Siensia, Relihiyon, Asin an Paghanap sa Katotoohan

“An katunayan na lakop na an dakol na falsong relihiyon . . . nakaimpluwensia sa sako.”​—Charles Darwin

DURANTE kan amay na ika-19 siglo, an siensia asin relihiyon nagkaigwa nin magkabagay na relasyon. “Minsan sa sientipikong mga isinurat,” sabi kan librong Darwin: Before and After, “an mga kagsurat dai nakamate nin pagduwaduwa sa pagtaram manongod sa Dios sa paagi na malinaw na natural asin sinsero.”

An libro ni Darwin na Origin of Species nakakontribuwir na liwaton iyan. An siensia asin ebolusyon nagbilog nin sarong relasyon na an pangangaipo sa relihiyon​—asin sa Dios—​dai inintindi. “Sa ebolusyonaryong kaisipan,” sabi ni Ser Julian Huxley, “mayo nang pangangaipo o lugar para sa banal na kaglalang.”

Ngonyan an teoriya nin ebolusyon sinasabi na mahalaga nanggad na pundasyon nin siensia. An pangenot na dahelan kan relasyon sinabi kan pisikong si Fred Hoyle: “An ortodoksong mga sientista mas interesado sa pag-olang na makabalik sa sobrang mga punto-de-vista nin relihiyon kan nakaagi kisa sa paglaom sa katotoohan.” Anong klase nin sobrang mga punto-de-vista an guminibo sa relihiyon na dai nanggad magustohan kan siensia?

An Relihiyon Nagtatao nin Maraot na Reputasyon sa mga Linalang

Sa pagprobar daa na suportaran an Biblia, an mga nagtutubod sa “teoriya nin paglalang”​—na kadaklan kaalyado kan pundamentalistang mga Protestante—​nag-insister na an daga asin an uniberso mayo pang 10,000 anyos. An sobrang punto-de-vistang ini nagbunga nin pagtuya kan mga geologo, astronomo, asin pisiko, huli ta iyan minakontra sa saindang mga napag-araman.

Alagad ano talaga an sinasabi kan Biblia? “Sa kapinonan linalang nin Dios an kalangitan asin daga.” (Genesis 1:1) Dai sinabi nin espisipiko an kalabot na panahon. An “enot na aldaw” nin paglalang dai ngani nasambitan sagkod sa Genesis 1:​3-5. “An kalangitan asin daga” nag-eksister na kan pumoon an enot na “aldaw” na ini. Kun siring, puwede daw na an kalangitan asin daga binilyon na taon na an edad, siring sa sinasabi kan mga sientista? Puwedeng iyo nanggad. Dai sana sinasabi nin espisipiko kan Biblia an kinobrehan na panahon.

An saro pang sobrang punto-de-vista nin relihiyon iyo an paagi kan pag-interpretar nin iba sa anom na “aldaw” nin paglalang. May mga pundamentalista na nag-iinsister na literal an mga aldaw na ini, na linilimitaran an paglalang sa daga sa peryodo nin 144 oras. Ini nakapukaw nin pagduda sa mga sientista, huli ta namamatean ninda na an paghihingakong ini minakontra sa malinaw na sientipikong mga obserbasyon.

Minsan siring, an pundamentalistang interpretasyon sa Biblia​—bakong an Biblia mismo—​an minakontra sa siensia. Dai sinasabi kan Biblia na an kada “aldaw” nin paglalang 24 oras an lawig; tunay nanggad, kaiba dian an gabos na “aldaw” na ini sa orog kalawig na “aldaw na ginibo ni Jehova Dios an daga asin an langit,” na ipinapaheling na bakong gabos na “aldaw” sa Biblia 24 oras sana. (Genesis 2:4) An iba puwedeng dakol na ribong taon an lawig.a

Kaya, an ideya nin paglalang tinawan nin maraot na reputasyon kan mga nagtutubod sa teoriya nin paglalang asin kan mga pundamentalista. An saindang katokdoan manongod sa edad kan uniberso asin sa lawig kan ‘mga aldaw’ nin paglalang bakong oyon sa makatanosan na siensia ni sa Biblia. Pero, igwa nin iba pang sobrang punto-de-vista na guminibo sa relihiyon na dai nanggad magustohan kan mga sientista.

Pag-abuso sa Kapangyarihan

Sa bilog na kasaysayan, nagin responsable an relihiyon sa kadakol na inhustisya. Halimbawa, durante kan mga Edad Media, biniribid an doktrina nin paglalang tanganing ipangatanosan an suporta kan iglesya sa autokrasiya sa Europa. An implikasyon iyo na an mga tawo ilinaag sa saindang kamugtakan, mayaman o dukha, paagi sa banal na pagboot. An The Intelligent Universe nagpapaliwanag: “An nguhod na mga aki kan mayayaman sinabihan na ‘palakaw nin Dios’ para sainda na mag-ako nin dikit o dai kan pagsadiri nin pamilya, asin an nagtatrabahong tawo padagos na dinadagka na magdanay na kontento sa ‘kamugtakan na ikinaogma nin Dios na italaga saiya.’”

Bakong makangangalas na dakol an natatakot na bumalik “sa sobrang mga punto-de-vista nin relihiyon kan nakaagi”! Imbes na panigoan an espirituwal na pangangaipo nin tawo, parateng inaprobetsaran iyan kan relihiyon. (Ezequiel 34:2) Nagkomento an editor kan magasin na India Today: “Sa klase nin rekord na inestablisar kaiyan sa bilog na panahon, makangangalas na an relihiyon nakapagpadanay pa nin ano man na kredibilidad. . . . Sa ngaran kan Kadarudakulaing Kaglalang, . . . pinangyari kan mga tawo an pinakamakababaldeng mga karingisan tumang sa saindang mga kapwa linalang.”

An nakakakubhan na rekord nin falsong relihiyon dakulaon an impluwensia sa kaisipan ni Darwin. “Luway-luway akong dai naniwala sa Kristianismo bilang banal na kapahayagan,” an isinurat nia. “An katunayan na an dakol na falsong relihiyon lakop na sa darakulang parte kan daga na siring sa dakulang kalayo nakaimpluwensia sa sako.”

An Kapangganahan kan Tunay na Relihiyon

An relihiyosong pagsaginsagin bakong bago sa kinaban na ini. Nagsabi si Jesus sa gutom sa kapangyarihan na mga namomoon kan saiyang kaaldawan: “Kamo garo siring sa mararahay na tawo sa panluwas​—pero sa laog pano kamo nin pagsaginsagin asin karatan.”—​Mateo 23:28; Phillips.

Alagad, an tunay na Kristianismo, “bakong kabtang kan kinaban.” (Juan 17:16) An mga parasunod kaiyan dai nakikikabtang sa maraot na relihiyon asin politika; ni na sinda nadadaya kan mga pilosopiya na nagninigar sa pag-eksister nin sarong Kaglalang. “An kadonongan kan kinaban na ini karungawan sa Dios,” nagsurat si apostol Pablo.​—1 Corinto 3:19.

Minsan siring, ini dai nangangahulogan na an tunay na mga Kristiano ignorante sa siensia. Al kontraryo, an mga parasunod nin tunay na relihiyon interesado sa siensia. “Tingagan an saindong mga mata asin helinga nindo,” sinabihan an suanoy na propetang si Isaias. “Siisay an naglalang kan mga bagay na ini?” (Isaias 40:26) Kaagid kaiyan, tanganing masabotan nin mas marhay an Kaglalang, inagda si Job na siyasaton an mga ngangalasan nin naturalesa asin kan uniberso.​—Job, kapitulo 38-41.

Iyo, idtong mga nagtutubod sa sarong Kaglalang minamansay an paglalang na may magalang na kangirhatan. (Salmo 139:14) Dugang pa, nananarig sinda sa sinasabi kan Kaglalang, si Jehova Dios, dapit sa sarong makangangalas na paglaom sa ngapit. (Kapahayagan 21:​1-4) Paagi sa pag-adal sa Biblia, minilyon an nakakanood na dai minadepende an ginikanan nin tawo ni an saiyang ngapit sa mayong direksion na pagkanorongod. Igwa nin katuyohan si Jehova sa paggibo sa tawo, asin an katuyohan na iyan magigin totoo​—sa pagbendisyon sa gabos na makinuyog na tawo. Iniimbitaran mi kamo na siyasaton an bagay para sa saindong sadiri.

[Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 6]

IGNORANTE DAW SA EBIDENSIA?

“MINSAN an mga Saksi ni Jehova nakanood nin dakol manongod sa biolohiya,” an isinurat kan abogadong si Norman Macbeth sa saiyang libro kan 1971 na Darwin Retried​—An Appeal to Reason. Pakabasa nin sarong artikulo sa Awake! manongod sa tema nin ebolusyon, nagsabi si Macbeth: “Napangalas akong maheling na iyan igwa nin nagkapirang mapagmansay na pagkritisar sa Darwinismo.” Namangno an detalyadong pagsiyasat asin madonong na mga pagkotar gikan sa mga autoridad manongod sa tema, nagkonklusyon an autor: “Bako nang tama para ki Simpson na magsabi: ‘. . . idtong mga dai naniniwala dian [sa ebolusyon], haros lambang saro, malinaw na ignorante sa sientipikong ebidensia.’”

[Ritrato sa pahina 7]

An ngapit kan katawohan dai pinabayaan sa mayong direksion na pagkanorongod