Ano an Nangyayari sa Kalag sa Pagkagadan?
“An doktrina na an kalag nin tawo inmortal asin magpapadagos na mag-eksister pagkagadan nin tawo asin pagkatunaw kan saiyang hawak saro sa pundasyon nin Kristianong pilosopiya asin teolohiya.”—“NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA.”
1. Ano an inaadmitir kan New Catholic Encyclopedia mapadapit sa pagdadanay na buhay kan kalag pagkagadan?
MINSAN siring, inaadmitir kan reperensiang kinotar sa enotan na “an ideya na an kalag nagdadanay na buhay pagkagadan bakong madaling mamansayan sa Biblia.” Kun siring, ano talaga an itinotokdo kan Biblia manongod sa nangyayari sa kalag sa pagkagadan?
An mga Gadan Daing Pag-aram
2, 3. Ano an kamugtakan kan mga gadan, asin anong mga teksto an naghahayag kaini?
2 An kamugtakan kan mga gadan linilinaw sa Eclesiastes 9:5, 10, na dian satong mababasa: “An mga gadan daing aram . . . Mayo nin okupasyon, mayo nin plano, mayo nin kaaraman o intelihensia, sa laog kan lolobngan.” (Moffatt) Kun siring, an kagadanan sarong kamugtakan nin dai pag-eksister. An salmista nagsurat na kun an tawo magadan, “minabalik sia sa saiyang daga; sa aldaw na iyan an saiyang mga pag-isip napapara.”—Salmo 146:4.
3 Kaya an mga gadan daing pag-aram, daing gibo. Kan sinesentensiahan si Adan, an Dios nagsabi: “Ika kabokabo asin sa kabokabo ka man mabalik.” (Genesis 3:19) Bago sia pinorma nin Dios hale sa kabokabo kan daga asin tinawan sia nin buhay, si Adan dai nag-eeksister. Kan sia magadan, nagbuelta si Adan sa kamugtakan na iyan. An padusa sa saiya kagadanan—bakong pagbalyo sa ibang rona.
Puedeng Magadan an Kalag
4, 5. Tumao nin mga halimbawa sa Biblia na nagpapaheling na an kalag puedeng magadan.
4 Kan magadan si Adan, ano an nangyari sa saiyang kalag? Bueno, girumdoma na sa Biblia an terminong “kalag” parate na nanonongod sana sa sarong tawo. Kaya sa pagsabi niato na si Adan nagadan, an sinasabi niato an kalag na an ngaran Adan nagadan. Ini tibaad garo pambihira para sa saro na naniniwala sa inmortalidad kan kalag. Minsan siring, an Biblia nagsasabi: “An kalag na nagkakasala—iyan mismo magagadan.” (Ezequiel 18:4) An Levitico 21:1 nagtataram manongod sa “gadan nang kalag” (“bangkay,” Jerusalem Bible). Asin sinabihan an mga Nazareo na dai rumani sa “siisay man na gadan na kalag” (“bangkay,” Lamsa).—Bilang 6:6.
5 An kaagid na pagkasambit sa kalag yaon sa 1 Hade 19:4. An napupurisaw na marhay na si Elias “nagpoon na maghagad na magadan na logod an saiyang kalag.” Kaagid kaiyan, si Jonas ‘pigpaparahagad na magadan na logod an saiyang kalag, asin paorootro niang sinabi: “An sakong pagkagadan mas marahay kisa sa sakong pagkabuhay.”’ (Jonas 4:8) Asin ginamit ni Jesus an fraseng “gadanon an sarong kalag,” na tinatradusir kan The Bible in Basic English na “gadanon.” (Marcos 3:4) Kaya an pagkagadan kan kalag nangangahulogan sana kan pagkagadan kan tawo.
‘Pagluwas’ Asin ‘Pagbalik’
6. Ano an boot sabihon kan Biblia sa pagsabi kaiyan na an kalag ni Raquel “minaluwas”?
6 Alagad kumusta man an makaturotristeng pagkagadan ni Raquel, na nangyari mantang ipinangangaki nia an ikaduwa niang aki? Sa Genesis 35:18, mababasa niato: “Mantang minaluwas an saiyang kalag (huli ta sia nagadan) inapod nia an ngaran nia na Benoni; alagad inapod sia kan saiyang ama na Benjamin.” Ipinaririsa daw kan halipot na kotasyon na ini na si Raquel may bagay na aktuwal na nag-eeksister sa laog na naghale kan sia magadan? Dai nanggad. Girumdoma, an terminong “kalag” puede man na mapanongod sa buhay na nasa sarong tawo. Kaya sa kasong ini an “kalag” ni Raquel nangahulogan sana kan saiyang “buhay.” Iyan an dahelan na tinatradusir kan ibang Biblia an fraseng “minaluwas an saiyang kalag” na “nagluluya an saiyang buhay” (Knox), “nautsan sia” (Jerusalem Bible), asin “luminuwas sa saiya an saiyang buhay” (Bible in Basic English). Mayo nin nagpaparisa na an sarong misteryosong kabtang ni Raquel natadang buhay kan sia magadan.
7. Sa anong paagi na an kalag kan binuhay liwat na aki kan balo “buminalik sa saiya”?
7 Kaagid iyan kan pagkabuhay liwat kan aki nin sarong balo, na nasusurat sa 1 Hade kapitulo 17. Sa bersikulo 22, mababasa niato na mantang ipinamimibi ni Elias an solterito, “si Jehova naghinanyog sa tingog ni Elias, kaya an kalag kan aki buminalik sa saiya asin sia nabuhay.” Sa giraray, an terminong “kalag” nangangahulogan nin “buhay.” Sa siring, an New American Standard Bible nagsasabi: “An buhay kan aki nagbuelta sa saiya asin nakabalik an animo nia.” Iyo, buhay, bakong garo sana aninong porma, an nagbuelta sa aki. Kaoyon ini kan isinabi ni Elias sa ina kan aki: “Helinga, buhay an saimong aking lalaki [an bilog na persona].”—1 Hade 17:23.
An Pagkamugtak sa Alanganon Manongod sa “Kamugtakan sa Pag-oltanan”
8. Ano an paniniwala nin dakol na naghihingakong Kristiano na mangyayari sa panahon kan pagkabuhay liwat?
8 Naniniwala an dakol na naghihingakong Kristiano na magkakaigwa nin pagkabuhay liwat sa ngapit na sa panahon na iyan an mga hawak isasaro sa inmortal na mga kalag. Dangan, an mga binuhay liwat padudumanon na sa saindang naabtan—magsalang balos para sa mga namuhay nin tanos o padusa para sa mga maraot.
9. Ano an kahulogan kan terminong “kamugtakan sa pag-oltanan,” asin ano an sinasabi nin nagkapira na nangyayari sa kalag durante kan panahon na ini?
9 Garo simple an ideyang ini. Alagad an mga nagdadanay na maniwala sa inmortalidad kan kalag nadedepisilan na ipaliwanag kun ano an nangyayari sa kalag sa pag-oltanan kan panahon nin pagkagadan asin panahon nin pagkabuhay liwat. Sa katunayan, ining “kamugtakan sa pag-oltanan,” na parateng apod dian, nakaprobokar nin pagbanabana sa laog nin dakol na siglo. An nagkapira nagsasabi na durante kan panahon na ini an kalag minaduman sa purgatoryo, na duman iyan madadalisay sa mapatatawad na mga kasalan tangani na magin angay sa langit.a
10. Taano ta bakong sono sa Kasuratan na maniwala na an kalag nag-iistambay sa purgatoryo pagkagadan, asin paano ini pinatutunayan kan eksperyensia ni Lazaro?
10 Minsan siring, arog kan nasabotan niato, an kalag daing iba kundi an tawo. Pagkagadan kan tawo, gadan man an kalag. Huli kaini, mayo nin may pag-aram na pag-eksister pagkagadan. Sa katunayan, kan magadan si Lazaro, dai sinabi ni Jesu-Cristo na sia nasa purgatoryo, Limbo, o arin man na iba pang “kamugtakan sa pag-oltanan.” Imbes, sinabi sana ni Jesus: “Napatorog si Lazaro.” (Juan 11:11, New English Bible) Malinaw nanggad, si Jesus, na nakaaaram kan katotoohan manongod sa nangyayari sa kalag sa pagkagadan, nagtutubod na si Lazaro daing pag-aram, dai nag-eeksister.
Ano an Espiritu?
11. Taano an terminong “espiritu” ta dai puedeng mapanongod sa nawaran nin hawak na parte nin tawo na nagdadanay na buhay pagkagadan?
11 Sinasabi kan Biblia na kun an saro magadan, “an saiyang espiritu minaluwas, minabalik sia sa saiyang daga.” (Salmo 146:4) Ini daw nangangahulogan na an nawaran nin hawak na espiritu literal na minahale asin nagpapadagos na mabuhay pagkagadan nin saro? Dai iyan puede, ta sunod na sinasabi kan salmista: “Sa aldaw na iyan an saiyang mga pag-isip napapara” (“an gabos niang kaisipan natatapos,” NEB). Kun siring, ano an espiritu, asin paano iyan “minaluwas” sa saro sa panahon na sia nagadan?
12. Ano an ipinapakahulogan kan mga termino sa Hebreo asin Griego na trinadusir na “espiritu” sa Biblia?
12 Sa Biblia an mga termino na trinadusir na “espiritu” (sa Hebreo, ruʹach; sa Griego, pneuʹma) sa pundamental nangangahulogan nin “hinangos.” Sa siring, imbes na “an saiyang espiritu minaluwas,” an traduksion ni R. A. Knox ginagamit an fraseng “an hinangos minahale sa saiyang hawak.” (Salmo 145:4, Knox) Alagad an terminong “espiritu” bako sanang paghangos an ipinapakahulogan. Halimbawa, sa paglaladawan kan paglaglag sa buhay nin tawo asin hayop kan panahon kan lakop sa globong Delubyo, an Genesis 7:22 nagsasabi: “An gabos na igwa sa dongo kaiyan kan hinangos kan puersa [o, espiritu; sa Hebreo, ruʹach] nin buhay, arin na baga, an gabos na nasa ibabaw kan marang daga, nagadan.” Kaya an “espiritu” puedeng mapanongod sa puersa nin buhay na yaon sa gabos na buhay na linalang, kapwa mga tawo asin hayop, asin na sinususteniran nin paghangos.
13. Sa anong paagi ikababaing sa koryente an espiritu?
13 Sa pag-ilustrar: An koryente pinaaandar an sarong kasangkapan. Kun pumondo an koryente, minaontok sa pagpunsionar an kasangkapan. An koryente dai nakakapagsadiri. Kaagid kaiyan, kun an saro magadan, an saiyang espiritu minaontok sa pagbuhay sa mga selula kan hawak. Iyan dai minahale sa hawak asin minaduman sa ibang rona.—Salmo 104:29.
14, 15. Paano an espiritu minabalik sa Dios sa pagkagadan?
14 Kun siring, taano ta sinasabi kan Eclesiastes 12:7 na kun an saro magadan, “an espiritu mismo minabalik sa tunay na Dios na nagtao kaiyan”? Ini daw nangangahulogan na an espiritu literal na nagbibiahe sa espasyo pasiring sa presensia nin Dios? Mayo nanggad nin siring kaiyan na ipinaririsa. Girumdoma, an espiritu iyo an puersa nin buhay. Oras na mawara an puersa nin buhay na iyan, solamente an Dios an may abilidad na ibalik iyan sa dati. Kaya an espiritu “minabalik sa tunay na Dios” sa sentido na an ano man na paglaom sa ngapit na buhay para sa tawong iyan ngonyan biyong nasa kamot na nin Dios.
15 Solamente an Dios an makapababalik sa dati kan espiritu, o puersa nin buhay, na pinapangyayari an saro na mabuhay liwat. (Salmo 104:30) Alagad may intension daw an Dios na gibohon iyan?
[Nota sa Ibaba]
a Oyon sa New Catholic Encyclopedia, “an mga Ama [kan Iglesia] sa pankagabsan klaro sa saindang deklarasyon manongod sa pag-eksister nin purgatoryo.” Pero, inaadmitir man kan reperensiang ini na “an Katolikong doktrina manongod sa purgatoryo basado sa tradisyon, bakong sa Sagradong Kasuratan.”
[Kahon sa pahina 23]
Mga Memorya sa Nakaaging Buhay
KUN mayo nin nagdadanay na buhay pagkagadan kan hawak, kun siring kumusta man an mga memorya sa nakaaging buhay na hinihingako nin nagkapira?
An Hindung intelektuwal na si Nikhilananda nagsasabi na ‘an mga eksperyensia pagkagadan dai mapatutunayan paagi sa rason.’ Sa diskursong “Models of Belief in Eternity in the Religions” (sa Bicol, “Mga Arogan sa Paniniwala sa Panahon na Daing Sagkod sa mga Relihion”), sinasabi kan teologong si Hans Küng: “Mayo sa mga pagkasaysay—na an kadaklan hale sa mga aki o sa mga nasyon na duman may paniniwala sa reenkarnasyon—manongod sa pakagirumdom sa nakaaging buhay na mabeberepikar.” Idinugang nia: “An kadaklan sa [mga parasiyasat na nagtatrabaho nin odok asin sa sientipikong paagi sa langtad na iyan] inaadmitir na an mga eksperyensiang napatunayan ninda dai nagtatao kan basehan para sa talagang nakakokombensir na prueba sa pagkaotro nin daganon na buhay.”
Ano kun sa paghona nindo igwa kamo nin personal na mga memorya sa nakaaging buhay? An siring na mga paghona puedeng huli sa manlaenlaen na bagay. An kadaklan sa impormasyon na inaako niato sinasaray sa sarong tagong parte kan dai pinag-aaraman na parte kan satong isip huli ta mayo kita nin direkta o yaon nang paggagamitan kaiyan. Kun minalataw an nalingawan nang mga memorya, an nagkapira iniinterpretar ini na ebidensia nin dating buhay. Minsan siring, an totoo iyo na mayo kita nin mabeberepikar na mga eksperyensia sa buhay apuera sa inaagihan niato ngonyan. An mayoriya sa mga tawo na nabubuhay digdi sa daga mayo man lamang nin pakagirumdom na sinda nabuhay kaidto; ni iniisip man ninda na sinda puedeng nagkaigwa nin mas naenot na buhay.