Ano an Nangyari sa Autoridad?

AN MAPAG-ISIP na mga tawo naheheling an pangangaipo para sa autoridad. Kun mayo nin sarong klaseng estruktura nin autoridad, an sosyedad nin tawo tolos-tolos na magigin maribok. Kaya, an sarong midbid na libro sa Pransia dapit sa ley sa konstitusyon nagsasabi: “Sa arin man na grupo nin tawo, duwang kategoriya nin mga tawo an manonompongan: idtong mga nagboboot asin idtong mga nagkukuyog, idtong mga nagtatao nin pagboot asin idtong mga nagsusunod, mga namomoon asin mga miembro, an mga gobernador asin mga pinamamahalaan. . . . An pag-eksister nin autoridad maheheling sa arin man na sosyedad nin tawo.”a

Alagad, an kaisipan manongod sa autoridad nagliwat magpoon kan Guerra Mundial II asin partikular na magpoon kan mga taon nin 1960. Sa pagkomento dapit sa peryodong iyan, an Encyclopædia Universalis sa Pransia nagsasabi dapit sa sarong “krisis sa pagtumang sa hirarkiya asin pagtumang sa autoridad.” An siring na krisis bakong makangangalas sa mga estudyante kan Biblia. Si apostol Pablo naghula: “Girumdoma, an huring panahon kan kinaban na ini magigin panahon nin kariribokan! An mga tawo daing ibang mamomotan kundi an sadiri asin an pirak; sinda magigin maabhaw, mahambog, asin mapagpakaraot; masumbikal sa mga magurang . . . ; sinda magigin daing pagkaherak sa saindang pagkaongis, . . . daing pagpopogol asin madahas, . . . labi-labi an pagpahalaga sa sadiri. Mamomotan ninda an saindang mga kasingawan nin orog pa sa saindang Dios.”​—2 Timoteo 3:​1-4, The Revised English Bible.

Autoridad na Nasa Krisis

An hulang ini naglaladawan nanggad sa satong aldaw asin panahon. An autoridad inaangat sa gabos na grado​—sa pamilya, pampublikong eskuwelahan, unibersidad, kompaniya nin negosyo, lokal asin nasyonal na gobyerno. An rebolusyon sa sekso, pundamental na musikang rap, mga demonstrasyon nin estudyante, mga welga dahelan sa pagbalga sa kontrata, pagsayuma kan mga namamanwaan na sumunod sa mga pagboot nin gobyerno, asin mga gibo nin terorismo gabos tanda nin pagkalaglag nin paggalang sa autoridad.

Sa sarong simposium na inorganisar sa Paris kan French Institute of Political Science asin kan peryodiko sa Paris na Le Monde, si Propesor Yves Mény nagsabi: “An autoridad makaeeksister sana kun iyan suportado nin pagigin lehitimo.” An sarong dahelan kan krisis sa autoridad ngonyan iyo na pinagdududahan kan dakol an pagigin lehitimo kan mga nasa kapangyarihan. An boot sabihon, saindang pinagdududahan an diretso ninda na mamugtak sa autoridad. An sarong surbey naghayag na kan enot na mga taon nin 1980, an 9 porsiento kan populasyon sa Estados Unidos, 10 porsiento sa Australia, 24 porsiento sa Britania, 26 porsiento sa Pransia, asin 41 porsiento sa India sinasabi na bakong lehitimo an saindang gobyerno.

An Paghanap kan Tawo sa Lehitimong Autoridad

Sono sa Biblia, an tawo kan enot nasa irarom kan direktang autoridad nin Dios. (Genesis 1:​27, 28; 2:​16, 17) Alagad, kan enot na panahon na iyan, an mga tawo naghagad nin moral na independensia sa saindang Kaglalang. (Genesis 3:​1-6) Sa pagsikwal sa teokrasya, o pamamahala nin Dios, kinaipuhan nindang humanap nin ibang mga palakaw nin autoridad. (Eclesiastes 8:9) An iba iininsister an saindang autoridad paagi sa puwersa. Para sa sainda, an kapangyarihan sarong diretso. Igo nang sinda makosog na ipaotob an saindang kabotan. Alagad, namatean kan kadaklan an pangangaipo na gibohon na lehitimo an saindang diretso na mamahala.

Magpoon pa kan kaenot-enoteng mga panahon an dakol na poon ginibo ini paagi sa pagsabi na sinda mga dios o kun bako man na sinda nag-ako nin kapangyarihan gikan sa mga dios. Ini an eroestoryang ideya nin “banal na pagkahade,” na hiningako kan enot na mga poon sa Mesopotamia asin kan mga Paraon sa suanoy na Egipto.

Si Alejandrong Dakula, an Helinistikong mga hade na suminalihid sa saiya, asin an dakol na Romanong emperador naghingako man na mga dios asin naghagad pa ngani na sambahon. An mga palakaw sa irarom kan siring na mga poon midbid bilang “mga kulto nin poon,” asin an saindang katuyohan pagsaroon an autoridad kan poon sa saralak na nadaog na mga nasyon. An pagsayumang sumamba sa poon kinokondenar bilang sarong akto tumang sa Estado. Sa The Legacy of Rome, si Propesor Ernest Barker nagsurat: “An paggibong dios sa [Romanong] emperador, asin an kaimbodan na saiyang inaako huli sa saiyang pagigin banal, malinaw na iyo an pundasyon, o minsan paano an kosog, kan imperyo.”

Ini nagdanay na totoo dawa pakatapos na an “Kristianismo” ginibong legal ni Emperador Constantino (na namahala kan 306-337 C.E.) asin kan huri inadaptar bilang relihiyon kan Estado kan Imperyo nin Roma ni Emperador Teodosio I (na namahala kan 379-395 C.E.). An ibang “Kristianong” emperador sinamba bilang mga dios sagkod nanggad kan ikalimang siglo C.E.

“Duwang Kapangyarihan,” “Duwang Minasbad”

Mantang nagigin mas makapangyarihan an mga papa, nag-orog an mga problema sa pag-oltanan kan Iglesya asin Estado. Kaya, sa katapusan kan ikalimang siglo C.E., isinurat ni Papa Gelasio I an prinsipyo nin “duwang kapangyarihan”: an banal na autoridad kan mga papa na kadungan na nag-eeksister kan makahadeng kapangyarihan kan mga hade​—na an mga hade sakop kan mga papa. An prinsipyong ini kan huri nagin doktrina nin “duwang minasbad”: “An espirituwal na minasbad na ginagamit mismo kan mga papa, na idinidelegar an sekular na minasbad sa mga poon na lego, pero an huri minsan siring kaipuhan na gamiton an sekular na minasbad sono sa mga pagdirehir kan papa.” (The New Encyclopædia Britannica) Basado sa doktrinang ini, durante kan mga Edad Media, an Iglesya Katolika hiningako an diretso sa pagkorona sa mga emperador asin hade tangani na gibohon na lehitimo an saindang autoridad, sa siring ipinagpapadagos an suanoy na eroestorya dapit sa “banal na pagkahade.”

Alagad, ini dai maninigong ipagkamalo sa banal daang diretso nin mga hade, sarong huring pangyayari na an katuyohan palibrehon an politikal na mga poon sa pagpapasakop sa mga papa. An teoriya nin banal na diretso nagsasabi na an mga hade inaako nin direkta gikan sa Dios an saindang autoridad na mamahala, bakong paagi sa papa kan Roma. An New Catholic Encyclopedia nagsasabi: “Sa sarong panahon na an papa may unibersal na espirituwal asin pati sekular na kapangyarihan sa mga namamayo nin mga estado, an ideya dapit sa banal na diretso ibinugtak an mga hade nin nasyonal na mga estado sa posisyon na ipangatanosan na an saindang autoridad siring kabanal kan sa papa.”b

An Eroestorya Dapit sa Popular na Soberaniya

Sa pag-agi nin panahon, an mga tawo nagsuherir nin iba pang mga gikanan nin autoridad. An saro iyo an soberaniya kan mga tawo. An dakol naniniwala na an ideyang ini nagpoon sa Grecia. Alagad, an suanoy na demokrasya sa Grecia ginigibo sana sa pipirang siudad na estado, asin minsan sa mga ini an mga siudadanong lalaki sana an nagboboto. An mga babae, oripon, asin nakikihimanwa​—na kinakarkulong kabanga sagkod sa kuwatro kinta kan populasyon—​dai iiniba. Bako nanggad popular na soberaniya!

Siisay an nagpalakop kan ideya na soberaniya nin mga tawo? Makangangalas nanggad, iinintrodusir iyan kan mga Edad Media kan Katolikong mga teologo sa Roma. Kan ika-13 siglo, si Thomas Aquinas nagtubod na mantang an soberaniya naggigikan sa Dios, iyan itinao sa mga tawo. An ideyang ini nagin popular. An New Catholic Encyclopedia nagsasabi: “An ideyang ini na an mga tawo an gikanan nin autoridad sinuportaran kan dakulang mayoriya kan Katolikong mga teologo kan ika-17 siglo.”

Taano an mga teologo nin sarong iglesya na an mga tawo mayo man lamang nin boses sa pagpili nin papa, obispo, o padi ta mapalakop kan ideya na soberaniya nin mga tawo? Huli ta an ibang hade sa Europa orog na nagin bakong pamugtak sa irarom kan autoridad nin papa. An teoriya dapit sa popular na soberaniya nagtao sa papa nin kapangyarihan na patalsikon an sarong emperador o hade kun garo baga kinakaipuhan. An mga historyador na si Will asin Ariel Durant nagsurat: “Kabale sa mga paradepensa kan popular na soberaniya an dakol na Jesuita, na naheling sa kamugtakan na ini an sarong paagi na maluya an autoridad kan hade kisa sa autoridad kan papa. Kun, an pakisuhay ni Kardinal Belarmino, an autoridad kan mga hade gikan sa, asin kun siring sakop kan, mga tawo, iyan malinaw na sakop kan autoridad kan mga papa . . . Si Luis Molina, sarong Español na Jesuita, nagkonklusyon na an mga tawo, bilang gikanan nin sekular na autoridad, puwedeng makatanosan na​—pero sa aregladong paagi—​pahaleon an maraot na hade.”

An “aregladong paagi,” siyempre, inaareglar kan papa. Sa pagpatunay kaini, an Katolikong Histoire Universelle de l’Eglise Catholique sa Pransia kinotar an Biographie universelle, na nagsasabing: “Si Belarmino . . . itinotokdo bilang pankagabsan na doktrina nin Katoliko na an mga prinsipe nagkakaigwa kan saindang kapangyarihan gikan sa pagpili kan mga tawo, asin na an mga tawo puwedeng gibohon an diretsong ini solamente sa impluwensia kan papa.” (Samo an italiko.) An popular na soberaniya sa siring nagin instrumento na magagamit kan papa tanganing impluwensiahan an pagpili nin mga poon asin, kun kaipuhan, haleon sinda. Sa mas dai pa sana nahahaloy na mga panahon, tinogotan kaiyan an hirarkiyang Katoliko na impluwensiahan an mga botanteng Katoliko sa mga demokrasya na igwa nin elehidong mga representante.

Sa modernong mga demokrasya an pagigin lehitimo kan gobyerno basado sa inaapod na “pagtogot kan mga pinamamahalaan.” Alagad, pinakapaborable, ini “pagtogot kan mayoriya,” asin huli sa pagkaindiperente nin botante asin mga panloloko sa politika, an “mayoriyang” ini parateng sa katunayan minoriya sana kan populasyon. Ngonyan, an “pagtogot kan mga pinamamahalaan” sa parate nangangahulogan sana nin “daing girong na pagpahunod, o pagsuko, kan mga pinamamahalaan.”

An Eroestorya Dapit sa Soberaniya kan Nasyon

An eroestorya dapit sa banal na pagkahade na pinalakop kan enot na mga papa buminuweltada sa mga papa kan iyan magin banal na diretso nin mga hade. An teoriya nin popular na soberaniya buminuweltada man sa Iglesya Katolika. Durante kan ika-17 asin ika-18 siglo, an sekular na mga pilosopo, arog baga kan mga Ingles na si Thomas Hobbes asin John Locke saka kan Pranses na si Jean-Jacques Rousseau, hinorophorop an ideya nin popular na soberaniya. Naggibo sinda nin mga bersion kan teoriya nin sarong “sosyal na kontrata” sa pag-oltanan kan mga poon asin kan mga sakop. An saindang prinsipyo basado bakong sa teolohiya kundi sa “natural na ley,” asin an kaisipan suminagkod sa mga ideya na nakaraot na gayo sa Iglesya Katolika asin sa mga papa.

Dai nahaloy pagkagadan ni Rousseau, an Rebolusyon na Pranses puminutok. An rebolusyon na ini rinaot an nagkapirang ideya nin pagigin lehitimo, pero iyan guminibo nin saro na bago, an ideya dapit sa soberaniya kan nasyon. An The New Encyclopædia Britannica nagkomento: “Ikinabalde kan mga Pranses an banal na diretso nin mga hade, an pagtukaw sa puwesto kan mga mahal na tawo, an mga pribilehiyo kan Iglesya Katolika Romana.” Alagad, an sabi kan Britannica, “an Rebolusyon dinara an bagong imbension, an estadong nasyon, sa pagkamaygurang.” An mga rebolusyonaryo nangaipo kan bagong “imbension” na ini. Taano?

Huli ta sa irarom kan palakaw na pinalakop ni Rousseau, an gabos na siudadano magkakaigwa nin pantay-pantay na desisyon sa pagpili nin mga poon. Ini nagbunga kutana nin sarong demokrasya na basado sa unibersal na pagboto​—sarong bagay na dai inoyonan kan mga namomoon sa Rebolusyon na Pranses. Si Propesor Duverger nagpaliwanag: “Tanganing malikayan nanggad an resultang ini, na ibinibilang na daing data, kaya, magpoon kan 1789 sagkod 1791, an mga burgis sa Konstituwenteng Asamblea inimbento an teoriya nin soberaniya kan nasyon. Saindang iiniba an mga tawo sa ‘Nasyon,’ na ibinilang nindang sarong tunay na bagay, na laen sa konektadong mga kabtang kaiyan. An Nasyon sana, paagi sa mga representante kaiyan, an may diretso na gumamit nin soberaniya . . . Demokratiko an porma, an doktrina nin soberaniya kan nasyon bako man lamang talagang demokratiko huli ta iyan puwedeng gamiton tanganing ipangatanosan nanggad an ano man na porma nin gobyerno, partikular na an autokrasya.” (Saiya an italiko.)

Nasudya an mga Paghihingoa nin Tawo

An pag-ako sa Estadong Nasyon bilang lehitimong gikanan nin autoridad naggiya sa nasyonalismo. An The New Encyclopædia Britannica nagsasabi: “An nasyonalismo parateng hinohona na suanoy nang marhay; kun minsan iyan namamaloan bilang permanenteng dahelan nin paggawe sa politika. Sa aktuwal, an mga rebolusyon na Amerikano asin Pranses puwedeng ibilang na enot na mapuwersang mga ebidensia kaiyan.” Magpoon kan mga rebolusyon na idto, an nasyonalismo nakalakop sa mga Amerika, Europa, Aprika, asin Asia. An maringis na mga guerra ginibong lehitimo sa ngaran nin nasyonalismo.

An Britanong historyador na si Arnold Toynbee nagsurat: “An espiritu nin Nasyonalidad sarong pampaalsom sa bagong arak nin Demokrasya na nasa daan na mga bote nin Tribalismo. . . . An pambihirang pakipagkompromisong ini sa pag-oltanan kan Demokrasya asin Tribalismo nagin nanggad orog na mapuwersa sa praktikal na politika kan satong modernong Solnopan na Kinaban kisa sa Demokrasya mismo.” An nasyonalismo dai nakagibo nin matoninong na kinaban. Si Toynbee nagsabi: “An mga Guerra nin Relihiyon sinundan, pakatapos kan pinakahalipot na pagpahingalo, kan mga Guerra nin Nasyonalidad; asin sa satong modernong Solnopan na Kinaban an espiritu nin panatisismo sa relihiyon asin an espiritu nin panatisismo sa nasyon maheheling nanggad na saro asin iyo man sanang maraot na horot.”

Paagi sa mga eroestorya dapit sa “banal na pagkahade,” “banal na diretso nin mga hade,” “popular na soberaniya,” asin “soberaniya kan nasyon,” an mga poon nagprobar na gibohon na lehitimo an saindang autoridad sa mga magkasi tawo. Minsan siring, pakatapos na konsideraron an rekord nin mga poon na tawo, an sarong Kristiano daing magigibo kundi umoyon sa kaisipan na ipinahayag ni Salomon: “An tawo nagsakop sa tawo sa saiyang ikararaot.”​—Eclesiastes 8:9.

Imbes na sambahon an politikal na Estado, an mga Kristiano sinasamba an Dios asin minimidbid sa saiya an lehitimong gikanan kan gabos na autoridad. Minaoyon sinda ki salmista David na nagsabi: “Saimo, Yahweh, an kadakulaan, an kapangyarihan, an kagayonan, an lawig nin mga aldaw asin kamurawayan, an gabos na bagay sa langit asin sa daga saimo. Saimo an soberaniya, Yahweh; ika halangkaw, supremo sa ibabaw kan gabos.” (1 Cronica 29:​11, The New Jerusalem Bible) Alagad, huli sa paggalang sa Dios, sinda nagpapaheling nin tamang paggalang sa autoridad kapwa sa sekular asin sa espirituwal na mga langtad. Kun paano asin kun taano ta magayagaya nindang nagigibo ini sisiyasaton sa minasunod na duwang artikulo.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 15]

An Iglesya Katolika hiningako an autoridad sa pagkorona sa mga emperador asin hade

[Credit Line]

Pagkonsegrar ki Carlomagno: Bibliothèque Nationale, Paris