Magpadagos Logod an Saindong Pagkamoot sa Tugang!

“Magpadagos logod an saindong pagkamoot sa tugang.”​—HEBREO 13:1.

1. Ano an gigibohon nindo tanganing papagdanayon na naglalaad an sarong kalayo sa sarong malipot na banggi, asin anong kaagid na paninimbagan an yaon sa sato gabos?

PELIGROSONG marhay an lipot sa luwas, asin bigla an pagbaba kan temperatura. An sasarong gikanan nin init sa harong nindo sarong kalayo na nagkikirikiti sa alisabwan. An mga buhay nakadepende sa pagpapadanay nindo kaiyan na naglalaad. Kamo daw matukaw na sana asin magheheling mantang napaparong an laad asin an pamumula kan mga baga luway-luway na nagigin marumarom, daing buhay na abohon? Siempre dai. Daing kapagalan na padagos nindong ginagatongan iyan tanganing magdanay na buhay. Sa sarong sentido, an kada saro sa sato igwa nin kaparehong trabaho pag-abot sa sarong orog pa kaimportanteng “kalayo”​—an saro na maninigong maglaad sa satong puso—​an pagkamoot.

2. (a) Taano ta masasabi na an pagkamoot naglipot na sa huring mga aldaw na ini? (b) Gurano kahalaga kan pagkamoot para sa tunay na mga Kristiano?

² Nabubuhay kita sa sarong panahon na, siring sa haloy nang ihinula ni Jesus, an pagkamoot naglilipot sa tahaw nin naghihingakong mga Kristiano sa bilog na kinaban. (Mateo 24:12) Si Jesus nagtataram manongod sa pinakamahalagang klase nin pagkamoot, an pagkamoot ki Jehova Dios asin sa saiyang Tataramon, an Biblia. An iba pang klase nin pagkamoot nagluluya na man. Ihinula kan Biblia na sa “huring mga aldaw,” an dakol magigin “dai nin natural na kapadangatan.” (2 Timoteo 3:​1-5) Abaa katotoo kaini! An pamilya maninigo na tagoan nin natural na kapadangatan, alagad maski dian, an kadahasan asin pagmaltrato​—na kun beses grabe kabangis—​nagin ordinaryo na sana. Pero, sa indiperenteng kamugtakan na ini kan kinaban, an mga Kristiano pinagbobotan na bako sanang magkaminorootmootan kundi magkaigwa nin mapagsakripisyong pagkamoot, na ineenot an iba kisa sa sadiri. Dapat na ipaheling ta an pagkamoot na ini nin malinaw na marhay kaya iyan maheheling kan gabos, na nagigin nagpapamidbid na tanda kan tunay na Kristianong kongregasyon.​—Juan 13:​34, 35.

3. Ano an pagkamoot sa tugang, asin ano an boot sabihon na iyan ipadagos?

³ Si apostol Pablo pinasabngan na magboot: “Magpadagos logod an saindong pagkamoot sa tugang.” (Hebreo 13:1) Sono sa sarong intelektuwal na publikasyon, an termino sa Griego na trinadusir digding “pagkamoot sa tugang” (phi·la·del·phiʹa) “nanonongod sa mapagpadangat na pagkamoot, na nagpapaheling nin kabootan, simpatiya, nag-aalok nin tabang.” Asin ano an boot sabihon ni Pablo kan sabihon nia na an siring na pagkamoot maninigo niatong ipadagos? “Iyan dapat na nungkang maglipot,” an sabi kan publikasyon man sanang iyan. Kaya bakong igo na makamate nin kapadangatan para sa satong mga tugang; dapat na ipaheling ta iyan. Dugang pa, dapat na papagdanayon ta an pagkamoot na ini, na nungkang pinababayaan na lumipot iyan. Masakit? Iyo, alagad matatabangan kita kan espiritu ni Jehova na pataluboon an pagkamoot sa tugang asin papagdanayon iyan. Pag-olayan niato an tolong paagi na gatongan an kalayo kan pagkamoot na ini sa satong puso.

Magpaheling nin Pakikipagkapwa

4. Ano an pakikipagkapwa?

⁴ Kun boot nindong magkaigwa nin orog na pagkamoot sa saindong Kristianong mga tugang na lalaki asin babae, tibaad kaipuhan nguna kamong makisimpatiya sa sainda, makidamay sa sainda sa mga pagbalo asin angat na inaatubang ninda sa buhay. Isinuherir ini ni apostol Pedro kan sia sumurat: “Kamo gabos magin saro an pag-isip, nagpapaheling nin pakikipagkapwa, may kapadangatan sa tugang, madinamayon sa mamomoton na paagi, mapakumbaba sa isip.” (1 Pedro 3:8) An termino sa Griego na ginamit digdi para sa pagpaheling nin “pakikipagkapwa” nangangahulogan nin “pagdusa kadamay.” An sarong eksperto sa Griego sa Biblia nagsasabi dapit sa terminong ini: “Ilinaladawan kaiyan an nagigin kamugtakan kan isip kun namamatean ta man an mga namamatean nin iba na garo baga iyan satuya.” Huli kaini, kaipuhan an pakikidamay. An sarong fiel, gurang nang lingkod ni Jehova sarong beses nagsabi: “An pakikidamay iyo an pakamate kan saimong kakologan sa sakong puso.”

5. Paano niato naaaraman na si Jehova igwa nin pakikipagkapwa?

⁵ Yaon daw ki Jehova an siring na pakikipagkapwa? Iyo nanggad. Halimbawa, mababasa ta dapit sa mga pagdusa kan saiyang banwaan na Israel: “Sa bilog na panahon kan saindang kasakitan sia nasakitan man.” (Isaias 63:9) Dai basta na sana hineling ni Jehova an saindang mga problema; sia nakisimpatiya sa banwaan. Kun gurano man nanggad kakosog kan namamatean nia ipinaheheling kan mismong mga tataramon ni Jehova sa saiyang banwaan, na nasusurat sa Zacarias 2:8: “An nagtitikwil sa saindo nagtitikwil sa basilig kan sakong mata.”a An sarong komentarista nagsasabi mapadapit sa bersikulong ini: “An mata saro sa pinakakomplikado asin delikadong mga estruktura sa hawak nin tawo; asin an tawo-tawo kan mata​—an labot na dian minalaog an liwanag para sa pakaheling—​an pinakasensitibo, patin importante, na kabtang kan estrukturang iyan. Dai nang mas marahay na makatatao kan ideya kan nangongorog na mamomoton na pag-ataman ni Jehova sa mga namomotan nia.”

6. Paano si Jesu-Cristo nagpaheling nin pakikipagkapwa?

⁶ Si Jesus permi man na nagpaheling nin biyong pakikipagkapwa. Sia paorootrong “naherak” sa mamondong kamugtakan kan saiyang mga kapwa tawo na naghehelang o purisaw. (Marcos 1:41; 6:34) Sinabi nia na kun may siisay man na bakong maboot an pagtratar sa saiyang linahidan na mga parasunod, an pagmate nia garo baga sia mismo an tinatratar nin siring. (Mateo 25:​41-​46) Asin ngonyan bilang an satong langitnon na “halangkaw na saserdote,” sia saro na “makakapakidamay sa satong mga kaluyahan.”​—Hebreo 4:15.

7. Paano makatatabang sa sato an pakikipagkapwa kun nauuyam kita sa sarong tugang na lalaki o babae?

⁷ ‘Makikidamay sa satong mga kaluyahan’​—bako daw na nakararangang isipon iyan? Sierto, kun siring, na boot niatong gibohon man iyan sa kada saro. Siempre, mas pasil na hanapon an mga kaluyahan nin iba. (Mateo 7:​3-5) Alagad sa sunod na mauyam kamo sa sarong tugang na lalaki o babae, taano ta dai probaran ini? Imahinara na kamo an nasa mga sirkumstansia kan tawong iyan, na pinapangganahan an pinaghalean na iyan, an personalidad na iyan, an personal na mga sala na iyan. Makaseseguro daw kamo na dai nindo magigibo an iyo man sanang mga sala​—o tibaad mas grabe pa ngani? Imbes na maglaom nin sobra sa iba, maninigo kitang magpaheling nin pakikipagkapwa, na matabang sa sato na magin makatanosan arog ni Jehova, na “ginigirumdom na kita kabokabo.” (Salmo 103:14; Santiago 3:17) Aram nia an satong mga limitasyon. Dai sia noarin man naglalaom sa sato nin labi sa makatanosan na magigibo ta. (Ikomparar an 1 Hade 19:​5-7.) Ipaheling ta gabos an siring na pakikipagkapwa sa iba.

8. Ano an maninigong magin reaksion niato kun an sarong tugang na lalaki o babae nag-aagi nin kasakitan?

⁸ Si Pablo nagsurat na an kongregasyon kaagid nin sarong hawak na may laen-laen na mga kabtang na dapat na magtarabang na may pagkasararo. Idinugang nia: “Kun an sarong kabtang nagdudusa, an gabos na ibang kabtang nagdudusa na kadamay kaiyan.” (1 Corinto 12:​12-26) Kaipuhan kitang magdusa kadamay kan, o makidamay sa, mga nag-aagi nin sakit. An kamagurangan nangengenot sa paggibo kaiyan. Si Pablo nagsurat man: “Siisay an maluya, asin bako akong maluya? Siisay an nasisingkog, asin dai ako naaanggot?” (2 Corinto 11:29) An kamagurangan asin nagbibiaheng mga paraataman inaarog si Pablo sa bagay na ini. Sa saindang mga pahayag, sa saindang pagpapastor, asin maski sa pagkapot ninda nin hudisyal na mga bagay, nagmamaigot sindang magpaheling nin pakikipagkapwa. Si Pablo nagrekomendar: “Makitangis sa mga tawong nagtatangis.” (Roma 12:15) Kun namamatean kan mga karnero na an mga pastor talagang nakikidamay sa sainda, nakasasabot sa saindang mga limitasyon, asin nakikisimpatiya sa kasakitan na inaatubang ninda, sa parate mas andam sinda na umako nin hatol, paggiya, asin disiplina. Gustong-gusto nindang umatender sa mga pagtiripon, na kompiadong manonompongan ninda dian an ‘kaginhawahan para sa saindang kalag.’​—Mateo 11:29.

Pagpaheling nin Apresasyon

9. Paano ipinaheheling ni Jehova na inaapresyar nia an karahayan na yaon sa sato?

⁹ An ikaduwang paagi na gatongan an pagkamoot sa tugang iyo an pag-apresyar. Tanganing maapresyar an iba, dapat kitang magkonsentrar asin magpahalaga sa saindang marahay na mga kualidad asin paghihingoa. Kun ginigibo niato iyan, inaarog niato si Jehova mismo. (Efeso 5:1) Aroaldaw na pinatatawad nia kita sa dakol na saradit na kasalan. Pinatatawad pa ngani nia an magabat na mga kasalan basta yaon an tunay na pagsolsol. Dangan oras na patawadon nia an satong mga kasalan, dai na man nia iyan pigpaparaisip. (Ezequiel 33:​14-​16) An salmista naghapot: “Kun mga sala an saimong binabantayan, O Jah, O Jehova, siisay an makatitindog?” (Salmo 130:3) Si Jehova nagkokonsentrar sa marahay na mga bagay na ginigibo niato sa paglilingkod sa saiya.​—Hebreo 6:10.

10. (a) Taano ta peligroso para sa mga mag-agom na mawaran nin pag-apresyar sa kada saro? (b) Ano an maninigong gibohon nin saro na nawawaran nin pag-apresyar sa agom?

¹⁰ Partikularmenteng mahalaga na arogon an halimbawang ini sa pamilya. Kun ipinaheheling nin mga magurang na inaapresyar ninda an kada saro, itinatao ninda an arogan para sa pamilya. Sa panahon na ini na an mga pag-agom binabasangbasang na sana, pasil nanggad na dai mangnohon an agom asin padakulaon an mga depekto patin pasaditon an marahay na mga karakteristiko. An siring na negatibong kaisipan luway-luway na nakararaot sa pag-ibaiba nin mag-agom, na ginigibo iyan na daing kagayagayahan na pagabat. Kun nagluluya an pag-apresyar nindo sa saindong agom, ihapot sa saindong sadiri, ‘Talaga daw na mayo nin marahay na mga kualidad an sakong agom?’ Isipon giraray nindo an mga dahelan na kamo namoot asin nagpakasal. Talaga daw na nawara na an gabos na dahelan na idto kaya namotan nindo an daing kaagid na tawong ini? Siertong dai; kaya magmaigot na apresyaron an mga karahayan kan saindong agom, asin isabi an saindong apresasyon.​—Talinhaga 31:28.

11. Tanganing mayo nin pagsaginsagin an pagkamoot nin mag-agom, anong mga gibo an maninigong likayan?

¹¹ An apresasyon nakatatabang man sa mag-agom na papagdanayon na mayo nin pagsaginsagin an saindang pagkamoot. (Ikomparar an 2 Corinto 6:6; 1 Pedro 1:22.) Sa siring na pagkamoot, na ginagatongan nin odok sa pusong pag-apresyar, daing lugar an karingisan sa pribadong buhay, daing lugar an mga tataramon na nakakokolog asin nanhahamak, daing lugar an tuyong dai pag-intindi sa agom na kun saen tibaad mag-agi an mga aldaw na mayo nin maboot o magalang na tataramon, asin siertong daing lugar an pisikal na kadahasan. (Efeso 5:​28, 29) An agom na lalaki asin babae na tunay na inaapresyar an kada saro tinatawan nin onra an kada saro. Ginigibo ninda iyan bako sanang kun sinda nasa publiko kundi basta sinda naheheling ni Jehova​—sa ibang pagtaram, sa gabos na panahon.​—Talinhaga 5:21.

12. Taano an mga magurang ta maninigong magpahayag nin apresasyon sa karahayan na yaon sa saindang mga aki?

¹² Kaipuhan man na mamatean kan mga aki na sinda inaapresyar. Dai boot sabihon na an mga magurang palalabihan sinda nin putik na pag-omaw, kundi maninigo nindang tawan nin komendasyon an kaomaw-omaw na mga kualidad kan saindang mga aki asin an tunay na karahayan na ginigibo ninda. Girumdomon an halimbawa ni Jehova sa pagpahayag kan saiyang pag-oyon ki Jesus. (Marcos 1:11) Girumdomon man an halimbawa ni Jesus bilang an “kagurangnan” sa sarong parabola. Pareho nia tinawan nin komendasyon an duwang ‘marahay asin fiel na oripon,’ minsan ngani igwa nin pagkakalaen sa itinao sa kada saro asin nin katimbang na pagkakalaen sa nagibo kan kada saro. (Mateo 25:​20-23; ikomparar an Mateo 13:23.) Kaagid kaiyan, an madonong na mga magurang naghahanap nin mga paagi na ipahayag an apresasyon sa napapalaen na mga kualidad, kakayahan, asin mga naginibo nin lambang aki. Kadungan kaiyan, hinihingoa ninda na dai idoon nin sobra an mga naginibo kaya an saindang mga aki danay na nakamamateng itinutulod na may magibo. Habo ninda na an saindang mga aki magdakula na napopongot o nanluluyang marhay an boot.​—Efeso 6:4; Colosas 3:21.

13. Siisay an nangengenot sa pagpaheling nin apresasyon sa kada miembro kan kongregasyon?

¹³ Sa Kristianong kongregasyon, an kamagurangan asin nagbibiaheng mga paraataman nangengenot sa pagpaheling nin apresasyon sa kada indibiduwal na miembro kan aripompon nin Dios. Depisil an kamugtakan ninda, mantang isinasaabaga man ninda an magabat na paninimbagan na magdisiplina sa katanosan, pakarhayon giraray an mga nagkakasala sa espiritu nin kahoyoan, asin tumao nin makosog na hatol sa mga nangangaipo kaiyan. Paano ninda binabalanse an laen-laen na paninimbagan na ini?​—Galacia 6:1; 2 Timoteo 3:​16.

14, 15. (a) Paano si Pablo nagpaheling nin pagigin timbang kun dapit sa pagtao nin makosog na hatol? (b) Paano mababalanse nin Kristianong mga paraataman an pangangaipong ikorehir an mga sala asin an pangangaipong tumao nin komendasyon? Iilustrar.

¹⁴ Nakatatabang nin dakula an halimbawa ni Pablo. Sia sarong marahayon na paratokdo, magurang sa kongregasyon, asin pastor. Kaipuhan niang tawan nin atension an mga kongregasyon na grabe an mga problema, asin sia dai nagpogol huli sa takot sa pagtao nin makosog na hatol kun iyan kaipuhan. (2 Corinto 7:​8-​11) An pankagabsan na pananaw sa ministeryo ni Pablo nagsusuherir na bihira siang magsaway​—solamente kun kaipuhan o angay sa situwasyon. Digdi nagpaheling sia nin diosnon na kadonongan.

¹⁵ Kun an ministeryo nin sarong magurang sa kongregasyon ibabaing sa sarong musika, kun siring an pagsaway asin pagsagwe magigin siring sa sasarong nota na kabtang kan kabilogan. An notang iyan angay sa lugar kaiyan. (Lucas 17:3; 2 Timoteo 4:2) Imahinara an sarong awit na iyan sana an nota, na inoorootro. Iyan madaling ikauuyam kan satong talinga. Sa kaagid na paagi, an Kristianong kamagurangan naghihingoang kompletohon an saindang pagtotokdo asin gibohon iyan na laen-laen. Dai ninda iyan linilimitaran sa pagkorehir nin mga problema. Imbes, positibo an pankagabsan na tono kaiyan. Arog ni Jesu-Cristo, an mamomoton na kamagurangan hinahanap nguna an karahayan na matatawan nin komendasyon, bakong an sala na tatatsaran. Inaapresyar ninda an pagmamaigot kan saindang mga kapwa Kristiano. Kompiado sinda na sa pankagabsan, ginigibo kan kada saro an saiyang pinakamakakaya na paglingkodan si Jehova. Asin an kamagurangan daing pag-alangan na isinasabi an saboot na iyan.​—Ikomparar an 2 Tesalonica 3:4.

16. Ano an nagin epekto kan mapag-apresyar asin may pakikidamay na aktitud ni Pablo sa saiyang mga kapwa Kristiano?

¹⁶ Daing duda na namatean kan kadaklan na Kristianong pinaglingkodan ni Pablo na inapresyar nia sinda asin sia may pakikipagkapwa sa sainda. Paano niato ini naaaraman? Helinga kun ano an pagmate ninda para ki Pablo. Dai sinda natakot sa saiya, minsan ngani sia igwa nin dakulang autoridad. Dai, sia namotan na marhay asin madaling dolokon. Tara, paghale nia sa sarong lugar, an kamagurangan ‘kinugos an saiyang liog saka mapagpadangat na hinadokan sia’! (Gibo 20:​17, 37) Maninigo nanggad na magpasalamat an kamagurangan​—asin kita gabos—​na yaon sa sato an halimbawa ni Pablo tanganing tingaraon! Iyo, magpaheling kita nin pag-apresyar sa lambang saro.

Mga Gibo nin Mamomoton na Kabootan

17. Ano an nagkapirang marahay na epekto nin mga gibo nin kabootan sa kongregasyon?

¹⁷ An saro sa pinakamalaad na mga pangatong sa pagkamoot sa tugang iyo an simpleng paggibo nin kabootan. Siring sa sinabi ni Jesus, “igwang orog na kaogmahan sa pagtao kisa sa pag-ako.” (Gibo 20:35) Baga man kita nagtatao sa espirituwal, materyal, o kan satong panahon asin kosog, bako sanang pinaoogma ta an iba kundi pinaoogma ta man an satong sadiri. Sa kongregasyon, nakaoolakit an kabootan. An sarong maboot na gibo nagpoprodusir man nin kaagid na mga gibo. Dai mahahaloy, nag-ooswag na an pagkamoot sa tugang!​—Lucas 6:38.

18. Ano an kahulogan kan “kabootan” na nasambitan sa Miqueas 6:8?

¹⁸ Sinadol ni Jehova an saiyang banwaan na magpaheling nin kabootan. Sa Miqueas 6:​8, satong mababasa: “Sinabihan ka nia, O tawo, kun ano an marahay. Asin anong balos an hinahagad sa saimo ni Jehova kundi na gumibo ka nin hustisya asin mamoot sa kabootan asin na magin hababa an boot sa paglakaw sa kaibahan kan saimong Dios?” Ano an boot sabihon kan “mamoot sa kabootan”? An termino sa Hebreo na ginamit digdi para sa “kabootan” (cheʹsedh) trinadusir man sa Ingles na “mercy” (sa Bicol, “pagkaherak”). Sono sa The Soncino Books of the Bible, an terminong ini “nangangahulogan nin sarong bagay na mas aktibo kisa sa teoretikong termino sa Ingles na mercy (sa Bicol, pagkaherak). Iyan nangangahulogan nin ‘pagkaherak na isinagibo,’ an paggibo nin personal na mga akto nin mamomoton na kabootan, bako sanang sa mga dukha asin nangangaipo, kundi sa gabos na kapwa tawo nin saro.” Sa siring an saro pang intelektuwal nagsasabi na an cheʹsedh nangangahulogan nin “pagkamoot na isinagibo.”

19. (a) Sa anong mga paagi kita puedeng magsadiring boot na magpaheling nin kabootan sa iba sa kongregasyon? (b) Tumao nin halimbawa sa kun paano kamo pinahelingan nin pagkamoot sa tugang.

¹⁹ An satong pagkamoot sa tugang bakong teoretiko. Iyan tunay. Huli kaini, humanap nin mga paagi na gumibo nin kabootan sa saindong tugang na mga lalaki asin babae. Magin arog ki Jesus, na dai perming naghalat sanang an mga tawo an dumolok sa saiya sa paghagad nin tabang kundi parate siang nagsasadiring boot. (Lucas 7:​12-16) Isipon nangorogna an mga nangangaipong marhay. An saro daw na gurang o maluya an hawak nangangaipo nin pagsongko o tibaad nin tabang sa mga lakaw? An saro daw na ‘aking daing ama’ nangangaipo nin panahon asin atension? An saro daw na kalag na nagmomondo nin makuri nangangaipo nin maghihinanyog sa saiya o nin nakararangang mga tataramon? Sagkod sa kaya niato, tawan ta nin panahon an siring na mga gibo nin kabootan. (Job 29:12; 1 Tesalonica 5:14; Santiago 1:27) Nungkang lingawan na sa sarong kongregasyon na pano nin bakong sangkap na mga tawo, an saro sa pinakamahalagang marhay na mga gibo nin kabootan iyo an pagpapatawad​—sueltong paglingaw sa paghinanakit, dawa kun may lehitimong dahelan na magreklamo. (Colosas 3:​13) An pagigin andam na magpatawad nakatatabang na papagdanayon an kongregasyon na mayo nin pagkabaranga, mga raot nin boot, asin haloy nang iriwal, na garo pansigbo sa kalayo nin pagkamoot sa tugang.

20. Paano maninigong padagos na siyasaton niato gabos an satong sadiri?

²⁰ Kita logod gabos magin desidido na papagdanayon na naglalaad sa satong puso an mahalagang marhay na kalayong ini nin pagkamoot. Padagos niatong siyasaton an satong sadiri. Nagpapaheling daw kita nin pakikipagkapwa sa iba? Nagpapaheling daw kita nin pag-apresyar sa iba? Naggigibo daw kita nin kabootan sa iba? Sagkod na ginigibo niato iyan, paiiniton kan kalayo nin pagkamoot an satong kasararoan nin magturugang gurano man kalipot asin kaindiperente kan kinaban na ini. Tunay nanggad, kun siring, “magpadagos logod an saindong pagkamoot sa tugang”​—ngonyan asin sagkod lamang!​—Hebreo 13:1.

[Nota sa Ibaba]

Ano an Paghona Nindo?

◻ Ano an pagkamoot sa tugang, asin taano ta maninigong ipadagos niato iyan?

◻ Paano an pagkaigwa nin pakikipagkapwa nakatatabang sa sato na papagdanayon an satong pagkamoot sa tugang?

◻ Ano an papel kan pag-apresyar sa pagkamoot sa tugang?

◻ Paano pinapangyayari kan mga gibo nin kabootan na umoswag an pagkamoot sa tugang sa Kristianong kongregasyon?

[Kahon sa pahina 16]

Pagkamoot na Ginigibo

Nagkapirang taon na an nakaagi, an sarong lalaki na haloy-haloy nang nakikipag-adal kan Biblia sa Mga Saksi ni Jehova medyo nagdududa pa giraray manongod sa pagkamoot sa tugang. Aram nia na si Jesus nagsabi: “Paagi kaini an gabos makaaaram na kamo an sakong mga disipulo, kun kamo nagkakaminorootmootan.” (Juan 13:35) Alagad ta nadepisilan siang maniwala. Sarong aldaw naheling nia an Kristianong pagkamoot na ginigibo.

Minsan ngani nasa silyang de rueda, an lalaking ini nagbibiahe nin harayo sa sadiring lugar. Sa Betlehem, Israel, sia nag-atender sa sarong pagtiripon kan kongregasyon. Duman, an saro pang turistang Saksi pirit na inimbitaran nin sarong Saksing Arabe na duman magtorog sa saiyang harong, asin an estudyanteng ini sa Biblia iiniba sa imbitasyon. Bago natorog, an estudyante nakiolay sa kag-imbitar kun puede siang lumuwas sa beranda pagkaaga tanganing helingon an pagsirang kan saldang. An kag-imbitar estrikto siang pinatanidan na dai nia dapat gibohon iyan. Pagkaaga ipinaliwanag kan tugang na Arabeng ini an dahelan. Paagi sa sarong interprete, sinabi nia na kun maaraman kan saiyang kataraed na may mga bisita siang Judio​—na iyong kamugtakan kan estudyanteng ini sa Biblia—​sosoloon ninda an saiyang harong na nasa laog sia asin an saiyang pamilya. Nariribaraw, an estudyante sa Biblia naghapot sa saiya, “Taano, kun siring, ta inatubang mo an siring na peligro?” Mayo nin interprete, an tugang na Arabe hineling sia nin direkta asin an sabi sana, “Juan 13:35.”

An estudyante sa Biblia naghangang marhay sa pagigin tunay kan pagkamoot sa tugang. Sia nabautismohan dai nahaloy pakatapos kaidto.

[Retrato sa pahina 18]

An makiamigo asin mapag-apresyar na ugale ni apostol Pablo ginibo siang madaling dolokon