Makuyog daw Kamo sa Patanid nin Dios?
AN MGA tawo parateng pinalilimanlimanan an mga patanid na nagliligtas-buhay. Ginusto kan kadaklan na mga nag-eerok sa Pompeii na dai intindihon an anggot na tanog kan Bulkan na Vesuvio. Sa kaagid na paagi, an kadaklan ngonyan nagpapalimanliman sa mga patanid nin nagdadangadang na panglobong kalaglagan. Pero sa mga andam na atubangon an katotoohan, an patanid siring katotoo sa mga silyab nin kitkilat asin kalayo na nagluwas sa Bulkan na Vesuvio kaidtong enot na siglo. An duwang guerra mundial, ginatos na saradit na armadong ralaban, gutom, makokosog na linog, peste, sunod-sunod na pagdakol nin krimen asin kadahasan, asin an pambilog na kinaban na paghuhulit gabos minakompuwesto sa sarong dramatikong patanid na an sosyedad nin katawohan marikas na nagdadangadang sa kapahapahamak na krisis.
Itinatao kan Biblia an nakapapepensar na hulang ini: “Magkakaigwa nin dakulang kahorasaan na dai pang kaagid na nangyari poon sa kapinonan kan kinaban sagkod ngonyan, dai pa, ni mangyayari pa giraray.” (Mateo 24:21) Arog kan nangyaring kalamidad sa Pompeii, igwa nin mga makadudulag—an “sarong dakulang kadaklan, na dai nin siisay man na makabibilang, hale sa gabos na nasyon asin tribo asin banwaan patin tataramon,” makaliligtas, an boot sabihon, ‘maluwas sa dakulang kahorasaan.’—Kapahayagan 7:9, 14.
An hapot, Noarin maabot an kalaglagan na ini? Igwa nin makosog na dahelan na tumubod na harani na an kahorasaan. Malinaw na nasa isip an manongod sa panahon, naghapot an mga disipulo ni Jesus: “Ano an magigin tanda kan saimong presensia asin kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay?” (Mateo 24:3) Mangnoha an itinaong simbag ni Jesu-Cristo.
Guerra—Lataw na Pangyayari sa Tanda na Dakol an Kabtang
Si Jesus dai naghula nin saro sanang lataw na pangyayari. Imbes, nagtaram sia dapit sa sunod-sunod na pangyayari na, kun pag-iribahon, minabilog nin banal na patanid—dakol an kabtang na tanda kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay. An enot na pangyayari na ihinula ilinadawan sa Mateo 24:7: “An nasyon matindog tumang sa nasyon asin an kahadean tumang sa kahadean.” Sa kaparehong hula sa Kapahayagan 6:4, ihinula kan Biblia na ‘hahaleon an katoninongan sa daga.’ Ini nangangahulogan nin guerra na dai pang kaagid.
Sinasabi sato kan kasaysayan na naheling an kaotoban kan hulang ini nin panglobong guerra poon pa kan tinandaan na taon nin 1914. An librong American Adventures nagsabi manongod sa mga taon bago kan 1914: “Dakol na taga-Amerika an naglaog sa bagong siglo na pano nin paglaom. Ini an ‘marahay na mga taon’ asin iyan suminagkod sa ikaduwang dekada kan siglo. . . . Dangan, kan Hulyo 28, 1914, an kamugtakan na ini yinugyog kan sarong terminong: guerra.” Iyan an kapinonan kan Guerra Mundial I, na nagpoon kan 1914 sagkod 1918 asin inapod nin nagkapira na “guerra na matapos sa gabos na guerra.” Beinte-otsong nasyon an direktang kalabot dian. Asin kun iiiba nindo an mga nasyon na nagdidepende sainda, an mga nagraralaban na nasyon binibilog nin haros 90 porsiento kan populasyon sa kinaban kan panahon na idto.
Kan Guerra Mundial I naheling man an paggamit nin bago asin nakagagadan na gayong mga instrumentong panguerra, arog baga kan masinggan, nakaiilong gas, flamethrower, tangke, eroplano, asin mga submarino. Haros sampulong milyon na soldados an nagadan—mas dakol kisa gabos na soldados sa gabos na darakulang guerrang pinaglabanan durante kan naenot na 100 na taon! Mga 21 milyones an nalugadan. Tunay nanggad na idto sarong panglobong guerra, na tinatandaan an 1914 na kapinonan kan “huring mga aldaw.” (2 Timoteo 3:1) Pero an guerra saro sanang kabtang kan tanda ni Jesus.
Iba Pang Kabtang kan Tanda
Idinugang ni Jesus: “Magkakaigwa nin mga kakulangan nin kakanon asin mga linog sa surunodsunod na lugar. An gabos na bagay na ini iyo an kapinonan nin kolog nin kasakitan.” (Mateo 24:7, 8) Idinudugang kan Lucas 21:11 an “mga peste” sa listahan na iyan. Bago matapos an Guerra Mundial I, an epidemya nin trangkaso Española marikas na naglakop sa bilog na daga. Sa katapustapusi, nakagadan iyan nin labing 20 milyones katawo, mas dakol kisa gabos na nagadan sa guerra.
Durante asin pakatapos kan guerra, minilyon pang iba an nagadan huli sa gutom. Nagin dahelan man an mga linog nin halangkaw na bilang nin nagadan. Kan 1915 labing 30,000 an nagadan sa Italia; kan 1920 mga 200,000 an nagadan sa Tsina; kan 1923 haros 143,000 an nagadan sa Hapon. Pero, arog kan ipinaheling ni Jesus, an gabos na ini kapinonan sana nin kolog nin kasakitan. An sarong diksionaryo tinawan nin kahulogan an “kolog” na “biglang pag-abot nin aritiit.” An kinaban na ini nagriripaydipay huli sa sunod-sunod na kolog na paorog nang paorog asin parateng nangyayari poon pa kan 1914. Halimbawa, 21 taon sana pakalihis kan Guerra Mundial I nag-abot an ikaduwang guerra mundial, na guminadan nin 50 milyones asin dinara an katawohan pasiring sa edad nuklear.
Sa nakaaagi pa sanang mga taon kadakol kan sinabi dapit sa saro pang causa nin kasakitan: an paglaglag kan tawo sa palibot. Minsan ngani dai ini espisipikong sinambit ni Jesus sa saiyang hula, ipinaririsa kan Kapahayagan 11:18 na bago dumatong an kalaglagan, an tawo ‘lalaglagon an daga.’ Abunda an ebidensia na nangyayari na an paglaglag na ini. Sa pagkotar sa librong State of the World 1988, an asesor sa palibot na si Norman Myers itinao an makatatakot na mensaheng ini: “Mayo nin kapag-arakian kan nakaagi na napaatubang sa lagduan na pagkapara mantang nabubuhay pa. Mayo naman nin kapag-arakian sa ngapit na mapaaatubang sa kaparehong angat: kun an presenteng kapag-arakian masudya sa pag-atubang sa gibohon, nagibo na an danyos asin mayo na nin ‘ikaduwang oportunidad.’”
Konsiderara an bareta kan Pebrero 17, 1992 na isyu kan magasin na Newsweek manongod sa paghimpis kan ozono sa atmospera. An espesyalista sa ozono kan Greenpeace na si Alexandra Allen kinotar na nagpatanid na an pagkawara kan ozono “ngonyan uma na sa ngapit kan gabos na nabubuhay sa daga.”—Helingon an kahon sa pahinang ini para sa dugang na ebidensia sa paglaglag sa palibot kan daga.
An espasyo dai nagtotogot nin detalyadong pag-orolay kan gabos na kabtang kan hula ni Jesus. (Helingon an tsart sa pahina 5 para sa sumaryo kan iba pang kabtang kan hula.) Pero an sarong kabtang na dai puwedeng malingawan ipinaheling sa Mateo 24:14: “An maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bilog na inierokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon; dangan madatong an katapusan.” Daing kustion kun siisay an naggigibo kan panglobong paghuhulit na ini. Guminamit an mga Saksi ni Jehova sa 229 nasyon nin labi sa sarong bilyon na oras sa gibohon na ini sa taon sana nin 1992. Kaya an saindang gibohon iyo an saro sa mga pinakanaheheling na patotoo na kita nabubuhay na sa huring mga aldaw.
Dai Kamo Padaya!
Pero an iba tibaad mangatanosan na an gabos na pag-orolay na ini dapit sa “huring mga aldaw” paglaom sana sa maraot. ‘Kumusta an dai pa sana nahahaloy na pagkawara kan Komunismo sa Sirangan na Europa?’ an hapot ninda, ‘o an mga paghihingoa kan pinakamakapangyarihan na mga nasyon na makipagkatoninongan? Bako daw ining ebidensia na mas nagrarahay an mga bagay?’ Bako. Mangnoha na dai sinabi ni Jesus na an bilog na kinaban magpapadagos na magkaguerra, linog, asin gutom durante kan huring mga aldaw. Tanganing an maogmang bareta ikahulit sa bilog na kinaban, kinakaipuhan na magkaigwa nin kisuerra pirang panahon nin limitadong katiwasayan.
Girumdomon man na iinagid ni Jesus an huring mga aldaw sa mga aldaw bago an Baha kan panahon ni Noe. Kan panahon na idto an mga tawo sibot-sibot kun dapit sa pagkakan, pag-inom, asin pag-agom—an normal na mga aktibidad nin buhay. (Mateo 24:37-39) Ipinaheheling kaini na minsan an mga kamugtakan sa huring mga aldaw magigin masakit, an mga bagay dai maluya sagkod sa punto na an normal na mga gibo-gibo sa buhay magigin imposible. Arog kan kaaldawan ni Noe, an kadaklan sa katawohan sibot-sibot sa pan-aroaldaw na mga gibo-gibo na dai sinda nagmangno sa pagigin seryoso kan mga panahon.
Kaya magigin peligroso na maholog sa pagkaindiperente huli sa nagkapirang garo baga marahay na pag-oswag sa politika. (Ikomparar an 1 Tesalonica 5:3.) Kadakoldakol kan ebidensia na an hula ni Jesus naootob na ngonyan—sarong patanid na harani na an kalaglagan.
An Mamuraway na Panahon Pakalihis kan Kalaglagan
Nagdara nin kagadanan asin kasakitan an pagkalaglag kan Pompeii. Pero an katapusan kan presenteng palakaw na ini an magtataong dalan para sa buhay na daing sagkod sa sarong magayon na paraisong daga. (Kapahayagan 21:3, 4) Dai na raraoton an daga nin nakababangang mga gobyerno nin tawo paagi sa mga guerra. Dai na magtatakig an mga tawo sa uma nin nuklear na pagkatunaw. Mawawara na an mga paktoriya na nagpapasangaw sa palibot nin nakaiilong mga kemikal.—Daniel 2:44.
Sa panahon na iyan an lambang nabubuhay na tawo magigin mamomoton sa katanosan asin sarong tunay na katood, na biyong nagkukuyog sa pamamahala kan Kahadean. (Salmo 37:10, 11) An mga ospital, punerarya, asin sementeryo magigin mga bagay na nakalihis na. Mawawara naman an diborsio, pagbubulag, depresyon, asin pag-abuso sa aki.—Isaias 25:8; 65:17.
Boot daw nindong makaligtas sa huring mga aldaw asin mabuhay tanganing maheling an mamuraway na bagong kinaban nin Dios? Kun siring “magpuka kamo, huli ta dai nindo aram kun noarin an itinalaan na panahon.” (Marcos 13:33) Minsan siring, an mga pangyayari sa kinaban nagpapaheling na an itinalaan na panahon harani na—peligrosong nagrarani para sa dakol. Dai pagsayangon an panahon. Kaya gumibo nin nagliligtas-buhay na paghiro, asin hanapon an mga naghihimate kan panglobong tanda kan huring mga aldaw. An mga ini madaling mamidbid, ta sinda sana an nagkukuyog sa pagboot ni Jesus na ihulit an maogmang bareta manongod sa Kahadean sa bilog na kinaban. Kaibanan nin mga siring, ika logod gumibo nin mga paagi na ikalinya an saimong sadiri sa Hade, si Jesu-Cristo, na saiya sinabi: “Sa saiyang ngaran maglalaom an mga nasyon.”—Mateo 12:18, 21.
[Kahon sa pahina 5]
Beinte-Kuwatrong Kabtang kan Tanda
1. Daing kaagid na mga guerra—Mateo 24:6, 7; Kapahayagan 6:4
2. Mga Linog—Mateo 24:7; Marcos 13:8
3. Kakulangan nin pagkakan—Mateo 24:7; Marcos 13:8
4. Mga Peste—Lucas 21:11; Kapahayagan 6:8
5. Nag-oorog na katampalasanan—Mateo 24:12
6. Paglaglag kan daga—Kapahayagan 11:18
7. Naglilipot an pagkamoot—Mateo 24:12
8. Makatatakot na mga tanda—Lucas 21:11
9. Labi-labing pagkamoot sa kuwarta—2 Timoteo 3:2
10. Pagigin masumbikal sa mga magurang —2 Timoteo 3:2
11. Namomoot nin orog sa kasingawan kisa sa Dios—2 Timoteo 3:4
12. Nangingibabaw na pagkamoot sa sadiri —2 Timoteo 3:2
13. Pankagabsan na kakulangan nin pagkamoot—2 Timoteo 3:3
14. Mga tawong dai maoyonan—2 Timoteo 3:3
15. Mayo nin pagpopogol sa sadiri sa gabos na kabtang kan sosyedad—2 Timoteo 3:3
16. Lakop na kawaran nin pagkamoot sa karahayan—2 Timoteo 3:3
17. Dakol an nagsasaginsagin naghihingakong Kristiano—2 Timoteo 3:5
18. Sobrang pagkakan asin pag-inom nin dakol —Lucas 21:34
19. Isinisikwal nin mga paratuya an tanda —2 Pedro 3:3, 4
20. Kadakol na falsong propeta an aktibo —Mateo 24:5, 11; Marcos 13:6
21. Paghuhulit kan maogmang bareta kan itinindog nang Kahadean nin Dios—Mateo 24:14; Marcos 13:10
22. Paglamag sa tunay na mga Kristiano —Mateo 24:9; Lucas 21:12
23. Pagkurahaw nin katoninongan asin katiwasayan na matapos kan huring mga aldaw—1 Tesalonica 5:3
24. Dai nagmangno an mga tawo sa peligro —Mateo 24:39
[Kahon sa pahina 6]
Mga Problema sa Palibot—Sarong Tanda kan mga Panahon
◻ An nakapoprotehir na lipod na ozono sa mga lugar na dakulaon an populasyon sa Hemisperyo sa Amihanan doble an rikas kan paghimpis kisa sa inisip nin mga sientista pira pa sanang taon an nakaagi.
◻ Dai kukulangon sa 140 klase nin pananom asin hayop an napapara aroaldaw.
◻ An sokol sa atmospera kan carbon dioxide na nakapopogol sa init ngonyan mas halangkaw nin 26 porsiento kisa kan bago mag-oswag an industriya, asin iyan padagos na naglalangkaw.
◻ Mas mainit an ibabaw nin daga kan 1990 kisa sa arin man na taon poon na magkaigwa nin rekord kan kabangaan kan ika-19 siglo; anom sa pitong pinakamainit na taon sa rekord an nangyari poon 1980.
◻ Nawawara an mga kadlagan sa rikas na 17 milyones na ektarya kada taon, haros kabanga kan Finlandia.
◻ Nadudugangan an populasyon kan kinaban nin 92 milyones taon-taon—na garo dinudugangan nin saro pang Mejico kada taon; sa total na ini, 88 milyones an idinudugang sa nag-ooswag na mga nasyon.
◻ Mga 1.2 bilyones an mayong malinig na tubig na inomon.
Sono sa librong State of the World 1992, kan Worldwatch Institute, pahina 3, 4, W. W. Norton & Company, Nueva York, Londres.
[Ritrato sa pahina 7]
Pakatapos kan kalaglagan maabot an mamuraway na bagong kinaban nin Dios