Kaipuhan na Pumoon nin Amay

AN HOBEN pang mga aki may katanosan sa kompletong paliwanag kun paano nagpupunsionar an saindang hawak asin kun paano sinda mag-iingat sa inmoral na mga tawo. Pero noarin maninigong pumoon an pagtotokdo? Mas amay kisa aram nin dakol.

An pagdakula minapoon sa pagkabarobata, sa edad na minapoon nang lumuwas an mga tanda nin seksuwal na pagtalubo. An babae puwedeng enot na magkaregla sa edad na 10 o mas amay pa o 16 o mas huri pa. An lalaki puwedeng magkaigwa nin enot na pagluwas nin kago sa banggi sa edad pa sanang 11 o 12. Magigin andam daw an saindong mga aki bago kaiyan, tibaad sa edad na nuwebe?a Maaaraman man daw ninda sa hoben na edad na iyan an halaga nin pagpreserbar sa saindang kabinian?

Ipaliwanag Sainda an mga Pagkaliwat sa Hawak

May katanosan an saindong aking babae na maaraman an itinao nin Dios na mga pagkaliwat na mangyayari sa saiyang hawak. Puwedeng masambitan kan ina an saiyang regla asin ipaheling sa aking babae kun anong klaseng proteksion an ginagamit nia. Maninigong ipaliwanag nia na an mga pagkaliwat na ini normal na mga proseso kan hawak. Sa positibo nanggad na paagi, ikapaliliwanag nin ina na an hawak kan aking babae magpepreparar para sa panahon, dakol na taon poon ngonyan, na sia mapaagom asin magigin ina. Ikapaliliwanag nin ina sa saiyang aking babae na an hawak nag-aandam para sa omboy sa matris nin espesyal na malomhok, garo isponghang hapin na may dakol na ugat. Kun daing ipinangingidam na omboy, an hapin iluluwas asin maagi sa ikinabuhay, asin an prosesong ini inaapod na pagregla.

Siring man, an saindong aking lalaki maninigong patienot na makaaram manongod sa pagluwas nin kago sa banggi, na sa Ingles inaapod na wet dream. (Deuteronomio 23:​10, 11) Maninigong masabotan nia na an pagluwas nin mahalnas na likido, kun beses kun sia nangangatorogan, paagi sana kan hawak na iluwas an natipon na kago. Maninigong maaraman kapwa kan saindong mga aking lalaki asin babae na mayo nin sala sa mga pagkaliwat na ini sa saindang hawak. An saindang hawak inaandam sana para sa posibleng pag-agom asin pag-aki sa ngapit.b

Bilang mga magurang, maninigo nindong isaboot an mga bagay na ini, ta iyan banal na mga bagay. Asin kamo an mga paratokdo na ninombrahan nin Dios.

Ano an Seksuwal na Pagdodorog na Daing Peligro?

Mantang marikas na minaagi an mga taon asin nagtitin-edyer na an saindong mga aki, dapat na siertohon nindo na aram ninda na an pagdodorog nin dai kasal peligroso, ano man an laen na madangog ninda. An mga helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog, pati an AIDS, nagin damat sa bilog na kinaban. An siring na mga helang puwedeng gikanan nin pagkabaog, mga depekto nin omboy pagkamundag, kanser, asin kagadanan pa ngani. Dugang pa, tibaad iyan ikaolakit nin mga dai ngani nakaaaram na sinda may helang.

Maninigong maaraman kan saindong mga aki na mayo nin pangontra sa pangangaki na napatunayan na lubos na epektibo magsalang sa pag-olang sa pagbabados o sa pagpapondo sa pangongolakit nin helang. An totoo, an kadakol na hobenes na naggagamit nin laen-laen na pangontra sa pangangaki nagbabados. Asin minsan ngani ibinabantog na an condom depensa sa pakakua nin AIDS hale sa may helang na kadorog, an The New England Journal of Medicine nagreport na an condom 17 porsiento na dai nakaoolang sa pagkaolakit kan AIDS virus.

Kaya, an kolumnista sa New York Post na si Ray Kerrison pinahimutikan an paghihingako na an condom ‘pinasasadit sa pinakaminimum an peligrong maolakitan nin AIDS’ sa pagsurat: “Minimum. Kun bugtakan mo nin bala an badil, paitokon an kaha nin bala asin magkawat nin ruletang Ruso, igwa ka nin saro-sa-anom na posibilidad na maghugot. Sa condom, igwa ka nin haros saro-sa-limang posibilidad na makakua nin AIDS. Matatawan na niato ngonyan nin tunay na ngaran an kaputikan na an condom proteksion sa AIDS. Iyan ruletang seksuwal.”

Maninigong maaraman kan saindong mga aki na simple an solusyon sa problema manongod sa mga helang na ikinaoolakit sa pagdodorog. Iyan an pag-ako sa areglo nin Dios sa paggamit kan banal na balaog nin pangangaki. Tunay nanggad, an daing peligrong paggamit kan saindong seksuwalidad sa laog nin pag-agoman, pinakamarahay sa sarong parasiyempreng pakisumaro sa sarong namomotan na dai man nagkaigwa nin ibang kadorog.

An mga Instruksion nin Dios Sarong Proteksion

An Biblia nagsasabi: “[An] lalaki . . . magdadanay kaiba kan saiyang agom.” “Dai ka magsambay.” “An pakikisaro . . . dai ngani masambitan dian sa saindo.” “Mayo nin parapakisaro . . . na may mamanahon sa kahadean kan Cristo asin nin Dios.”​—Genesis 2:24; Mateo 5:27; Efeso 5:​3, 5.

An mga instruksion na ini bakong mapan-api. Imbes, an pagkuyog kaiyan magbubunga nin maogma, dayupot na pamilya. An dai pa namumundag na omboy magkakaigwa kan bagay na dian sia may diretso​—duwang magurang, sarong ina asin sarong ama. An kada saro may magkalaen na mga kuwalidad, asin an kada saro may ikakokontribuwir sa buhay kan aki na mayo sa saro.

Bilang mga magurang, kapwa paagi sa saindong pagtotokdo asin sa saindong halimbawa, dapat na itanom nindo nin marigon an basado-sa-Bibliang mga prinsipyo sa puso asin isip kan saindong aki. Dapat kamong magtogdok paagi sa solidong materyales​—dai nasosolo. Arog kan sinasabi kan Biblia: “An gibo nin lambang saro mahahayag, huli ta an aldaw an mapahayag kaiyan, huli ta iyan mahahayag paagi sa kalayo; asin an kalayo man sana an mabatid kun baga ano an gibo nin lambang saro.” Kun kamo magtotogdok nin masarig asin magdanay na nagtitindog an saindong itinogdok, kamo magkakamit nin mayaman na balos.​—1 Corinto 3:13.

Alagad yaon pa man giraray an mahalagang hapot: Paano nindo maparirigon an pagtotokdong ini mantang an saindong mga aki nag-aagi sa pagkatin-edyer asin pasiring na sa pagkaadulto?

[Mga Nota sa Ibaba]

An pag-andam kan saindong aki para sa mga pagkaliwat kan hawak mahalaga