Mga Kapwa Trabahador ni Pablo—Sairisay Sinda?

SA LIBRO kan Biblia na Gibo asin sa mga surat ni Pablo may nasasambitan na mga sanggatos na indibiduwal, mga miembro kan Kristianong kongregasyon kan enot na siglo na nakaibaiba an “apostol sa mga nasyon.” (Roma 11:13) Dakol an aram manongod sa dakol sa sainda. Posible na pamilyar kamo sa mga aktibidad ni Apolos, Bernabe, asin Silas. Sa ibong na kampi, tibaad mas depisil para sa saindo na magsabi nin dakol manongod ki Arquipo, Claudia, Damaris, Lino, Persida, Pudente, asin Sopater.

Sa laen-laen na panahon asin kamugtakan, dakol na indibiduwal an nagkaigwa nin aktibong kabtang sa pagsuportar sa ministeryo ni Pablo. An nagkapira na arog ki Aristarco, Lucas, asin Timoteo naglingkod sa kaibahan kan apostol sa laog nin dakol na taon. An nagkapira kaiba nia kan sia nasa bilanggoan o mantang sia nagbibiahe, magsalang bilang mga kaibanan sa pagbiahe o bilang dinagosan. Makamomondo, an iba, arog ki Alejandro, Demas, Hermogenes, asin Figelo, dai nagpadagos sa Kristianong pagtubod.

Kun manongod sa nagkapirang iba pang katood ni Pablo, arog ki Asincrito, Hermes, Julia, o Filologo sa pagsambit nin pira sana, mayo na kitang aram manongod sa sainda apuera sa saindang ngaran. Sa kaso kan tugang na babae ni Nereo o ina ni Rufo o an mga nasa harong ni Cloe, dai ta aram maski an saindang ngaran. (Roma 16:13-15; 1 Corinto 1:11) Minsan siring, an pagsiyasat sa dikit na impormasyon na yaon sa sato manongod sa sanggatos o labi pang indibiduwal na ini nagtatao nin liwanag dapit sa kun paano naghiro si apostol Pablo. May itinotokdo man iyan sa sato manongod sa mga pakinabang nin pagigin nasa kaibanan nin dakol na kapagtubod asin dayupot na pakikiiba sa sainda.

Mga Kaiba Asin Dinagosan kun Nagbibiahe

Kadakol na biahe an kalabot sa ministeryo ni apostol Pablo. May kalkulo an sarong parasurat na an distansiang biniahe nia sa daga asin dagat na nakarekord sa Gibo sana nakaabot sa mga 16,000 kilometros. An pagbiahe kaidto bako sanang mapagal kundi peligroso man. Kabale sa laen-laen na peligrong inatubang nia an pagkalunod, mga peligro sa mga salog asin sa mga parahipa, mga peligro sa kaawagan, asin mga peligro sa dagat. (2 Corinto 11:25, 26) Angay sana na bihirang magsolo si Pablo sa saiyang mga biahe.

An mga uminiba ki Pablo nakatao nin pakamateng may kaibaiba, pagparigon sa boot, asin praktikal na tabang sa ministeryo. May beses na iwinalat sinda ni Pablo tanganing maasikaso ninda an espirituwal na mga pangangaipo kan bagong nagturubod. (Gibo 17:14; Tito 1:5) Alagad an presensia nin kairiba posibleng kaipuhan para sa pagigin ligtas sa peligro asin para sa suporta sa pag-atubang sa mga sakit sa biahe. Kaya an mga indibiduwal na arog ki Sopater, Segundo, Gayo, asin Trofimo, na aram tang kabilang sa mga nakaibaiba ni Pablo sa pagbiahe, puedeng nakagibo nin mahalagang kabtang sa kapangganahan kan saiyang ministeryo.—Gibo 20:4.

Nakaoogma man an tabang na itinao kan mga dinagosan. Kun si Pablo minaabot sa sarong siudad kun saen plano niang gumibo nin kampanya sa paghuhulit o pumondo sana tanganing matorog sa banggi, an kaipuhan nguna humanap nin madadagosan. An siisay man na arog kaharayo ki Pablo an binabiahe kinaipuhan na matorog sa literal na manlaenlaen na katre. Puede siang magdagos pirme sa sarong harong na dagosan, alagad sinasabi nin mga historyador na an mga ini “peligroso asin maraot na mga lugar,” kaya, kun posible, si Pablo posibleng nagdagos sa mga kapagtubod.

Aram ta an ngaran kan nagkapira sa dinagosan ni Pablo—si Aquila asin Prisca, Gayo, Jason, Lidia, Mnason, Filemon, asin Felipe. (Gibo 16:14, 15; 17:7; 18:2, 3; 21:8, 16; Roma 16:23; Filemon 1, 22) Sa Filipos, Tesalonica, asin Corinto, an siring na mga dagosan nagin sentrong erokan para ki Pablo na hale dian puede niang organisaron an saiyang mga aktibidad sa pagmimisyonero. Sa Corinto, si Ticio Justo binuksan man an saiyang harong tanganing tawan nin lugar an apostol na hale dian puede niang ipadagos an saiyang paghuhulit.—Gibo 18:7.

Kadakol na Katood

Siring sa puedeng laoman, an mga kamidbid ni Pablo nagirumdoman sa laen-laen na paagi huli sa laen-laen na kamugtakan na dian sinda namidbid nia. Halimbawa, si Maria, Persida, Febe, Trifina, asin Trifosa gabos babaeng kapagtubod na tinawan nin komendasyon huli sa saindang mga pagpapagal asin kahigosan. (Roma 16:1, 2, 6, 12) Binautismohan ni Pablo si Crispo, Gayo, asin an kasararo sa harong ni Estefanas. Si Dionisio asin Damaris nag-ako kan mensahe nin katotoohan sa saiya sa Atenas. (Gibo 17:34; 1 Corinto 1:14, 16) Si Andronico asin Junias, “mga tawong midbid sa tahaw kan mga apostol” na mas haloy nang nagturubod kisa ki Pablo, inapod na saiyang ‘mga kapwa bihag.’ Tibaad may beses na nabilanggo sinda kaiba nia. An duwang ini, arog ki Herodion, Jason, Lucio, asin Sosipatro, inapod man ni Pablo na saiyang “mga paryente.” (Roma 16:7, 11, 21) Minsan ngani an termino sa Griego na ginamit digdi puedeng mangahulogan nin “kahimanwa,” an pangenot na kahulogan kaiyan iyo an “mga paryente sa dugo nin iyo man sanang kapag-arakian.”

An dakol sa mga katood ni Pablo nagbiahe dahel kan maogmang bareta. Apuera kan saiyang mas midbid na kairiba, yaon man si Acaico, Fortunato, asin Estefanas, na nagbiahe hale sa Corinto pasiring sa Efeso tanganing ipakipag-olay ki Pablo an manongod sa espirituwal na kamugtakan kan saindang kongregasyon. Si Artemas asin Tiquico andam na magbiahe tanganing ibanan si Tito, na naglilingkod sa isla nin Creta, asin si Zenas mabiahe kaiba ni Apolos.—1 Corinto 16:17; Tito 3:12, 13.

Yaon man an mga tinatawan ni Pablo nin pirang sadit asin interesanteng gayong detalye. Halimbawa, iniimpormaran kita na si Epeneto an “enot na bunga kan Asia,” na si Erasto an “mayordomo sa siudad” sa Corinto, na si Lucas doktor, na si Lidia paratinda nin purpura, asin na si Tercio iyo an ginamit ni Pablo sa pagsurat kan saiyang surat sa mga taga Roma. (Roma 16:5, 22, 23; Gibo 16:14; Colosas 4:14) Para sa siisay man na dakol pa an gustong maaraman manongod sa mga indibiduwal na iyan, an saradit na marhay na detalyeng ini nin impormasyon interesanteng gayo an kalipotan.

An iba pang nakaiba ni Pablo nag-ako nin personal na mga mensahe, na nasusurat ngonyan sa Biblia. Halimbawa, sa saiyang surat sa mga taga Colosas sinadol ni Pablo si Arquipo: “Padagos mong ingatan an ministeryo na saimong inako sa Kagurangnan, na iyan otobon mo.” (Colosas 4:17) Si Euodias asin Sintique minalataw na igwa nin personal na iwal na dapat husayon. Sa siring, sinadol sinda ni Pablo paagi sa sarong dai nginaranan na “katuwang” sa Filipos “na magkasaro sa pag-iisip dian sa Kagurangnan.” (Filipos 4:2, 3) Sierto nanggad, ini marahay na hatol para sa sato gabos.

Maimbod na Suporta Mantang Nakabilanggo

Si Pablo nagkapirang beses na nabilanggo. (2 Corinto 11:23) Sa mga pangyayaring idto an mga Kristiano sa lokal, kun igwa man, siertong naghingoa na gibohon an gabos na mahihimo ninda tanganing magin mas madaling tagalan an saiyang inagihan. Kan enot na mabilanggo si Pablo sa Roma, tinogotan sia na mag-arkila nin sadiri niang harong sa laog nin duwang taon asin puedeng songkoon kan saiyang mga katood. (Gibo 28:30) Durante kan panahon na iyan, nagsurat sia sa mga kongregasyon sa Efeso, Filipos, asin Colosas, saka ki Filemon. An mga reperensiang ini dakol na sinasabi sa sato manongod duman sa mga dayupot ki Pablo durante kan saiyang pagkadetener.

Halimbawa, naaraman ta na si Onesimo, an naglayas na oripon ni Filemon, tinagbo si Pablo sa Roma, arog kan ginibo ni Tiquico, na maiba ki Onesimo sa saiyang pagbiahe pabalik sa saiyang kagurangnan. (Colosas 4:7-9) Yaon man si Epafrodito, na nagbiahe nin halawig hale sa Filipos na may darang regalo hale sa saiyang kongregasyon dangan sia naghelang. (Filipos 2:25; 4:18) An nakaibaibang marhay ni Pablo sa Roma iyo si Aristarco, Marcos, asin si Jesus na inapod na Justo, na dapit sa sainda si Pablo nagsabi: “An mga ini sana an mga kapwa ko trabahador para sa kahadean nin Dios, asin an mga ini mismo nagin tabang na nagpapakosog sa sako.” (Colosas 4:10, 11) Kabilang sa gabos na fiel na ini, yaon an mas midbid na si Timoteo asin Lucas, saka si Demas, na kan huri, huli sa pagkamoot sa kinaban, binayaan si Pablo.—Colosas 1:1; 4:14; 2 Timoteo 4:10; Filemon 24.

Minalataw na mayo ni saro sa mga iyan na taga Roma, pero yaon sinda duman sa kaibanan ni Pablo. Tibaad an nagkapira espesipikong nagduman tanganing tabangan sia kan sia nabibilanggo. Daing duwa-duwa na an nagkapira nasusugosugo nia, an iba isinugo sa hararayong lugar, asin an iba pa pinasurat kan idinidikta ni Pablo. Kanigoan kanakakokombensir na patotoo sa kosog kan relasyon asin kaimbodan kan gabos na ini ki Pablo asin para sa gibohon nin Dios!

Gikan sa mga konklusyon kan nagkapira sa mga surat ni Pablo, naririsa ta na posibleng kadakol kan kaiba niang Kristianong tugang na lalaki asin babae na labi pa sa pirang ngaran na aram ta. Sa laen-laen na pangyayari, sia nagsurat: “An gabos na banal nagpapaabot sa saindo kan saindang pataratara” asin, “An gabos na kairiba ko nagpapaabot sa saimo kan saindang pataratara.”—2 Corinto 13:13; Tito 3:15; Filipos 4:22.

Durante kan kritikal na ikaduwang pagkabilanggo ki Pablo sa Roma na nagdadangadang na an kagadanan bilang martir, an mga kapwa trabahador ni Pablo pirme nanggad na nasa saiyang isip. Aktibo pa sia sa pagdirehir asin pagkoordinar sa mga aktibidad kan kisuerra nagkapira sa sainda. Isinugo si Tito asin Tiquico, si Crescente nagduman sa Galacia, si Erasto nagdanay sa Corinto, si Trofimo nawalat na naghehelang sa Mileto, alagad si Marcos asin Timoteo maduman sa saiya. Pero si Lucas kaibanan ni Pablo, asin kan gibohon kan apostol an saiyang ikaduwang surat ki Timoteo, an nagkapirang iba pang nagturubod, kabale si Eubulo, Pudente, Lino, asin Claudia, yaon tanganing ipaabot an saindang pataratara. Daing duwa-duwa na ginibo ninda an saindang makakaya tanganing tabangan si Pablo. Kadungan kaiyan, si Pablo mismo nagpaabot nin pataratara ki Prisca asin Aquila patin sa kasararo sa harong ni Onesiforo. Minsan siring, makamomondo na sa panahon na idto nin problema, binayaan sia ni Demas, asin si Alejandro kadakol na perwisyong ginibo sa saiya.—2 Timoteo 4:9-21.

“Kami mga Kapwa Trabahador nin Dios”

Si Pablo bihirang magsolo durante kan saiyang mga aktibidad sa paghuhulit. “An minalataw na ladawan,” an sabi kan komentarista na si E. Earle Ellis, “iyo an sa sarong misyonero na may kadakol na kairiba. Tunay nanggad, si Pablo bibihirang manompongan na mayo nin kairiba.” Ginigiyahan kan banal na espiritu nin Dios, si Pablo nakapahiro nin dakol na tawo asin nakaorganisar nin epektibong mga kampanya sa pagmimisyonero. May kairiba siang dayupot na mga kapadis, temporaryong mga katabang, nagkapirang mapuersang prominenteng tawo, asin dakol na mapakumbabang lingkod. Pero, an mga ini bako sanang kapwa trabahador. Saen man sagkod an pagtabang o pag-ibaiba ninda ki Pablo, dai mamamaluan an bogkos nin Kristianong pagkamoot asin personal na pagkakatood.

Si apostol Pablo igwa kan inapod na “henio sa pagkakatood.” Kadakol siang ginibo tanganing darahon an maogmang bareta sa mga nasyon, alagad dai nia hiningoa na gibohon iyan na solo. Sia nakikooperar sa asin lubos niang ginamit an organisadong Kristianong kongregasyon. Dai kinua ni Pablo an ano man na kredito para sa mga resultang nakamit kundi mapakumbaba niang rinekonoser na sia sarong oripon asin na an gabos na onra maninigong mapasa Dios bilang iyong responsable sa pag-oswag.—1 Corinto 3:5-7; 9:16; Filipos 1:1.

An mga panahon kaidto ni Pablo laen kan sa sato, alagad dawa siring, mayo ni saro sa Kristianong kongregasyon ngonyan na maninigong mag-isip na sia puede o kaipuhan na magin independiente. Imbes, maninigo na kita pirmeng makipagtabangan sa organisasyon nin Dios, sa satong lokal na kongregasyon, asin sa satong mga kapagtubod. Kaipuhan ta an saindang tabang, suporta, asin pagranga sa marahay na mga panahon asin sa mapurisaw na mga panahon. Yaon sa sato an mahal na marhay na pribilehio na pagigin kabtang nin sarong ‘bilog na kasararoan nin mga tugang sa kinaban.’ (1 Pedro 5:9) Kun kita fiel asin mamomoton na makikipagtabangan asin makikikooperar sa sainda gabos, kun siring arog ki Pablo, kita makasasabi man na kita “mga kapwa trabahador nin Dios.”—1 Corinto 3:9.

[Mga retrato sa pahina 31]

APOLOS

ARISTARCO

BERNABE

LIDIA

ONESIFORO

TERCIO

TIQUICO