INOT NA SURAT NI PEDRO
1 Ako, si Pedro, sarong apostol+ ni Jesu-Cristo. Sa temporaryong mga residente na suruway-suway sa Ponto, Galacia, Capadocia,+ Asia, asin Bitinia, sa mga pinili 2 uyon sa aram na kaidto kan Diyos na Ama,+ kamo na mga pinabanal kan espiritu,+ sa katuyuhan na magin masinunod kamo asin mawirikan kan dugo ni Jesu-Cristo:+
Lugod na urog pa kamong magkamit nin daing kapantay na kabuutan asin nin katuninungan.
3 Pag-umawon an Diyos asin Ama kan satuyang Kagurangnan na Jesu-Cristo, huling uyon sa saiyang dakulang pagkahirak pinangyari niya an panibagong pagkamundag+ niyato pasiring sa sarong buhay na paglaom+ paagi sa pagkabuhay liwat ni Jesu-Cristo hali sa mga gadan,+ 4 pasiring sa sarong mana na dai nalalapa asin mayong digta saka dai napapara.+ Nakatagama iyan sa saindo sa langit,+ 5 iyo, sa saindo na dahil sa pagtubod iniingatan nin Diyos paagi kan saiyang kapangyarihan para magkamit kan kaligtasan na ihahayag sa panahon kan katapusan. 6 Huli kaini, naggagaya-gaya nanggad kamo, maski ngani sa presente kaipuhan kamong magtios sa dikit na panahon nin lain-lain na kasakitan,+ 7 tanganing an prubado* nang pagtubod+ nindo, na mas dakula an halaga kisa sa bulawan na puwedeng maraot maski pinaagi* na sa kalayo, magin dahilan na mag-ako kamo nin pag-umaw asin kamurawayan saka onra sa panahon na ihayag na si Jesu-Cristo.+ 8 Dawa dai pa lamang nindo siya nahiling, namumutan nindo siya. Dawa dai nindo siya nahihiling ngunyan, nagtutubod kamo sa saiya asin nauugmang marhay saka an saindong kagaya-gayahan dai maipaliwanag asin pambihira nanggad, 9 mantang inaabot nindo an pasuhan* kan saindong pagtubod, an saindong kaligtasan.*+
10 Mapadapit sa kaligtasan na ini, an mga propeta na nagpropesiya manungod sa daing kapantay na kabuutan na para nanggad sa saindo matiyagang nagsiyasat asin guminibo nin maingat na pag-adal.+ 11 Nagparasiyasat sinda kun arin na partikular na panahon o kun anong kapanahunan an ipinaparisa kan espiritung yaon sa sainda may koneksiyon ki Cristo+ kan patiinot iyan na magpatotoo manungod sa mga pagsakit na aagihan ni Cristo+ asin sa kamurawayan na kasunod kaiyan. 12 Ihinayag sa sainda na naglilingkod sinda, bakong para sa saindang sadiri, kundi para sa saindo, may koneksiyon sa mga bagay na ngunyan ipinaisi na sa saindo kaidtong mga nagpahayag sa saindo kan maugmang bareta sa tabang kan banal na espiritu na ipinadara hali sa langit.+ Dawa an mga anghel interesadong marhay na maaraman an mga bagay na ini.
13 Kaya andamon nindong marhay an saindong isip para sa gibuhon;+ papagdanayon nindo an tultol na pag-iisip sa gabos na bagay;+ ibugtak nindo an saindong paglaom sa daing kapantay na kabuutan* na ipapahiling sa saindo sa panahon na ihayag na si Jesu-Cristo. 14 Bilang masinunod na mga aki, dai na kamo magpamolde sa mga pagmawot nindo kaidto kan mayo pa kamong aram, 15 kundi arog kan Banal na Diyos* na nag-apod sa saindo, magin man kamong banal sa gabos nindong paggawi,+ 16 huli ta nasusurat: “Magpakabanal kamo, huli ta ako banal.”+
17 Asin kun kamo nag-aapod sa Ama na mayong pagpaurog+ na naghuhukom sigun sa gibo kan lambang saro, gumawi kamo na may pagkatakot+ mantang kamo temporaryong nag-iistar sa kinaban na ini. 18 Huli ta aram nindo na bakong paagi sa mga bagay na nararaot, bakong paagi sa plata* o bulawan, na kamo pinatalingkas*+ hali sa daing kamanungdanan nindong paagi nin pamumuhay na ipinamana sa saindo kan saindong mga apuon.* 19 Kundi paagi iyan sa mahalagang marhay na dugo,+ na siring sa dugo nin sarong kordero na daing kaninan asin malinigon,+ an dugo ni Cristo.+ 20 Totoo, pinili siya bago pa maestablisar an kinaban,+ pero ihinayag siya sa katapusan kan mga panahon alang-alang sa saindo.+ 21 Paagi sa saiya kamo nagtutubod sa Diyos,+ an saro na nagbangon sa saiya hali sa mga gadan+ asin nagtao sa saiya nin kamurawayan,+ tanganing magtubod asin maglaom kamo sa Diyos.
22 Ngunyan na dinalisay na nindo an saindong sadiri* paagi kan saindong pagsunod sa katotoohan na an resulta daing pagsagin-sagin na pagkamuot na sa-magturugang,+ kamutan nindo nin udok an lambang saro nin gikan sa puso.+ 23 Huli ta nagkaigwa kamo nin panibagong pagkamundag,+ bakong paagi sa banhing nararaot, kundi paagi sa banhing dai nararaot,*+ paagi sa tataramon kan buhay asin daing sagkod na Diyos.+ 24 Huli ta “an gabos na tawo* garo duot,* asin an gabos nindang kagayunan garo burak sa kalangtadan; an duot naluluyos, asin an burak nararakdag, 25 pero an tataramon ni Jehova* nagdadanay sagkod lamang.”+ Asin an “tataramon” na ini iyo an maugmang bareta na ipinahayag sa saindo.+
2 Kaya halion nindo sa saindong sadiri an gabos na karatan+ asin pandadaya saka pagsagin-sagin asin pagkauri saka gabos na panglilibak. 2 Siring sa bagong mamundag na mga umboy,+ magkaigwa kamo nin grabeng pagmawot sa purong gatas kan tataramon, tanganing paagi kaiyan magtalubo kamo pasiring sa kaligtasan,+ 3 asin magigibo nindo ini kun naeksperyensiyahan* na nindo an kabuutan kan Kagurangnan.
4 Sa pagdulok nindo sa saiya, na sarong gapong buhay na hinabuan nin mga tawo+ pero pinili nin Diyos asin mahalagang marhay sa Saiya,+ 5 kamo mismo bilang mga gapong buhay itinutugdok para magin sarong espirituwal na harong+ tanganing magin sarong katiripunan nin banal na mga saserdote, para magdulot nin espirituwal na mga atang+ na akseptable sa Diyos paagi ki Jesu-Cristo.+ 6 Huli ta sinasabi sa Kasuratan: “Uya! Ilinalatag ko sa Sion an sarong piniling gapo, sarong mahalagang marhay na pundasyon na gapong panganto, asin mayo nin siisay man na nagtutubod diyan an masusudya sa saiyang linalauman.”*+
7 Kaya para sa saindo siya mahalagang marhay, huli ta kamo mga nagtutubod; pero para duman sa mga dai nagtutubod, “an gapo na hinabuan kan mga paratugdok,+ iyo ini an nagin mayor na gapong panganto”*+ 8 asin “sarong gapong singkugan asin sarong dakulang gapo na nakakapatumba.”*+ Nagkakasiringkog sinda huling masinuway sinda sa tataramon. Ini mismo an itinalagang kaaabtan ninda. 9 Alagad kamo “sarong piniling banwaan, sarong katiripunan nin mga saserdoteng hadi, sarong banal na nasyon,+ sarong banwaan na saiyang espesyal na pagsadiri,+ tanganing ipahayag nindo sa gabos na lugar an kaumaw-umaw na mga kuwalidad”+ kan Saro na nag-apod sa saindo hali sa kadikluman pasiring sa saiyang makangangalas na liwanag.+ 10 Huli ta dati bako kamong sarong banwaan, pero ngunyan banwaan na kamo nin Diyos;+ dati dai kamo pinahilingan nin pagkahirak, pero ngunyan nag-ako na kamo nin pagkahirak.+
11 Mga namumutan, sinasadol ko kamo bilang mga dayuhan asin temporaryong mga residente+ na padagos na lumikay sa makalaman na mga kamawutan,+ na nakikipaglaban sa saindong sadiri.*+ 12 Papagdanayon nindo an marahay nindong paggawi sa tahaw kan mga nasyon,+ tanganing pag inaakusaran ninda kamo na kamo mga paragibo nin maraot, magin mga saksi sinda kan saindong marahay na mga gibo+ asin, bilang resulta, pamurawayon ninda an Diyos sa aldaw kan saiyang pagsiyasat.
13 Alang-alang sa Kagurangnan, magpasakop kamo sa lambang institusyon na minukna nin tawo,+ iyan man sa hadi+ bilang may halangkaw na katungdan 14 o sa mga gobernador bilang mga isinugo niya para magpadusa sa mga naggigibo nin maraot asin para man mag-umaw sa mga naggigibo nin marahay.+ 15 Huli ta kabutan nin Diyos na paagi sa paggibo nin marahay mapasilensiyo* nindo an basang na urulay* nin mga tawong bakong makatanusan.+ 16 Magi kamong siring sa mga tawong talingkas,+ na ginagamit an saindong katalingkasan, bakong bilang pantahob sa paggibo* nin sala,+ kundi bilang mga uripon nin Diyos.+ 17 Tawan nindo nin onra an gabos na klase nin tawo,+ magkaigwa kamo nin pagkamuot sa bilog na kasararuan nin magturugang,+ magkaigwa kamo nin takot sa Diyos,+ tawan nindo nin onra an hadi.+
18 An mga suruguon dapat na magpasakop sa mga kagurangnan ninda na may maninigong pagkatakot,+ bako sana sa mga mabuot saka makatanusan kundi pati man sa mga masakit pauyunan. 19 Huli ta nakakaugma pag an saro nagtatagal nin kasakitan* asin nagtitios nin inhustisya alang-alang sa saiyang konsiyensiya sa atubangan nin Diyos.+ 20 Huli ta ano an kaumaw-umaw kun kamo pinapadusahan dahil sa paggibo nin kasalan tapos tinatagalan nindo iyan?+ Pero kun nagtatagal kamo nin kasakitan dahil sa paggibo nin marahay, ikinakaugma iyan nin Diyos.+
21 Sa katunayan, inapod kamo para sa arog kaiyan na buhay, huling si Cristo mismo nagsakit para sa saindo,+ na nagwalat sa saindo nin sarong arugan tanganing sundan nindong marhay an saiyang mga lakad.+ 22 Dai siya nakagibo nin kasalan,+ ni may nakua man na pandadaya sa saiyang nguso.+ 23 Kan siya pig-iinsulto,*+ dai siya nagbalos nin pang-iinsulto.*+ Kan siya nagsasakit,+ dai siya nanghuma, kundi ipinagkatiwala niya an saiyang sadiri sa Saro na naghuhusgar+ nin matanos. 24 Dinara niya mismo sa sadiri niyang hawak* an satuyang mga kasalan+ kan ipako siya sa harigi,*+ tanganing magadan kita kun mapadapit sa mga kasalan asin mabuhay kun mapadapit sa katanusan. Asin “paagi sa mga lugad niya napaumayan kamo.”+ 25 Huli ta garo kamo kaidto mga karnero na nagkaralagalag,+ pero ngunyan buminalik na kamo sa pastor+ asin paraataman kan saindong mga kalag.*
3 Sa kaparehong paagi, kamong mga agom na babayi, magpasakop kamo sa saindong mga agom,+ tanganing kun igwa man sa sainda na bakong masinunod sa tataramon, makumbinsir sinda maski mayong tataramon dahil sa paggawi kan saindang mga agom,+ 2 huling nahihiling mismo ninda an saindong malinig na paggawi+ na may kaibang hararom na paggalang. 3 An saindo lugod na pampagayon sa sadiri bako idtong pangluwas—an pagsalapid nin buhok asin an pagsulot nin mga alahas na bulawan+ o magagayon na bado— 4 kundi magin lugod iyan idtong personang nasa puso* na dai napapara an darang kagayunan—an pagigin tuninong asin mahuyo+—na dakulaon an halaga sa paghiling nin Diyos. 5 Huli ta arog kaiyan an ginibong pagpagayon sa sadiri kan mga banal na babayi kaidto na naglalaom sa Diyos; nagpasakop sinda sa saindang mga agom, 6 arog kan pagsunod ni Sara ki Abraham, na inaapod ining kagurangnan.+ Asin mga aki kamo ni Sara, basta padagos kamong maggibo nin marahay asin dai magpadaog sa takot.+
7 Kamong mga agom na lalaki, sa kapareho man na paagi, padagos kamong mamuhay kaiba ninda sa paaging nagpapahiling na nasasabutan nindo sinda.* Tawan nindo sinda nin onra+ na arog kan sa mas mapapasaon na lalagan,* na iyo an karakteristiko nin mga babayi, huling mga kapwa man nindo sinda tagapagmana+ kan daing kapantay na biyaya na buhay, tanganing an saindong mga pamibi dai maulang.
8 Bilang panghuri, kamo gabos magpahiling nin pagkasararo nin isip,*+ nin pakikidamay, nin pagkamuot na sa-magturugang, nin mapagpadangat na pagmalasakit,+ asin nin kapakumbabaan.+ 9 Dai magbalos nin maraot sa maraot+ o nin insulto sa insulto.+ Imbes, magbalos nin mabuot na mga tataramon,*+ huli ta inapod kamo para sa arog kaiyan na buhay, tanganing magkamit kamo nin bendisyon.
10 Huli ta “an siisay man na nagmamawot nin marahay na buhay asin gustong magkaigwa nin maugmang mga aldaw dapat na bantayan an saiyang dila na dai magsabi nin maraot+ asin an saiyang mga ngabil na dai magtaram nin pandadaya. 11 Talikdan niya an maraot+ asin gumibo nin marahay;+ makipagkatuninungan siya asin pagmaigutan na mapagdanay iyan.+ 12 Huli ta nakahiling sa mga matanos an mga mata ni Jehova,* asin nagdadangog sa pagngayo-ngayo*+ ninda an saiyang mga talinga, alagad kontra sa mga naggigibo nin maraot na mga bagay an lalawgon* ni Jehova.”*+
13 Siisay man nanggad an makakagibo sa saindo nin maraot kun magin maigot kamo sa paggibo nin marahay?+ 14 Pero dawa pa kun magsakit kamo alang-alang sa katanusan, maugma kamo.+ Minsan siring, dai nindo katakutan an saindang kinakatakutan,* asin dai man kamo mapurisaw.+ 15 Kundi sa saindong puso pabanalon nindo an Cristo bilang Kagurangnan, na pirming handang idepensa an saindong paglaom sa siisay man na naghahagad nin rason mapadapit diyan, pero ginigibo iyan na may mahuyong buot+ asin hararom na paggalang.+
16 Papagdanayon nindo an malinig na konsiyensiya,+ tanganing sa ano man na paagi na kamo tinataraman nin maraot, idtong mga nagtataram laban sa saindo mapasupog+ huli kan saindong marahay na paggawi bilang mga parasunod ni Cristo.+ 17 Huli ta mas marahay pang magsakit kamo dahil naggigibo kamo nin marahay,+ kun kabutan nin Diyos na itugot iyan, kisa magsakit kamo dahil naggigibo kamo nin maraot.+ 18 Si Cristo baga nagadan nin saro sanang beses para sa gabos na panahon para sa mga kasalan,+ sarong matanos na tawo na nagadan para sa mga bakong matanos,+ tanganing giyahan kamo pasiring sa Diyos.+ Ginadan siya sa hawak na laman+ pero binuhay sa hawak na espiritu.+ 19 Asin sa arog kaining kamugtakan nagduman siya asin naghulit sa mga espiritung nasa presuhan,+ 20 na nagin masinuway kaidto kan an Diyos mapasensiyang naghahalat* kan panahon ni Noe,+ mantang ginigibo an arka,+ na diyan pipirang tawo, walo sanang kalag,* an nagin ligtas sa mga tubig kan baha.+
21 An bawtismo, na katumbas kaini, iyo man ngunyan an nagliligtas sa saindo (bakong paagi sa paghali kan ramog kan laman, kundi paagi sa paghagad sa Diyos nin sarong malinig na konsiyensiya),+ paagi sa pagkabuhay liwat ni Jesu-Cristo. 22 Nasa may tuo* siya nin Diyos,+ huli ta nagduman siya sa langit, asin an mga anghel asin an mga awtoridad saka an mga kapangyarihan ipinasairarom sa saiya.+
4 Huling si Cristo nagsakit bilang sarong tawo,+ andamon man nindo an saindong sadiri paagi sa pagkaigwa nin kaisipan* na kapareho kan sa saiya; huli ta an siisay man na nagsasakit bilang sarong tawo nagpapahiling na binayaan na niya an saiyang mga kasalan,+ 2 tanganing magamit niya an natatadang panahon kan saiyang buhay bilang tawo, bako nang para sa mga kamawutan nin tawo,+ kundi para sa kabutan nin Diyos.+ 3 Huli ta igo na an nag-aging panahon na ginamit nindo sa paggibo kan kagustuhan kan mga tawo kan mga nasyon,+ na iyo an daing pakundangan na paggawi,* daing kontrol na mga hurot, sobrang pag-inom nin arak, nagwawarala-walang pag-urugmahan,* pataragalan sa pag-inom, asin mga makababalding* idolatriya.+ 4 Nagngangalas sinda ta dai na kamo nakikiiba-iba sa sainda sa arog kaiyan na maation na paagi nin pamumuhay, kaya nagtataram sinda nin maraot na mga bagay manungod sa saindo.+ 5 Pero maninimbag an mga tawong ini sa saiya na nakaandam na maghukom sa mga buhay asin sa mga gadan.+ 6 Sa katunayan, iyan an dahilan kaya an maugmang bareta ipinahayag man sa mga gadan,+ tanganing maski hinukuman sinda base sa nahihiling sa sainda sigun sa pagmansay nin mga tawo, mabuhay sinda kauyon kan espiritu sigun sa pagmansay nin Diyos.
7 Alagad an katapusan kan gabos na bagay harani na. Kaya, magin tultol an saindong isip,+ asin magin mapagbantay* kamo may koneksiyon sa saindong mga pamibi.+ 8 Urog sa gabos, magkaigwa nin makusog na pagkamuot sa lambang saro,+ huli ta an pagkamuot nagtatahob sa dakul na kasalan.+ 9 Magin mapag-istimar sa lambang saro na daing paggumod-gumod.+ 10 Sigun sa sukol kan balaog na naako kan kada saro, gamiton iyan sa paglilingkod sa lambang saro bilang mahusay na mga katiwala kan daing kapantay na kabuutan* nin Diyos na ipinapahiling sa lain-lain na paagi.+ 11 Kun an siisay man mahusay magtaram, gibuhon niya iyan bilang saro na nagtataram nin mga kapahayagan hali sa Diyos; kun an saro naglilingkod sa iba, gibuhon niya iyan na nagsasarig sa kusog na itinatao nin Diyos;+ tanganing sa gabos na bagay mapamuraway an Diyos+ paagi ki Jesu-Cristo. Saiya an kamurawayan asin an kakusugan sagkod nuarin pa man. Amen.
12 Mga namumutan, dai nindo ipagngalas an grabeng* mga pagbalo na inaagihan nindo,+ na garo baga igwang pambihirang bagay na nangyayari sa saindo. 13 Imbes, padagos nindong ikaugma+ an bagay na nagsasakit kamo sa kaparehong mga dahilan na nagsakit an Cristo,+ tanganing sa panahon kan paghahayag kan saiyang kamurawayan mag-ugma man kamo asin maggaya-gayang marhay.+ 14 Kun kamo tinutuya-tuya* nin dahil sa pangaran ni Cristo, maugma kamo,+ huli ta an espiritu nin kamurawayan, iyo, an espiritu nin Diyos, yaon sa saindo.
15 Alagad, dai man lugod nin siisay man sa saindo an magsakit dahil sa pagigin paragadan o parahabon* o paragibo nin maraot o parapakilabot sa buhay nin ibang tawo.+ 16 Pero kun an siisay man nagsasakit dahil sa pagigin Kristiyano, dai siya masupog,+ kundi padagos niyang pamurawayon an Diyos mantang dara-dara an pangaran na ini. 17 Huli ta iyo ini an itinalaan na panahon para an paghukom punan sa harong nin Diyos.+ Ngunyan, kun iyan mapuon nguna sa satuya,+ ano na sana an kaaabtan kaidtong mga bakong masinunod sa maugmang bareta nin Diyos?+ 18 “Asin kun masakit nganing makaligtas an matanos na tawo, ano na sana an mangyayari sa bakong diyosnon na tawo asin sa parakasala?”+ 19 Kaya ngunyan, an mga nagsasakit huli sa paggibo kan kabutan nin Diyos padagos na ipagkatiwala an saindang sadiri* sa sarong maimbod na Kaglalang mantang naggigibo sinda nin marahay.+
5 Kaya, bilang saro man na magurang sa kongregasyon, na saksi sa mga kasakitan kan Cristo asin may kabtang sa ihahayag na kamurawayan,+ nakikiulay ako sa* kamagurangan diyan sa saindo: 2 Pasturan nindo an aripumpon nin Diyos+ na nasa pangangataman nindo, na naglilingkod bilang mga paraataman,* bako sa paaging napipiritan, kundi gikan sa buot sa atubangan nin Diyos;+ bakong dahil sa pagkamuot sa materyal na pakinabang,+ kundi dahil gustong-gusto nindo; 3 dai dinodominar an* mga pagsadiri* nin Diyos,+ kundi nagigin mga halimbawa sa aripumpon.+ 4 Asin pag nahayag na an panginot na pastor,+ aakuon nindo an dai napaparang korona nin kamurawayan.+
5 Sa kaparehong paagi, kamong mga mas hoben na lalaki, magpasakop kamo sa mga gurang na lalaki.*+ Pero kamo gabos, magsulot* kamo nin kapakumbabaan* sa pagtrato nindo sa lambang saro, huli ta an Diyos kontra sa mga mapalangkaw, alagad nagpapahiling siya nin daing kapantay na kabuutan* sa mga mapakumbaba.+
6 Kaya, magpakumbaba kamo sa irarom kan makapangyarihan na kamot nin Diyos, tanganing mailangkaw niya kamo sa itinalaan na panahon,+ 7 mantang ipinapasa nindo sa saiya an gabos nindong kahaditan,*+ huli ta nagmamakulog siya sa saindo.+ 8 Papagdanayon nindo an tultol na pag-iisip, magin mapagbantay!+ An saindong kaiwal, an Diyablo, naglilibot-libot na siring sa nag-uungal na leon, na naghahanap nin masisiba.*+ 9 Alagad manindugan kamo laban sa saiya,+ marigon sa pagtubod, mantang aram nindo na an arog kaiyan na klase nin mga kasakitan inaagihan man kan bilog na kasararuan kan saindong mga tugang sa bilog na kinaban.+ 10 Pero pagkatapos nindong magsakit nin dikit na panahon, an Diyos na pano nin daing kapantay na kabuutan, na nag-apod sa saindo sa saiyang daing katapusan na kamurawayan+ kasaro ni Cristo, iyo mismo an makumpleto kan saindong pagsasanay. Paparigunon+ niya kamo, papakusugon+ niya kamo, ibubugtak niya kamo sa masarig na pundasyon. 11 Mapasaiya an kakusugan sagkod lamang. Amen.
12 Paagi ki Silvano,*+ na ibinibilang kong sarong maimbod na tugang, nagsurat ako sa saindo sa dikit sanang mga tataramon tanganing pakusugon kamo asin magtao nin sinserong patotoo na iyo ini an tunay na daing kapantay na kabuutan nin Diyos. Manindugan kamo diyan nin marigon. 13 Siya* na yaon sa Babilonya, na sarong pinili arog nindo, nagpapaabot sa saindo kan saiyang pangungumusta, siring man si Marcos+ na sakuyang aki. 14 Kumustahon nindo an lambang saro paagi sa hadok nin pagkamuot.
Magkaigwa lugod kamo nin katuninungan, kamo gabos na kasaro ni Cristo.
O “nabalo.”
O “dinalisay.”
O “katuyuhan.”
O “an kaligtasan kan saindong mga kalag.”
O “dai na kutana maninigong kabuutan.” Hilingon sa Glosaryo.
O “Saro na Banal.”
Sa Ingles, silver.
Sa literal, “tinubos; binalukat.”
O “paagi sa tradisyon.”
O “mga kalag.”
An buot sabihon, banhi na may kakayahan na magprodusir nin bunga.
Sa literal, “laman.”
O “awot.”
Hilingon an Apendise A5.
Sa literal, “nanamitan.”
Sa literal, “an mapapasupog.”
Sa literal, “nagin payo kan kanto.”
O “nakakapaanggot.”
O “sa kalag.”
Sa literal, “mabusalan.”
O “sa-ignoranteng urulay.”
O “bilang palusot para gumibo.”
O “kamunduan; kulog.”
O “piglalait.”
O “panglalait.”
O “lawas.”
O “kahoy.”
O “buhay.”
O “panglaog na pagkatawo na nasa puso.”
O “padagos nindo sindang pahilingan nin konsiderasyon.”
O “mas maluyang lalagan.”
O “mag-isip na may pagkauruyon.”
Sa literal, “nin bendisyon.”
Hilingon an Apendise A5.
Hilingon sa Glosaryo.
O “pandok.”
Hilingon an Apendise A5.
O posibleng “an saindang mga pananakot.”
Sa literal, “kan an pasensiya nin Diyos naghahalat.”
O “persona.”
O “tuong kamot.”
O “determinasyon.”
O “daing supog na mga paggawi.” Plural kan termino sa Griego na a·sel′gei·a. Hilingon sa Glosaryo.
O “mariribok na kaurugmahan.”
O “ipinagbabawal na; ilegal na.”
O “alisto.”
O “dai na kutana maninigong kabuutan.” Hilingon sa Glosaryo.
O “an garo kalayong.”
O “iniinsulto.”
O “mahàbas.”
O “kalag.”
O “sinasadol ko an.”
O “na maingat ining binabantayan.”
O “dai nagpapakangkagurangnan sa.”
O “mana.”
O “sa kamagurangan.”
O “maghagkos.”
O “kababaan nin pag-iisip.”
O “dai na kutana maninigong kabuutan.” Hilingon sa Glosaryo.
O “ikinakapurisaw.”
O “na naghihinguwang maniba.”
Inaapod man na Silas.
Sa Griego, an pronoun digding “siya” nasa pormang pambabayi asin minalataw na nagrerepresentar sa kongregasyon sa Babilonya.