ESTHER

1 Kan panahon ni Ahasuero,* naghadi siya sa 127 probinsiya*+ puon sa India sagkod sa Etiopia.* 2 An trono ni Hading Ahasuero yaon kaidto sa palasyo* nin Susan.*+ 3 Kan ikatulong taon kan saiyang paghadi, naghanda siya nin sarong bangkete para sa gabos niyang halangkaw na opisyal* asin mga lingkod. Yaon duman an mga opisyal kan hukbo nin Persia+ asin Media,+ an mga respetadong tawo, asin an mga gobernador* kan mga probinsiya,* 4 asin ipinahiling niya sa sainda sa laog nin dakul na aldaw, 180 aldaw, kun gurano kayaman kan saiyang kahanga-hangang kahadian asin kun gurano siya kabantog saka kun gurano kadakula kan saiyang onra. 5 Pagkatapos kaini, nagkaigwa man an hadi nin pitong aldaw na bangkete para sa gabos na yaon sa palasyo* nin Susan,* magpuon sa prominente sagkod sa ordinaryong mga tawo. Ginibo ini sa patyo na nasa hardin kan palasyo kan hadi. 6 An patyo may dekorasyon na mga kurtinang telang lino, de-kalidad na telang koton, asin asul na tela na mga nakasabit sa mga lubid na gibo sa de-kalidad na tela saka telang lana* na kulor purpura.* Nakasurok an mga lubid na ini sa mga platang* surusingsing na nakakabit sa mga hariging marmol. May mga sofa man na gibo sa bulawan asin plata na nakabugtak sa salog na gibo sa porfido,* marmol, perlas, saka itom na marmol.

7 Isinerbi an arak gamit an mga kopang bulawan, asin an kada kopa iba an disenyo. Dakulon na arak an isinerbi sigun sa kayang itao kan hadi. 8 Dai inoobligar an siisay man na utubon an hinahagad kan ley may koneksiyon sa pag-inom, huling sinabi kan hadi sa mga opisyal kan saiyang palasyo na pabayaan an kada saro na mag-inom depende sa gusto niya.

9 Naghanda man si Reyna Vasti+ sa palasyo* ni Hading Ahasuero nin sarong bangkete para sa mga babayi.

10 Kan ikapitong aldaw, kan nasa kasiraman na nin pag-ugma an hadi huli sa arak, sinabi niya ki Mehuman, Bizta, Harbona,+ Bigta, Abagta, Zetar, saka Carkas, an pitong opisyal kan palasyo na mga personal na lingkod ni Hading Ahasuero, 11 na padumanon sa saiya si Reyna Vasti, sulot an turbanteng pangreyna, tanganing ipahiling sa mga tawo asin sa mga gobernador* an kagayunan kan reyna, huling magayunon siya. 12 Pero pauruutrong nagsayuma si Reyna Vasti asin dai ini nagsunod sa pagbuot kan hadi na ipinasabi sa saiya paagi sa mga opisyal kan palasyo. Huli kaini, grabe an kaanggutan* kan hadi, asin nag-irinit an saiyang payo.

13 Dangan nakipag-ulay an hadi sa madunong na mga lalaki na nakakaaram kun paano inaaksiyunan an arog kaining kaso kan mga nakaaging panahon* (huling pirming naghahagad an hadi nin konseho sa gabos na eksperto sa ley asin mga kaso, 14 asin an mga parakonseho na pinakadayupot sa saiya iyo si Carsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena, asin Memucan, an pitong halangkaw na opisyal*+ kan Persia asin Media na direktang nakakadulok sa hadi saka may pinakaharalangkaw na mga posisyon sa kahadian). 15 Naghapot an hadi: “Sigun sa ley, ano an dapat gibuhon ki Reyna Vasti huling dai siya nagsunod sa pagbuot ni Hading Ahasuero na ipinasabi sa saiya paagi sa mga opisyal kan palasyo?”

16 Sinabi ni Memucan sa hadi asin sa mga halangkaw na opisyal:* “Bako lang sa hadi nagkasala si Reyna Vasti+ kundi sa gabos man na opisyal* asin mga namamanwaan sa gabos na probinsiyang pinapamahalaan* ni Hading Ahasuero. 17 Huli ta maaaraman kan gabos na agom na babayi an ginibo kan reyna asin dai na ninda irerespeto an saindang agom saka sasabihon ninda, ‘Si Hading Ahasuero ngani dai sinunod ni Reyna Vasti kan ipaapod niya ini.’ 18 Puon ngunyan, pag naaraman kan mga agom kan mga opisyal* kan Persia asin Media an ginibo kan reyna, sasabihon ninda ini sa gabos na opisyal* kan hadi, tapos maresulta ini sa kawaran nanggad nin respeto asin grabeng iriwal. 19 Kaya kun gusto kan hadi, magpaluwas siya nin pagbuot, asin iiba ini sa mga ley kan Persia asin Media, na dai puwedeng baguhon.+ Sabihon sa pagbuot na iyan na si Vasti dai na nuarin man makakaatubang ki Hading Ahasuero; asin an saiyang pagkareyna itao kan hadi sa sarong babaying mas marahay kisa saiya. 20 Pag an pagbuot na ini kan hadi madangog kan gabos na nakaistar sa saiyang mahiwas na nasasakupan, igagalang kan gabos na mga agom na babayi an saindang mga agom, prominente man an mga ini o ordinaryo.”

21 Nagustuhan kan hadi saka kan mga halangkaw na opisyal* an suhestiyon na ini, asin ginibo kan hadi an sinabi ni Memucan. 22 Kaya nagpadara siya nin mga surat sa gabos na probinsiya kan saiyang kahadian,*+ gamit an alpabeto* kan kada probinsiya* asin an lengguwahe kan kada banwaan, tanganing an lambang agom na lalaki iyo an magin kagurangnan* sa saiyang harong asin an saiyang lengguwahe an gamiton kan bilog niyang pamilya.

2 Pagkatapos kaini, kan bako nang mainit an payo ni Hading Ahasuero,+ nagirumduman niya an ginibo ni Vasti+ asin an napagdesisyunan na padusa sa saiya.+ 2 Dangan an mga personal na lingkod kan hadi nagsarabi: “Dapat maghanap nin hoben saka magayon na mga daraga* para sa hadi. 3 Asin magtalaga an hadi nin mga tawuhan sa gabos na probinsiya* kan saiyang kahadian+ tanganing tiripunon sa palasyo* nin Susan,* sa harong kan mga babayi, an gabos na magayon na hoben na mga daraga. Ipaasikaso sinda ki Hegai,+ na eunuko* kan hadi asin an nag-aasikaso sa mga babayi, tapos gibuhon sainda an kinakaipuhan na mga pagpagayon.* 4 Asin an hoben na babayi na pinakamagugustuhan kan hadi iyo an magigin reyna kasalida ni Vasti.”+ Naugma an hadi sa suhestiyon, kaya ginibo niya iyan.

5 Igwa nin sarong Judio sa palasyo* nin Susan*+ na an pangaran Mardokeo+ na aki ni Jair na aki ni Simei na aki ni Kis, na sarong Benjaminita,+ 6 na saro sa mga puwersahan na kinua* hali sa Jerusalem kaiba kan banwaan na dinara kasabay ni Hading Jeconias*+ na hadi kan Juda, na puwersahan na kinua ni Hading Nabucodonosor kan Babilonya. 7 Siya an nagserbing magurang* ni Hadassa,* na inaapod man na Esther, an aking babayi kan saiyang tiyuon,+ ta mayo na kaya ining ama o ina. Magayon asin kaakit-akit an daragang ini. Kan magadan an saiyang ama asin ina, kinua siya ni Mardokeo asin ibinilang na sadiring aki. 8 Kan an tataramon kan hadi asin an saiyang pagbuot maipahayag na sa mga tawo asin kan matiripon na sa palasyo* nin Susan* an dakul na hoben na babayi sa pangangataman ni Hegai,+ dinara man si Esther sa harong* kan hadi sa pangangataman ni Hegai, an nag-aasikaso kan mga babayi.

9 Nagayunan siya sa hoben na babayi asin nauyunan niya ini,* kaya tulos niyang inasikaso an kinakaipuhan na pagpapagayon*+ sa saiya asin an saiyang mga kakakanon. Tinawan niya man ini nin pitong piling babaying suruguon hali sa harong kan hadi. Tapos, ibinalyo niya ini sa pinakamarahay na lugar sa harong kan mga babayi kaiba an saiyang mga hoben na suruguon. 10 Mayong sinabi si Esther na ano man manungod sa saiyang mga kahimanwa+ o mga paryente, huling tinugon siya ni Mardokeo+ na dai iyan pagsabihon sa kiisay man.+ 11 Kada aldaw, naglalakaw-lakaw si Mardokeo sa may atubangan kan patyo kan harong kan mga babayi tanganing aramon an kamugtakan ni Esther asin kun ano na an nangyayari sa saiya.

12 An kada hoben na babayi igwang turno sa pag-atubang ki Hading Ahasuero pagkatapos kan 12 bulan na pagpapagayon para sa mga babayi. Arog kaiyan kahaloy an pagpapagayon* sa mga babayi—anom na bulan gamit an lanang mira+ asin anom na bulan gamit an lanang balsamo+ saka manlain-lain na panghaplas na pampagayon.* 13 Pagkatapos kaiyan, handa na an hoben na babayi na umatubang sa hadi, asin ano man na hagadon niya itatao sa saiya sa paghali niya sa harong kan mga babayi pasiring sa harong kan hadi. 14 Maduman siya sa banggi, asin pagkaaga mabalik siya duman sa ikaduwang harong kan mga babayi, sa pangangataman ni Saasgaz na eunuko kan hadi,+ na iyo an nag-aasikaso sa mga sekondaryong agom.* Dai na siya mabalik sa hadi apuwera na sana kun nagustuhan siyang marhay kan hadi asin ipaapod siya kaini.+

15 Kan maatubang na sa hadi si Esther na aki ni Abihail na tiyuon ni Mardokeo, na nagpadakula saiya bilang sadiring aki,+ dai siya naghagad nin ano man apuwera sa sinabi saiya ni Hegai na eunuko kan hadi, an nag-aasikaso sa mga babayi. (Sa panahon na iyan, nawiwilihan si Esther kan gabos na nakakahiling saiya.) 16 Dinara si Esther ki Hading Ahasuero sa palasyo kaini kan ikasampulong bulan, an bulan nin Tebet,* kan ikapitong taon+ kan saiyang paghadi. 17 Mas namutan kan hadi si Esther kisa sa gabos na iba pang babayi, asin mas nauyunan siya kaini saka mas nagustuhan* kisa sa gabos na iba pang daraga. Kaya ibinugtak kan hadi an turbanteng pangreyna sa saiyang payo asin ginibo siyang reyna+ karibay ni Vasti.+ 18 Tapos nagpahanda an hadi nin dakulang bangkete para sa gabos niyang mga opisyal* saka mga lingkod tanganing tawan nin onra si Esther. Dangan, nagdeklarar siya nin amnestiya sa mga probinsiya,* asin nagparapanao siya nin mga regalo na itinatao nin sarong hadi.

19 Kan tiripunon an mga daraga*+ sa ikaduwang pagkakataon, yaon kaidto si Mardokeo sa may trangkahan kan palasyo kan hadi. 20 Mayong sinabi si Esther na ano man manungod sa saiyang mga paryente asin sa mga kahimanwa niya,+ arog kan tugon saiya ni Mardokeo; padagos na ginibo ni Esther an sinabi ni Mardokeo, arog kan ginigibo niya kan yaon pa siya sa poder kaini.+

21 Kan panahon na idto, mantang si Mardokeo nakatukaw sa may trangkahan kan palasyo kan hadi,* duwang opisyal kan palasyo, si Bigtan asin Teres, na mga bantay sa trangkahan, an naanggot ki Hading Ahasuero asin nagplanong gadanon* ini. 22 Pero naaraman iyan ni Mardokeo asin sinabi niya tulos iyan ki Reyna Esther. Dangan sinabi iyan ni Esther sa hadi para ki* Mardokeo. 23 Kaya pinaimbestigaran iyan asin napatunayan na totoo. Dahil diyan, ibinitay sa harigi an duwang lalaking idto; asin an gabos na pangyayaring ini isinurat sa atubangan kan hadi sa libro nin kasaysayan.+

3 Pagkatapos kaini, tinawan ni Hading Ahasuero si Haman+ na aki ni Hamedata na Agagita+ nin mas halangkaw na posisyon asin awtoridad kisa sa gabos na iba pang mga halangkaw na opisyal.*+ 2 Asin an gabos na lingkod kan hadi na nasa may trangkahan kan palasyo minaduko asin minalaob sa atubangan ni Haman, huling ini an ipinagbuot kan hadi. Pero si Mardokeo dai nagduduko o naglalaob sa atubangan niya. 3 Kaya sinabi ki Mardokeo kan mga lingkod kan hadi na nasa may trangkahan kan palasyo: “Taano ta binabaliwala mo an pagbuot kan hadi?” 4 Aroaldaw ninda siyang hinahapot pero dai niya sinda pig-iintindi. Kaya nagsumbong sinda ki Haman tanganing mahiling kun baga papabayaan sana kaini an ginigibo ni Mardokeo;+ huling sinabi niya sa sainda na saro siyang Judio.+

5 Kan mahiling ni Haman na dai nagduduko asin dai naglalaob sa atubangan niya si Mardokeo, angguton si Haman.+ 6 Pero dai siya kontento na si Mardokeo sana an ipagadan* huling sinabi ninda sa saiya na Judio si Mardokeo. Kaya nag-isip na nin paagi si Haman kun paano mapupuho an gabos na Judio, an gabos na kahimanwa ni Mardokeo, sa bilog na nasasakupan ni Ahasuero.

7 Kan inot na bulan, an bulan nin Nisan,* kan ika-12 taon kan pamamahala+ ni Hading Ahasuero, nag-itsa sinda nin Pur+ (an buot sabihon, piyesa sa burunutan) sa atubangan ni Haman tanganing aramon kun anong aldaw asin bulan iyan gigibuhon, asin natangod iyan sa ika-12 bulan, an bulan nin Adar.*+ 8 Pagkatapos, sinabi ni Haman ki Hading Ahasuero: “May sarong grupo nin mga tawo na nag-iistar sa manlain-lain na probinsiya* kan saimong kahadian+ na an pigsusunod na ley iba man sa gabos na iba pang grupo; asin dai ninda sinusunod an mga pagbuot kan hadi. Magkakawsa ini nin problema sa hadi kun papabayaan niya sana sinda. 9 Kaya kun pagmarhayon kan hadi, magpaluwas siya nin pagbuot na garadanon sinda. Matao ako nin 10,000 na talentong pirak* sa mga opisyal tanganing ilaag iyan sa kaban nin yaman kan hadi.”*

10 Kaya hinali kan hadi sa muro niya an saiyang singsing na pantatak+ asin itinao iyan ki Haman+ na aki ni Hamedata na Agagita,+ na kaiwal kan mga Judio. 11 Sinabi kan hadi ki Haman: “Nasa kamot mo na an plata* asin an mga tawo, bahala ka na kun ano an gusto mong gibuhon sa sainda.” 12 Dangan kan ika-13 aldaw kan inot na bulan, ipinaapod an mga sekretaryo kan hadi.+ Isinurat ninda+ an gabos na ipinagbuot ni Haman sa mga satrapa kan hadi, sa mga gobernador kan mga probinsiya,* asin sa mga tagapamahala* kan manlain-lain na banwaan. Ginamit ninda an alpabeto* kan kada probinsiya* asin an lengguwahe kan kada banwaan. Isinurat iyan sa ngaran ni Hading Ahasuero asin tinatakan kan singsing kan hadi.+

13 Paagi sa mga mensahero, ipinadara sa gabos na probinsiyang pinapamahalaan* kan hadi an mga surat na nagtatao nin pagbuot na garadanon asin ubuson an gabos na Judio, hoben man o gurang, mga aki asin mga babayi, sa saro sanang aldaw, sa ika-13 aldaw kan ika-12 bulan, an bulan nin Adar,+ asin na kuruanon an saindang mga pagsadiri.+ 14 Sarong kopya kan pagbuot an itatao sa kada probinsiya* asin iaanunsiyo sa gabos na tawo, tanganing makapag-andam sinda para sa aldaw na iyan. 15 Sa pagbuot kan hadi, luminarga tulos an mga mensahero.+ Ipinaluwas man sa palasyo* nin Susan*+ an pagbuot. Dangan, nagtukaw an hadi saka si Haman para mag-inuman, pero nagkakariribok an siyudad nin Susan.*

4 Kan maaraman ni Mardokeo+ an gabos na nangyari,+ ginisi niya an saiyang bado asin nagsulot nin telang sako asin sinabwagan nin abo an sadiri. Dangan, nagpasiring siya sa tahaw kan siyudad na sigeng kurahaw asin sigeng hibi nin makusog. 2 Sagkod sana siya sa atubangan kan trangkahan kan palasyo kan hadi huling dai puwedeng maglaog sa trangkahan an siisay man na nakasulot nin telang sako. 3 Asin grabe an pagmundo kan mga Judio sa gabos na probinsiya*+ na pinaabutan kan pagbuot kan hadi. Nag-ayuno+ sinda, naghibi, asin nagtangis. Dakul sa sainda an naghigda sa telang sako asin sa abo.+ 4 Kan ibareta ki Esther kan saiyang mga suruguon na babayi asin kan mga eunuko na naglilingkod sa saiya an mga nangyari, napurisaw na marhay an reyna. Dangan, nagpadara siya nin mga bado ki Mardokeo tanganing sanglian kaini an sulot na telang sako, pero dai niya iyan inako. 5 Kaya ipinaapod ni Esther si Hatac, na saro sa mga eunuko kan hadi na itinalaga niyang maglingkod sa reyna. Sinabihan ini kan reyna na aramon ki Mardokeo kun ano an nangyayari.

6 Kaya dinumanan ni Hatac si Mardokeo sa plasa kan siyudad, na kahampang kan trangkahan kan palasyo kan hadi. 7 Sinabi ni Mardokeo ki Hatac an gabos na nangyari sa saiya asin an eksaktong kantidad kan kuwarta+ na ipinangako ni Haman na ilalaag sa kaban nin yaman kan hadi para garadanon an mga Judio.+ 8 Tinawan man niya ini nin kopya kan pagbuot na ipinaluwas sa Susan*+ na gagaradanon an mga Judio. Ipapahiling saka ipapaliwanag ini ni Hatac ki Esther asin sasabihon digdi+ na magduman sa hadi tanganing personal na makiulay asin makimahirak alang-alang sa mga kahimanwa kan reyna.

9 Nagbalik si Hatac asin isinabi ki Esther an mga sinabi ni Mardokeo. 10 Pinabalik ni Esther si Hatac asin tinugon na sabihon ki Mardokeo:+ 11 “Aram kan gabos na lingkod kan hadi asin kan mga namamanwaan sa mga probinsiyang pinapamahalaan* kan hadi na kun an siisay man na lalaki o babayi maglaog sa patyo na nasa laog kan palasyo kan hadi+ pero dai man ipinapaapod, saro sana an mangyayari sa saiya sigun sa ley: Gagadanon siya, apuwera na sana kun igawgaw sa saiya kan hadi an setrong bulawan.+ Ako ngani mismo, 30 aldaw nang dai ipinapaapod kan hadi.”

12 Kan makaabot ki Mardokeo an sinabi ni Esther, 13 ini an simbag niya ki Esther: “Dai ka maghuna na sa gabos na Judio, ika sana an makakaligtas miling nasa palasyo ka kan hadi. 14 Huling dawa kun magsilensiyo ka sana sa panahon na ini, igwa nin ibang matabang asin maligtas sa mga Judio,+ pero ika asin an saimong mga paryente magagadan. Saka siisay baya an nakakaisi na tibaad iyo ini an dahilan kun kaya ka nagin reyna?”+

15 Dangan nagsimbag si Esther ki Mardokeo: 16 “Lakaw na, tipuna an gabos na Judio na nasa Susan* asin mag-ayuno+ kamo para sa sako. Dai kamo magkakan o mag-inom sa laog nin tulong aldaw asin tulong banggi.+ Maayuno man ako kaiba kan sakong mga suruguon na babayi. Tapos, maduman ako sa hadi, dawa balga ini sa ley, asin kun magagadan ako, handa akong magadan.” 17 Kaya naghali si Mardokeo asin ginibo an gabos na ipinapagibo ni Esther sa saiya.

5 Kan ikatulong aldaw,+ isinulot ni Esther an saiyang badong pangreyna asin nagtindog sa patyo sa laog kan palasyo, na kahampang kan harong kan hadi. Nakatukaw kaidto an hadi sa saiyang trono na nasa atubangan kan entrada sa harong kan hadi. 2 Pagkahiling tulos kan hadi ki Reyna Esther na nakatindog sa patyo, naugma siya, asin iginawgaw kan hadi ki Esther an kapot niyang setrong bulawan.+ Dangan nagdulok si Esther asin dinutan an puro kan setro.

3 Hinapot siya kan hadi: “Anong tuyo mo, Reyna Esther? Ano an gusto mo? Maski pa kabanga kan sakuyang kahadian, itatao ko iyan sa saimo!” 4 Nagsimbag si Esther: “Kun bubuuton kan hadi, magduman tabi an hadi kaiba si Haman+ ngunyan na aldaw sa bangkete na ihinanda ko para sa saiya.” 5 Kaya sinabi kan hadi sa saiyang mga tawuhan: “Sabihan nindo si Haman na magdigdi tulos, arog kan hinahagad ni Esther.” Kaya nagduman an hadi saka si Haman sa bangkete na ihinanda ni Esther.

6 Sa panahon kan bangkete, kan nag-iinom na sinda nin arak, hinapot kan hadi si Esther: “Ano an kahagadan mo? Itatao ko iyan sa saimo! Ano an gusto mo? Maski pa kabanga kan sakuyang kahadian, itatao iyan sa saimo!”+ 7 Nagsimbag si Esther: “An kahagadan ko asin an sakuyang gusto iyo na, 8 Kun nauuyunan ako kan hadi asin kun nauugma an hadi na itao an sakuyang kahagadan asin na sunudon an gusto ko, magduman tabi an hadi kaiba si Haman sa bangkete na ihahanda ko sa aga para sa sainda; asin sasabihon ko sa aga an sakuyang kahagadan.”

9 Kan aldaw na idto, nagluwas si Haman na maugmahon saka magayunon an pagmati. Pero kan mahiling ni Haman si Mardokeo sa may trangkahan kan palasyo kan hadi asin marisa ining dai nagtindog asin dai siya kinakatakutan, naanggot na marhay si Haman ki Mardokeo.+ 10 Alagad, pinugulan ni Haman an saiyang sadiri asin nagpuli na sa saiyang harong. Tapos ipinaapod niya an saiyang mga amigo asin an saiyang agom na si Zeres.+ 11 Ipinaghambog ni Haman an saiyang pambihirang kayamanan, an saiyang dakul na aki,+ asin kun paano siya tinawan kan hadi nin mas halangkaw na posisyon saka kun paano siya mas tinawan nin onra kisa sa mga halangkaw na opisyal* asin sa iba pang mga lingkod kan hadi.+

12 Sinabi pa ni Haman: “Saro pa, ako lang su inimbitaran ni Reyna Esther na umiba sa hadi sa bangketeng ihinanda niya.+ Tapos, imbitado pa ako sa aga para makaibanan siya saka an hadi.+ 13 Pero baliwala sako an gabos na ini sagkod na nahihiling ko pa an Judiong si Mardokeo na nakatukaw sa trangkahan kan palasyo kan hadi.” 14 Huli kaiyan, an agom niyang si Zeres saka an gabos niyang amigo nagsabi sa saiya: “Magpatindog ka nin sarong harigi na 50 maniko* an langkaw. Tapos sa agang aga sabihon mo sa hadi na bitayon diyan si Mardokeo.+ Dangan, magduman na kamo kan hadi sa bangkete asin mag-ugma ka.” Nagustuhan ni Haman an suhestiyon na ini, kaya nagpatindog siya nin harigi.

6 Kan bangging idto, dai makaturog an hadi.* Kaya ipinakua niya an libro nin kasaysayan,+ asin binasa iyan sa hadi. 2 Nabasa diyan an manungod sa isinumbong ni Mardokeo na planong paggadan* ki Hading Ahasuero kan duwang opisyal kan palasyo kan hadi, si Bigtana asin Teres na mga bantay sa trangkahan.+ 3 Naghapot an hadi: “Anong onra asin balos an itinao ki Mardokeo huli sa ginibo niyang ini?” Nagsimbag an mga personal na lingkod kan hadi: “Mayo pa pong ginibo para sa saiya.”

4 Paghaloy-haloy, sinabi kan hadi: “Siisay iyan na yaon sa patyo?” Nag-abot si Haman kan oras na idto asin naglaog sa patyo na nasa luwas kan harong* kan hadi+ tanganing sabihon sa hadi an pagpabitay ki Mardokeo sa hariging ipinagibo niya.+ 5 Nagsimbag an mga lingkod kan hadi: “Si Haman+ po an nakatindog sa patyo.” Kaya sinabi kan hadi: “Palaugon siya.”

6 Kan makalaog si Haman, hinapot siya kan hadi: “Ano an dapat gibuhon sa tawo na gusto kan hadi na tawan nin onra?” Sinabi ni Haman sa sadiri niya: “Siisay pa man an gusto kan hadi na tawan nin onra kundi ako?”+ 7 Kaya sinabi ni Haman sa hadi: “Para sa tawong gusto kan hadi na tawan nin onra, 8 magpakua nin bado na isinusulot kan hadi,+ saka nin kabayo na sinasakayan niya asin bugtakan iyan nin dekorasyon sa payo. 9 Dangan ipagkatiwala an bado asin an kabayo sa saro sa mga pinakarespetadong halangkaw na opisyal* kan hadi, asin dapat nindang isulot an bado sa tawong gusto kan hadi na tawan nin onra asin pasakayon siya sa kabayo saka iparada siya sa plasa kan siyudad. Dapat nindang ikurahaw sa inutan niya: ‘Ini an ginigibo sa tawong gusto kan hadi na tawan nin onra!’”+ 10 Sinabi tulos kan hadi ki Haman: “Dali! Kuanon mo an bado asin an kabayo, asin an mga sinabi mo, gibuhon mo ki Mardokeo na Judio na nagtutukaw sa may trangkahan kan palasyo kan hadi. Siguraduhon mong magibo an gabos na sinabi mo.”

11 Kaya kinua ni Haman an bado asin an kabayo, asin isinulot ki Mardokeo+ an bado asin pinasakay niya siya sa kabayo saka ipinarada siya sa plasa kan siyudad. Tapos ikinukurahaw niya sa inutan ni Mardokeo: “Ini an ginigibo sa tawong gusto kan hadi na tawan nin onra!” 12 Pagkatapos kaini, nagbalik na si Mardokeo sa may trangkahan kan palasyo kan hadi, pero si Haman naghidaling nagpuli sa saiyang harong na grabe an kamunduan* asin may tahob an payo. 13 Kan iistorya ni Haman sa saiyang agom na si Zeres+ asin sa gabos niyang amigo an nangyari sa saiya, an saiyang mga parakonseho* asin an saiyang agom na si Zeres nagsarabi sa saiya: “Kun Judio* si Mardokeo, dai ka manggagana sa saiya. Nagpuon ka nang bumagsak sa atubangan niya; iyo na nanggad iyan an magigin katapusan mo.”

14 Mantang nag-uurulay pa sinda, nag-arabot an mga opisyal kan palasyo kan hadi asin naghidaling sinundo si Haman saka dinara siya sa bangkete na ihinanda ni Esther.+

7 Kaya an hadi asin si Haman+ nagduman sa bangkete na ihinanda ni Reyna Esther. 2 Hinapot giraray kan hadi si Esther kan ikaduwang aldaw, kan nag-iinom na sinda nin arak sa bangketeng idto: “Ano an kahagadan mo, Reyna Esther? Itatao ko iyan sa saimo. Ano an gusto mo? Maski pa kabanga kan sakuyang kahadian, itatao iyan sa saimo!”+ 3 Nagsimbag si Reyna Esther: “Kun nauuyunan mo ako, mahal na hadi, asin kun bubuuton kan hadi, nakikimahirak ako na iligtas mo tabi an sakuyang buhay* pati an buhay kan sakuyang mga kahimanwa.+ 4 Huling ipinabakal kami,+ ako saka an mga kahimanwa ko, tanganing garadanon asin ubuson.+ Kun ipinabakal lang kami bilang mga uripon na babayi saka lalaki, dai na kuta ako magirong. Pero dai dapat tugutan na mangyari an kapahamakan na ini, dahil maaapektaran man kaini an hadi.”

5 Sinabi ni Hading Ahasuero ki Reyna Esther: “Siisay iyan, saka hain an tawong iyan na nangahas na gumibo kan bagay na ini?” 6 Nagsabi si Esther: “An kalaban asin an kaiwal iyo an maraot na tawong ini, si Haman.”

Natakot na marhay si Haman sa hadi asin sa reyna. 7 Sa grabeng kaanggutan kan hadi, tuminindog siya tapos huminali sa bangkete asin nagduman sa hardin kan palasyo. Tuminindog man si Haman tanganing makimahirak ki Reyna Esther na iligtas an buhay* niya, huling aram niyang desidido an hadi na padusahan siya. 8 Kan buminalik an hadi sa bangkete hali sa hardin kan palasyo, nahiling niya si Haman na nakasubsob sa higdaan na kinamumugtakan ni Esther. Nagkurahaw an hadi: “Ano, lulupigan pa niya an reyna sa sadiri kong harong?” Pakataram kaini kan hadi, tinahuban ninda an lalawgon* ni Haman. 9 Si Harbona,+ na saro sa mga opisyal kan palasyo, nagsabi: “Nagpatindog man si Haman nin harigi na pagbibitayan ki Mardokeo,+ an tawong nagligtas sa buhay kan hadi paagi sa sumbong kaini.+ Yaon iyan sa harong ni Haman, mga 50 maniko* an langkaw.” Huli kaiyan, nagsabi an hadi: “Bitayon siya duman.” 10 Kaya ibinitay ninda si Haman sa harigi na ipinatindog kaini para ki Mardokeo, dangan naghupa an kaanggutan kan hadi.

8 Kan aldaw na idto, itinao ni Hading Ahasuero ki Reyna Esther an gabos na pagsadiri* ni Haman,+ an kaiwal kan mga Judio.+ Nagduman man sa hadi si Mardokeo huling sinabi na ni Esther na paryente niya ini.+ 2 Dangan hinali kan hadi an saiyang singsing na pantatak+ na binawi niya ki Haman, asin itinao ini ki Mardokeo. Asin ipinamahala ni Esther ki Mardokeo an gabos na pagsadiri ni Haman.+

3 Apuwera diyan, nakipag-ulay giraray si Esther sa hadi. Suminubsob siya sa may pamitisan kan hadi asin naghihibing nakimahirak na ulangon an maraot na plano ni Haman na Agagita laban sa mga Judio.+ 4 Iginawgaw kan hadi an setrong bulawan ki Esther,+ kaya nagbuhat si Esther asin nagtindog sa atubangan kan hadi. 5 Sinabi niya: “Kun bubuuton kan hadi asin kun nauuyunan niya ako, asin kun tama sa paghiling kan hadi saka kun nawiwilihan niya ako, magpaluwas siya nin pagbuot tanganing kanselaron an pagbuot na pakana ni Haman+ na aki ni Hamedata na Agagita,+ na isinurat niya tanganing garadanon an mga Judio sa gabos na probinsiyang pinapamahalaan* kan hadi. 6 Huling paano ko makakayanan na mahiling na napapahamak an sakong mga kahimanwa, asin paano ko makakayanan na mahiling na ginagadan an sakong mga paryente?”

7 Kaya sinabi ni Hading Ahasuero ki Reyna Esther asin ki Mardokeo na Judio: “Itinao ko na ki Esther an gabos na pagsadiri ni Haman+ asin ipinabitay ko na ini sa harigi+ huli sa plano kaining pagsalakay* sa mga Judio. 8 Sa ngaran kan hadi puwede na kamong sumurat ngunyan nin ano man na pagbuot na sa hiling nindo para sa ikakarahay kan mga Judio asin tatakan iyan kan singsing kan hadi, huling dai na puwedeng kanselaron an sarong pagbuot na isinurat sa ngaran kan hadi asin natatakan na kan saiyang singsing.”+

9 Kaya kan panahon na idto, kan ika-23 na aldaw kan ikatulong bulan, an bulan nin Sivan,* ipinaapod an mga sekretaryo kan hadi, asin isinurat ninda an gabos na ipinagbuot ni Mardokeo sa mga Judio, pati man sa mga satrapa,+ mga gobernador, asin mga tagapamahala* kan mga probinsiya*+ puon India sagkod Etiopia, 127 probinsiya* gabos. Isinurat ini gamit an alpabeto* kan kada probinsiya* asin an lengguwahe kan kada banwaan, asin para sa mga Judio, isinurat ini sa sainda mismong alpabeto* saka lengguwahe.

10 Isinurat niya ini sa ngaran ni Hading Ahasuero asin tinatakan kan singsing kan hadi+ saka ipinadara paagi sa mga mensahero na nakasakay sa maririkas na kabayo na inataman para sa paglilingkod sa hadi. 11 Sigun sa mga dokumentong ini, tinutugutan kan hadi an mga Judio sa gabos na siyudad na magtiripon asin idepensa an saindang sadiri* saka garadanon asin ubuson an ano man na hukbo hali sa arin man na banwaan o probinsiya* na masalakay sa sainda, kaiba na an mga babayi pati mga aki, asin na kuruanon an saindang mga pagsadiri.+ 12 Mangyayari ini nin sarabay sa gabos na probinsiyang pinapamahalaan* ni Hading Ahasuero, sa ika-13 aldaw kan ika-12 bulan, an bulan nin Adar.*+ 13 An mga nakasurat sa* dokumentong ini ipapautob bilang ley sa gabos na probinsiya.* Iaanunsiyo ini sa gabos na banwaan tanganing sa aldaw na iyan, magin andam an mga Judio na daugon an saindang mga kalaban.+ 14 Sa pagbuot kan hadi, dali-daling naglarga an mga mensahero sakay nin mga kabayong ginagamit sa paglilingkod sa hadi. Ipinaluwas man sa palasyo* nin Susan*+ an pagbuot.

15 Naghali sa atubangan kan hadi si Mardokeo na nakasulot nin badong pangmaharlika na gibo sa asul asin puting tela. Nakasulot man siya nin grandiyosong koronang bulawan asin alikboy na gibo sa de-kalidad na telang lana na kulor purpura.+ Asin nagkururahaw sa kaugmahan an mga nakaistar sa siyudad nin Susan.* 16 Nagkaigwa nin paglaom* an mga Judio; naggaya-gaya sinda saka nag-urugma asin irinespeto sinda kan mga tawo. 17 Asin sa gabos na probinsiya* asin sa gabos na siyudad na inabot kan pagbuot kan hadi, naggaya-gaya saka nag-urugma an mga Judio. Nagkaigwa sinda nin mga bangkete asin mga selebrasyon. Dakul sa mga tawo kan ibang mga banwaan* an nagsarabi na mga Judio sinda,+ huling natakot sindang marhay sa mga Judio.

9 Kan ika-13 aldaw kan ika-12 bulan, an bulan nin Adar,*+ kan ipapautob na an tataramon kan hadi asin an saiyang pagbuot,+ kan aldaw na linalauman kan mga kaiwal kan mga Judio na madadaog ninda an mga ini, kabaliktaran an nangyari. Dinaog kan mga Judio an mga nauungis sa sainda.+ 2 Nagtiripon an mga Judio sa mga siyudad ninda sa gabos na probinsiyang pinapamahalaan* ni Hading Ahasuero+ tanganing makipaglaban sa mga gustong umatake sa sainda. Mayong siisay man an kayang kumontra sa sainda, dahil grabe an takot sa sainda kan gabos na tawo.+ 3 Asin an gabos na tagapamahala* kan mga probinsiya,* an mga satrapa,+ an mga gobernador, saka an mga nag-aasikaso sa mga ipinapagibo kan hadi nagsuruportar sa mga Judio, huling natatakot sinda ki Mardokeo. 4 Nagin nang makapangyarihan si Mardokeo+ sa harong* kan hadi, asin nagigin bantog na siya sa gabos na probinsiya,* huling padagos siyang nagigin makapangyarihan.

5 Pinabagsak kan mga Judio an gabos nindang kalaban gamit an espada; ginaradan asin inurubos ninda an mga ini. Ginibo ninda an gabos na gusto nindang gibuhon sa mga nauungis sa sainda.+ 6 Sa palasyo* nin Susan,*+ 500 na lalaki an ginaradan kan mga Judio. 7 Ginadan man ninda si Parsandata, Dalfon, Aspata, 8 Porata, Adalia, Aridata, 9 Parmasta, Arisai, Aridai, asin Vaizata, 10 an sampulong aking lalaki ni Haman na aki ni Hamedata, an kaiwal kan mga Judio.+ Pero pagkatapos nindang garadanon an mga ini, dai sinda nagkua nin ano man na samsam.+

11 Kan aldaw na iyan, ibinareta sa hadi kun pira an ginaradan sa palasyo* nin Susan.*

12 An hadi nagsabi ki Reyna Esther: “Sa palasyo* nin Susan,* ginaradan kan mga Judio an 500 na lalaki, pati an sampulong aking lalaki ni Haman. Ano man daw an ginibo ninda sa iba pang mga probinsiya?*+ Ano an kahagadan mo ngunyan? Itatao iyan sa saimo. Asin ano pa an gusto mo? Mangyayari iyan.” 13 Nagsimbag si Esther: “Kun bubuuton kan hadi,+ lugod na tugutan an mga Judio na nasa Susan* na gibuhon man sa aga an ipinautob na pagbuot ngunyan na aldaw;+ asin lugod na ibitay sa harigi an bangkay kan sampulong aking lalaki ni Haman.”+ 14 Kaya ipinagbuot kan hadi na gibuhon iyan. Sarong pagbuot an ipinaluwas sa Susan,* asin ibinitay an sampulong aking lalaki ni Haman.

15 An mga Judio sa Susan* nagtiripon giraray kan ika-14 aldaw kan bulan nin Adar,+ asin 300 na lalaki an ginaradan ninda sa Susan,* pero dai sinda nagkua nin ano man na samsam.

16 An iba pang mga Judio sa mga probinsiyang pinapamahalaan* kan hadi nagtiripon man tanganing idepensa an saindang sadiri.*+ Inubos ninda an saindang mga kalaban.+ Ginaradan ninda an 75,000 na mga nauungis sa sainda, pero dai sinda nagkua nin ano man na samsam. 17 Nangyari iyan kan ika-13 aldaw kan bulan nin Adar, tapos nagpahingalo sinda kan ika-14 aldaw asin itinalaga an aldaw na iyan bilang aldaw nin mga handaan saka nin pag-urugma.

18 An mga Judio sa Susan* nagtiripon kan ika-13 aldaw+ saka kan ika-14 aldaw,+ tapos nagpahingalo sinda kan ika-15 aldaw asin itinalaga an aldaw na iyan bilang aldaw nin mga handaan saka nin pag-urugma. 19 Pero kun manungod sa mga Judio na nakaistar sa iba pang mga siyudad, itinalaga ninda an ika-14 aldaw kan bulan nin Adar bilang aldaw nin pag-urugma asin mga handaan, aldaw nin selebrasyon,+ saka panahon para magtarâwanan nin kakanon.+

20 Isinurat ni Mardokeo+ an mga pangyayaring ini asin nagpadara siya nin opisyal na mga surat sa gabos na Judio na nakaistar sa gabos na probinsiyang pinapamahalaan* ni Hading Ahasuero, harani man o harayo. 21 Pinagbutan niya sindang magselebrar kada taon sa ika-14 aldaw saka ika-15 aldaw kan bulan nin Adar, 22 huling iyan an mga aldaw na dai na pigribok an mga Judio kan saindang mga kaiwal asin sa bulan na iyan an saindang grabeng kamunduan nasalidahan nin pag-ugma asin an saindang pagmundo+ nagin aldaw nin pagselebrar. Dapat nindang iselebrar an mga iyan bilang mga aldaw nin mga handaan asin kaurugmahan asin panahon para magtarâwanan nin kakanon asin magtao nin regalo sa mga pobre.

23 Nag-uyon an mga Judio na ipagpapadagos ninda an napunan na nindang selebrasyon asin na gigibuhon ninda an sinabi sa surat sa sainda ni Mardokeo. 24 Huli ta si Haman+ na aki ni Hamedata na Agagita,+ an kaiwal kan gabos na Judio, nagpakana laban sa mga Judio para ubuson sinda.+ Nagpaitsa siya nin Pur,+ an buot sabihon, an piyesa sa burunutan, tanganing magkatararanta sinda asin tanganing garadanon sinda. 25 Pero kan umatubang si Esther sa hadi, nagpaluwas an hadi nin nasusurat na mga pagbuot:+ “Gibuhon mismo sa saiya an maraot niyang pakana laban sa mga Judio”;+ asin binitay ninda siya sa harigi pati an saiyang mga aking lalaki.+ 26 Iyan an dahilan kaya inapod ninda an mga aldaw na ini na Purim, na hali sa tataramon na Pur.*+ Kaya, dahil sa gabos na sinambit sa surat na ini asin huli sa mga nahiling ninda may koneksiyon sa bagay na ini asin dahil sa mga nangyari sa sainda, 27 inobligar kan mga Judio an saindang sadiri asin an mga naggikan sa sainda saka an gabos na uminiba sa sainda+ na dai nanggad paglingawan na iselebrar sa itinalaan na panahon kada taon an duwang aldaw na ini asin na gibuhon an sinabi sa surat may koneksiyon sa duwang aldaw na ini. 28 An mga aldaw na ini dapat na girumdumon asin iselebrar sa kada henerasyon, kan kada pamilya, kan kada probinsiya,* saka kan kada siyudad. Dai dapat paglingawan kan mga Judio an mga aldaw na ini nin Purim, asin an saindang mga gikan dai dapat magpundo sa paggirumdom kan mga aldaw na ini.

29 Dangan naggibo si Reyna Esther, an aking babayi ni Abihail, saka si Mardokeo na Judio nin ikaduwang surat may koneksiyon sa Purim. Ginamit ninda an saindang awtoridad para gibuhon na balido an surat na ini. 30 Nagpadara si Mardokeo nin opisyal na mga surat sa gabos na Judio sa 127 probinsiya*+ sa kahadian ni Ahasuero,+ na may mga tataramon nin katuninungan saka katotoohan 31 tanganing gibuhon na balido an pagselebrar kan mga aldaw nin Purim sa itinalaan na mga panahon, arog kan ipinagbuot sa sainda ni Mardokeo na Judio saka ni Reyna Esther+ asin arog kan inobligar ninda sa saindang sadiri* asin sa saindang mga gikan na gibuhon,+ kaiba an pag-ayuno+ asin pagngayo-ngayo.*+ 32 Dahil sa pagbuot ni Esther, nagin balido an mga bagay na ini manungod sa Purim,+ asin isinurat iyan sa sarong libro.

10 Nagpautob si Hading Ahasuero nin puwersahan na pagtrabaho sa mga sakop niyang kadagaan pati sa mga isla sa dagat.

2 Asin an gabos niyang nahaman paagi sa saiyang kapangyarihan asin kusog, pati na an detalyadong rekord kun paano si Mardokeo+ tinawan nin halangkaw na katungdan kan hadi,+ bako daw na nakasurat an mga iyan sa libro nin kasaysayan+ kan mga hadi kan Media asin Persia?+ 3 Huli ta si Mardokeo na Judio nagin ikaduwa ki Hading Ahasuero. Nagin bantog siya sa* mga Judio asin iginagalang siya kan gabos niyang tugang. Pirmi niyang ginigibo an ikakarahay kan saiyang mga kahimanwa asin sinusuportaran an kapakanan kan* gabos nindang gikan.