Mga Magurang, Ikaogma an Saindong mga Aki
“An saimong ama asin an saimong ina maggagayagaya.”—TALINHAGA 23:25.
1. Ano an magpapangyari sa mga magurang na ikaogma an saindang mga aki?
MARAHAYON nanggad na maheling na nagtutubo an lumbod pang kahoy asin nagigin halangkaw asin magayon na kahoy na nagtatao nin gayon asin limpoy—nangorogna kun kamo an nagtanom asin nag-ataman kaiyan! Sa kaagid na paagi, an mga magurang na nag-aataman sa mga aki na nagigin maygurang na mga lingkod nin Dios ikinaoogma sinda, arog kan sinasabi kan talinhaga sa Biblia: “An ama nin sarong matanos siertong magigin magayagaya; an saro na nagigin ama sa sarong madonong ipaggagayagaya man sia. An saimong ama asin an saimong ina maggagayagaya, asin sia na nangaki sa saimo magigin magayagaya.”—Talinhaga 23:24, 25.
2, 3. (a) Paano malilikayan nin mga magurang an kamondoan asin kapaitan? (b) Ano an kaipuhan kapwa nin lumbod pang mga kahoy asin nin mga aki tangani na magin gikanan nin kaogmahan?
2 Alagad ta an aki dai automatikong nagigin “matanos” asin “madonong.” Kaipuhan an dakulang paghihingoa tangani na an saindong mga aki dai magin gikanan nin “kamondoan” asin “kapaitan,” kun paano na puedeng kaipuhanon an trabaho sa paggibo sa sarong lumbod pang kahoy na magin halangkaw asin magayon na kahoy. (Talinhaga 17:21, 25) Halimbawa, an mga palong pantukod puedeng padiretsohon an tubo asin pakosogon an sarong lumbod pang kahoy. Mahalagang marhay an regular na suplay nin tubig, asin an lumbod pang kahoy tibaad kaipuhan na tawan nin proteksion sa mga peste. Ultimo, an pagtapas nakatatabang na mapatubo an magayon na kahoy.
3 Ihinahayag kan Tataramon nin Dios na an mga aki nagkakaipo kan mga bagay na arog kan diosnon na pagpatood, pagpasagom kan tubig nin katotoohan sa Biblia, proteksion sa moral na mga pagmaltrato, asin mamomoton na disiplina tanganing matapas an mga ugaleng bakong marahay. Tanganing ikatao an mga pangangaipong ini, an mga ama nangorognang sinasadol na padakulaon an saindang mga aki “sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.” (Efeso 6:4) Ano an kalabot digdi?
Pagdodoon kan mga Tataramon ni Jehova
4. Ano an paninimbagan nin mga magurang sa saindang mga aki, asin ano an kaipuhan bago ninda maotob iyan?
4 An “pagtatanos nin isip ni Jehova” nangangahulogan nin pagtatanos kan satong pag-iisip na makakomporme sa kabotan ni Jehova. Kun siring, kaipuhan na itadom nin mga magurang sa isip kan saindang mga aki an kaisipan ni Jehova sa mga bagay-bagay. Asin kaipuhan na arogon man ninda an halimbawa nin Dios na pagtao nin maheherakon na disiplina, o nagtatanos na pagpatood. (Salmo 103:10, 11; Talinhaga 3:11, 12) Alagad bago ini magibo nin mga magurang, kaipuhan na sinda mismo akoon an mga tataramon ni Jehova, siring kan isinadol kan propeta nin Dios na si Moises sa suanoy na mga Israelita: “An mga tataramon na ini [ni Jehova] na ipinagboboot ko sa saimo ngonyan dapat na mamugtak sa saimong puso.”—Deuteronomio 6:6.
5. Noarin asin sa anong paagi na totokdoan nin mga magurang na Israelita an saindang mga aki, asin ano an boot sabihon kan “idoon”?
5 An regular na pag-adal sa Biblia, paghorophorop, asin pamibi sinasangkapan an mga magurang na gibohon an sunod na ipinagboot ni Moises: “Dapat na idoon mo [an mga tataramon ni Jehova] sa saimong aki asin magtaram ka manongod dian kun ika nagtutukaw sa saimong harong asin kun ika naglalakaw sa dalan asin kun ika naghihigda asin kun ika minabangon.” An termino sa Hebreo na “idoon” nangangahulogan “otrohon,” “isabi nin paorootro,” “itudok nin klaro.” Mangnoha kun paano pa idinoon ni Moises an pangangaipo na perming palatawon an mga tataramon ni Jehova: “Ibugkos mo iyan bilang tanda sa saimong kamot, asin iyan kaipuhan na magin garo banda sa saimong angog; asin isurat mo iyan sa mga harigi nin pinto kan saimong harong asin sa saimong mga trangkahan.” Malinaw na hinahagad ni Jehova sa mga magurang na tawan an saindang mga aki nin regular, mamomoton na atension!—Deuteronomio 6:7-9.
6. Ano an kaipuhan na idoon nin mga magurang sa saindang mga aki, asin may anong pakinabang?
6 Ano an “mga tataramon na ini” ni Jehova na kaipuhan na idoon nin mga magurang sa saindang mga aki? Bago pa sanang otrohon ni Moises an inaapod nin dakol na Sampulong Togon, kaiba an mga pagboot na dai gumadan, dai magsambay, dai maghabon, dai manaksi nin putik, asin dai maara. An moral na mga kahagadan na iyan, saka an pagboot na “kamotan mo si Jehova na saimong Dios sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag patin sa bilog mong kosog,” iyo an partikularmenteng idodoon nin mga magurang na Israelita sa saindang mga aki. (Deuteronomio 5:6-21; 6:1-5) Dai daw kamo maoyon na ini an klase nin pagtotokdo na kaipuhan ngonyan nin mga aki?
7. (a) Sa ano ibinaing an mga aki sa Biblia? (b) Ano an sisiyasaton niato ngonyan?
7 An amang Israelita sinabihan: “An saimong agom na babae magigin siring sa namumungang balagon sa kalaoglaogi kan saimong harong. An saimong mga aki magigin siring sa mga supang nin mga kahoy na olibo sa palibot kan saimong lamesa.” (Salmo 128:3) Alagad ta, tangani na an mga magurang ikaogma an saindang mga “lumbod pang kahoy” imbes na makamate nin kamondoan, sinda kaipuhan na magpaheling nin personal, aroaldaw na interes sa saindang mga aki. (Talinhaga 10:1; 13:24; 29:15, 17) Siyasaton niato kun paano an mga magurang mapatotood, mababaribian sa espirituwal, mapoprotehiran, asin mamomoton na madidisiplina an saindang mga aki sa paagi na sinda makanompong nin tunay na kaogmahan sa sainda.
Pagpatood Poon sa Pagkaomboy
8. (a) Sairisay an nagserbing nakapatotood na palo para ki Timoteo? (b) Kasuarin nagpoon an pagpatood, asin may anong resulta?
8 Horophoropa si Timoteo, na garo baga tinukodan nin duwang masarig na nakapatotood na palo—an saiyang ina asin an saiyang lola. Mantang an ama ni Timoteo Griego asin minalataw na daing pagtubod, an ina niang Judia, si Eunice, asin an ina kaini, si Loida, an nagpatood sa aking lalaki ‘poon sa pagkaomboy sa banal na mga kasuratan.’ (2 Timoteo 1:5; 3:15; Gibo 16:1) An kahigosan ninda sa pagtotokdo ki Timoteo—dawa kan sia omboy pa—kan ‘makangangalas na mga bagay na ginibo’ ni Jehova mayaman na binalosan. (Salmo 78:1, 3, 4) Si Timoteo nagin misyonero sa hararayong kadagaan, tibaad kan sia tin-edyer pa, asin prominente an nagin kabtang nia sa pagpakosog sa enot na Kristianong mga kongregasyon.—Gibo 16:2-5; 1 Corinto 4:17; Filipos 2:19-23.
9. Paano makanonood an kaakian na likayan an mga siod nin materyalismo?
9 Mga magurang, anong klase kamong nakapatotood na palo? Halimbawa, gusto daw nindo na an saindong mga aki makapatalubo nin timbang na punto-de-vista manongod sa materyal na mga bagay? Kun siring dapat na itao nindo an tamang halimbawa paagi sa dai pagmamaigot na kamtan an gabos na pinakabagong mekanikal o elektronikong mga gamit o iba pang bagay na dai man talaga nindo kaipuhan. Kun pinipili nindong pagmaigotan na kamtan an materyal na mga bentaha, dai kamo mabigla kun arogon kamo kan saindong mga aki. (Mateo 6:24; 1 Timoteo 6:9, 10) Tunay nanggad, kun an nakapatotood na mga palo bakong tanos, paano makatutubo nin tanos an lumbod pang kahoy?
10. Kiisay na paggiya an maninigong perming hagadon nin mga magurang, asin ano an maninigong magin aktitud ninda?
10 An mga magurang na ikinaoogma an saindang mga aki perming maghahagad kan tabang nin Dios sa pagpatood sa sainda, na perming kinokonsiderar kun ano an pinakaikararahay kan saindang mga aki sa espirituwal. An ina nin apat na aki nagsaysay: “Dawa kan dai pa namumundag an samong mga aki, regular kaming namimibi ki Jehova na tabangan kami na magin marahay na mga magurang, giyahan kan saiyang Tataramon, asin iaplikar iyan sa samong buhay.” Idinugang nia: “An ‘Enoton si Jehova’ bako sanang pamilyar na mga tataramon kundi iyo an paagi kan samong pamumuhay.”—Hokom 13:8.
Regular na Pagtao nin “Tubig”
11. Ano an kaipuhan kapwa nin mga lumbod pang kahoy asin aki tanganing tumalubo?
11 An mga lumbod pang kahoy partikularmenteng nagkakaipo nin daing ontok na suplay na tubig, arog kan ipinaririsa kan marahayon na tubo nin mga kahoy sa pangpang nin salog. (Ikomparar an Kapahayagan 22:1, 2.) An mga omboy man magigin tubang sa espirituwal kun sinda regular na tinatawan kan tubig nin katotoohan sa Biblia. Alagad kaipuhan na konsideraron nin mga magurang an lawig nin oras na makakokonsentrar an saindang aki. Tibaad an parate na mas halipot na mga panahon nin pagtotokdo magigin mas epektibo kisa sa mas dikit na haralawig. Dai pasaditon an halaga nin siring na mas haralipot na panahon nin pagtotokdo. An pagtaong oras sa pag-ibaiba mahalagang marhay tanganing magkaigwa nin dayupot na relasyon an magurang asin aki, pagkadayupot na paorootrong ineenkaminar sa Kasuratan.—Deuteronomio 6:6-9; 11:18-21; Talinhaga 22:6.
12. Ano an halaga nin pamimibi kaiba nin kaakian?
12 An saro sa mga panahon nin pagtotokdo sa kaakian puedeng sa katapusan kan aldaw. Nagigirumdoman nin sarong daragita: “An sakong mga magurang minatukaw sa poro kan samong katre barobanggi asin naghihinanyog sa samo na nagsasadiring mamibi.” Manongod sa halaga kan paggibo kaini, an saro pa nagsabi: “Huli kaiyan nakaugalean kong mamibi ki Jehova barobanggi bago matorog.” Kun aroaldaw na nadadangog nin mga aki an saindang mga magurang na nagtataram manongod ki Jehova asin namimibi sa saiya, sia nagigin tunay na persona para sa sainda. An sarong barobata nagsabi: “Puede kong pirongon an sakong mga mata sa pamimibi ki Jehova asin maheling an sarong tunay na persona na garo lolo. Tinabangan ako kan sakong mga magurang na masabotan na si Jehova may kabtang sa gabos na ginigibo asin sinasabi niato.”
13. Ano an puedeng iiba sa regular na mga panahon nin pagtotokdo?
13 Tanganing matabangan an kaakian na sagomon an tubig nin katotoohan sa Biblia, puedeng iiba nin mga magurang an dakol na praktikal na bagay sa regular na panahon nin pagtotokdo. An mga magurang nin duwang bako pang tin-edyer nagsabi: “An duwa ming aki pareho nagpoon na patoodon na tumukaw nin toninong sa Kingdom Hall poon kan sinda pirang semana pa sana an edad.” Isinaysay nin sarong ama kun ano an ginibo kan saiyang pamilya: “Ilinista mi an gabos na libro kan Biblia sa saradit na kard asin nagpraktis kami na pagsunodsunodon iyan, na kami gabos may turno. Ini perming hinahalathalat kan mga aki.” An dakol na pamilya may halipot na panahon nin pagtotokdo magsalang bago o pakatapos nin pagkakan. An sarong ama nagsabi: “An pamanggihan nagin marahay na panahon para sa samo na pag-olayan an aroaldaw na teksto sa Biblia.”
14. (a) Anong mga aktibidad na may espirituwal na balos an puedeng ihiras sa kaakian? (b) Ano an potensial sa pakanood na yaon sa mga aki?
14 An kaakian naoogma man na maghinanyog sa garo naiimahinar na mga kasaysayan sa Biblia sa My Book of Bible Stories.a “Kan saradit pa an mga aki,” an komento nin sarong mag-agom, “pinag-oolayan mi an sarong leksion sa librong Bible Stories, dangan an mga aki nagsusulot nin kostium asin iinaakto an mga kabtang na garo halipot na drama. Gustong-gusto ninda ini asin parateng iiniinsistir na bako sanang sarong estorya an taposon kada pag-adal.” Dai pagmenuson an potensial kan saindong aki na makanood! An mga kuatro anyos nakatuom kan bilog na mga kapitulo sa librong Bible Stories asin nakanood pa ngani na basahon an Biblia! Nagigirumdoman nin sarong daragita na kan sia mga tolo may kabangang taon an edad, paorootro siang napapasala sa pagpronunsiar kan “hudisyal na mga desisyon,” alagad pinarigon kan saiyang ama an boot nia na padagos na magpraktis.
15. Anong mga bagay an ikaiiba sa mga pakikipag-olay sa mga aki, asin ano an ebidensia na mahalaga an siring na mga pakikipag-olay?
15 An mga panahon nin pagtotokdo sa saindong kaakian magagamit man tanganing andamon sinda na ihiras sa iba an tubig nin katotoohan, arog baga kan pagkokomento sa mga pagtiripon. (Hebreo 10:24, 25) “Sa samong mga pagpraktis, kaipuhan na magkomento ako sa sadiri kong mga tataramon,” an nagigirumdoman nin sarong daragita. “Dai ako tinogotan na magbasa sana na mayo nin pakasabot.” Dugang pa, an mga aki mapatotood na magkaigwa nin makahulogan na kabtang sa ministeryo sa langtad. An sarong babae na pinadakula nin mga magurang na natatakot sa Dios nagpapaliwanag: “Kami nungka na nagin mga nagsusunodsunod na nag-iiba sana sa samong mga magurang sa gibohon ninda. Aram mi na may kabtang kami, dawa kun iyan pagtimbre sana asin pagwalat nin imbitasyon. Paagi sa maingat na pag-andam bago an mga aktibidad kada katapusan kan semana, aram mi kun ano an sasabihon mi. Nungka na kami nagmata sa Sabadong aga na naghahapot kun baga maluwas kami sa ministeryo. Aram mi na iyo.”
16. Taano ta mahalaga an pagigin regular sa pagkaigwa nin pampamilyang pag-adal kaiba an mga aki?
16 An pangangaipo na regular na tawan kan tubig nin katotoohan sa Biblia an kaakian imposibleng mapasobrahan an pagdodoon, na nangangahulogan na mahalagang marhay an pampamilyang pag-adal sa Biblia serosemana. Sinasabi nin sarong ama na may duwang aki na “an mayor na bagay na nakapaaanggot sa mga aki iyo an pagigin pabarobago.” (Efeso 6:4) Sia nagsabi: “Kami mag-agom puminili nin aldaw asin oras patin maimbod ming pinangenotan an pampamilyang pag-adal sa iskedyul na iyan. Dai nahaloy linalaoman na iyan kan mga aki sa oras na iyan.” Mahalaga an gabos na siring na pagpatood poon sa pagkaomboy, kaoyon sa risang marhay na katotoohan na, ‘Kun paano pinoporma an lumbod pang sanga, iyo man an pagtalubo kan kahoy.’
17. Ano an arog kahalaga sa pagtao sa kaakian nin mga katotoohan sa Biblia?
17 An pagtao sa kaakian nin mga katotoohan sa Biblia mahalaga, alagad an halimbawa nin magurang arog man kaiyan kahalaga. Naheheling daw kamo kan saindong mga aki na nag-aadal, regular na nag-aatender sa mga pagtiripon, nakikakabtang sa ministeryo sa langtad, iyo, naoogma sa paggibo kan boot ni Jehova? (Salmo 40:8) Mahalagang marhay na maheling ninda kamo. Makahulogan na marhay, an sarong aking babae nagsabi manongod sa saiyang ina, na nagtagal sa pagtumang kan saiyang agom asin pinadakula an anom na aki na magin maimbod na mga Saksi: “An pinakahinangaan mi iyo an sadiring halimbawa ni Nanay—idto mas epektibo kisa sa mga tataramon.”
Pagtao nin Proteksion sa Kaakian
18. (a) Paano ikatatao nin mga magurang sa mga aki an proteksion na kaipuhan ninda? (b) Anong klaseng pagtotokdo an inako kan kaakian sa Israel manongod sa mga parte nin hawak para sa pangangaki?
18 Kun paanong an mga lumbod pang kahoy nagkakaipo nin proteksion sa peligrosong mga peste, sa maraot na palakaw na ini nin mga bagay, an kaakian nagkakaipo nin proteksion sa “mga maraot.” (2 Timoteo 3:1-5, 13) Paano ikatatao nin mga magurang an proteksion na ini? Paagi sa pagtabang sa sainda na magkaigwa kan kadonongan nin Dios! (Eclesiastes 7:12) Pinagbotan ni Jehova an mga Israelita—kaiba an saindang “saradit”—na maghinanyog sa pagbasa kan saiyang Ley, na may kaibang pagpamidbid kan maninigo asin bakong maninigong gawe sa sekso. (Deuteronomio 31:12; Levitico 18:6-24) An mga parte nin hawak para sa pangangaki paorootrong nasasambitan, kaiba an “bayag” asin “ikinabuhay.” (Levitico 15:1-3, 16; 21:20; 22:24; Bilang 25:8; Deuteronomio 23:10) Huli sa labi-labing karatan kan kinaban ngonyan, kaipuhan na maaraman kan kaakian an maninigo asin bakong maninigong paggamit sa mga parteng iyan kan hawak na kaiba sa mga linalang na inapod nin Dios na “marahayon.”—Genesis 1:31; 1 Corinto 12:21-24.
19. Ano an angay na pagtotokdo na dapat itao sa kaakian mapadapit sa pribadong mga parte kan saindang hawak?
19 An pinakamarahay isabi sa aki kan duwang magurang na magkaibanan, o kan kada nag-aataman na adulto, an ngaran kan pribadong mga parte kan saiyang hawak. Dangan maninigo na ipaliwanag ninda na dai maninigong togotan an ibang tawo na kapotan an mga parteng ini. Mantang sa parate pinoprobaran nin mga nanlulupig sa aki kun ano an magigin reaksion nin kaakian sa seksuwal na mga pagdolok na daing gayo risa, an aki maninigong tokdoan na marigon na kumontra asin magsabi, “Isusumbong taka!” Tokdoan an saindong kaakian na maninigo na permi nindang isumbong an siisay man na nagpoprobar na kapotan sinda sa paagi na bako sindang komportable, ano man na makatatakot na mga huma an sabihon.
Pagtao nin Mamomoton na Disiplina
20. (a) Paano na an disiplina garo pagtapas? (b) Ano an epekto nin disiplina sa primero, alagad ano an resulta?
20 An kaakian nakikinabang sa mamomoton na disiplina, kun paanong an kahoy nakikinabang sa pagtapas. (Talinhaga 1:8, 9; 4:13; 13:1) Kun pinapalod an mga sangang bakong marahay, orog na minatubo an iba. Kun an saindong mga aki partikularmenteng nagkokonsentrar sa materyal na mga rogaring o nababangkag sa maraot na pag-iriba o nakararaot na pag-aling-aling, an salang mga apisyon na ini garo mga sanga na kaipuhan na palodon. Kun hinahale an mga iyan, an saindong mga aki matatabangan na tumalubo na an direksion espirituwal. Sa primero an siring na disiplina tibaad garo bakong nakaoogma, kun paanong an pagtapas puedeng makakolog sa kahoy. Alagad an marahay na resulta nin disiplina iyo an pagtubo liwat sa direksion na gusto nindong dumanan kan saindong aki.—Hebreo 12:5-11.
21, 22. (a) Ano an nagpaparisa na an disiplina bakong nakaoogmang itao o akoon? (b) Taano an mga magurang ta dai maninigong magpogol sa pagtao nin disiplina?
21 Admitido niato na an disiplina bakong nakaoogmang itao o akoon. “An aki kong lalaki nagpaparapakiibaiba kaidto sa sarong barobata na ipinatanid sa sako kan kamagurangan na bakong marahay na kaibaiba,” sabi nin sarong ama. “Dapat mas alisto akong huminiro. Minsan ngani dai napalabot sa ano man na hayag na paggibo nin karatan an aki ko, nahaloyhaloy na pakarhayon liwat an saiyang kaisipan.” An aki nagkomento: “Kan isiblag ako sa pinakadayupot kong amigo, mondoon ako.” Alagad idinugang nia: “Ini marahay na desisyon, ta dai nahaloy natiwalag sia.”
22 “An mga pagsagwe nin disiplina iyo an dalan nin buhay,” sabi kan Tataramon nin Dios. Kaya gurano man kadepisil na itao an disiplina, dai nindo iyan pogolan na itao sa saindong mga aki. (Talinhaga 6:23; 23:13; 29:17) Pag-abot nin panahon magpapasalamat sinda na itinanos nindo sinda. “Nagigirumdoman ko na anggoton ako sa sakong mga magurang kan ako disiplinahon,” an paggirumdom nin sarong hoben. “Ngonyan mas maaanggot ako kun dai itinao sa sako kan sakong mga magurang an disiplinang iyan.”
An Paghihingoa Bawi Man sa Balos
23. Taano ta bawi man an gabos na mamomoton na atension na itinatao sa mga aki?
23 Daing pagduwaduwa dian, an mga aki na ikinaoogma nin mga magurang, saka nin iba, bunga nin dakol na aroaldaw, mamomoton na atension. Minsan siring, an gabos na paghihingoa na ginibo sa sainda—baga man sinda pisikal na mga aki o espirituwal—nababawi man sa balos na puedeng kamtan. Ipinaheling ini kan gurang nang apostol na si Juan kan isurat nia: “Dai ako nin orog pa kadakulang dahelan nin pagpasalamat kisa sa mga bagay na ini, an pagdangog na an sakong mga aki padagos na naglalakaw sa katotoohan.”—3 Juan 4.
[Nota sa Ibaba]
a Ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Ano an kaipuhan kapwa nin mga lumbod pang kahoy asin aki tangani na maomaw?
◻ Paano na an mga magurang puedeng magserbing epektibong nakapatotood na mga palo?
◻ Ano an puedeng iiba sa mga panahon nin pagtotokdo sa kaakian, asin ano an maninigo na itokdo sa sainda na kontrahon?
◻ Paano kapakipakinabang para sa aki an disiplina, kun paanong kapakipakinabang an pagtapas para sa kahoy?
[Pasasalamat para sa pinagkuanan kan retrato sa pahina 10]
Sa karahayan nin boot kan Green Chimney’s Farm