Sɛ be yrali wɔ’n like nga á yó naan w’a bumɛn i kɛ ɔ liɛ w’a wie’n
‘Min nin min yi e o lɛ klanman cɛ. Kpɛkun cɛn kun’n, w’a yaci min. W’a ka min kunngba. Ɔ yo min ya dan.’—MARK,a ɔ nin i yi’n be yrali w’a di afuɛ kun.
“Min wun nin talua kun be lali. Talua sɔ’n nin e wa bla’n be afuɛ sɛ. Min wun i ayeliɛ tɛ’n ti kɛ e yrali’n, min wun fali min feke. Sanngɛ min ɲin ase yɛ ɔ guali ɔ, ɔ yoli min kɛ n nunman sran’m be nun kun sa.”—EMMELINE, ɔ nin i wun’n be yrali w’a di afuɛ 17.
Sran wie’m be yra be yi’n annzɛ be wun’n. Be bu i kɛ sɛ be yo sɔ’n, yɛ be wun yó be fɛ ɔ. Sran wie mun kusu be bumɛn i sɔ akunndan’n, sanngɛ be yra be. I kwlaa yoli o, be nga be nin be yi annzɛ be wun’n be yra’n, be wun kɛ ɔ yo kekle man be. Sɛ b’a yra wɔ’n, a wun i wlɛ kɛ ɔ ti kokolɛ ngunmin. Sanngɛ Biblu’n man afɔtuɛ wie mɔ be kwla uka wɔ ɔ. É wá kán be nun wie’m be ndɛ. I sɔ’n ti’n, fa ɔ ɲin sie ndɛ nga su nian.
LIKE NG’Ɔ KWLA YO KEKLE MAN WƆ’N 1: AKUNNDAN TƐ’N I ASE WLALƐ.
Sika ndɛ o ɔ su, ba’m be lika nianlɛ o lɛ, yɛ wɔ ngunmin yɛ a wo ɔ. Ɔ maan a yaciman kokolɛ. Be flɛ dɔɔtrɔ bla kun kɛ Judith Wallerstein. Ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ, kɛ sran’m be yra m’ɔ di afuɛ kpanngban bɔbɔ’n, be yaciman kokolɛ. Be nun wie’m be waan be lakali be naan b’a yi be ase. Kɛ ɔ yo sɔ’n, be bu i kɛ ‘b’a baman kpa yolɛ, be wla bo, yɛ ɔ yo be kɛ b’a ka be ngunmin sa.’
LIKE NGA A KWLA YO’N
▪ Sun. I nun mɔ á já bla annzɛ bian’n, a sunnzunnin kɛ á dí aklunjuɛ. Kpɛkun ɲrɛnnɛn yɛ a wunnin i ɔ. I sɔ’n yo ya dan. (Nyanndra Mun 5:18) Siɛn mɔ amun a yra’n, sɛ ɔ yo wɔ kɛ a sun’n, “sun.” Nán ɲannzuɛn kun wɔ.—Akunndanfuɛ’n 3:1, 4.
▪ Fa ɔ wun mantan sran. Sɛ a tran ɔ ngunmin naan a sun’n, ɔ timan tɛ. Sanngɛ sɛ ɔ ngunmin a tran trilili’n, ɔ timan kpa. (Nyanndra Mun 18:1) Asa ekun’n, kɛ a nin wɔ janvuɛ’m bé kókó yalɛ’n, nán kan sran mɔ a nin i be nunman nun kun’n i wun ndɛ. Sɛ a kɛn i wun ndɛ trilili naan bɔbɔ ɔ ndɛ yo fɛ’n, ɔ cɛman naan w’a fuan ɔ wun sran. I sɔ’n ti’n, ndɛ nga sran ti ɔ, ɔ yo sran’n yɛ kan ɔn. Asa kusu’n, kwlaa naan w’a fa ajalɛ cinnjin kpa mun’n, usa sran nga a lafi i su kpa’n i ngwlɛlɛ afɛ.
▪ Nian ɔ wunsu naan w’a tɔman tukpacɛ. Kokolɛ ti’n, a kwla ɲan tansiɔn annzɛ atrebue annzɛ tukpaciɛ uflɛ wie mun ekun. I sɔ’n ti’n, di aliɛ kpa, nán tran ase lɛ sa ngbɛn, lo wunmiɛn kpɛkun lafi kpa.—Efɛzfuɛ Mun 5:29.
▪ Ninnge nga kɛ a wun be’n a fa sran nga a nin i be yrali’n i wun ya’n, sie be lika uflɛ. Nga be timan cinnjin’n, yo be sɔ wie. Sanngɛ ninnge kɛ fluwa annzɛ amun aja foto’n sa’n, fa be sie i kpa. I liɛ’n cɛn wie lele a kwla fa be kle ɔ mma mun.
▪ Nán bu akunndan tɛ. Ɔlga i wun kunndɛli bla i bo, ɔ maan be yrali. Ɔ seli kɛ: “N seli min klun lɔ titi kɛ: ‘?Ngue bɔ cɛ yɛ bla sɔ’n lɛ i mɔ n lɛman wie ɔ?’” Be nga be bu akunndan tɛ titi’n, ‘be wla bo be wun.’ I sɔ yɛ Ɔlga wa sieli i nzɔliɛ ɔ.—Nyanndra Mun 18:14.
Sran kpanngban be klɛ akunndan nga be bu’n. Kɛ be yo sɔ’n, be wla gua ase. A kwla yo sɔ wie. Sanngɛ sɛ ndɛ nga a klɛ’n timan kpa’n, klɛ uflɛ m’ɔ ti kpa’n. Kpɛkun, maan ɔ ɲin tran i lifuɛ’n su. (Efɛzfuɛ Mun 4:23) Sunnzun ase wie yɛ:
Akunndan tɛ’n: Min ti yɛ ɔ kunndɛli sran uflɛ ɔ.
Akunndan kpa’n: N yoli sa wie m’ɔ timan su’n. Sanngɛ ɔ leman atin kunndɛman sran uflɛ.
Akunndan tɛ’n: Bian tɛ ngalɛ’n sacili min.
Akunndan kpa’n: Maan n yaci laa sa’m be akunndan bulɛ naan n yo kpa ke!
▪ Nán fa ɔ́ su sie ndɛ tɛ nga sran’m be kan’n i bo. Ɔ ju wie’n, ɔ janvuɛ kpa wie nin ɔ osufuɛ wie’m be kwla se wɔ kɛ: ‘A nin bla sɔ’n be nunman nun kun bɔbɔ ɔ ti kpa’ annzɛ ‘Ɲanmiɛn kloman kɛ sran’m be yra.’b I sɔ ndɛ’n yo ya kpa. Sanngɛ Biblu’n waan: “Nán fa ɔ su sie ndɛ nga sran’m be kan’n i ngba bo.” (Akunndanfuɛ’n 7:21) Martina ɔ nin i wun be yrali w’a di afuɛ nɲɔn. Ɔ seli kɛ: “N faman min su sieman ndɛ tɛtɛ nga sran’m be kan’n i bo. Wafa nga Ɲanmiɛn bu sa nga ɔ o min su’n i sɔ yɛ m bu i ɔ. Afin Ɲanmiɛn i akunndan nin klɔ sran liɛ’n timan kun mlɔnmlɔn.”—Ezai 55:8, 9.
▪ A nin Ɲanmiɛn be koko yalɛ. Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be ‘koko sa ng’ɔ o be su’n i kwlaa kle i.’ Sa kɛ ng’ɔ wo ɔ su lɛ sa’n, yɛ Ɲanmiɛn kunndɛ kpa kɛ a koko kle i ɔ.—1 Piɛr 5:7.
YO LIKE NGA NIAN: Klɛ Biblu’n nun ndɛ mma nga be kwla wla ɔ fanngan’n fluwa kanngan wie’m be su. Kpɛkun fa be tɛtɛ i lika nga ɔ ɲin kwla tɔ be su’n. Biblu’n nun ndɛ wie’m be ukali be nga be nin be yi annzɛ be wun be nunman nun kun’n. Be nun wie yɛ: Jue Mun 27:10 nin 34:18 nin Ezai 41:10 ɔ nin Rɔmfuɛ Mun 8:38, 39.
LIKE NG’Ɔ KWLA YO KEKLE MAN WƆ’N 2: WAFA NGA A NIN SRAN MƆ BE YRALI’N BÉ TRÁN SIƐN’N.
Zuliana ɔ nin i wun be dili afuɛ 11 naan b’a yra. Ɔ seli kɛ: “N srɛli min wun lele kɛ nán ɔ yaci min. Sanngɛ ngbɛn ɔn. Ɔ maan, n fali ɔ nin bla uflɛ ng’ɔ nin i be o nun’n, be wun ya kpa.” Be nga be yra’n, be nun sunman be fa be wiengu kun’n i wun ya cɛ kpa. Sanngɛ sa wie ti’n, saan be nin i bé kókó yalɛ titi. I li kɛ ba o be afiɛn’n, yɛ be lɛmɛn i yowlɛ ɔ.
LIKE NGA A KWLA YO’N
▪ Sran mɔ a nin i be yrali’n, amun ɲin yi be wiengu. Nán amun tran be koko yalɛ sa ngbɛn. Like nga ti yɛ amun yia be koko yalɛ’n, i ndɛ yɛ amun kan ɔn. Be nga be yoli sɔ’n, be wunnin kɛ ndɛnngan w’a tɔman be afiɛn.—Rɔmfuɛ Mun 12:18.
▪ Nán kɛn i ndɛ tɛtɛ. Sɛ amún kókó yalɛ naan a wun kɛ ɔ su kan ɔ ndɛ tɛ’n, fa Biblu’n nun afɔtuɛ nga su. Ɔ se kɛ: “Sran nga b’ɔ si ngwlɛlɛ’n, ɔ klo-man ijɔlɛ kaka’n.” (Nyanndra Mun 17:27) Sɛ kusu a kwlá traman ɔ awlɛn’n, a kwla se i kɛ: “Ń kó bú ndɛ nga a kannin’n i akunndan naan ɔ yo’n, n ko bua wɔ wie.”
▪ Ninnge nga amun sran nɲɔn’n amun dunman o be su’n, nán maan ɔ yo sɔ kun. Ɔ kwla yo awa fluwa, annzɛ sika guawlɛ wun fluwa, annzɛ dɔɔtrɔ fluwa, annzɛ like uflɛ.
YO LIKE NGA NIAN: Cɛn uflɛ nga amún kókó yalɛ’n, sɛ a wun kɛ ɔ su ijɔ tɛtɛ annzɛ i waan saan i ndɛ liɛ’n su yɛ a fa’n, cuɛn ɔ wun. Sɛ kusu ɔ bɔbɔ yɛ a su yo sɔ’n, amun sanndi. Annzɛ kusu maan amun nuan sɛ su kɛ amún klɛ́ be wun fluwa ɛntɛnɛti su bé gúɛ i bo.—Nyanndra Mun 17:14.
LIKE NG’Ɔ KWLA YO KEKLE MAN WƆ’N 3: BA’M BE UKALƐ.
Maria waan kɛ ɔ nin i wun be yrali’n, w’a yomɛn i sa nun pɔpɔ. I waan: “Cɛn kwlaa min wa bla kan’n sun, ɔ boli bɛ su bielɛ bo ekun. Min wa bla kpɛnngbɛn’n liɛ’n, ɔ yoli kɛ ndɛ’n yomɛn i ya sa. Sanngɛ n sieli i nzɔliɛ kɛ ɔ timan kɛ i laa nun’n sa.” A wun kɛ ba’m be sa mian ukalɛ wun kpa. Sanngɛ a ɲanman ɔ ti annzɛ a wunman like nga a kwla yo fɔnvɔ be’n.
LIKE NGA A KWLA YO’N:
▪ Uka ɔ mma mun naan be kan be klun ndɛ kle wɔ. Kannzɛ be ‘kan ndɛ tɔtɔ nun’n,’ wla be fanngan kɛ be kan.—Zɔb 6:2, 3.
▪ Maan sran kun bɔbɔ suɛ i trɔ’n. Sɛ ɔ wla bo’n, ɔ wa’n kwla si ɔ aunnvuɛ wla ɔ fanngan. Sanngɛ maan ɔ kpɛn ɔ klun kɛ ɔ su ndɛ’n timan i bakan ndɛ. (1 Korɛntfuɛ Mun 13:11) I sɔ’n ti’n, nán kan ɔ su afɛ’n kwlaa kle i. Kusu’n, nán fa ɔ wa’n kaci a nin sran mɔ a nin i be yrali’n, amun afiɛn siesiefuɛ annzɛ amun nuan ijɔfuɛ.
▪ Mian wɔ ɲin nian ɔ mma’m be lika. Awlo nga a nin ba’m be tran lɛ’n ɔ nin ninnge nga amun yo be titi’n, sɛ w’a kaciman be’n, ɔ ti kpa. Like ng’ɔ ti cinnjin kpa m’ɔ fata kɛ amun yo i titi’n, yɛle kɛ amun su Ɲanmiɛn awlo lɔ, yɛ nán amun yaci Biblu’n nun kannganlɛ.—Mmla’n 6:6-9.
YO LIKE NGA NIAN: Le mɔcuɛ nga nun’n, se ɔ mma mun kɛ a klo be kpa naan nán be ti yɛ a nin be si’n annzɛ be nin’n be yrali ɔ. Sɛ ba’n usa wɔ kosan wie’n, nán fa ndɛ’n gua be si annzɛ be nin su.
Sɛ be yrali wɔ’n, nán bu i kɛ ɔ liɛ w’a wie. Melissa nin i wun be trannin afuɛ 16 naan b’a yra. Ɔ seli kɛ: “Kɛ e nin min wun e yrali’n, n seli min klun lɔ kɛ ‘m’an bumɛn i le kɛ sa kɛ nga sa wá jú min su.’” Sanngɛ kɛ é sé yɛ’n, Melissa i wun kpɛjɛ i. I waan: “Kɛ ɔ fin cɛn mɔ n yacili laa sa’m be su kokolɛ’n, min wun fa n feke siɛn’n.”
[Ja ngua lɛ ndɛ mun]
a E kacili dunman wie mun.
b Ɲanmiɛn ɲin ci sran nga be fa gblɛ be yra’n. Sanngɛ sɛ sran kun kunndɛ bla i yi bo annzɛ bian i wun bo naan i wiengu kun’n waan ɔ́ yrɛ́ i’n, Ɲanmiɛn mɛn i atin. (Malasi 2:16; Matie 19:9)
USA Ɔ WUN KƐ [...]
▪ ?Kɛ e yrali’n, n sunnin?
▪ ?Ngue yɛ n kwla yo naan m’an bumɛn i wun akunndan tɛ ɔ?
[Foto, bue 29]
[Foto, bue 30]
Kɛ ɔ wla bo ɔ wun’n, fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n cici ɔ wla.
[Foto, bue 31]