“Omawa Nindo si Jah, Banwaan!”
“An lambang bagay na naghahangos—mag-omaw ki Jah.”—SALMO 150:6.
1, 2. (a) Sagkod saen an pagtalubo kan tunay na Kristianismo kan enot na siglo? (b) Anong patienot na patanid an itinao kan mga apostol? (c) Paano nag-oswag an apostasiya?
INORGANISAR ni Jesus an saiyang mga disipulo na magin an Kristianong kongregasyon, na tuminalubo kan enot na siglo. Sa ibong nin grabeng relihiosong pagtumang, an “maogmang bareta . . . ikinahulit sa gabos na linalang sa sirong nin langit.” (Colosas 1:23) Alagad kan magkagaradan na an mga apostol ni Jesu-Cristo, si Satanas tusong nagpalakop nin apostasiya.
2 An mga apostol patienot na nagpatanid dapit kaini. Halimbawa, sinabihan ni Pablo an kamagurangan na hale sa Efeso: “Mag-ingat kamo sa saindong sadiri asin sa bilog na aripompon, na sa tahaw kaiyan kamo ninombrahan kan banal na espiritu bilang mga paraataman, na pastoran an kongregasyon nin Dios, na saiyang binakal paagi sa dugo kan saiyang sadiring Aki. Aram ko na pakahale ko an maringis na mga lobo malaog dian sa tahaw nindo asin dai magigin maboot sa aripompon, asin hale mismo dian sa saindo may mga lalaking matindog asin mataram nin biribid na mga bagay tanganing maguyod ninda sa sainda an mga disipulo.” (Gibo 20:28-30; helingon man an 2 Pedro 2:1-3; 1 Juan 2:18, 19.) Sa siring, kan ikaapat na siglo, an apostatang Kristianismo nakisaro nin puersa sa Imperyo nin Roma. Pakalihis nin nagkapirang siglo an Banal na Imperyo nin Roma, na may relasyon sa papa kan Roma, namahala sa dakulang kabtang kan katawohan. Pag-abot nin panahon, an Repormasyon na Protestante nagrebelde tumang sa maraot na mga pagpangana kan Iglesia Katolika, alagad dai kaiyan ikinabalik an tunay na Kristianismo.
3. (a) Kasuarin asin paano ihinulit an maogmang bareta sa gabos na linalang? (b) Anong mga linalaoman na basado sa Biblia an naotob kan 1914?
3 Minsan siring, kan naghihinanapos na an ika-19 siglo, an sarong sinserong grupo nin mga estudyante sa Biblia sibot na naman sa paghuhulit asin pagpapaabot sa ‘gabos na linalang sa sirong nin langit kan paglaom sa maogmang bareta.’ Basado sa saindang pag-adal sa hula nin Biblia, an grupong ini nagtokdo labing 30 taon antes pa sa taon na 1914 bilang nagtatanda kan katapusan kan “itinalaan na mga panahon kan mga nasyon,” na sarong peryodo nin “pitong panahon,” o 2,520 taon, na nagpoon kan laglagon an Jerusalem kan 607 B.C.E. (Lucas 21:24; Daniel 4:16) Tama sa linalaoman, an 1914 nagin panahon nin makahulogan na mga pagbabago sa mga kamugtakan nin tawo digdi sa daga. May makasaysayan man na mga pangyayari sa langit. Sa panahon na iyan pinatukaw kan Hade sa panahon na daing sagkod an saiyang kaibang Hade, si Jesu-Cristo, sa sarong langitnon na trono, bilang pag-andam sa paghale kan gabos na karatan sa ibabaw kan dagang ini asin pag-establisar liwat nin Paraiso.—Salmo 2:6, 8, 9; 110:1, 2, 5.
Helinga an Mesiyanikong Hade!
4. Paano inotob ni Jesus an kahulogan kan saiyang ngaran na Miguel?
4 Kan 1914 an Mesiyanikong Hadeng ini, si Jesus, nagpoon na humiro. Sa Biblia nginaranan man siang Miguel, na an kahulogan “Siisay an Arog nin Dios?,” huli ta sia desididong ibindikar an soberaniya ni Jehova. Siring sa nakarekord sa Kapahayagan 12:7-12, ilinadawan ni apostol Juan sa bisyon an mangyayari: “Puminotok an ralaban sa langit: Si Miguel asin an saiyang mga anghel nakipaglaban sa dragon, asin an dragon asin an mga anghel kaiyan nakipaglaban alagad ta dai iyan nanggana, ni may nanompongan pa man na lugar para sa sainda sa langit. Kaya ihinolog an dakulang dragon, an enot na halas, an inaapod Diablo asin Satanas, na nandadaya sa bilog na ineerokan na daga; ihinolog sia sa daga, asin an saiyang mga anghel ihinolog kaiba nia.” Sarong makosog na pagkaholog nanggad!
5, 6. (a) Pakalihis nin 1914, anong nakapupukaw na kapahayagan an ginibo hale sa langit? (b) Paano konektado an Mateo 24:3-13 sa bagay na ini?
5 Dangan an sarong makosogon na tingog sa langit nagpahayag: “Nangyari na an kaligtasan asin an kapangyarihan asin an kahadean kan satong Dios asin an autoridad kan saiyang Cristo, huli ta ihinolog na an parasumbong sa satong mga tugang, na nagsusumbong sa sainda aldaw asin banggi sa atubangan kan satong Dios! Asin sinda [an fiel na mga Kristiano] nakadaog sa saiya huli sa dugo kan Kordero [si Cristo Jesus] asin huli sa tataramon kan saindang pagpatotoo, asin dai ninda namotan an saindang kalag minsan sa atubangan nin kagadanan.” Ini nangangahulogan nin kaligtasan para sa mga parapadanay nin integridad, na naggibo nin pagtubod sa mahalagang pantubos na atang ni Jesus.—Talinhaga 10:2; 2 Pedro 2:9.
6 An makosog na tingog sa langit nagpadagos na magsabi: “Huli kaini mag-ogma, kamo kalangitan asin kamo na nag-eerok dian! Herak man kan daga asin kan dagat, huli ta huminilig na dian sa saindo an Diablo, na may dakulang kaanggotan, sa pakaaram na halipot na sana an saiyang panahon.” An “herak man” na ihinula dian para sa dagang ini nahayag sa pankinaban na mga guerra, gutom, helang, linog, asin katampalasanan na nandamat sa daga sa siglong ini. Siring sa isinasaysay kan Mateo 24:3-13, ihinula ni Jesus na an mga ini magigin kabtang kan ‘tanda kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay.’ Siring sa pagkahula, poon kan 1914 an katawohan nakaeksperyensia sa daga nin kasakitan na daing kapareho sa bilog na nag-aging kasaysayan nin tawo.
7. Taano an Mga Saksi ni Jehova ta naghuhulit na may pag-apura?
7 Sa panahon na ini nin satanikong kasakitan, an katawohan daw puedeng makanompong nin paglaom para sa ngapit? Tara, iyo, huli ta an Mateo 12:21 nagsasabi manongod ki Jesus: “An totoo, sa saiyang ngaran maglalaom an mga nasyon”! An makamomondong mga kamugtakan sa tahaw kan mga nasyon nagtatanda bako sana kan ‘tanda kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay’ kundi siring man kan ‘tanda kan presensia ni Jesus’ bilang langitnon na Hade kan Mesiyanikong Kahadean. Manongod sa Kahadean na iyan, si Jesus nagsabi pa: “An maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bilog na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon; dangan madatong an katapusan.” (Mateo 24:14) Anong sarong banwaan sa daga ngonyan an naghuhulit kan mamuraway na paglaom na pamamahala kan Kahadean nin Dios? An Mga Saksi ni Jehova! May pag-apura, ibinabalangibog ninda sa publiko asin sa harong-harong na an Kahadean nin Dios nin katanosan asin katoninongan madali nang mamahala sa mga ginigibo sa daga. Nakikakabtang daw kamo sa ministeryong ini? Mayo na kamong makukuang maorog pa sa pribilehiong ini!—2 Timoteo 4:2, 5.
Paano Madatong “an Katapusan”?
8, 9. (a) Paano puminoon sa “harong nin Dios” an paghokom? (b) Paano binalga kan Kakristianohan an Tataramon nin Dios?
8 An katawohan luminaog na sa peryodo nin paghokom. Kita pinaiisi sa 1 Pedro 4:17 na an paghokom nagpoon “sa harong nin Dios”—sarong paghokom sa naghihingakong Kristianong mga organisasyon na nagin malinaw poon kan pumoon an “huring mga aldaw” kasabay kan pagginaradanan sa Guerra Mundial I kan 1914-18. Ano an naabtan kan Kakristianohan sa paghokom na ini? Bueno, konsiderara an paninindogan kan mga iglesia sa pagsuportar sa mga guerra poon 1914. Bako daw na an klero nadigtaan “nin dugo kan mga kalag kan mga dukhang daing sala” na inenkaminar ninda na makipagbadilan?—Jeremias 2:34.
9 Oyon sa Mateo 26:52, si Jesus nagsabi: “An gabos na minabingat nin minasbad sa minasbad man magagadan.” Ini nagin totoo nanggad sa mga guerra sa siglong ini! Dinagka kan klero an hoben na mga lalaki na garadanon an ibang hoben na lalaki, dawa idtong mga karelihion ninda—an Katoliko ginagadan an Katoliko asin an Protestante ginagadan an Protestante. An nasyonalismo ipinaorog kisa sa Dios asin ki Cristo. Dai pa sana nahahaloy, sa nagkapirang nasyon sa Aprika, an etnikong relasyon ipinaorog kisa sa mga prinsipyo sa Biblia. Sa Rwanda, na kun saen an kadaklan Katoliko, kisuerra kabangang milyon an ginaradan sa etnikong kadahasan. Inadmitir kan papa sa peryodiko kan Batikano na L’Osservatore Romano: “Ini talagang paggadan sa sarong rasa, na makamomondo na pati an mga Katoliko igwang paninimbagan.”—Ikomparar an Isaias 59:2, 3; Miqueas 4:3, 5.
10. Anong paghokom an ipaaabot ni Jehova sa falsong relihion?
10 Paano daw minamansay kan Hade sa panahon na daing sagkod an mga relihion na pinaririgon an boot nin mga lalaki na magginaradanan o na daing ginigibo mantang an mga miembro kan saindang aripompon ginagadan an ibang miembro? Manongod sa Dakulang Babilonya, an pankinaban na sistema nin falsong relihion, an Kapahayagan 18:21, 24 nagsasabi sa sato: “An sarong makosog na anghel kuminua nin sarong gapo na siring sa dakulang gilingan asin iinapon iyan sa dagat, na nagsasabi: ‘Siring kaiyan karikas iaapon an Babilonya na dakulang siudad, asin dai na sia noarin man makukua giraray. Iyo, sa saiya nakua an dugo kan mga propeta asin kan mga banal asin kan gabos na ginadan sa daga.’”
11. Anong makababaldeng mga bagay an nangyayari sa Kakristianohan?
11 Bilang kaotoban kan hula sa Biblia, may makababaldeng mga bagay na nangyayari sa Kakristianohan. (Ikomparar an Jeremias 5:30, 31; 23:14.) Nangorogna huli sa mapagkonsinteng paggawe kan klero, an saindang mga aripompon pano-pano nin inmoralidad. Sa Estados Unidos, na saro daang Kristianong nasyon, mga kabanga kan gabos na pag-agoman an minasagkod sa diborsio. An pagbados nin mga tin-edyer asin homoseksuwalidad labi-labi sa tahaw kan mga miembro nin iglesia. An mga padi seksuwal na inaabuso an mga aki—asin ini bako sanang sa nagkapirang pangyayari. Ipinamumugtak na an puedeng gastoson kan Iglesia Katolika sa Estados Unidos sa mga pag-areglar sa husgado na may labot sa mga kasong ini maabot sa sarong bilyon dolyares sa laog nin sarong dekada. Dai inintindi kan Kakristianohan an patanid ni apostol Pablo na manonompongan sa 1 Corinto 6:9, 10: “Ano! Dai kamo nakaaaram na an mga bakong matanos dai magmamana kan kahadean nin Dios? Dai kamo madaya. Bakong mga parapakisaro, ni mga parasamba sa idolo, ni mga parasambay, ni mga binabae, ni mga lalaki na minadorog sa kapwa lalaki, ni mga parahabon, ni mga paslo, ni mga paraburat, ni mga paramuda, ni mga parakikil an magmamana kan kahadean nin Dios.”
12. (a) Paano mahiro an Hade sa panahon na daing sagkod tumang sa Dakulang Babilonya? (b) Kabaliktaran kan Kakristianohan, huli sa anong dahelan na maawit an banwaan nin Dios nin mga koro nin “Aleluya”?
12 Dai na mahahaloy, an Hade sa panahon na daing sagkod, si Jehova, na mahiro paagi sa saiyang langitnon na Field Marshal, si Cristo Jesus, bubutasan an dakulang kahorasaan. Enot, an Kakristianohan asin an gabos na iba pang sanga kan Dakulang Babilonya malalaglag sa paghokom ni Jehova. (Kapahayagan 17:16, 17) Ipinaheling ninda na sinda bakong angay sa kaligtasan na itinao ni Jehova paagi sa pantubos na atang ni Jesus. Dinuhagi ninda an banal na ngaran nin Dios. (Ikomparar an Ezekiel 39:7.) Sarong insulto nanggad na inaawit ninda an mga koro nin “Aleluya” sa saindang mamahalon na relihiosong mga edipisyo! Hinale ninda an mahalagang ngaran ni Jehova sa saindang mga traduksion nin Biblia alagad garo baga dai iniintindi an bagay na an “Aleluya” nangangahulogan “Omawon si Jah”—na an “Jah” sarong pinahalipot na porma kan “Jehova.” Angay nanggad, irinekord kan Kapahayagan 19:1-6 an mga koro nin “Aleluya” na madali nang awiton sa pagrukyaw kan pagpaabot nin Dios kan paghokom sa Dakulang Babilonya.
13, 14. (a) Anong mahalagang mga pangyayari an sunod na mangyayari? (b) Ano an maogmang kaaabtan kan mga tawong natatakot sa Dios?
13 An masunod na mangyayari iyo an ‘pagdatong’ ni Jesus tanganing ipahayag asin ipaabot an paghokom sa mga nasyon asin banwaan. Sia mismo naghula: “Kun an Aki nin tawo [si Cristo Jesus] dumatong na sa saiyang kamurawayan, asin an gabos na anghel kaibanan nia, dangan sia matukaw sa saiyang mamurawayon na trono [sa paghokom]. Asin an gabos na nasyon [sa daga] titiponon sa atubangan nia, asin pagbubulagbulagon nia an mga tawo, kun paanong ibinubulag nin pastor an mga karnero sa mga kanding. Asin ibubugtak nia an mga karnero sa saiyang too, alagad an mga kanding sa saiyang wala. Dangan an hade masabi sa mga yaon sa saiyang too, ‘Madia, kamong mga binendisyonan kan sakong Ama, manaha nindo an kahadean na inandam para sa saindo poon pa kan lalangon an kinaban.’” (Mateo 25:31-34) An bersikulo 46 nagpapadagos na magsaysay na an grupong kanding “maduman sa pagkaparang daing katapusan, alagad an mga matanos sa buhay na daing katapusan.”
14 Ilinaladawan kan libro nin Biblia na Kapahayagan kun paano na an “Hade nin mga hade asin Kagurangnan nin mga kagurangnan,” an satong langitnon na Kagurangnan, si Jesu-Cristo, sa panahon na iyan mangangabayo pasiring sa ralaban sa Armagedon, na linalaglag an politikal asin komersial na mga elemento kan sistema ni Satanas. Sa siring ikinaula na ni Cristo an “kaanggotan kan kabangisan nin Dios na Makakamhan sa gabos” sa bilog na daganon na sakop ni Satanas. Kun an ‘enot na mga bagay lumihis na,’ an mga tawong natatakot sa Dios gigiyahan pasiring sa mamuraway na bagong kinaban kun saen “papahidon [nin Dios] an gabos na luha sa saindang mga mata.”—Kapahayagan 19:11-16; 21:3-5.
Panahon na Omawon si Jah
15, 16. (a) Taano ta kaipuhan niatong himateon an makahulang tataramon ni Jehova? (b) Ano an ipinaheheling kan mga propeta asin apostol na dapat niatong gibohon tanganing makaligtas, asin ano an puedeng magin kahulogan kaini ngonyan para sa dakol?
15 An aldaw na iyan para sa pagpaabot nin paghokom nagdadangadang na! Kun siring, marahay na himateon niato an makahulang tataramon kan Hade sa panahon na daing sagkod. Duman sa mga impluwensiado pa kan mga katokdoan asin kaugalean kan falsong relihion, an sarong langitnon na tingog nagpapahayag: “Lumuwas kamo sa saiya, banwaan ko, kun habo nindong makikabtang sa saiyang mga kasalan, asin kun habo nindong mag-ako nin kabtang kan saiyang mga damat.” Alagad saen dapat na magduman an madurulag? Saro sana an katotoohan, huli kaini saro sana an tunay na relihion. (Kapahayagan 18:4; Juan 8:31, 32; 14:6; 17:3) An pagkamit niato nin buhay na daing sagkod depende sa pakanompong kan relihion na iyan asin pagkuyog sa Dios kaiyan. Ginigiyahan kita kan Biblia pasiring sa saiya sa Salmo 83:18, na nagsasabi: “Ika, na an ngaran sana si JEHOVA, ika an pinakahalangkaw sa bilog na daga.”—King James Version.
16 Minsan siring, kaipuhan niatong gumibo nin orog pa kisa sa pag-aram sana kan ngaran kan Hade sa panahon na daing sagkod. Kaipuhan niatong pag-adalan an Biblia asin manodan an manongod sa saiyang makangangalas na mga kualidad asin katuyohan. Dangan kaipuhan niatong gibohon an saiyang kabotan para sa presenteng panahon na ini, siring sa ipinaheheling kan Roma 10:9-13. Kinotar ni apostol Pablo an pinasabngan na mga propeta asin nagkonklusyon: “An gabos na nag-aapod sa ngaran ni Jehova maliligtas.” (Joel 2:32; Sofonias 3:9) Maliligtas? Iyo, huli ta an dakol ngonyan na naggigibo nin pagtubod sa pantubos na probisyon ni Jehova paagi ki Cristo maliligtas sa nagdadangadang na dakulang kahorasaan, kun ipaabot na an paghokom sa maraot na kinaban ni Satanas.—Kapahayagan 7:9, 10, 14.
17. Anong makangangalas na paglaom an maninigong magmotibar sa sato na makiiba ngonyan sa pag-awit kan awit ni Moises asin kan Kordero?
17 Ano an kabotan nin Dios para duman sa mga naglalaom na makaligtas? Na kita makiiba ngonyan pa sa pag-awit kan awit ni Moises asin kan Kordero, na inoomaw an Hade sa panahon na daing sagkod sa pag-antisipar kan saiyang kapangganahan. Ginigibo niato ini paagi sa pagsabi sa iba manongod sa saiyang makangangalas na mga katuyohan. Mantang kita nag-ooswag sa pakasabot sa Biblia, idinudusay niato an satong buhay sa Hade sa panahon na daing sagkod. Iyan magiya sa pagkabuhay niato nin daing sagkod sa irarom kan areglo na ilinadawan kan makakamhan na Hadeng ini, na manonompongan sa Isaias 65:17, 18: “Uya ako naglalalang nin bagong kalangitan [an Mesiyanikong Kahadean ni Jesus] asin sarong bagong daga [sarong matanos na bagong sosyedad nin katawohan]; asin an dating mga bagay dai na magigirumdoman, ni masabong pa iyan sa puso. Alagad ta mag-ogma kamo, banwaan, asin maggayagaya kamo sagkod lamang sa sakong linalalang.”
18, 19. (a) An mga tataramon ni David sa Salmo 145 maninigong pahiroon kita na gibohon an ano? (b) Ano an may pagkompiar na malalaoman niato hale sa kamot ni Jehova?
18 Ilinadawan kan salmistang si David an Hade sa panahon na daing sagkod sa mga tataramon na ini: “Si Jehova dakula asin maninigo nanggad na omawon, asin an saiyang kadakulaan dai sukat nanggayod marorop.” (Salmo 145:3) An saiyang kadakulaan dai sukat nanggayod marorop siring sa mga sagkodan kan espasyo asin kan panahon na daing sagkod! (Roma 11:33) Mantang padagos kitang nagkukua nin kaaraman manongod sa satong Kaglalang asin manongod sa saiyang pantubos na probisyon paagi sa saiyang Aki, si Cristo Jesus, mamawoton niatong paorog nin paorog na omawon an satong daing sagkod na Hade. Mamawoton niato na gibohon an siring sa sinasabi sa Salmo 145:11-13: “Sinda magtataram dapit sa kamurawayan kan saimong paghade, asin isasabi ninda an dapit sa saimong kapangyarihan, tanganing ipaisi sa mga aki nin mga tawo an saiyang makapangyarihan na mga gibo asin an kamurawayan kan kagayonan kan saiyang paghade. An saimong paghade sarong paghade sa gabos na panahon na daing katapusan, asin an saimong pagsakop sa bilog na panahon kan gabos na sunod-sunod na kapag-arakian.”
19 Kita may pagkompiar na makalalaom na gigibohon kan satong Dios an saiyang panuga: “Binibiklad mo an saimong kamot asin pinaninigoan an mawot nin lambang bagay na may buhay.” An Hade sa panahon na daing sagkod gigiyahan kita sa maboot na paagi sagkod sa katapusan kan huring mga aldaw na ini, huli ta inasegurar kita ni David: “Binabantayan ni Jehova an gabos na namomoot sa saiya, alagad an gabos na maraot saiyang paparaon.”—Salmo 145:16, 20.
20. Paano nindo hinihimate an pangagda kan Hade sa panahon na daing sagkod, siring sa pagkasabi sa huring limang salmo?
20 An kada saro sa pantapos na limang salmo sa Biblia nagbubukas asin nagtatapos sa sarong pangagda na “Aleluya.” Sa siring, inaagda kita kan Salmo 146: “Omawa nindo si Jah, banwaan! Omawa si Jehova, O kalag ko. Oomawon ko si Jehova sa bilog kong pagkabuhay. Mag-aawit ako sa sakong Dios sagkod na ako nabubuhay.” Kamo daw masimbag sa pangapodan na iyan? Tunay nanggad na maninigo nindong mawoton na omawon sia! Kamo logod makaibanan kaidtong mga ilinadawan sa Salmo 148:12, 13: “Kamong mga soltero asin kamo man na mga daraga, kamong mga gurang kaibanan nin mga aki. Pag-omawon logod ninda an ngaran ni Jehova, huli ta an saiyang ngaran sana an halangkaw na dai maaabot. An saiyang dignidad halangkaw kisa sa daga asin langit.” Kita logod maghimate nin bilog na puso sa pangagda: “Omawa nindo si Jah, banwaan!” Durungan, omawon niato an Hade sa panahon na daing sagkod!
Ano an Saindong Komento?
◻ Sa ano patienot na nagpatanid an mga apostol ni Jesus?
◻ Poon kan 1914, anong pangultimong mga aksion an nangyari?
◻ Anong mga paghokom an madali nang ipaabot ni Jehova?
◻ Taano an panahon na ini ta an pinakamahalagang panahon na omawon an Hade sa panahon na daing sagkod?
[Kahon sa pahina 19]
An Kapahapahamak na Panahon na Ini nin Kariribokan
Na an panahon nin kariribokan nagpoon sa pagpopoon kan ika-20 siglo inako kan dakol. Halimbawa, sa introduksion kan librong Pandaemonium, ni Senador Daniel Patrick Moynihan kan E.U., na ipinublikar kan 1993, an sarong komento manongod sa “grabeng kapahamakan kan 1914” nagsasabi: “Nagdatong an guerra asin an kinaban nabago—nin biyo. Igwa na sana ngonyan nin walong estado sa daga na nag-eksister kan 1914 asin poon kaidto dai nabago paagi sa kadahasan an klase kan saindang gobyerno. . . . Sa natatadang poko mas o menus 170 na magkakakontemporanyong estado, an nagkapira bago pang marhay tanganing maeksperyensiahan an dakol na dai pa nahahaloy na kariribokan.” Tunay nanggad, an kapanahonan poon kan 1914 nakaheling nin dakol na grabeng kapahamakan!
An saro pang ipinublikar kan 1993 iyo an librong Out of Control—Global Turmoil on the Eve of the Twenty-First Century. An autor iyo si Zbigniew Brzezinski, na dating pamayo kan Konseho sa Nasyonal na Seguridad kan E.U. Sia nagsurat: “An pagpopoon kan ikabeinteng siglo inomaw sa dakol na komentaryo bilang an tunay na kapinonan kan Panahon na Ginagamit an Rason. . . . Kabaliktaran sa ipinanuga kaiyan, an ikabeinteng siglo nagin an pinakamadugo asin pano nin pagkaongis na siglo nin katawohan, sarong siglo nin biyong salang mga ideya sa politika asin nin labi-labing garadanan. An karingisan inorganisar sa dai pang kaagid na sokol, an paggadan inorganisar sa biriyoan na paagi. An kalaenan sa pag-oltanan nin sientipikong potensial para sa karahayan asin nin politikal na karatan na aktuwal na nagibo nakakukubhan. Nungka pa kaidtong nangyari sa kasaysayan na an paggadan luminakop na marhay sa kinaban, nungka pa kaidtong iyan nanlaglag nin kadakol na buhay, nungka pa kaidtong an panlaglag sa tawo pinagdesidiran na may siring na paghihingoa basado sa bako nanggad na rasonableng mga kamawotan.” Kanigoan katotoo kaiyan!
[Retrato sa pahina 17]
Ihinolog ni Miguel si Satanas asin an saiyang mga demonyo digdi sa daga pakapatindoga kan Kahadean kan 1914