i’n su.’ (1 Piɛ. 3:12) ?Kɛ e Si Zoova nian e’n, ɔ yo e fɛ? Kɛ e si kɛ e kpa yolɛ ti yɛ ɔ nian e’n, srɛ kunman e. ?Nɛ́n i ɔ? Sɛ ɔ ti sɔ’n, maan e ta nda kɛ kannzɛ e ɲrun lɔ sa’m bé yó sɛ o, e nin Zoova é nánti titi. E kwla lafi su kɛ be nga be ti nanwlɛfuɛ’n, Zoova nían be tititi kɛ siɛ kun fa niɛn i wa’n sa.—Jue. 32:8; an kanngan Ezai 41:13 nun.
[Ja ngua lɛ ndɛ mun]
a Kannzɛ fluwa sɔ’n i nun ndɛ’m be ti Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n be liɛ’n, sanngɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwlakwla be liɛ wie.
b Sa kun ekun m’ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ kle e atin’n, ɔ o Sa Nga Be Yoli’n 16:6-10 nun. Ndɛ sɔ’n se kɛ ‘Ɲanmiɛn wawɛ’n seli Pɔlu nin i janvuɛ’m be kɛ nán be kan Ɲanmiɛn ndɛ’ Azi mɛn’n nun nin Bitini mɛn’n nun. Ɔ seli be kɛ be wɔ Maseduani. Kɛ be ɔli lɔ’n, sran kpanngban be sɔli Ɲanmiɛn ndɛ’n nun klanman.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ su ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e nin ‘Ɲanmiɛn e nanti’ ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ Zoova yili i nglo kɛ ɔ klo Bariki ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ Zezi m’ɔ ti asɔnun’n i su Kpɛn’n i nzuɛn’n ti kɛ i Si liɛ’n sa ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e fa e wla’n gua Ɲanmiɛn su blɛ kekle nga nun ɔn?
[Foto, bue 13]
Kɛ nga Zeremi nin Bariki be fa trannin’n sa’n, asɔnunfuɛ’m be ndɛ lo asɔnun kpɛnngbɛn mun kɛ ng’ɔ fa lo Zoova’n sa.
[Foto, bue 15]
?Wafa sɛ yɛ Zoova kwla uka e blɛ ng’ɔ ti i nuan su’n i su ɔ?