An Mesiyas—Tunay Daw na Paglaom?

Inapod nia an saiyang sadiri na Moises. Pero an ngaran nia nalingawan na sa kasaysayan. Kan ikalimang siglo C.E., linibot nia an isla nin Creta, na kinokombensir an mga Judio duman na sia an mesiyas na hinahalat ninda. Sinabihan nia sinda na sa dai na mahahaloy matatapos an pan-aapi sa sainda, an saindang pagkadistiyero asin pagkabihag. Naniwala sinda. Kan umabot an aldaw kan saindang libertad, an mga Judio nagsurunod ki “Moises” pasiring sa sarong rawis na dinudungaw an Dagat Mediterraneo. Sinabihan nia sinda na sinda kaipuhan sanang tumagbang sa dagat asin ta iyan mababanga sa atubangan ninda. Dakol an nagkuyog, na tuminagbang sa dagat na dai man nabanga. Kadakol kan nagkaralamos; an iba ilinigtas nin mga marinero asin parasira. Pero si Moises dai na nanompongan. Nawara na an mesiyas na idto.

ANO an mesiyas? Tibaad sumabong sa isip an mga terminong “paraligtas,” “parabalukat,” asin “poon.” Dakol an naghohona na an sarong mesiyas sarong tawo na nakapupukaw nin paglaom asin debosyon sa mga parasunod nia, na nanunuga na kaldahon sinda sa pan-aapi pasiring sa katalingkasan. Mantang sa kadaklan an kasaysayan nin tawo kasaysayan nin pan-aapi, bakong makangangalas na dakol-dakol na mesiyas an nagruluwas sa nag-aging mga siglo. (Ikomparar an Eclesiastes 8:9.) Pero kapareho kan nagpakang-Moises na taga-Creta, an mga mesiyas na ini mas parateng nagdara kan saindang mga parasunod sa pagkabigo asin kapahamakan kisa sa libertad.

“Ini an Hadeng Mesiyas!” Ini an pagsaludar kan iginagalang na rabbi na si Akiba ben Joseph ki Simeon Bar Kokhba kan taon 132 C.E. Si Bar Kokhba makosog na tawo na nangenot sa sarong makosog na hukbo. Sa katapustapusi, uya an tawo, paghona kan dakol na Judio, na matapos sa halawig na nindang kaapihan sa kamot kan Kapangyarihan Pankinaban nin Roma. Nadaog si Bar Kokhba; buhay ninda an ibinayad kan ginatos na ribo sa saiyang mga kahimanwa sa pagkadaog na iyan.

Kan ika-12 siglo, may saro na naman na Judiong mesiyas na nagluwas, sa Yemen naman. Kan an caliph, o namomoon, maghagad sa saiya nin tanda kan saiyang pagigin mesiyas, sinabi kan mesiyas na ini na papugotan sia kan caliph asin togotan na an madali niang pagkabuhay liwat an magserbing tanda. An caliph uminoyon sa plano​—asin idto an nagin katapusan kan mesiyas sa Yemen. Kan siglo man sanang idto, an sarong tawo na an ngaran David Alroy sinabihan an mga Judio sa Tahaw na Sirangan na mag-andam na sumunod sa saiya sa mga pakpak nin mga anghel papuli sa Banal na Daga. Dakol an nagtubod na sia an mesiyas. An mga Judiong taga-Baghdad mapasensiang naghalat sa saindang mga atop, na dai iniintindi an mga parahabon na nananalakat sa saindang mga rogaring.

Si Sabbatai Zevi naglataw kan ika-17 siglo hale sa Smirna. Ibinalangibog nia an saiyang pagkamesiyas sa mga Judio sa bilog na Europa. Pati mga Kristiano naghinanyog man sa saiya. Si Zevi nagtao nin libertad sa mga parasunod nia​—paagi sa pagtogot sainda na gumibo nin kasalan na daing pagpopogol. An pinakadayupot niang mga parasunod naggibo nin daing pakundangan na inmoralidad, paghuhuba, pakikisaro, asin incesto, dangan pinadudusahan an sadiri paagi sa mga paglalatigo, pagligidligid nin huba sa niyebe, asin pagtalbong kan sadiri paliog sa malipot na daga. Kan sia magpa-Turkiya, si Zevi dinakop asin sinabihan na sia magsalang magpakombertir sa Islam o magadan. Nagpakombertir sia. Nanluyang marhay an dakol niang debotado. Pero, sa suminunod na duwang siglo, si Zevi inapod pa man giraray na mesiyas nin nagkapira.

An Kakristianohan nagpaluwas man nin sadiri niang mga mesiyas. Kan ika-12 siglo, an sarong lalaki na an ngaran Tanchelm nag-organisar nin sarong hukbo nin mga miembro asin dinominar an banwaan nin Antwerp. An mesiyas na ini inapod an sadiri na dios; ipinababakal pa ngani nia an tubig na ipinarigos nia tanganing inomon kan mga parasunod nia bilang sakramento! An saro pang “Kristianong” mesiyas iyo si Thomas Müntzer nin Alemania kan ika-16 na siglo. Pinangenotan nia an rebelyon tumang sa lokal na mga autoridad sibil, na sinasabi sa saiyang mga parasunod na ini an ralaban nin Armagedon. Nanuga sia na sasalohon nia sa saiyang takyag an mga bala nin kanyon kan mga kaiwal. Imbes, daing herak na ginaradan an mga sakop nia, asin pinugotan si Müntzer. Dakol pang ibang siring na mesiyas an nagluwas sa Kakristianohan sa nag-aging mga siglo.

An ibang relihiyon igwa man nin mga mesiyas. An Islam itinotokdo an Mahdi, o an may tamang giya, na matao nin panahon nin hustisya. Sa Hinduismo, an iba naghingako na mga avatar, o pagpakang-tawo, nin laen-laen na dios. Asin, arog kan sabi kan The New Encyclopædia Britannica, “minsan an bakong mesiyanikong relihiyon na arog kan Budhismo nagpaluwas kan paniniwala, sa tahaw kan mga grupong Mahāyāna, sa maabot na si Budha Maitreya na mahilig hale sa saiyang langitnon na erokan asin dadarahon sa paraiso an mga maimbod.”

Mga Mesiyas sa Ika-20 Siglo

Sa sato mismong siglo, an pangangaipo nin tunay na mesiyas nagin apretado nin orog kisa kasuarin man; kaya bakong makangangalas, dakol an naghihingako kan titulong iyan. Sa African Congo kan mga taon 1920, ’30, asin ’40, si Simon Kimbangu asin an kasalihid niang si Andre “Jesus” Matswa inomaw bilang mga mesiyas. Nagadan sinda, pero an mga parasunod ninda sagkod ngonyan naglalaom na sinda mabuwelta asin madara nin sarong milenyo sa Aprika.

Igwa man nin naglataw sa siglong ini nin mga kultong inaapod na “cargo cult” sa New Guinea asin Melanesia. An mga miembro naglalaom na may maabot na sarong barko o eroplano, na sakay an garo-mesiyas na mga lalaking puti na mapayaman sa sainda asin matao nin panahon nin kaogmahan na pati an mga gadan mabubuhay.

Nagkaigwa man nin sadiring mga mesiyas an mga nasyon na industriyalisado. An iba relihiyosong mga namomoon, arog ni Sun Myung Moon, sarong nagpakang-kasalihid ni Jesu-Cristo na an katuyohan dalisayon an kinaban paagi sa sarong sararong pamilya kan mga miembro nia. An mga namomoon sa politika nagprobar man na magin mesiyas, na si Adolf Hitler an pinakamakatatakot na halimbawa sa siglong ini huli sa saiyang mapaghambog na mga tataramon manongod sa Sarong Ribong Taon na Imperyo.

An politikal na mga pilosopiya asin organisasyon nagkaigwa man nin pagkamesiyaniko. Halimbawa, sinasabi kan The Encyclopedia Americana na an politikal na teoriyang Marxista-Leninista may pagkamesiyaniko. Asin an organisasyon nin Naciones Unidas, na inoomaw nin dakol bilang an solamenteng paglaom para sa katoninongan sa kinaban, garo nagin kasalihid nin mesiyas sa isip nin dakol.

Tunay daw na Paglaom?

Linilinaw na gayo kan halipot na sumaryong ini na an kasaysayan nin mga mobimientong mesiyaniko sa kadaklan kasaysayan nin salang paghona, nin nabigong mga paglaom asin napasalang mga pangarap. Kaya bakong makangangalas na an dakol na tawo ngonyan nagin nang mapagtuya manongod sa paglaom sa sarong mesiyas.

Pero, bago niato lingawan an paglaom sa mesiyas, primero aramon nguna niato kun saen iyan naghale. An totoo, an “mesiyas” sarong termino sa Biblia. An termino sa Hebreo ma·shiʹach, o “linahidan.” Kan mga panahon kan Biblia, an mga hade asin saserdote kun beses ninonombrahan sa saindang mga katongdan paagi sa sarong seremonya nin paglahid, na dian ibinububo sa payo an ungguento. Kaya an terminong ma·shiʹach tama na iinaplikar sa sainda. Igwa man nin mga tawo na linahidan, o ninombrahan sa sarong espesyal na katongdan, na mayo nin seremonya nin paglahid. Si Moises inapod na “Cristo,” o “linahidan,” sa Hebreo 11:​24-26, ta sia pinili bilang propeta asin representante nin Dios.

An pakahulogan na ini sa mesiyas bilang “linahidan” ilinalaen an mga mesiyas kan Biblia sa falsong mga mesiyas na pinag-olayan niato. An mga mesiyas kan Biblia dai nagnombra sa sadiri; ni pinili man sinda nin kaburonyogan nin nagsasambang mga parasunod. Bako, an nombramiento ninda gikan sa itaas, ki Jehova Dios mismo.

Mantang dakol na mesiyas an sinasabi kan Biblia, ipinaoorog kaiyan an saro sa iba. (Salmo 45:7) An Mesiyas na ini iyo an pinakasentrong persona sa hula kan Biblia, an liyabe sa kaotoban kan pinakanakabubuhay sa boot na mga panuga kan Biblia. Asin an Mesiyas na ini tunay na inaatubang an mga problema niato ngonyan.

An Paraligtas sa Katawohan

Inaatubang kan Mesiyas kan Biblia an mga problema nin katawohan paagi sa pagduman sa pinakagamot kaiyan. Kan an enot niatong mga magurang, si Adan asin Eva, magrebelde tumang sa Kaglalang sa sutsut kan rebeldeng espiritung linalang na si Satanas, garo man sana inaagaw ninda an ultimong diretso sa gobyerno. Gusto ninda na sinda an magdesisyon kun ano an tama asin kun ano an sala. Sa siring sinda luminuwas sa mamomoton, mapagprotehir na gobyerno ni Jehova asin ipinahamak an pamilya nin tawo sa karibarawan asin kasakitan nin pamamahala sa sadiri, kadaihan nin pagkasangkap, asin kagadanan.​—Roma 5:12.

Kaya kanigoan kamamomoton na pinili ni Jehova Dios an madiklom na panahon na iyan sa kasaysayan nin tawo na tawan nin sinag nin paglaom an bilog na katawohan. Sa pagsentensia sa mga rebeldeng tawo, ihinula nin Dios na an gikan ninda magkakaigwa nin paraligtas. Inapod na “banhi,” an Paraligtas na ini madatong tanganing remedyohan an maraoton na ginibo ni Satanas duman sa Eden; lulugadon kan Banhi an “halas” na iyan, si Satanas, sa payo, na roronoton sia sagkod na mapara.​—Genesis 3:​14, 15.

Poon kan suanoy na mga panahon, an pagheling kan mga Judio sa hulang ini Mesiyaniko. An nagkapirang Targum, na mga pagpakahulogan na Judio sa Banal na Kasuratan na ginagamit nin dakol kan enot na siglo, nagpaliwanag na an hulang ini maootob “sa kaaldawan ni Hadeng Mesiyas.”

Kaya bakong makangangalas na poon sa kapinonan, an mga tawong may pagtubod ikinaogmang gayo an panugang ini na may maabot na Banhi, o Paraligtas. Isip-isipa an namatean ni Abraham kan sabihon saiya ni Jehova na an Banhi maabot paagi sa linahe nia, asin na “an gabos na nasyon sa daga”​—bako sanang an mga gikan nia—​“magbibendisyon nanggad kan saindang sadiri” paagi sa Banhing iyan.​—Genesis 22:​17, 18.

An Mesiyas Asin Gobyerno

An suminunod na mga hula ikinonektar an paglaom na ini sa paglaom sa marahay na gobyerno. Sa Genesis 49:​10, an makoapo sa tuhod ni Abraham na si Juda sinabihan: “An setro dai mahale ki Juda, ni an sogkod nin pagkapoon hale sa tahaw kan saiyang mga bitis, sagkod na dumatong si Silo; asin mapapasaiya an pagkuyog kan mga banwaan.” Malinaw, an “Silong” ini mamamahala​—asin pamamahalaan nia bako sanang an mga Judio kundi an “mga banwaan.” (Ikomparar an Daniel 7:​13, 14.) Si Silo minidbid nin suanoy na mga Judio na iyo man sana an Mesiyas; an totoo, an ibang Judiong Targum sinalidahan na sana an terminong “Silo” nin “Mesiyas” o “an hadeng Mesiyas.”

Mantang nagpapadagos na lumiwanag an ilaw nin ipinasabong na hula, nadugangan an ihinayag manongod sa paghade kan Mesiyas na ini. (Talinhaga 4:18) Sa 2 Samuel 7:​12-16, si Hadeng David, na gikan ni Juda, sinabihan na an Banhi magikan sa saiyang linahe. Saro pa, magigin pambihirang Hade an Banhing ini. An saiyang trono, o pamamahala, magdadanay sagkod lamang! Sinusuportaran kan Isaias 9:​6, 7 an puntong ini: “Namundag sa sato an sarong aki, may itinao sa satong sarong aking lalaki; asin an sa-prinsipeng pamamahala [“gobyerno,” King James Version] mamumugtak sa saiyang abaga. . . . An kadakolan kan sa-prinsipeng pamamahala asin katoninongan magigin daing kasagkodan, sa trono ni David asin sa saiyang kahadean tanganing iyan marigon na patindogon asin tanganing papagdanayon iyan paagi sa hustisya asin paagi sa katanosan, poon ngonyan asin sagkod sa panahon na daing katapusan. An mismong kaigotan ni Jehova nin mga hukbo iyo an magibo kaini.”

Maiimahinar daw nindo an siring na gobyerno? Sarong may hustisya, matanos na hade na mag-eestablisar nin katoninongan asin maghahade sagkod lamang. Harayoon nanggad ini sa makamomondong pagkasunodsunod nin falsong mga mesiyas sa kasaysayan! Imbes na sarong nadaya, nagnombra sa sadiring poon, an Mesiyas kan Biblia hade sa kinaban na igwa kan gabos na kapangyarihan asin autoridad na kaipuhan tanganing liwaton an mga kamugtakan sa kinaban.

An paglaom na ini makahulogan nanggad sa satong maribok na mga panahon. An katawohan nungka na nagkaigwa nin orog na pangangaipo para sa siring na paglaom. Alagad huli ta madalion na mangapot sa falsong mga paglaom, kaipuhan na an kada saro sa sato maingat na adalan an hapot na ini: Si Jesus daw na taga-Nazaret iyo an ihinulang Mesiyas siring sa pagtubod nin dakol? Ipaliliwanag kan minasunod na artikulo an bagay na ini.

Sarong Mesiyas sa Brooklyn?

Bago pa sana an mga kartel, paskilan, asin karatulang de ilaw sa Israel nagsabing “Mag-andam para sa pagdatong kan Mesiyas.” An $400,000 na kampanyang ini nin publisidad ginibo kan mga Lubavitcher, sarong ultraortodoksong sekta kan mga Judiong Hasidico. Lakop an paniniwala kan grupong may 250,000 na miembro na an saindang kaharohalangkaweng rabbi, si Menachem Mendel Schneerson na taga-Brooklyn, Nueva York, iyo an Mesiyas. Taano? Si Schneerson nagtotokdo na an Mesiyas madatong sa kapag-arakian na ini. Asin sono sa magasin na Newsweek, an mga opisyales na Lubavitcher nag-iinsister na an 90 anyos na rabbi dai magagadan bago umabot an Mesiyas. Sa dakol nang siglo itinokdo kan sekta na an kada kapag-arakian nagpapaluwas nin kisuerra sarong tawo na kuwalipikadong magin Mesiyas. Si Schneerson garo baga siring na tawo para sa saiyang mga parasunod, asin dai sia nin ninombrahan na kasalihid. Pero, an kadaklan na Judio dai sia inaako bilang an Mesiyas, sabi kan Newsweek. Sono sa peryodikong Newsday, an karibal na 96 anyos na rabbi na si Eliezer Schach inapod siang “falsong mesiyas.”

[Ritrato sa pahina 7]

An dakol na tawo nawaran nin buhay huli sa paniniwala na si Moises na taga-Creta an mesiyas