Magtaram nin “Marahay Para sa Pagpakosog”

1-3. (a) Ano an sarong regalo na itinao ni Jehova sa sato, asin paano iyan puedeng magamit sa salang paagi? (b) Tanganing magdanay sa pagkamoot nin Dios, paano niato maninigong gamiton an regalong pagtaram?

KUN nagtao kamo nin regalo sa sarong namomotan, ano an mamamatean nindo kun tuyo niang ginagamit iyan sa salang paagi? Ipamugtak ta baga na tinawan nindo sia nin lunadan, asin kan huri naaraman nindo na daing ingat niang minamaneho iyan, na nakakadanyar sa iba. Bako daw na mamomondo kamo?

² Sarong regalo hale ki Jehova an kakayahan na magtaram na nasasabotan. Sia an Kagtao nin “lambang marahay na balaog asin lambang sangkap na regalo.” (Santiago 1:17) An regalong ini, na sarong kalaenan kan mga tawo sa linalang na mga hayop, an nagpapangyari na ikapahayag niato sa iba bako sanang an satong mga kaisipan kundi pati an satong saboot. Minsan siring, arog nin lunadan, an regalong pagtaram puedeng magamit sa salang paagi. Siertong mamomondo si Jehova kun an pagtaram ginagamit na daing ingat, na nagigin dahelan nin kamondoan asin kakologan sa iba!

³ Tanganing magdanay sa pagkamoot nin Dios, kaipuhan niatong gamiton an regalong pagtaram oyon sa katuyohan kan Kagtao kaiyan. Malinaw na ipinapaheling ni Jehova an klase nin pagtaram na ikinakaogma nia. An saiyang Tataramon nagsasabi: “Dai kamo magpaluwas nin maraot na tataramon sa saindong ngoso, kundi ano man na tataramon na marahay para sa pagpakosog siring sa kinakaipuhan, tangani na ikatao kaiyan an paborable sa mga nagdadangog.” (Efeso 4:29) Pag-olayan niato kun taano ta kaipuhan na mag-ingat kita sa satong pagtaram, kun anong pagtaram an maninigo niatong likayan, asin kun paano kita makakataram nin “marahay para sa pagpakosog.”

KUN TAANO TA KAIPUHAN NA MAG-INGAT KITA SA SATONG PAGTARAM

4, 5. Paano ilinaladawan kan nagkapirang talinhaga sa Biblia an kapangyarihan nin mga tataramon?

⁴ An sarong importanteng dahelan na mag-ingat sa satong pagtaram iyo na an mga tataramon igwa nin kapangyarihan. An Talinhaga 15:4 nagsasabi: “An pagkakalmado kan dila sarong kahoy nin buhay, alagad an pagbiribid kaiyan nangangahulogan nin pagronot sa espiritu.”a Kun paanong an tubig nakakarepresko sa sarong napapahang poon nin kahoy, an kalmadong pagtaram kan nakakarangang dila nakakarepresko man sa espiritu kan mga nakakadangog kaiyan. Sa kabaliktaran, an biribid na mga tataramon nin maraot na dila biyong makakapaluya sa boot nin iba. Tunay nanggad, an mga sinasabi niato igwa nin kapangyarihan na makakolog o makapaomay.​—Talinhaga 18:21.

⁵ Sa malinaw na paglaladawan sa kapangyarihan nin mga tataramon, an saro pang talinhaga nagsasabi: “Igwa nin nagtataram nin dai iniisip arog kan mga saksak nin espada.” (Talinhaga 12:18) An dai inisip na mga tataramon na pabiglabiglang sinasabi puedeng makalugad nin hararom sa emosyon asin makaraot sa mga relasyon. Nakolgan na daw nin grabe an saindong puso huli sa mga tataramon na garo mga saksak nin espada? An iyo man sanang talinhaga nakakaparigon sa boot na nagsasabi: “An dila kan mga madonong bolong.” An makonsiderasyon na mga tataramon hale sa saro na nagpapaheling nin diosnon na kadonongan puedeng makapaomay sa nakokolgan na puso asin ikabalik an marahay na mga relasyon. May nagigirumdoman daw kamong pangyayari na naeksperyensiahan nindo an nagpapaomay na kapangyarihan nin maboot na mga tataramon? (Talinhaga 16:24) Huling aram niato na an mga itinataram niato igwa nin kapangyarihan, gusto nanggad niato na gamiton an satong pagtaram tanganing paomayan an iba, bakong kolgan sinda.

6. Taano ta talagang depisil kontrolon an satong dila?

⁶ Gurano man an pagmamaigot niato, dai niato lubos na makokontrol an satong dila. Kun siring, ini an ikaduwang dahelan kun taano ta kaipuhan na mag-ingat kita sa satong pagtaram: Huli sa kasalan asin pagkabakong sangkap, may tendensia kitang gamiton sa salang paagi an satong dila. An mga tataramon naggigikan sa satong puso, asin ‘maraot an tendensia kan puso nin tawo.’ (Genesis 8:21; Lucas 6:45) Kun siring, talagang depisil busalan an satong dila. (Santiago 3:2-4) Minsan ngani dai niato lubos na makokontrol an satong dila, puede kitang padagos na maghingoa na pakarhayon an paggamit niato kaiyan. Kun paanong an sarong paralangoy na nagmamaigot na lumangoy pasabat sa sulog nin salog kaipuhan na padagos na labanan an sulog kaiyan, kaipuhan man na padagos niatong labanan an makasalan na tendensia na gamiton sa salang paagi an satong dila.

7, 8. Sagkod saen kita papanimbagon ni Jehova sa satong sinasabi?

⁷ An ikatolong dahelan na mag-ingat kita sa satong pagtaram iyo na kita papanimbagon ni Jehova sa satong sinasabi. An paagi nin paggamit niato sa satong dila may epekto bako sanang sa satong relasyon sa satong kapwa kundi pati sa kamugtakan niato sa atubangan ni Jehova. An Santiago 1:26 nagsasabi: “Kun an siisay man naghohona sa saiya man sana na sia pormal na parasamba alagad dai binubusalan an saiyang dila, kundi padagos na dinadaya an saiyang puso, an klase nin pagsamba kan tawong ini basang sana.”b Siring kan nasabotan niato sa naenot na kapitulo, an satong pagtaram konektadong marhay sa satong pagsamba. Kun an satong dila daing preno​—na garo nagbubuga nin nakakakolog asin mararang mga tataramon—​an gabos na ginigibo niato bilang Kristiano puedeng magin daing halaga sa pagheling nin Dios. Bako daw na dapat pag-isipan na marhay an bagay na iyan?​—Santiago 3:8-10.

⁸ Malinaw na igwa kita nin makosog na mga dahelan na mag-ingat na dai gamiton sa salang paagi an regalong pagtaram. Bago niato pag-olayan an marahay na mga klase nin pagtaram na nakakapakosog, pag-olayan niato an pagtaram na mayo nanggad nin lugar sa buhay nin tunay na Kristiano.

PAGTARAM NA NAKAKAPALUYA SA BOOT

9, 10. (a) Anong klaseng pananaram an nagin kabtang na kan pangaroaldaw na pagtaram sa kinaban ngonyan? (b) Taano ta kaipuhan na isikwal niato an malaswang pananaram? (Helingon man an nota sa ibaba.)

⁹ Malaswang pananaram. An pagmuda, pagraway, asin iba pang klase nin malaswang pananaram kabtang na nin pangaroaldaw na pagtaram sa kinaban ngonyan. Dakol an nagmumuda tanganing idoon an sinasabi ninda o tangani sanang may masabi. An mga komedyante parateng naggagamit nin mga tataramon na bulgar asin manongod sa sekso tangani sanang magpangisi. Minsan siring, bako nanggad na makangingisi an malaswang pananaram. Mga 2,000 na taon na an nakaagi, an pinasabngan na si apostol Pablo naghatol sa kongregasyon sa Colosas na haleon ninda an “malaswang orolay.” (Colosas 3:8) Sinabihan ni Pablo an kongregasyon sa Efeso na an “bastos na surubahan” kabilang sa mga bagay na maninigong ‘dai ngani masambitan’ kan tunay na mga Kristiano.​—Efeso 5:3, 4.

¹⁰ An malaswang pagtaram ikinakaanggot ni Jehova. Ikinakaanggot man iyan kan mga namomoot sa saiya. Tunay nanggad, an satong pagkamoot ki Jehova nagpapahiro sa sato na isikwal an malaswang pananaram. Kan isinusurat “an mga gibo kan laman,” nasambitan ni Pablo an “pagkamaati,” na puedeng kaiba dian an maating pagtaram. (Galacia 5:19-21) Seryosong bagay ini. An saro puedeng matiwalag sa kongregasyon kun sa ibong nin paorootrong hatol, daing pagsolsol na ugale na nia an pagtaram na nanonongod o nagsusuportar sa bagay na grabe kaimoral, grabe kamakasusupog, asin grabe kanakakaraot.c

11, 12. (a) Ano an tsismis, asin paano iyan puedeng makadanyar? (b) Taano ta kaipuhan na likayan kan mga nagsasamba ki Jehova an mapagpakaraot na mga tataramon?

¹¹ Nakakadanyar na tsismis, pagpakaraot. An tsismis iyo an daing kamanungdanan na orolay manongod sa mga tawo asin sa buhay ninda. Maraot daw an gabos na pag-orolay manongod sa mga tawo? Bako kun an boot niatong sabihon iyo an pag-orolay na tibaad nag-eestorya kita nin positibo o kapakipakinabang na mga bareta, siring baga kan kun siisay an nabautismohan pa sana o kun siisay an nangangaipo nin pagparigon sa boot. An mga Kristiano kan enot na siglo interesadong marhay sa ikakarahay kan lambang saro asin nag-eestorya sinda nin angay na impormasyon manongod sa mga kapagtubod. (Efeso 6:21, 22; Colosas 4:8, 9) Minsan siring, an pag-orolay manongod sa mga tawo puedeng makadanyar kun binibiribid kaiyan an mga impormasyon o ipinapang-estorya an pribadong mga bagay. Mas seryoso pa ngani, puede iyan na sumagkod sa pagpakaraot, na pirmeng nakakadanyar. An pagpakaraot iyo “an pagsabi nin putik na mga sahot . . . na nagbabalobagi asin nakakaraot sa reputasyon nin iba.” Halimbawa, an mga Fariseo naggamit nin pagbalobagi sa pagprobar na pakaraoton si Jesus. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) An pagpakaraot parateng nagbubunga nin pasuruhay.​—Talinhaga 26:20.

¹² Dai binabaliwala ni Jehova an mga naggagamit kan regalong pagtaram tanganing pakaraoton an iba o magkaigwa nin pagkabaranga. Ikinakaongis nia an mga nagpapangyari nin “pasuruhay sa magturugang.” (Talinhaga 6:16-19) An termino sa Griego na trinadusir na “parapakaraot” iyo an di·aʹbo·los, na ginagamit man na titulo ni Satanas. Sia an “Diablo,” an marompot na parapakaraot sa Dios. (Kapahayagan 12:9, 10) Sierto nanggad na gusto niatong likayan an mga tataramon na mapangyari sa sato na magin siring man sana sa diablo. Mayo nin lugar sa kongregasyon an mapagpakaraot na mga tataramon na iyo an pinoponan nin mga gibo kan laman na siring kan “mga pasuruhay” asin “pagkabaranga.” (Galacia 5:19-21) Huli kaini, bago otrohon an sarong bareta manongod sa sarong tawo, ihapot sa saimong sadiri: ‘Totoo daw ini? Kabootan daw na otrohon ini? Kaipuhan daw o marahay daw na ipang-estorya an impormasyon na ini?’​—1 Tesalonica 4:11.

13, 14. (a) Ano an puedeng magin epekto nin mapanlibak na pagtaram sa mga nakakadangog kaiyan? (b) Ano an pagmuda, asin taano ta peligroso an kamugtakan nin sarong paramuda?

¹³ Mapanlibak na pagtaram. Siring kan nasambitan na, an mga tataramon igwa nin kapangyarihan na makakolog. Totoo, kun beses huli sa pagkabakong sangkap nin tawo, kita gabos nakakataram nin mga bagay na pinagbabasolan niato. Minsan siring, nagpapatanid an Biblia manongod sa paagi nin pagtaram na biyong mayo nin lugar sa Kristianong harong o sa kongregasyon. Sinadol ni Pablo an mga Kristiano: “Magkaharale na sa saindo an gabos na kapaitan na maraot an kamawotan asin kaanggotan asin grabeng pagkaanggot asin sirilyakan patin mapanlibak na pagtaram.” (Efeso 4:31) Sa ibang traduksion, an “mapanlibak na pagtaram” trinadusir na “marompot na mga tataramon,” “mapanraot na pananaram,” asin “mapang-insultong pananaram.” An mapanlibak na pagtaram​—kabale an mga bansag na nakakapababa sa pagkatawo saka makolog asin daing herak na pananatsar—​puedeng makahale nin dignidad sa iba asin magpamate sa sainda na mayo sindang halaga. An puso nin mga aki na lumbod pa asin madaling magtiwala an lalo nang madaling makolgan nin mapanlibak na pagtaram.​—Colosas 3:21.

¹⁴ Paagi sa mapuersang marhay na mga tataramon, kinokondenar kan Biblia an pagmuda​—an pagpakaraot sa iba paagi sa mapang-insulto, mapangmenos, o mapanlibak na pananaram. Peligroso an kamugtakan nin saro na ugale na an siring na pagtaram, huli ta an paramuda puedeng haleon sa kongregasyon kun dai sia maghimate sa paorootrong paghihingoa na tabangan siang magbago. Kun dai sia magbakle, puedeng mawaran man sia nin oportunidad na magkamit kan mga bendisyon kan Kahadean. (1 Corinto 5:11-13; 6:9, 10) Kun siring, malinaw na dai nanggad kita magdadanay sa pagkamoot nin Dios kun ugale na niato an magparataram nin maraot, bakong totoo, o makolog. Nakakapaluya sa boot an siring na pagtaram.

MGA TATARAMON NA “MARAHAY PARA SA PAGPAKOSOG”

15. Anong klaseng pagtaram an “marahay para sa pagpakosog”?

¹⁵ Paano niato magagamit an regalong pagtaram oyon sa katuyohan kan Kagtao kaiyan? Girumdomon na sinasadol kita kan Tataramon nin Dios na magtaram nin “ano man na tataramon na marahay para sa pagpakosog.” (Efeso 4:29) Naoogma si Jehova kun an satong pagtaram nakakapakosog, nakakadagka, asin nakakaparigon sa iba. Kaipuhan niatong maingat na mag-isip-isip tanganing makataram nin siring na mga tataramon. An Biblia dai nagtatao nin espesipikong mga reglamento na susunodon; mayo man iyan nin lista nin inooyonan na mga klase nin “nakakarahay na pananaram.” (Tito 2:8) Tanganing an sasabihon niato “marahay para sa pagpakosog,” marahay na tandaan niato an tolong simple alagad importanteng karakteristiko nin nakakapakosog na pagtaram: Iyan marahay, iyan totoo, asin iyan maboot. Nasa isip an siring na mga karakteristiko, pag-olayan niato an nagkapirang espesipikong halimbawa nin pagtaram na nakakapakosog.​—Helingon an kahon na “Nakakapakosog daw an Sakong Pagtaram?”

16, 17. (a) Taano ta maninigo niatong tawan nin komendasyon an iba? (b) Ano an mga oportunidad na matatawan niato nin komendasyon an mga kakongregasyon niato? an satong mga kapamilya?

¹⁶ Sinserong komendasyon. Aram ni Jehova sagkod ni Jesus an pangangaipo na magpahayag nin mga komendasyon asin pag-oyon. (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47) Bilang mga Kristiano, marahay man na magtao kita nin tunay na komendasyon sa iba. Taano? “An tataramon na nasa tamang panahon O abaang rahay!” an sabi kan Talinhaga 15:23. Hapota bayâ an saimong sadiri: ‘Ano an pagmate ko kun ako nakakaresibi nin odok sa pusong komendasyon? Bako daw na naoogma ako asin napaparigon an boot ko?’ Tunay nanggad, huli sa sinserong komendasyon naaaraman nindo na may nakakarisa sa saindo, na may nagmamakolog sa saindo, asin na may pakinabang nanggad an paghihingoa nindo. An siring na pag-asegurar nagpaparigon sa saindong kompiansa asin nagmomotibar sa saindo na orog pang maghigos sa masunod. Huling inaapresyar nindo kun nakakaresibi kamo nin komendasyon, bako daw na maninigo man na gibohon nindo an pinakamakakaya nindo na magtao nin komendasyon sa iba?​—Mateo 7:12.

¹⁷ Patuodon an saimong sadiri na helingon an marahay sa iba, dangan ipahayag an saimong komendasyon. Sa kongregasyon, puede kang makadangog nin magayon na pahayag sa pagtiripon, makarisa nin sarong hoben na naghihingoang aboton an espirituwal na mga pasohan, o makaheling nin sarong may edad na maimbod na nag-aatender sa mga pagtiripon sa ibong nin mga limitasyon huli sa paggurang. An sinserong komendasyon puedeng makataros sa puso ninda asin makaparigon sa sainda sa espirituwal. Sa pamilya, kaipuhan na madangog nin mga agom na lalaki asin babae an sinserong komendasyon asin pag-apresyar nin kada saro. (Talinhaga 31:10, 28) Nakakarahay lalo na para sa mga aki na mamatean ninda na naririsa asin inaapresyar sinda. An komendasyon asin pag-oyon kaipuhan sa pagtalubo nin aki kun paanong an saldang asin tubig kaipuhan man sa pagtalubo nin tinanom. Mga magurang, humanap nin mga oportunidad tanganing tawan nin komendasyon an saindong mga aki huli sa kaomaw-omaw na mga kualidad asin paghihingoa ninda. An siring na komendasyon makakatabang sa saindong mga aki na magkaigwa nin kosog nin boot asin kompiansa saka makakamotibar sa sainda na orog pang magmaigot na gibohon an tama.

18, 19. Taano ta maninigong gibohon niato an satong pinakamakakaya na rangahon an mga kapagtubod, asin paano niato magigibo iyan?

¹⁸ Pagranga. Si Jehova lubos na nagmamalasakit sa “mga may kababaan” asin “mga biyong nanluluya.” (Isaias 57:15) Sinasadol kita kan saiyang Tataramon na ‘padagos na rangahon an lambang saro’ asin “magtaram na may pagranga sa mga kalag na nagmomondo nin makuri.” (1 Tesalonica 5:11, 14) Makakasierto kita na naririsa asin inaapresyar nin Dios an satong mga paghihingoa na rangahon an mga kapagtubod na grabe an kamondoan.

¹⁹ Pero, ano an puede nindong sabihon tanganing pakosogon an sarong kapwa Kristiano na nanluluya an boot o nagmomondo nin makuri? Dai nindo pag-isipon na dapat nindong solusyonan an saiyang problema. Sa dakol na kamugtakan, an simpleng mga tataramon parateng nakakatabang na marhay. Aseguraron an pinanluluyahan nin boot na kamo nagmamakolog sa saiya. Mag-alok na mamibi nin makosog kaiba an nanluluya an boot; puede kamong makimaherak ki Jehova na logod tabangan sia na maaraman na namomotan nanggad sia nin iba asin nin Dios. (Santiago 5:14, 15) Aseguraron giraray sia na sia kaipuhan asin mahalaga bilang miembro kan kongregasyon. (1 Corinto 12:12-26) Basahon an sarong nakakaparigon sa boot na teksto sa Biblia tanganing aseguraron sia na si Jehova talagang nagmamakolog sa saiya bilang indibiduwal. (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31) An pagtao nin igong panahon tanganing sabihon an sarong “marahay na tataramon” sa saro na nadedesganar asin an pagtaram hale sa puso daing duda na makakatabang sa saiya na mamatean nia na namomotan asin inaapresyar sia.​—Talinhaga 12:25.

20, 21. Anong mga bagay an nagpapangyari na magin epektibo an hatol?

²⁰ Epektibong hatol. Bilang bakong sangkap na mga linalang, kita gabos nangangaipo nin hatol sa panapanahon. Dinadagka kita kan Biblia: “Hinanyoga an hatol asin akoa an disiplina, tanganing magin madonong ka sa saimong ngapit.” (Talinhaga 19:20) Bako sana an kamagurangan an nagtatao nin hatol sa iba. An mga magurang naghahatol man sa saindang mga aki. (Efeso 6:4) Tibaad kaipuhan na hatolan nin maygurang na mga Kristiana an mas hoben na mga babae. (Tito 2:3-5) An pagkamoot sa iba nagpapahiro sa sato na booton na magtao nin hatol na kayang akoon nin saro na dai sia panluluyahan nin boot. Ano an makakatabang sa sato na magtao kan siring na hatol? Estudyare an tolong bagay na nagpapangyaring magin mas epektibo an hatol: an saboot asin motibo kan naghahatol, an basehan kan hatol, asin an paagi kan pagtao kaiyan.

²¹ An epektibong hatol nagpopoon sa saro na naghahatol. Ihapot sa saimong sadiri, ‘Noarin madali para sa sako na mag-ako nin hatol?’ Kun aram nindo na an naghahatol sa saindo may pagmakolog sa saindo, na dai sia nagtataram dahel sa personal na pagkadesganar, asin mayo sia nin natatagong motibo, mas madaling akoon an hatol. Kaya kun kamo naghahatol sa iba, bako daw na maninigong magin arog man kaiyan an saindong saboot asin motibo? An hatol nagbubunga nin marahay kun iyan basado man sa Tataramon nin Dios. (2 Timoteo 3:16) Baga man direktang nagkokotar sa Biblia o dai, maninigong igwa kita nin basehan na sono sa Kasuratan sa ano man na hatol na itinatao niato. Sa siring, nag-iingat an kamagurangan na dai ipirit sa iba an sadiri nindang mga opinyon; dai man ninda binibiribid an Kasuratan, tanganing paluwason na sinusuportaran kan Biblia an sarong personal na opinyon. Mas epektibo man an hatol kun itinatao iyan sa tamang paagi. An hatol na garo baga inasinan nin kabootan mas pasil na akoon saka nagpapangyari na mapagdanay an dignidad kan saro na nag-aako kaiyan.​—Colosas 4:6.

22. Ano an saindong determinasyon mapadapit sa paggamit kan regalong pagtaram?

²² Sierto nanggad na an pagtaram mahalagang marhay na regalo hale sa Dios. An satong pagkamoot ki Jehova maninigong magpahiro sa sato na gamiton an regalong ini sa tamang paagi, bakong sa salang paagi. Tandaan niato na an mga tataramon niato sa iba igwa nin kapangyarihan​—an kapangyarihan na magpakosog o magpaluya sa boot. Kun siring, magmaigot kitang gamiton an regalong ini sono sa katuyohan kan Kagtao—​“para sa pagpakosog.” Sa siring, an satong pagtaram magigin sarong bendisyon sa mga nasa palibot niato asin makakatabang sa sato na magdanay sa pagkamoot nin Dios.