Paglilingkod sa “Huring Kabtang kan mga Aldaw”

1, 2. (a) Anong bisyon ni Jeremias an nagparisa kan tema kan saiyang propetikong mga kapahayagan? (b) Taano ta maninigo kang magin interesado sa mensahe ni Jeremias?

“ANO an naheheling mo?” an hapot nin Dios sa saiyang bagong asignaran na propeta. “Nakakaheling ako nin koron na mahiwas an bunganga na hinahayopan,” an simbag kan hoben na si Jeremias, “asin an bunganga kaiyan parayo sa amihanan.” Patienot na ipinarisa kan bisyon na iyan kun anong klaseng kapahayagan an sasabihon ni Jeremias. (Basahon an Jeremias 1:13-16.) An piguratibong koron hinahayopan, bako tanganing palipoton iyan, kundi tanganing orog pang palaadon an kalayo sa irarom kaiyan. Iyo, ihinuhula ni Jehova na may kapahamakan, siring sa nakakalapnos na likido, na mauula sa daga nin Juda hale sa koron na ini huli sa lakop na pagkabakong maimbod. Sa paghona nindo, taano ta nakatagilid patimog an bunganga kan koron? Ini nangangahulogan na an kapahamakan magikan sa amihanan—an Babilonya masakyada hale sa direksion na iyan. Asin nangyari nanggad iyan. Durante kan mga taon nin pagigin propeta ni Jeremias, naheling nia an sunod-sunod na pag-ula hale sa nagkakalakagang koron na ini, na suminagkod sa paglaglag sa Jerusalem.

² Mayo na an Babilonya, alagad may dahelan ka na magin interesado sa propetikong mga mensahe ni Jeremias. Taano? Huling nabubuhay ka sa “huring kabtang kan mga aldaw” na dakol an naghihingako na sinda Kristiano; pero an pabor nin Dios mayo sa sainda asin sa saindang relihion. (Jer. 23:20) Sa kabaliktaran, arog ni Jeremias, ika asin an saimong mga kapwa Saksi naghuhulit nin mensahe na bako sanang nin paghokom kundi pati nin paglaom.

3. (a) Paano an pagkaareglar kan laog kan libro nin Jeremias? (b) Ano an katuyohan kan Kapitulo 2 kan publikasyon na ini?

³ Posibleng marhay na idinikta ni Jeremias sa sarong sekretaryo an saiyang pagkasaysay kaidtong huring kabtang kan saiyang pagigin propeta, imbes na isurat an mga pangyayari mantang nangyayari iyan. (Jer. 25:1-3; 36:1, 4, 32) An laog kan libro bakong kronolohiko an pagkasunodsunod huling segun sa tema an pagkaareglar ni Jeremias kan dakol na kabtang kaiyan. Huli kaini, makakatabang para sa saindo kun magkakaigwa kamo nin pangkagabsan na ideya dapit sa mga pangyayari na nasambitan sa libro nin Jeremias asin Lamentacion saka sa pagkasunodsunod kaiyan. Helingon an tsart sa pahina 19. An pakaaram nindo kun siisay an nagin hade nin Juda sa sarong peryodo nin panahon asin, sa nagkapirang kamugtakan, kun ano an nangyayari sa laog asin palibot kan Juda makakatabang sa saindo na orog na masabotan an sinabi o ginibo ni Jeremias. Asin mas magigin andam kamo na makinabang sa mga mensahe nin Dios na ipinahayag ni Jeremias para sa Saiyang banwaan.

AN KASAYSAYAN NI JEREMIAS

4-6. Ano an kamugtakan kan suanoy na banwaan nin Dios kan mga dekada bago nagin propeta si Jeremias?

⁴ Si Jeremias naghula sa panahon nin maribok na mga pagbabago. Iyan panahon nin paglalaban nin Asiria, Babilonya, asin Egipto. Mga 93 na taon bago magpoon an pagigin propeta ni Jeremias, nadaog kan Asiria an sampulong tribong kahadean nin Israel sa amihanan asin idineportar an dakol sa mga nakaistar dian. Kan panahon na iyan, an Jerusalem asin an maimbod na hade kaiyan na si Ezequias idinepensa ni Jehova sa pagsalakay kan Asiria. Magigirumdoman nindo kun paano milagrosong ginadan nin Dios an 185,000 na kaiwal na soldados. (2 Ha. 19:32-36) An saro sa mga aki ni Ezequias iyo si Manases. Si Jeremias posibleng marhay na namundag durante kan 55 taon na paghade ni Manases, an panahon na an Juda nasa politikal na kontrol kan Asiria.—2 Cron. 33:10, 11.

⁵ Si Jeremias an nagsurat kan libro nin 1 asin 2 Hade, na dian mababasa niato na itinogdok liwat ni Manases an haralangkaw na lugar na ginaba kan saiyang ama. Pati sa templo ni Jehova, nagtogdok si Manases nin mga altar para ki Baal asin para sa hukbo kan kalangitan. Asin dakol na dugong daing sala an pinabolos ni Manases, na idinolot sa sarong falsong dios an saiya mismong aki bilang atang na tinotong. Sa halipot na pagtaram, “dakolon siang ginibong maraot sa pagheling ni Jehova.” Huli sa gabos na karatan na iyan, ipinahayag nin Dios na may kapahamakan na maabot sa Jerusalem asin Juda, na iyan enot nang nag-abot sa Samaria asin Israel. (2 Ha. 21:1-6, 12-16) Pagkagadan ni Manases, ipinadagos kan aki niang si Amon an idolatrosong mga gibo kan saiyang ama, alagad dai mahahaloy magbabago an mga bagay-bagay. Pakalihis nin duwang taon, ginadan si Amon, asin an saiyang otso anyos na aking si Josias an nagtukaw sa trono kan 659 B.C.E.

⁶ Durante kan 31 taon na paghade ni Josias, an Babilonya nagpoon nang magin mas makapangyarihan kisa sa Asiria. Naheling ni Josias sa situwasyon na ini an oportunidad na makatalingkas liwat an Juda sa pagdominar nin ibang nasyon. Bakong arog kan saiyang ama asin lolo, si Josias maimbod na naglingkod ki Jehova asin pinonan nia an dakulang mga reporma sa relihion. (2 Ha. 21:19–22:2) Kan ika-12 taon ni Josias bilang hade, ginaba nia an haralangkaw na lugar, sagradong mga palo, asin mga imahen nin falsong relihion sa bilog niang kahadean dangan pagkatapos kaiyan nagboot na hirahayon an templo ni Jehova. (Basahon an 2 Cronica 34:1-8.) Interesante nanggad, si Jeremias inasignaran bilang propeta nin Dios kaidtong ika-13 taon kan paghade ni Josias (647 B.C.E.).

7, 8. (a) Ano an kalaenan kan pamamahala ni Hadeng Josias kisa sa mga naenot sa saiya na si Manases asin Amon? (b) Anong klaseng tawo si Josias? (Helingon an kahon sa pahina 20.)

⁷ Mantang hinihirahay an templo, kan ika-18 taon na pamamahala kan marahay na Hadeng si Josias, nakua kan halangkaw na saserdote “an mismong libro kan ley.” Sinabihan kan hade an saiyang sekretaryo na basahon iyan sa saiya. Naaraman ni Josias an mga sala kan saiyang banwaan, hinagad an paggiya ni Jehova paagi ki propetisa Hulda, asin sinadol an saiyang mga sakop na otobon an mga togon nin Dios. Sinabi ni Hulda ki Josias na si Jehova mapaabot nin “kapahamakan” sa mga taga Juda huli sa saindang pagkabakong maimbod. Minsan siring, huli sa marahay na saboot ni Josias para sa dalisay na pagsamba, an kapahamakan na iyan dai maabot sa panahon na sia nabubuhay.—2 Ha. 22:8, 14-20.

⁸ Pinakosog giraray ni Hadeng Josias an saiyang paghihingoa na haleon an gabos na may koneksion sa idolatriya. Desididong-desidido sia kaya nagduman pa ngani sia sa teritoryo na dating sakop kan kahadean nin Israel sa amihanan, tanganing gabaon an halangkaw na lugar asin an altar sa Betel. Nag-areglo man sia nin pambihirang pagselebrar kan Paskua. (2 Ha. 23:4-25) Isip-isipa kun gurano nanggad ini siertong ikinaogma ni Jeremias! Pero, nagin depisil na pahiroon an banwaan na magbago. Iinintrodusir ni Manases asin Amon sa banwaan an marigsok na pagsamba sa idolo, kaya nagin hababaon an kamugtakan sa espirituwal. Sa ibong kan mga reporma ni Josias, pinahiro nin Dios si Jeremias na sabihon na an mga dios kan mga taga Juda arog kadakol kan saindang mga siudad. Arog sa bakong maimbod na agom na babae an mga kahimanwa kan propeta—binayaan ninda si Jehova asin nagpatotot sa mga dios nin ibang nasyon. Si Jeremias nagpahayag: “Arog kadakol kan mga tinampo sa Jerusalem an ibinugtak nindong mga altar para sa makasusupog na bagay, mga altar sa pagdolot nin atang na aso para ki Baal.”—Basahon an Jeremias 11:1-3, 13.

9. Ano an internasyonal na mga pangyayari kan huring mga taon kan paghade ni Josias?

⁹ Kun paanong an pagpahayag ni Jeremias kan siring na mga mensahe dai nakapabago sa mga Judio, dai man kaiyan nabago an pag-aragawan nin kapangyarihan kan nakapalibot na mga nasyon. Kan 632 B.C.E., sinakop kan pinagsararong hukbo kan mga Babilonyo asin Medo an Nineve, an kabisera kan Asiria. Pakalihis nin tolong taon, pinangenotan ni Faraon Neko kan Egipto an saiyang hukbo paamihanan tanganing tabangan an nasasalikopan na mga Asirio. Huli sa mga dahelan na dai sinabi sa Biblia, pinagmaigotan ni Josias na pabalikon sa Megido an mga hukbo kan Egipto, alagad sia nalugadan na ikinagadan nia. (2 Cron. 35:20-24) Ano an magigin mga pagbabago sa politika asin relihion sa Juda huli sa makamomondo na pangyayaring ini? Asin anong bagong mga kadepisilan an aatubangon ni Jeremias?

NAGBAGO AN KAMUGTAKAN SA RELIHION

10. (a) Ano an pagkakapareho kan mga panahon pagkagadan ni Josias asin kan mga panahon niato? (b) Paano ka makikinabang kun sisiyasaton mo an ginibo ni Jeremias?

¹⁰ Imahinara kun ano nanggad an siertong namatean ni Jeremias kan maaraman nia na nagadan si Josias! Dahel sa kamondoan, sia nagkanta nin mga panambitan manongod sa hade. (2 Cron. 35:25) Ini panahon na nin kahaditan, asin nagipit an Juda huli sa internasyonal na kadaihan nin kasegurohan. Pinaglalabanan kan mga kapangyarihan nin Egipto, Asiria, asin Babilonya an pagkaigwa nin kontrol sa rehion. Asin nagbago an kamugtakan sa relihion sa laog kan Juda kan magadan si Josias. Iyan an katapusan nin pamamahala na sa pangkagabsan paborable sa aktibidad ni Jeremias asin an kapinonan nin maisog na pamamahala. Dakol sa mga tugang niato sa presenteng mga panahon an nakakaeksperyensia nin kaparehong pagbabago, poon sa pagkaigwa nin relatibong katalingkasan sa pagsamba dangan mga pagpersegir asin pagbabawal. Siisay an nakakaaram kun pira sa sato an sa dai mahahaloy tibaad makaeksperyensia nin kaparehong mga pagbabago? Ano an tibaad magin epekto kaiyan sa sato? Ano an tibaad kaipuhan niatong gibohon tanganing mapagdanay an satong integridad? Paagi sa pagsaisip sa mga hapot na iyan, makakaparigon sa boot na estudyaran an mga kadepisilan na mapangganang inatubang ni Jeremias.

11. Ano an nangyari sa Juda pagkagadan ni Josias?

¹¹ Pinatukaw kan mga taga Juda sa trono sa Jerusalem an aki ni Josias na si Joacaz. Si Joacaz, na midbid man na Salum, naghade nin tolong bulan sana. Kan magbalik sa timog si Faraon Neko pagkatapos na makipaglaban sa mga Babilonyo, hinale nia an bagong hade asin dinara sa Egipto, asin sinabi ni Jeremias na si Joacaz “dai na mabalik.” (Jer. 22:10-12; 2 Cron. 36:1-4) Bilang kasalida nia, pinatukaw ni Neko sa trono si Joaquim, na saro pa sa mga aki ni Josias. Dai inarog ni Joaquim an marahay na halimbawa kan saiyang ama. Imbes na ipadagos an mga reporma kan saiyang ama, nagsagibo sia nin idolatriya.—Basahon an 2 Hade 23:36, 37.

12, 13. (a) Sa pagpoon kan paghade ni Joaquim, ano an nangibabaw na kamugtakan sa relihion? (b) Paano si Jeremias trinatar kan Judiong mga namomoon sa relihion?

¹² Sa pagpoon kan paghade ni Joaquim, pinaduman ni Jehova si Jeremias sa templo asin prangkang pinakondenar sa saiya an mga taga Juda huli sa saindang karatan. Ibinilang ninda an templo ni Jehova na sarong anting-anting na maprotehir sa sainda. Pero, kun dai sinda mapondo sa “paghabon, paggadan asin pagsambay asin panunumpa nin putik asin pagdolot nin atang na aso para ki Baal asin pagsunod sa ibang mga dios,” papabayaan ni Jehova an saiyang templo. Asin iyan man an gigibohon nia sa mga parasaginsagin na nagsasamba dian, kun paanong pinabayaan nia an tabernakulo sa Silo kan mga panahon kan Halangkaw na Saserdoteng si Eli. An daga nin Juda “magigin nanggad lugar na daing laog.” (Jer. 7:1-15, 34; 26:1-6)a Isip-isipa an kosog nin boot na kinaipuhan ni Jeremias tanganing ipahayag an mensaheng iyan! Posibleng marhay na ginibo nia iyan sa publiko sa atubangan nin prominente asin maimpluwensiang mga tawo. Namamatean man nin nagkapirang tugang ngonyan na kaipuhan ninda an kosog nin boot tanganing magpatotoo sa tinampo o maghulit sa mayaman o prominenteng mga tawo. Pero, ini an masesegurado niato: Siertong susuportaran kita nin Dios, siring kan ginibo nia ki Jeremias.—Heb. 10:39; 13:6.

¹³ Huli sa kamugtakan sa relihion asin politika na nangingibabaw sa Juda, ano an magigin reaksion kan mga namomoon sa relihion sa pahayag ni Jeremias? Segun sa sadiring pagkasaysay kan propeta, “dinakop [ako] kan mga saserdote asin kan mga propeta patin kan bilog na banwaan, na nagsasarabi: ‘Siertong magagadan ka.’” Sinda naanggot na gayo, na nagsarabi: “An tawong ini maninigo sa sentensiang kagadanan.” (Basahon an Jeremias 26:8-11.) Minsan siring, daing naginibo an mga kalaban ni Jeremias. Si Jehova kaibanan kan saiyang propeta tanganing iligtas sia. Para ki Jeremias mismo, minsan ngani garo baga makosogon o dakol an kalaban, dai sia natakot sa sainda. Kamo dai man dapat matakot.

“ISURAT MO . . . AN GABOS NA TATARAMON”

14, 15. (a) Anong gibohon an pinonan ni Jeremias asin kan saiyang sekretaryo na si Baruc kan ikaapat na taon kan paghade ni Joaquim? (b) Anong klaseng tawo si Joaquim? (Helingon an kahon sa pahina 25.)

¹⁴ Kan ikaapat na taon kan paghade ni Joaquim, sinabihan ni Jehova si Jeremias na isurat an gabos na tataramon na sinabi sa saiya ni Jehova poon kan mga panahon ni Josias. Huli kaini, idinikta ni Jeremias sa saiyang sekretaryo na si Baruc an gabos na sinabi nin Dios sa saiya sa nakaaging 23 na taon. Mga 20 hade asin kahadean an kalabot sa saiyang mga mensahe nin paghokom. Pinagbotan ni Jeremias si Baruc na basahon nin makosog an rolyong ini sa harong ni Jehova. An katuyohan kan paghihingoang ini? “Tibaad pa an mga nasa kamag-anakan ni Juda maghinanyog sa gabos na kapahamakan na iniisip kong gibohon sa sainda,” an sabi ni Jehova, “tanganing sinda magbalik, an balang saro hale sa saiyang maraot na dalan, asin tanganing ipatawad ko nanggad an saindang sala asin an saindang kasalan.”—Jer. 25:1-3; 36:1-3.

¹⁵ Kan an rolyo basahon ki Joaquim nin sarong opisyal sa palasyo, iyan sinisi kan hade asin sinolo. Dangan ipinagboot nia na darahon sa saiya si Jeremias asin Baruc. “Alagad pinagdanay sinda ni Jehova na nakatago.” (Basahon an Jeremias 36:21-26.) Huli sa biyong maraot na ugale ni Joaquim, ipinahayag ni Jehova paagi sa saiyang propeta na an hade ‘ilolobong siring sa sarong asno.’ Sia “guguyodon asin iaapon, sa luwas kan mga tata nin Jerusalem.” (Jer. 22:13-19) Sa paghona nindo, puede daw na baliwalaon an klarong hula na ini asin sabihon na sobra man si Jeremias sa pagsabi kaini?

16. Anong positibong mensahe an ipinahayag ni Jeremias?

¹⁶ Minsan ngani kaipuhan ni Jeremias na ipahayag an siring na mga mensahe nin paghokom, sia bakong propeta na kalaglagan sana an ipinapahayag. Sia nagpahayag man nin mensahe nin paglaom. Ililigtas ni Jehova sa mga kaiwal an natatada nin Israel asin ibabalik sinda sa sadiri nindang daga, na duman sinda maistar na may katiwasayan. An Dios magibo sa saiyang banwaan nin ‘tipan na bago’ asin “nagdadanay nin daing talaan” asin isusurat nia sa saindang puso an saiyang ley. Papatawadon nia an saindang mga sala asin dai na gigirumdomon an saindang mga kasalan. Dugang pa, sarong magikan ki David an ‘magibo nin hustisya asin katanosan sa daga.’ (Jer. 31:7-9; 32:37-41; 33:15) An mga hulang ini magkakaigwa nin kaotoban sa maabot na mga dekada asin siglo, pati nin kaotoban na may epekto sa satong buhay asin makakatao sa sato nin paglaom na daing sagkod na ngapit. Alagad kan panahon ni Jeremias, an mga kaiwal nin Juda nagpadagos sa pagralabanlaban.—Basahon an Jeremias 31:31, 33, 34; Hebreo 8:7-9; 10:14-18.

AN PAGBANGON NIN BABILONYA

17, 18. Nagkaigwa nin anong internasyonal na mga pangyayari sa huring mga taon kan paghade ni Joaquim asin ni Zedequias?

¹⁷ Kan 625 B.C.E., an mga Babilonyo asin Egipcio nagkaigwa nin pangultimong ralaban sa Carquemis, harani sa Salog nin Eufrates mga 600 kilometros sa amihanan nin Jerusalem. Nadaog ni Hadeng Nabucodonosor an mga hukbo ni Faraon Neko, na tuminapos sa kapangyarihan nin Egipto sa rehion. (Jer. 46:2) Dinominar ngonyan ni Nabucodonosor an Juda, asin si Joaquim napiritan na magin lingkod nia. Minsan siring, pagkatapos nin tolong taon na pagigin sakop, nagrebelde si Joaquim. (2 Hade 24:1, 2) Huli kaini, si Nabucodonosor asin an saiyang hukbo nagduman sa Juda kan 618 B.C.E. asin sinalikopan an Jerusalem. Probaran nindong imahinaron kun gurano karibok na panahon iyan, dawa para sa propeta nin Dios na si Jeremias. Minalataw na nagadan si Joaquim durante kan pagsalikop.b An saiyang aki na si Joachin suminuko sa mga Babilonyo pagkatapos nin tolong bulan sanang pagtukaw sa trono nin Juda. Sinamsam ni Nabucodonosor an kayamanan nin Jerusalem asin idinistiero si Joachin, an mga pamilya kan hade asin kan mga nobleng tawo nin Juda, an makokosog na lalaki kan nasyon, asin an mga panday. Kabilang sa mga idinistiero si Daniel, Hananias, Misael, asin Azarias.—2 Ha. 24:10-16; Dan. 1:1-7.

¹⁸ Ginibo ngonyan ni Nabucodonosor si Zedequias, saro pa sa mga aki ni Josias, na magin hade nin Juda. Sia an magigin huring daganon na hade na gikan ki David. Natapos an paghade nia kan laglagon an Jerusalem asin an templo kaiyan kan 607 B.C.E. (2 Ha. 24:17) Pero, nagkaigwa nin grabeng tension sa sosyedad asin politika sa Juda sa 11 taon na paghade ni Zedequias. Malinaw nanggad, kinaipuhan ni Jeremias na lubos na magtiwala sa Saro na nag-asignar sa saiya bilang propeta.

19. Ano an nagin reaksion kan mga katemporanyo ni Jeremias sa saiyang mensahe, asin taano ta maninigo kang magin interesado dian?

¹⁹ Ipamugtak na ika an nasa kamugtakan ni Jeremias. Poon kan panahon ni Josias, naheling ni Jeremias an grabeng kariribokan sa politika asin pagkaraot sa espirituwal kan banwaan nin Dios. Minsan siring, aram nia na magrabe pa an situwasyon. An mga kahimanwa nia nagsabi sa saiya: “Dai ka maghula sa ngaran ni Jehova, tanganing dai ka magadan sa samuyang kamot.” (Jer. 11:21) Dawa kan maotob an mga hula ni Jeremias, an mga Judio nagsabi: “Kun dapit sa tataramon na sinabi mo sa samuya sa ngaran ni Jehova, dai kami maghihinanyog sa saimo.” (Jer. 44:16) Pero, buhay nin mga tawo an nakataya, na totoo man ngonyan. An mensaheng ibinabalangibog mo gikan ki Jehova, arog man kan mensahe ni Jeremias. Mantang siring, madudugangan mo an saimong kaigotan sa ministeryo paagi sa pagsiyasat kun paano prinotehiran ni Jehova an saiyang propeta durante kan panahon na suminagkod sa pagbagsak kan Jerusalem.

AN PAGHINANAPOS NIN SARONG DINASTIYA

20. Taano an paghade ni Zedequias ta partikularmenteng masakit para ki Jeremias? (Helingon an kahon sa pahina 29.)

²⁰ An pinakamasakit na mga taon kan pagigin propeta ni Jeremias tibaad durante kan paghade ni Zedequias. Arog nin dakol sa mga naenot ki Zedequias, sia “nagpadagos sa paggibo kan maraot sa pagheling ni Jehova.” (Jer. 52:1, 2) Sakop sia kan mga Babilonyo, asin pinasumpa sia ni Nabucodonosor sa ngaran ni Jehova na nag-obligar sa saiya na magpasakop sa hade nin Babilonya. Sa ibong kaiyan, si Zedequias nagrebelde pag-abot nin panahon. Mientras tanto, si Jeremias inimpluwensiahan na gayo kan saiyang mga kaiwal na suportaran an rebelyon.—2 Cron. 36:13; Ezeq. 17:12, 13.

21-23. (a) Anong magkakontrang paksion an yaon sa Juda durante kan paghade ni Zedequias? (b) Ano an nagin pagtratar ki Jeremias huli sa saiyang paninindogan, asin taano ta maninigo kang magin interesado dian?

²¹ Minalataw na kan enot na mga taon kan paghade ni Zedequias, may mga mensaherong nag-abot sa Jerusalem hale sa mga hade nin Edom, Moab, Amon, Tiro, asin Sidon. Tibaad katuyohan ninda na paayonon si Zedequias sa koalisyon tumang ki Nabucodonosor. Minsan siring, sinadol ni Jeremias si Zedequias na magpasakop sa Babilonya. Kaoyon kaiyan, nagtao si Jeremias nin mga sakal sa mga mensahero tanganing iladawan na an saindang mga nasyon maninigo man na maglingkod sa mga Babilonyo. (Jer. 27:1-3, 14)c Habo kan mga tawo sa ideyang iyan, asin an papel ni Jeremias bilang representante sa pagtaram nin mensahe na hinahaboan nin mga tawo orog pang pinadepisil ni Hananias. Sia sarong falsong propeta na mapuersang nagtaram sa publiko sa ngaran nin Dios na mababari an pagigin sakal nin Babilonya. Minsan siring, an tataramon ni Jehova paagi ki Jeremias iyo na dai malihis an sarong taon, magagadan an impostor na si Hananias. Iyan an nangyari.—Jer. 28:1-3, 16, 17.

²² An Juda ngonyan nababanga sa duwang magkakontrang paksion—an mga pabor na magpasakop sa Babilonya asin an mga gustong magrebelde. Kan 609 B.C.E., talagang nagrebelde si Zedequias paagi sa paghagad nin asistensia militar sa Egipto. Kinaipuhan ni Jeremias kaidto na labanan an makosogon na nasyonalistikong emosyon kan mga nagsusuportar sa rebelyon. (Jer. 52:3; Ezeq. 17:15) Si Nabucodonosor asin an saiyang mga hukbo nagbalik sa Juda tanganing papondohon an rebelyon, na sinakop an gabos na siudad nin Juda asin sinalikopan giraray an Jerusalem. An mensahe ni Jeremias ki Zedequias asin sa mga sakop nia sa delikadong panahon na ini iyo na an Jerusalem madadaog kan mga Babilonyo. Magagadan an mga dai mahale sa siudad. Makakaligtas an mga maluwas tanganing kumampi sa mga Caldeo.—Basahon an Jeremias 21:8-10; 52:4.

²³ Hinihingako kan mga prinsipe nin Juda na si Jeremias kuminampi sa mga Babilonyo. Kan sabihon nia an totoo, sia hinampak kan mga prinsipe nin Juda asin ilinaog sia sa harong na para sa pagdetener. (Jer. 37:13-15) Dai pa man giraray pinagian ni Jeremias an mensahe ni Jehova. Huli kaini, si Zedequias kinombensir kan mga prinsipe na gadanon si Jeremias. Ilinaag ninda an propeta sa bobon na mayong tubig na puede kutana siang magadan sa hararom na laboy. Alagad si Jeremias ilinigtas ni Ebed-melec, sarong Etiope na naglilingkod sa harong kan hade. (Jer. 38:4-13) Parate nanggad na napapaatubang sa mga peligro an banwaan ni Jehova sa presenteng mga panahon huli sa saindang sono sa konsensiang pagsayuma na makilabot sa politikal na mga kontrobersia! Malinaw nanggad, an naeksperyensiahan ni Jeremias makakaparigon sa saindo na atubangon asin pangganahan an mga pagbalo.

24. Iladawan an mga pangyayari kan 607 B.C.E.

²⁴ Kan 607 B.C.E., nalabot kan mga Babilonyo sa katapustapusi an mga lanob kan Jerusalem, asin buminagsak an siudad. Sinolo kan mga hukbo ni Nabucodonosor an templo ni Jehova, rinumpag an mga lanob kan siudad, asin ginadan an mga nobleng tawo nin Juda. Si Zedequias nagprobar na dumulag, alagad nadakop man sana asin dinara sa nakasakop sa saiya. An mga aki ni Zedequias ginadan sa atubangan nia, dangan nagboot si Nabucodonosor na sia butahon, gaposon, asin darahon sa Babilonya. (Jer. 39:1-7) Iyo, nagin totoo an mga tataramon ni Jeremias mapadapit sa Juda asin Jerusalem. Imbes na maggayagaya, ipinagmondo kan propeta nin Dios an pagkapahamak kan saiyang banwaan. Mababasa niato an saiyang mga saboot sa libro sa Biblia na Lamentacion. Siertong mapapahirong marhay an satong boot mantang binabasa niato an librong iyan.

AKTIBIDAD KAN MGA NATADA SA JUDA

25, 26. (a) Ano an mga nangyari pagkabagsak kan Jerusalem? (b) Ano an nagin reaksion kan mga katemporanyo ni Jeremias sa saiyang mensahe pagkabagsak kan Jerusalem?

²⁵ Kumusta si Jeremias mantang nangyayari an pambihirang mga bagay na ini? Ibinilanggo sia kan mga prinsipe nin Jerusalem, alagad maboot an pagtratar sa saiya kan mga nananakop na Babilonyo, na pinatalingkas sia. Pagkatapos, nakaibanan ni Jeremias an nagkapirang Judio na dinarang bihag, alagad sia pinatalingkas. Dakol pa an gigibohon nia sa paglilingkod sa Dios; may gigibohon pa sia kaiba kan mga nakaligtas. Inasignaran ni Nabucodonosor si Gedalias bilang gobernador kan nasakop na daga, na nanuga nin katoninongan sa mga natadang taga Juda basta sinda maglingkod sa saiya, an hade nin Babilonya. Minsan siring, si Gedalias ginadan nin nagkapirang diskontentong Judio. (Jer. 39:13, 14; 40:1-7; 41:2) Sinadol ni Jeremias an mga natadang taga Juda na magdanay sa saindang nasyon asin dai matakot sa hade nin Babilonya. Minsan siring, an mga namomoon sa sainda inapod si Jeremias na putikon asin nagdulag pasiring sa Egipto, na puersahan na dinara si Jeremias asin Baruc. Pero, ihinula ni Jeremias na sasakopon asin dadaogon ni Nabucodonosor pati an nasyon na iyan saka mapaabot nin kapahamakan sa nagdurulag na taga Juda.—Jer. 42:9-11; 43:1-11; 44:11-13.

²⁶ Sa giraray, an mga kahimanwa ni Jeremias habong maghinanyog sa tunay na propeta nin Dios. Taano? Nagrason sinda: “Poon kan panahon na kami nagpondo sa pagdolot nin atang na aso para sa ‘reyna kan kalangitan’ asin pag-ula nin mga dolot na inomon para sa saiya nagkulang na kami kan gabos, asin paagi sa espada asin paagi sa gutom uminabot sa samo an katapusan mi.” (Jer. 44:16, 18) Ipinapaheling nanggad kaini an makamomondong kamugtakan sa espirituwal kan mga katemporanyo ni Jeremias! Sa ibong na lado, nakakaparigon nanggad sa sato na maaraman na an bakong sangkap na tawo makakapagdanay na maimbod ki Jehova dawa napapalibotan nin bakong mga maimbod!

27. Ano an aram niato manongod sa huring mga taon kan pagigin propeta ni Jeremias?

²⁷ May petsang 580 B.C.E. an huring pangyayari na isinurat ni Jeremias—an pagpatalingkas ki Joachin sa bilanggoan paagi sa kasalida ni Nabucodonosor na si Evil-merodac. (Jer. 52:31-34) Kan panahon na ini, si Jeremias siertong mga 90 anyos na. Mayo kita nin masasarigan na impormasyon mapadapit sa katapusan kan saiyang buhay. Posibleng marhay na sia nasa Egipto durante kan huring mga taon kan saiyang buhay asin duman nagadan na maimbod pakalihis nin mga 67 taon sa espesyal na paglilingkod ki Jehova. Naglingkod sia durante nin mga taon na pinapalakop an tunay na pagsamba saka durante nin dakol na taon na lakop sa palibot nia an apostatang pagsamba. Igwa nin nagkapirang may takot sa Dios na talagang naghinanyog sa saiya. Pero, an kadaklan habo sa saiyang mga mensahe, na biyo pa nganing naongis sa saiya. Bako na daw mapanggana si Jeremias huli kaiyan? Kabaliktaran nanggad! Poon sa kapinonan, sinabihan na sia ni Jehova: “Sierto na sinda makikilaban sa saimo, alagad dai sinda manggagana sa saimo, huling ‘ako kaibanan mo.’” (Jer. 1:19) An asignasyon sa sato bilang Mga Saksi ni Jehova ngonyan kapareho kan ki Jeremias. Kaya maaasahan niato na arog man kaiyan an magigin reaksion nin mga tawo. (Basahon an Mateo 10:16-22.) Kun siring, anong mga leksion an manonodan niato ki Jeremias, asin paano niato maninigong gibohon an satong ministeryo? Pag-olayan niato an mga hapot na ini.